Wydanie 236, 10.05.2025

5 dni temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• O ataku na kampusie Uniwersytetu Warszawskiego nie będziemy pisać, jeżeli chcecie się coś o tej sprawie dowiedzieć wystarczy, iż otworzycie lodówkę albo dowolny portal informacyjny. Za to polecamy krótką notkę Jacka Dehnela, który wskazuje na tym przykładzie jak została znormalizowana skrajna prawica w Polsce. [Jacek Dehnel @ Facebook]

• „Wybierając na cel pierwszej wizyty zagranicznej Paryż i Warszawę, nowy kanclerz Niemiec daje wyraźny znak: Warszawa jest dziś jednym z najważniejszych ośrodków przywództwa w Europie. Ale kooperacja między Berlinem a Warszawą ma liczne ograniczenia” [OKO.press]

• „Premier Donald Tusk i prezydent Francji Emmanuel Macron podpisali w piątek traktat polsko-francuski o wzmocnionej współpracy i przyjaźni.” [TVN24]

• „Grzegorz Braun bez immunitetu PE. Odpowie m.in. za naruszenie nietykalności fizycznej oraz niszczenie mienia. W dniu, w którym PE podjął decyzję o jego immunitecie, Braun wkroczył do resortu przemysłu w Katowicach, wytarł sobie buty flagą Unii Europejskiej, a potem ją podpalił” [OKO.press]

• „Związek zawodowy myśliwych »Wspólna Sprawa« działa od ponad roku, ale ciągle nie jest wpisany do KRS. To lekceważenie prawa nie przeszkadza Polskiemu Związkowi Łowieckiemu ani parlamentarzystom zapraszać »związek« na posiedzenia komisji sejmowych.” [OKO.press]

• Ile mieszkań ma Karol Nawrocki? Na jakim etapie jest kampania ratowania jego wizerunku? Czy znowu powiedział coś, co całkowicie podkopało jego linię obrony z dnia poprzedniego? Szczerze mówiąc nie mamy czasu być na bieżąco z tym co mówi pisowski kandydat na prezydenta jak i reszta jego partii. Mamy dla Was dwa artykuły na ten temat od OKO.press i mamy nadzieję, iż na przyszły tydzień ktoś napisze dobre podsumowanie całej sprawy.

  • Nawrocki pana Jerzego przywiązał, wykorzystał i porzucił. A teraz oddaje łup dla pożytku publicznego

  • To wiesz o mieszkaniu Karola Nawrockiego, jeżeli oglądasz tylko media PiS

• „Czy poparcie Trumpa to polityczny pocałunek śmierci? Wizyta Karola Nawrockiego w Białym Domu wcale nie musi być tak korzystna jak chcieliby sztabowcy PiS, chociaż pewną nadzieję daje im sukces trumpistowskiego kandydata w Rumunii.” [Krytyka Polityczna]

• Nasz drogi węgiel. W dzisiejszym odcinku Michał Hetmański, prezes Fundacji Instrat, opowiada o nowelizacji ustawy o górnictwie węgla kamiennego, o białej księdze transformacji i umowie społecznej rządu z górnikami z 2021 r. [###]

• Do węglowego kompletu artykuł o pierwszym posiedzeniu parlamentarnego Zespołu ds. Obrony Lubelskiego Węgla Bogdanka. „Związkowcy z Bogdanki wygłosili wiele gorzkich słów pod adresem zarówno rządu, jak i działaczy związkowych z Polskiej Grupy Górniczej oraz Południowego Koncernu Górniczego. Przypomnijmy, iż od trzech lat kolejne rządy subsydiują bezpośrednio te dwie spółki oraz maleńki Węglokoks Kraj, w ramach dopłat do redukcji wydobycia. Uzgodniono je w podpisanej przez rząd PiS w 2021 r. tzw. »umowie społeczne« ze związkowcami. Umowa miała być sposobem na ratowanie upadającej Polskiej Grupy Górniczej. ” [Wysokie Napięcie]

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: [Zmasowane ukraińskie ataki na Krym. 1168. dzień wojny]

