Wydanie 226, 28.02.2025

2 miesięcy temu

Ehhhhh…

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej planuje w ekspresowym tempie przesłuchać 91 świadków zgłoszonych przez obrońców Macieja Świrskiego, przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii” [Press]

• „Były premier Mateusz Morawiecki usłyszał zarzuty w sprawie organizacji wyborów korespondencyjnych w 2020 roku. Przekazał, iż odmówił składania zeznań. Przed wejściem do prokuratury wygłosił oświadczenie, w którym stwierdził, iż podjąłby decyzję o przygotowaniu wyborów kopertowych jeszcze raz.” [TVN24]

• Najpierw w mediach społecznościowych Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB ogłoszono, iż profile zostaną zlikwidowane. Później pracę stracił dyrektor CMM. Co się stało w IMGW? [OKO.press]

• „Prokuratura Krajowa chce postawić posłowi PiS Dariuszowi Mateckiemu 6 zarzutów. Chodzi o przywłaszczenie milionów z Funduszu Sprawiedliwości i pracę na fikcyjnym etacie w Lasach Państwowych. Kolejnym podejrzanym będzie Zbigniew Ziobro?” Chociaż konkurencja jest spora na prawicy to jednak Dariusz Matecki jest jedną z bardziej odrażających postaci w tamtym środowisku więc ten news bardzo nas cieszy. [OKO.press]

• „Byli dyrektorzy Lasów Państwowych usłyszeli zarzuty przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków – przekazała Prokuratura Krajowa. Wobec podejrzanych prokurator zastosował środki zapobiegawcze w postaci dozoru policji, zakazu kontaktowania się ze wskazanymi osobami, zakazu opuszczania kraju oraz poręczenia majątkowego w wysokości 50 tysięcy złotych.” Tak to jest sprawa powiązana z Dariuszem Mateckim. [TVN24]

• „Co naprawdę się dzieje na spotkaniach Sławomira Mentzena? Kto na nie przychodzi? I co mówi kandydat Konfederacji? Dlaczego Mentzen tak rośnie w sondażach? Czy ma szansę pokonać Karola Nawrockiego i wejść do drugiej tury?” [###]

• „Zdrowie Jarosława Kaczyńskiego i obawy o przekaz Karola Nawrockiego – te dwie kwestie mogły zdecydować o tym, iż prezes PiS nie wystąpi na niedzielnej konwencji programowej kandydata na prezydenta. Ale w sztabie można usłyszeć, iż wystąpienie Kaczyńskiego »na żadnym etapie nie było planowane«. – Nie było takiego pomysłu – mówi jeden z polityków.” [Wirtualna Polska]

• „Tylko w ostatnich dniach Nawrocki zapowiedział, iż chętnie obniżałby podatki razem z Mentzenem, i puścił oko do antyszczepionkowego elektoratu. W tym tempie kampania Nawrockiego do maja wysadzi ostatnie mury oddzielające PiS od Konfederacji.” [Krytyka Polityczna]

• Dlaczego to twoja babcia a nie rząd odpowiada za, obiektywnie wydłużające się, kolejki do lekarzy? O tym właśnie jest odcinek podcastu Ekonomia i cała reszta. [###]

• „Podczas środowej sesji Rady Powiatu Tatrzańskiego radny Piotr Bąk (PiS) wyraził w formie interpelacji zaniepokojenie zmianami w programie mających się odbyć w piątek obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Zakopanem. Z programu usunięto apel pod pomnikiem mjr. Józefa Kurasia »Ognia«.” jeżeli nie pamiętacie dlaczego czczenie Kuraś jest powodem do wstydu a nie nabożnych wspomninek, to polecamy artykuł Polityki z 2017 r. [TokFM], [Polityka]

• „Dlaczego adekwatnie po PRL przywróciliśmy w Polsce urząd prezydenta? Jak Kwaśniewski pomógł wizerunkowo urzędowi prezydenta w Polsce i czemu każdy kolejny prezydent po nim był politycznie słabszy? O tym wszystkim w rozmowie Jakuba Majmurka z prof. Antonim Dudkiem.” [Krytyka Polityczna]