• „Przywódcy Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Polski przybyli do Kijowa z symboliczną wizytą do Ukrainy, dzień po tym, jak Władimir Putin był gospodarzem defilady wojskowej na Placu Czerwonym. Wizyta odbywa się w momencie, gdy Stany Zjednoczone ostrzegają przed zbliżającym się atakiem powietrznym na Ukrainę.” [The Guardian]

• „Prezydent Trump wielokrotnie powoływał się na swoje »bardzo dobre« relacje z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Jednak te »bardzo dobre« relacje nie przyniosły nic w zakresie bardziej przychylnego podejścia Kremla do rozwiązania wojny rosyjsko-ukraińskiej.” [The Hill]

• „Rada Najwyższa Ukrainy ratyfikowała umowę w sprawie surowców z USA. Tym samym być może kończy się wielotygodniowy proces negocjacji Ukraina-USA. Co oznaczają zapisy tej umowy? Co wiemy, a jakie rzeczy wciąż pozostają niewiadomą? Co ta umowa oznacza dla Ukrainy i przyszłego wsparcia USA? O tym wszystkim porozmawiamy z Marcinem Jędrysiakiem i Sławomirem Matuszakiem, ekspertami OSW.” Możecie posłuchać podcastu bądź przeczytać analizę w formie tekstowej na stronie Ośrodka Studiów Wschodnich. [Ośrodka Studiów Wschodnich], [###]

• „Przygotowania do Dnia Zwycięstwa 9 maja w Moskwie – kto przyjedzie świętować razem z Władimirem Putinem?” Chociaż jest już po paradzie i dobrze wiemy kto na niej był to polecamy analizę Instytutu Europy Środkowej napisaną jeszcze przed paradą. [Instytut Europy Środkowej]

• „Ministrowie spraw zagranicznych UE i szefowa polityki zagranicznej Kaja Kallas uhonorowali poległych ukraińskich żołnierzy podczas wizyty we Lwowie 9 maja, poinformował premier Denys Shmyhal na Telegramie. (...) Delegacje z 35 państw i Rady Europy zebrały się we Lwowie, gdy urzędnicy UE przygotowują się do zatwierdzenia zarówno nowej pomocy obronnej, jak i kroków w kierunku ustanowienia trybunału dla rosyjskich przywódców.” Niektórzy pojechali do Moskwy a inni do Lwowa. [Kyiv Independent]

• „Prezydent Ukrainy poinformował iż Siły Zbrojne Ukrainy pojmały dwóch obywateli Chińskiej Republiki Ludowej, którzy walczyli po stronie Rosji w obwodzie donieckim. Czy Prezydentowi Zełeńskiemu uda się zwrócić uwagę Stanów Zjednoczonych? Czy głos Kijowa jest słyszalny w rozmowach Chiny – Rosja – USA? O tym mówią w podcaście OSW wicedyrektor i kierownik Zespołu Chińskiego Jakub Jakóbowski i kierownik Zespołu Ukraińskiego Tadeusz Iwański.” [###]

---

Europa

• „W dniach 28–29 kwietnia br. w Warszawie odbył się dziesiąty szczyt Inicjatywy Trójmorza (TSI) oraz towarzyszące mu forum biznesowe. Poszerzenie grona partnerów strategicznych oraz uczestników stowarzyszonych może świadczyć z jednej strony o atrakcyjności platformy, z drugiej zaś – o dalszym poszukiwaniu formuły jej funkcjonowania w obliczu ograniczonych realnych efektów współpracy.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Prezydent Czech Petr Pavel, zakwestionował konstytucyjność ratyfikowanego już przez parlament konkordatu. Jego zdaniem umowa przyznaje Kościołowi katolickiemu nieuzasadnione przywileje.” [Euractiv]

• Do dwóch razy sztuka. Tak można podsumować powołanie nowego rządu Niemiec gdyż nowy kanclerz uzyskał wymaganą większość dopiero w drugim głosowaniu. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „AfD została uznana przez niemiecki kontrwywiad za partię ekstremistyczną. Co to oznacza? Jakie realne konsekwencje spotkają polityków AfD? Czy Alternatywa dla Niemiec, jako partia może zostać zdelegalizowana? Na te i inne pytania odpowiada Kamil Frymark, ekspert OSW.” Analizę OSW możecie przeczytać lub przesłuchać. [Ośrodek studiów Wschodnich], [###]

• Różni analitycy naprodukowali się opisując jakie będą skutki uznania AfD za partię ekstremistyczną a tymczasem nowe władze Niemiec cofnęły decyzję. Z jednej strony mówi się, iż to na skutek zapowiedzianego pozwu AfD ale po prostu to nie wygląda poważnie. [Politico], [DPA/Yahoo]

• „4 maja br. w Rumunii odbyła się I tura wyborów prezydenckich. Zwyciężył w niej i wszedł do zaplanowanej na 18 maja II tury George Simion – populistyczny lider największej partii opozycyjnej, nacjonalistycznego i eurosceptycznego Sojuszu Jedności Rumunów (AUR). Zmierzy się z nim Nicuşor Dan – niezależny burmistrz Bukaresztu, o liberalnych i jednoznacznie prozachodnich poglądach.” Analizę pierwszej tury przeczytacie w [Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych] i [Instytucie Europy Środkowej].

• „Po ogłoszeniu wyników, 5 maja, doszło do kryzysu w rządzie. Jego największa partia – PSD (dysponująca 26% miejsc w Izbie Deputowanych i 27% w Senacie) – ogłosiła wyjście z koalicji, a jej lider, a zarazem premier Marcel Ciolacu zrezygnował z drugiej z tych funkcji.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Coraz większa liczba trzęsień ziemi i coraz szybciej wypiętrzający się grunt budzą obawy, iż obok Neapolu znów wybuchnie niszczycielski wulkan. Czemu wcale nie chodzi o Wezuwiusza i jak Włosi szykują się na taką możliwość?” [###]

• „Służba Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) rzekomo zlikwidowała węgierską siatkę wywiadu wojskowego działającą w obwodzie zakarpackim, zatrzymując dwóch agentów oskarżonych o szpiegostwo przeciwko państwu ukraińskiemu, poinformowała agencja 9 maja.” Kyiv Independent pisze o tym wydarzeniu a całkiem przypadkiem dzień wcześniej węgierska agencja Telex opisała jak wysoko postawiony węgierski wojskowy mówi po wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie, iż Węgry będą przygotowane na wojnę. Biorąc pod uwagę jak blisko Orbán trzyma się z Putinem to należy zadać sobie pytanie o kim myśli jako potencjalnym przeciwniku w wojnie. [Kyiv Independent], [Telex]

• Czasami w redakcji mamy wrażenie, iż ten obrazek powinien być czymś więcej niż żartem.

  

• „Bankomat w każdej gminie – połączony z konstytucyjną ochroną gotówki – to najnowszy pomysł premiera Węgier Viktora Orbána na utrzymanie władzy na Węgrzech. 61-letni polityk, który przegrywa z opozycją w sondażach, robi wszystko, by uwieść, a przynajmniej obłaskawić, skrajną prawicę.” Dominik Héjj na łamach Interii o kolejnym pomyśle Orbána. [Interia]

• „W dzisiejszym podcaście OSW opowiemy o tym co się dzieje w Gruzji. Od zeszłego roku nieprzerwanie realizowane są tam protesty. O tym co się dzieje i w jakim kierunku zmierza Gruzja opowie Wojciech Górecki- ekspert OSW” [###]

• Europejska monarchia ma w końcu nowego króla. Mowa oczywiście o Watykanie, który wybrał nowego papieża – Amerykanina Roberta Provosta, który wybrał sobie nowe imię Leon XIV (tutaj konserwatyści nie wysuwają argumentu, iż nie trzeba się od danej osoby zwracać imieniem nadanym przez rodziców, ciekawe). Amerykańska skrajna prawica już zdecydowała, iż jest to woke marksistowski papież ale nie dajcie się zwieść, jest to członek elity Kościoła katolickiego więc zbyt dużo się nie można po nim spodziewać. Poza oczywiście tuszowaniem skandali pedofilskich, co i nowemu monarsze miało się zdarzać. [Esquire]

  Gwałcenie dzieci jest trwalsza częścią tożsamości Kościoła niż doktryna bo w XX wieku doktryna wielokrotnie się zmieniała szczególnie za soboru watykańskiego II, a gwałcenie dzieci jest absolutna stałą która się nie zmienia. Gwałcenie dzieci > doktryna.