• Na koniec obraz redakcji Neuropy po przeczytaniu rosyjskiej propagandy polecanej przez autorytet polskich demokratów, Adama Michnika na łamach Gazety Wyborczej. (Świadomość istnienia artykułu zawdzięczamy Jackowi Dehnelowi [@ Facebook])

  

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: [Zapowiedzi nowego zachodniego wsparcia wojskowego dla Ukrainy. 1098. dzień wojny]

• 3 rocznica pełnoskalowego ataku Rosji

  • „Trzeci rok wojny: nadzieje Rosji na zwycięstwo, kryzys w relacjach transatlantyckich” OSW przygotował podsumowanie – godzinny podcast i krótszą wersję tekstową. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [###]

  • „24. lutego mijają 3 lata od rozpoczęcia przez Rosję wojny na pełną skalę z Ukrainą. To chyba najtrudniejszy luty dla Kijowa od 2022 roku – Rosjanie napierają ze Wschodu, a poparcie ze strony Stanów Zjednoczonych wydaje się znikać. W dodatku prezydent Trump obwinia o wojnę Ukrainę i nazywa prezydenta Wołodymyra Zełenskiego dyktatorem. O tym wszystkim rozmawiam z ukraińskim ambasadorem w Warszawie Wasylem Bodnarem oraz z dyrektorem Ośrodka Studiów Wschodnich Wojciechem Konończukiem.” [###]

  • „W specjalnym wydaniu podcastu Polityki Insight dyskutujemy o nowych uwarunkowaniach, w których znalazły się Ukraina i Europa, o trzech latach pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę i o przyszłości relacji polsko-ukraińskich. Rozmowy z Edwinem Bendykiem, prezesem Fundacji im. Stefana Batorego, Jackiem Piechotą, prezesem Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej oraz Markiem Ziółkowskim, b. ambasadorem RP w Ukrainie, nagraliśmy podczas polsko-ukraińskiej konferencji, która odbyła się we Lwowie. Rozmowy prowadzi Marek Świerczyński.” [###]

• Spór pomiędzy Trumpem a Żeleńskim w sprawie umowy o minerałach jest zrozumiały, choćby jeżeli by uważać propozycje Stanów Zjednoczonych za nieuczciwe. To do czego doszło podczas spotkania w Białym Domu w obecności dziennikarzy było jednak czymś innym. Zarówno Trump jak i wiceprezydent Vance starali się upokorzyć publicznie prezydenta Ukrainy m.in domagając się podziękowań za pomoc i mając pretensje, iż nie zachowuje się z dostatecznym szacunkiem. AP News opisuje szczegółowo co zaszło (są też materiały wideo) a jak możecie się domyślić do podpisania umowy o minerałach nie doszło. [AP News]

• „Czy Trump kłamał w sprawie 350 miliardów dolarów pomocy dla Ukrainy i czy Kijów musi ją spłacić?” Ta kwota ciągle wraca więc polecamy artykuł, który podaje szacunki bliższe rzeczywistości i tłumaczy jaka część pieniędzy ze Stanów Zjednoczonych ma być zwrócona przez Ukrainę. [The Kyiv Independent]

• „Około godziny 4.30 nad ranem 27 lutego uzbrojeni napastnicy w najróżniejszych mundurach polowych, ale z nowoczesnymi kamizelkami kuloodpornymi i z podejrzanie szerokim wachlarzem nowoczesnego uzbrojenia, przejęli budynek lokalnego parlamentu i zawiesili na nim rosyjską flagę. Napastnicy przedstawiali się jako formacja zbrojna samoobrony Krymu, w rzeczywistości jednak pochodzili z kilku różnych służb.” – portal Konflikty przypomina inną rocznice związaną z wojną toczoną w Ukrainie, tj. zajęcie Krymu w 2014 roku. [Konflikty]