---

Bliski i Środkowy Wschód

• Izrael kontynuuje naloty na Strefę Gazy. Podczas gdy my świętowaliśmy majówkę, w ciągu 24 godzin zginęło tam co najmniej 40 osób. [The Guardian]

• W Strefie Gazy sytuacja humanitarna pozostaje dramatyczna, a głównie jest używana jako broń w świadomej i stosowanej z premedytacją taktyce. Pomoc nie dociera do Gazy od ponad 2 miesięcy. [The Guardian]

• Czy sytuacja się poprawi – zanosi się na coś przeciwnego. Izrael zapowiada zajęcie Strefy Gazy na pewien niesprecyzowany czas, a minister finansów Izraela Becalel Smotricz, mówi, iż Gaza zostanie całkowicie zniszczona, Izrael zwycięży, a Palestyńczycy będą opuszczać Gazę masowo – co brzmi jak zapowiedź czystek etnicznych. [AP News], [The Guardian]

• Odbędzie się kolejna runda rozmów USA – Iran w Omanie. Będzie miała miejsce w najbliższy weekend. [AP News]

• „Huti cały czas atakują Izrael, do którego nienawiść dosłownie mają zapisaną na sztandarach. Ataki te zwykle mają mizerny skutek. Od czasu do czasu udaje się jednak przebić izraelską obronę. Dzisiaj po raz pierwszy w trakcie najnowszej serii ataków Huti skutecznie porazili Izrael. Jeden pocisk uderzył w port lotniczy imienia Ben Guriona.” [Konflikty]

• Dzień po ataku na lotnisko Ben Guriona Izrael dokonał ataku odwetowego. Zaatakowano port w mieście Al-Hudajda oraz betoniarnię. To pierwszy atak Izraela na Jemen podczas prezydentury Trumpa. Następnego dnia zaatakowano lotnisko w Sanie, największe w Jemenie. [Konflikty]

• Amerykanie mieli osiągnąć porozumienie z bojownikami Huti. Mają oni zaprzestać atakowania jednostek handlowych na morzu czerwonym, a Amerykanie wstrzymają swoje naloty. Porozumienie nic nie mówi o atakach na Izrael, co jest kolejnym przykładem tego, iż polityka bliskowschodnia obecnej administracji jest mniej proizraelska niż się spodziewano. Obie strony porozumienia ogłosiły zwycięstwo. [Konflikty]

• Na Morzu Czerwonym Amerykanie stracili kolejny samolot F/A-18 Super Hornet. Według nieoficjalnych informacji CNN do wypadku miało dojść podczas lądowania maszyny, brakuje jednak szczegółów zdarzenia. Obaj członkowie załogi samolotu mieli się katapultować, zostali podjęci z morza przez śmigłowce, a maszyna spoczęła na dnie oceanu. [Konflikty]

• W Libanie odbyły się pierwsze od prawie 10 lat wybory lokalne. Nie są one tak ważne jak zapowiedziane na rok 2026 wybory parlamentarne, są jednak ważnym barometrem opinii publicznej. [AP News]

• „O Tunezji przez długi czas mówiono, iż to jedyny sukces arabskiej wiosny. Niestety, rzeczywistość polityczna boleśnie zweryfikowała tę optymistyczną dla Tunezyjczyków tezę. Tunezja to z jednej strony kraj arabski o silnych tradycjach świeckich, z drugiej — o równie silnych tendencjach autokratycznych, które udzielały się adekwatnie wszystkim przywódcom, choćby jeżeli — jak w przypadku obecnego prezydenta — byli oni profesorami prawa konstytucyjnego.” O Tunezji opowiada ambasador Jan Natkański. [###]

---

Azja

• „W podkaście Kultury Liberalnej gościmy Krzysztofa Renika – wieloletniego korespondenta Polskiego Radia w New Delhi, znawcę Indii, oraz stałego felietonistę Kultury Liberalnej. Z naszym gościem rozmawiamy o zaognionym w ostatnim czasie konflikcie między Indiami i Pakistanem. Dlaczego Indie zdecydowały się zaatakować Pakistan? Jak wygląda w tej chwili sytuacja w spornym terytorium jakim jest Kaszmir? Oba z tych państw to potęgi nuklearne. Czy istnieje zagrożenie użycia broni atomowej przez któreś z nich?” A jeżeli kogoś zaciekawił temat podziału Indii poruszony w tej audycji to polecamy podcast Miłosza Szymańskiego na ten temat. [###]

• Jeśli wolicie czytać niż słuchać o tym co dzieje się pomiędzy Indiami i Pakistanem to możecie zerknąć do tekstu Krytyki Politycznej lub OKO.press. [Krytyka Polityczna], [OKO.press]

• W związku z zaognioną sytuacją pomiędzy Indiami a Pakistanem media społecznościowe obiega mnóstwo fałszywych wiadomości i materiały wygenerowane przez sztuczną inteligencję, które często zyskują ogromne zasięgi w mediach społecznościowych. Pisze o tym zarówno BBC Verify jak i Bellingcat. [BBC], [Bellingcat]

• Czy w Kotlinie Fergańskiej zapanuje wieczna przyjaźń? Nigdy nie wiadomo, ale podpisane przez przywódców tech graniczących tam państw daje nam nadzieję na unormowanie sytuacji. A sytuacja była napięta i skomplikowana – od etnicznego przemieszania, przez granice rysowane w Moskwie w myśl zasady dziel i rządź przez historię regionu. I o tym wszystkim opowiada w najnowszym odcinku Miłosz Szymański z podcastu Za Rubieżą [###]

• „Konserwatywna partia Korei Południowej podjęła bezprecedensowy krok unieważnienia swoich prawyborów i zastąpienia kandydata na prezydenta Kima Moon Soo byłym premierem Hanem Duck-soo zaledwie tydzień po wyborze Kima, pogłębiając wewnętrzne zamieszanie przed wyborami uzupełniającymi 3 czerwca.” W Południowej Korei stabilnie. [AP News]

• Czy koreańczyk z północy ukradł ci pracę/jest twoją konkurencją na rynku pracy IT? „Korea Północna od lat potajemnie umieszcza młodych pracowników IT w zachodnich firmach. Dzięki sztucznej inteligencji ich plany są teraz bardziej przebiegłe - i skuteczniejsze - niż kiedykolwiek wcześniej.” [Wired]

• Shein zalewa świat okropnie tanimi ubraniami. Kto je jednak produkuje? I w jakich warunkach? Polecamy reportaż z jednej z takich fabryk w Chinach. [Neue Zürcher Zeitung]

---

Afryka

• „Jak wyglądała idea jedności Afryki i co łączyło liderów niepodległościowych z różnych części kontynentu? W tym odcinku zaglądamy do historii panafrykanizmu – ruchu, który miał zjednoczyć Afrykę ponad granicami kolonialnymi.” Dr Anna Cichecka z Uniwersytetu Wrocławskiego opowiada o ciekawej historii tego ruchu politycznego. Historii, która nie zaczęła się w Afryce – o czym dużo osób może nie wiedzieć. [###]

• .„Kongo i Rwanda przedstawiły projekt propozycji pokojowej w ramach procesu prowadzonego przez USA, który może zakończyć walki w bogatym w surowce wschodnim Kongo, powiedział w poniedziałek amerykański urzędnik.” Mamy wiele obaw ale trzymamy kciuki żeby udało się wprowadzić pokój w regionie. [AP News]

• „Podjęta przez rząd Sudanu próba pociągnięcia Zjednoczonych Emiratów Arabskich do odpowiedzialności prawnej za akty ludobójstwa w zachodnim Darfurze została odrzucona przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości po tym, jak sędziowie stosunkiem głosów 14 do 2 uznali, iż nie mają jurysdykcji w tej sprawie. Mniejszą większością głosów sędziowie zagłosowali 9 do 7 za całkowitym skreśleniem sprawy z listy MTS.” [The Guardian]