• „Prezydent USA Donald Trump i prezydent Francji Emmanuel Macron wykazali w poniedziałek wyraźne różnice w podejściu do Ukrainy, ujawniając podział między Stanami Zjednoczonymi a Europą w związku z dążeniem Trumpa do szybkiego zawieszenia broni z Rosją.” [Reuters]

• „W trzecią rocznicę rosyjskiej inwazji Trump mizdrzy się do Putina, Europejczycy panikują, a Ukraińcy zachowują stoicki spokój. Amerykańska ofensywa dyplomatyczna może rozbić się o rzeczywistość, a wiosną zamiast pokoju zacząć może się kolejny etap trwającej od dziesięciu lat wojny.” [Krytyka Polityczna]

• „Propaganda Kremla jeszcze nie wie, jak opowiedzieć nową rzeczywistość z Donaldem Trumpem. Jeszcze do końca nie wiadomo, czy jest on szczerym przyjacielem Putina i czy naprawdę docenia jego geniusz. I co, jeżeli »tradycyjne wartości«, do których przywiązanie deklaruje Trump, nie obejmują prawa Rosji do aneksji Ukrainy?” [OKO.press]

• „Od 1994 r. populacja Ukrainy systematycznie się zmniejszała, jednak poważny kryzys demograficzny nastąpił w ciągu ostatnich trzech lat. Zbrojna agresja Rosji doprowadziła do masowej wewnętrznej i zagranicznej migracji ludności, gwałtownego spadku wskaźnika urodzeń i średniej długości życia, a także do zwiększonej śmiertelności oraz znaczących zmian w rozmieszczeniu ludności na terytorium kraju. W celu zminimalizowania skutków kryzysu rząd zatwierdził strategię rozwoju demograficznego Ukrainy na okres do 2040 r., jednak państwo nie dysponuje odpowiednimi środkami na jej realizację.” [Instytut Europy Srodkowej]

• Jeśli jesteście ciekawi jak wyglądało wsparcie dla ukraińskiego środowiska akademickiego po rosyjskiej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę ze strony Polski, to PISM przygotował specjalny raport poświęcony dokładnie temu. Plik PDF z raportem znajdziecie na stronie [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych]

---

Europa

Dlaczego liczba zachorowań na raka piersi w Norwegii rośnie? Czesi znudzili się wspieraniem Ukrainy. Mołdawia – bezprecedensowy pakiet pomocy finansowej z UE. Napięcie w Bośni i Hercegowinie rośnie – parlament serbskiej części blokuje działalność instytucji.

• Znacie pewnie te teksty „Unia Europejska do niczego się nie nadaje bo jedyne innowacje to zakrętki do butelek i papierowe słomki” wygłaszane także przez różnej maści prawicowców (chociaż nie tylko). A tymczasem przychodzi idol wielu środowisk prawicowych – Donald Trump i zaczyna narzekać iż UE istnieje tylko po to by z pozycji siły wykorzystywać Stany Zjednoczone. [AP News]

• „Dwie najważniejsze dla Europy instytucje bezpieczeństwa – NATO i UE – przechodzą w tej chwili przez drugą w ciągu ostatnich dziesięciu lat serię działań na rzecz poprawy odporności kryzysowej państw i społeczeństw. (...) Wnioski z tej kumulacji kryzysów dotyczą m.in. rezerw strategicznych, wydolności opieki zdrowotnej, bezpieczeństwa dostaw, ochrony i ewakuacji ludności cywilnej oraz zwalczania operacji sabotażowo-dywersyjnych.” Polecamy komentarz OSW. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• Wybory w Niemczech

  • Wyniki wyborów parlamentarnych prezentują się następująco. Przypominamy, iż w Niemczech jest próg wyborczy na poziomie 5%.