• „Podjęta przez rząd Sudanu próba pociągnięcia Zjednoczonych Emiratów Arabskich do odpowiedzialności prawnej za akty ludobójstwa w zachodnim Darfurze została odrzucona przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości po tym, jak sędziowie stosunkiem głosów 14 do 2 uznali, iż nie mają jurysdykcji w tej sprawie. Mniejszą większością głosów sędziowie zagłosowali 9 do 7 za całkowitym skreśleniem sprawy z listy MTS.” [AP News]

• „Masowe aresztowania i pobicia: jak Etiopia przeszła od celebracji dziennikarzy do ich więzienia. Setki pracowników mediów zostało zatrzymanych, często pod zarzutem terroryzmu, lub zmuszonych do wygnania przez reżim Abiy Ahmeda” [The Guardian]

• „Jak wojna między kenijskim pokoleniem Z a ich prezydentem przeniosła się do Internetu: młodzi Kenijczycy wyrazili swoje rozczarowanie prezydentem Ruto, publikując jego satyryczne zdjęcia na X/Twitterze – co doprowadziło do tego, iż niektórzy zostali uprowadzeni, pobici i torturowani.” [The Guardian]

• „Co najmniej dwóch malijskich działaczy prodemokratycznych, w tym prominentny lider partii politycznej, zostało porwanych w Bamako przez uzbrojonych mężczyzn po tym, jak skrytykowali rząd wojskowy i wezwali do przywrócenia porządku konstytucyjnego i wyborów, poinformowały ich rodziny i koledzy.” [AP News]

• „Podczas gdy Europa świętuje 80. rocznicę triumfu nad faszyzmem i zakończenia II wojny światowej, Algieria wspomina mroczniejszą rocznicę: masakry z czasów kolonialnych, które wybuchły tego samego dnia. (...) 8 maja 1945 roku Algierczycy wypełnili ulice miast Ain Temouchent, Guelma, Kherrata i Setif, machając flagami i wznawiając przedwojenne wezwania do niepodległości. Po tym, jak demonstranci stanęli pod ostrzałem policji, wybuchły antyfrancuskie zamieszki, w których zginęło ponad 100 osób. Francja rozpoczęła następnie ofensywę powietrzną i lądową, w wyniku której zginęły tysiące Algierczyków – 45 000 według algierskich władz i około 3 000 według francuskich statystyk.” [AP News]

Ameryka Łacińska

• „Czy brazylijskie telenowele o transgresyjnych kobietach – odrzucających kajdany przeszłości, dążących do niezależności ekonomicznej i ostatecznie znajdujących swoją prawdziwą miłość – zachęciły do szerokiego naśladownictwa? Czy może to pomóc w wyjaśnieniu rosnącego poparcia dla zatrudnienia kobiet w Ameryce Łacińskiej?” Chociaż artykuł obserwuje zjawiska nie tylko z regionu Ameryk to w związku z tym, iż największa jego część dotyczy właśnie Ameryki Łacińskiej wylądował w tym właśnie dziale. [Great Gender Divergence]

• „W całej Ameryce Łacińskiej i na Karaibach przestępczość jest największym zmartwieniem społeczeństwa, ponieważ zorganizowane grupy przestępcze coraz bardziej przytłaczają władze lokalne i przechytrzają rządy krajowe. Przemoc kryminalna jest w tej chwili niezaprzeczalnie kryzysem regionalnym, który wymaga regionalnej reakcji. (...) Dlatego też przywódcy w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach powinni wziąć sprawy w swoje ręce – tak jak Europa z opóźnieniem dostrzega własną potrzebę strategicznej autonomii. Na razie, pomimo rosnącego transgranicznego zagrożenia przestępczością zorganizowaną, rządy tego regionu są w dużej mierze zdane na siebie w tej walce, bez formalnego mechanizmu wspólnego działania.” [American Quarterly]

• W Haiti gangi zaatakowały kolejne miasto. W ataku na położone w środkowym Haiti Petite Rivière zginęło co najmniej 4 osoby, a 15 zostało rannych. Atak miał miejsce w zeszły czwartek ale jeszcze w poniedziałek trwały walki z policją. W marcu gangi zaatakowały więzienie w mieście Mirebalais i uwolniły około 500 osadzonych. To pokazuje, iż sytuacja w Haiti jest daleka od stabilizacji. [AP News]

• „Ośmiu żołnierzy zginęło w ekwadorskim regionie Amazonii podczas zbrojnej konfrontacji z grupą przestępczą, poinformowało w piątek biuro prokuratora generalnego. Według wstępnych ustaleń, żołnierze zostali zaatakowani przez grupę przestępczą podczas operacji związanej z nielegalnym wydobyciem.” [Reuters]

• „Ponad 16 milionów ludzi w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach nie ma dostępu do elektryczności – mimo iż często żyją w cieniu projektów wydobycia paliw kopalnych, jak w niektórych częściach Amazonii.” Jak małe projekty energetyczne zmieniają życie wielu osób w tym regionie pisze [The Guardian].

Ameryka Północna

• Mark Carney, nowy premier Kanady, spotkał się w Waszyngtonie z Donaldem Trumpem. O najważniejszych wnioskach z tego spotkania pisze [The Guardian].

• „Seria sondaży opublikowanych w zeszłym tygodniu, zbiegających się z pierwszymi 100 dniami urzędowania prezydenta Donalda Trumpa 29 kwietnia, potwierdziła, iż rosnący odsetek Amerykanów nie jest zbyt zadowolony z jego pracy. Wskaźniki jego poparcia osiągnęły historycznie najniższy poziom, jakiego nie widział żaden inny prezydent w ostatnich dziesięcioleciach, z wyjątkiem samego Trumpa w 2017 roku.” [USA Today]

• „Gavin Kliger pomógł nadzorować masowe zwolnienia w Biurze Ochrony Finansowej Konsumentów, jednocześnie posiadając akcje firm, które według ekspertów mogą skorzystać na likwidacji tej agencji – potencjalne naruszenie federalnych przepisów etycznych.” Dzień za dniem dzieje się nowej administracji Trumpa cud. [ProPublcia]

• „Donald Trump zapowiedział, iż będzie rozmawiał z hollywoodzkimi menedżerami po tym, jak jego wcześniejsza zapowiedź obłożenia filmów wyprodukowanych w innych krajach 100-procentowymi cłami wywołała wstrząs w branży.” [BBC]

• Chociaż administracja Stanów Zjednoczonych uznaje Libię za niebezpieczne państwo gdzie nie powinno się podróżować to chce tam transportować nielegalnych migrantów – choćby takich, którzy nie mają z tym krajem nic wspólnego. NBC News ma artykuł m.in opisujący jak traktuje się migrantów w tym kraju. AP News opisuje rozmowy jakie prowadzi Rwanda ze Stanami Zjednoczonymi o przyjmowaniu deportowanych migrantów. Chociaż teraz często można mówić o porwaniach a nie deportacji, skoro dzieje się poza jakąkolwiek legalną ścieżką prawną. [NBC News], [AP News]

• „Wobec piętrzących się kłopotów programu przygotowania następców dla obecnych samolotów prezydenckich VC-25A Donald Trump zaczął się rozglądać za alternatywnym rozwiązaniem. CEO Boeinga Kelly Ortberg przyznał, iż jego koncern wespół z doradcą Trumpa Elonem Muskiem pracuje nad rozwiązaniami, które mogłyby przyspieszyć dostawę VC-25B lub też – do czasu jej realizacji – zapełnić lukę. W grę wchodzi pozyskanie i zmodyfikowanie samolotu używanego niegdyś przez władcę Kataru.” [Konflikty]

• „Narodowe Instytuty Zdrowia (National Institutes of Health) wykorzystają informacje z federalnych programów ubezpieczeń zdrowotnych Medicare i Medicaid do stworzenia »rzeczywistej platformy danych« w celu ustalenia przyczyny autyzmu, ogłosiła agencja w tym tygodniu.” Biorąc pod uwagę, iż to wszystko będzie nadzorował człowiek, który uważa, iż szczepionki powodują autyzm to nie można się dziwić obawom wielu osób co do rzeczywistego wykorzystania tej bazy danych. [NPR]

• „Eksperci ostrzegają, iż amerykańscy klienci mogą być narażeni na wyższe rachunki za energię, w związku z doniesieniami, iż Agencja Ochrony Środowiska (EPA) planuje zakończyć program Energy Star, którego niebieskie etykiety potwierdzają efektywność energetyczną urządzeń gospodarstwa domowego od ponad 30 lat.” [The Guardian]

Oceania

• „Premier Australii Anthony Albanese został ponownie wybrany na przywódcę kraju, stając się pierwszym od dziesięcioleci, który zapewnił sobie drugą kadencję. Pokonał lidera opozycji Petera Duttona z centroprawicowej koalicji Liberalno-Narodowej. Dutton stracił również mandat w Dickson w stanie Queensland, który sprawował przez 24 lata.” Analizy wyników wyborów możecie przeczytać w BBC jak i w analizie amerykańskiego think tanku Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych. [BBC], [Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych]

• Na atolu Palmerston, wchodzącym w skład Wysp Cooka zepsuł się generator zasilany olejem napędowym. W efekcie, kilka ton ryb, głównie z rodziny papugoryb może się zepsuć. Na atolu Palmerston mieszkają 23 osoby, nie ma tam lotniska, logistyka wyspy oparta jest w całości na drodze morskiej, Mechanik nie zdołał przypłynąć na wyspę dwoma ostatnimi łodziami i najpewniej nie zmieści się również na najbliższy rejs. [Radio New Zealand]

• „W ciągu ostatnich dwóch lat dziesiątki tysięcy Nowozelandczyków opuściło kraj, przewyższając ostatni wzrost w 2012 roku. Rekordowa liczba nowozelandzkich migrantów opuściła kraj w 2023 i 2024 roku.Liczby pozostają wysokie, a 69 100 osób opuściło kraj do lutego 2025 r. – o około 3% więcej niż w tym samym czasie w ubiegłym roku.” [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

• „Rada Polityki Pieniężnej (RPP) podjęła decyzję. Stopy procentowe zostaną obniżone o 50 punktów bazowych do poziomu 5,25 procent – podano w komunikacie. Poprzednia obniżka stóp procentowych miała miejsce w październiku 2023 roku.” [TVN24]

• „Zaporowe cła, które Trump chaotycznie ogłasza i zawiesza, są zaprzeczeniem globalizacji i wolnego handlu, od dziesięcioleci wymuszanego właśnie przez USA. ale chociaż lewica od początku krytykowała wolny handel jako narzędzie dominacji i wyzysku, posunięcia Trumpa nie dają jej żadnego powodu do radości.” [Krytyka Polityczna]

• „Podczas sesji chińskiego parlamentu w marcu br. potwierdzono, iż głównym źródłem wzrostu gospodarczego Chin w 2025 r. ma być wspierana przez państwo produkcja przemysłowa, w tym rozwój sektora nowoczesnych technologii, przy jednoczesnym zwiększaniu konsumpcji wewnętrznej i eksportu. Na kształt polityki gospodarczej ChRL będzie miał wpływ m.in. przebieg konfliktu handlowego ze Stanami Zjednoczonymi. Dla UE chińskie plany oznaczają potrzebę dalszej ochrony jednolitego rynku i zwiększania konkurencyjności unijnej gospodarki. ”[Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „W obliczu kary za naruszenie danych, gigant mediów społecznościowych grozi wycofaniem WhatsApp, Facebooka i Instagrama z najbardziej zaludnionego kraju Afryki.” O sporze Mety z Nigerią pisze Rest of World. [Rest of World]

• „Koszyk inflacyjny to narzędzie, które pozwala Głównemu Urzędowi Statystycznemu szacować zmiany cen towarów i usług. W jaki sposób go się tworzy? Co zawiera koszyk inflacyjny? Jak często jest uaktualniany? Dlaczego niektóre towary się w nim z czasem ”rozpychają„? I dlaczego czynsz za wynajem mieszkania to niespełna dwa procent uśrednionych wydatków gospodarstw domowych?” [###]