    

  • Po wyborach w Niemczech: koalicja CDU/CSU–SPD z kanclerzem Friedrichem Merzem [Ośrodek Studiów Wschodnich], [###]

  • Niemcy po wyborach do Bundestagu [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [###]

  • Rywal Angeli Merkel będzie nowym kanclerzem Niemiec. Kim jest Friedrich Merz [###]

• „26 lutego w Bukareszcie zatrzymano Călina Georgescu, który jest faworytem nadchodzących wyborów prezydenckich w Rumunii. Zarzuty dotyczą nietransparentnego finansowania poprzedniej kampanii wyborczej. Georgescu promuje nacjonalistyczną i skrajnie prawicową narrację i jest przy tym krytyczny wobec NATO, UE i Ukrainy. Zatrzymanie kandydata może wzburzyć jego zwolenników oraz doprowadzić do napięć w relacjach z USA.” [Instytut Europy Środkowej]

• Władze Rumunii zatrzymały Călina Georgescu a jednocześnie umożliwiły ucieczkę braciom Tate. To znaczy zdjęły z nich zakaz wyjazdu z kraju ale biorąc pod uwagę, iż grozi im wieloletnie więzienie za handel ludźmi i gwałty to raczej nie ma co liczyć, iż będą chętni do powrotu do tego kraju. Co interesujące w tej sprawie też mają być ważne naciski z Waszyngtonu a bracia Tate z Rumunii udali się prosto do Stanów Zjednoczonych. [The Guardian]

• „Na początku stycznia br. Armenia zasygnalizowała chęć zbliżenia z UE, podpisała także Kartę Strategicznego Partnerstwa z USA. Były to kolejne działania stopniowo zmieniające kierunek jej polityki zagranicznej z prorosyjskiego na prozachodni. Obawiając się negatywnej reakcji Rosji, Armenia zachowuje jednak ostrożność – nie domaga się likwidacji rosyjskich baz wojskowych na swoim terytorium, deklaruje chęć pozostania w Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej oraz ogranicza się do zawieszenia członkostwa w Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym. W najbliższym czasie należy spodziewać się kontynuacji tego kierunku w polityce zagranicznej Armenii.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Obchody Dnia Zwycięstwa od lat stanowią barometr pozycji międzynarodowej państwa rządzonego przez Władimira Putina. Lista gości, wśród których znajdują się zarówno przedstawiciele sił zbrojnych, jak i honorowi delegaci, nie tylko odzwierciedla miejsce i prestiż Rosji na arenie międzynarodowej, ale też buduje wewnętrzny mit jedności narodowej. Po inwazji na Ukrainę rosyjska pozycja w świecie uległa drastycznemu pogorszeniu, jednak rok 2025, na który przypada 80 rocznica zwycięstwa nad nazistowskimi Niemcami, zapowiada się jako moment przełomowy.” [Instytut Europy Środkowej]

• „Przestańmy fetyszyzować mapę. Dlaczego konglomerat narodów nie doprowadzi do rozpadu Rosji. – Rosyjskie społeczeństwo jest zatomizowane i nieobywatelskie, a mniejszościom etnicznym niepodległość się nie opłaca – mówi analityk rosyjskiej polityki regionalnej” [OKO.press]

Bliski i Środkowy Wschód

• W Bejrucie został pochowany przywódca Hezbollahu, Hassan Nasr Allah. Został on zabity w izraelskim nalocie 5 miesięcy temu. Na jego pogrzeb przybyły tłumy – choćby te niższe szacunki mówią o kilkuset tysiącach żałobników. Z perspektywy Hezbollahu była to okazja do pokazania siły i masowości swojego ruchu. [AP News]

• Władze libańskie przechwyciły 2,5 mln dolarów w gotówce, które miały trafić do Hezbollahu. Mężczyzna, który przewoził pieniądze przybywał z Turcji. To objaw słabości Hezbollahu, zaczynającego ponownie funkcjonować państwa libańskiego, a może jednego i drugiego? Czas pokaże. [France24]

• „27 lutego w Stambule odczytano oświadczenie Abdullaha Öcalana, historycznego przywódcy Partii Pracujących Kurdystanu (PKK) przebywającego od 1999 r. w więzieniu. Wezwał on w nim tę organizację do złożenia broni i samorozwiązania. Apel Öcalana to część procesu nazywanego w tureckiej debacie publicznej »kurdyjskim otwarciem«. Trwa on od października 2024 r. i ma na celu znalezienie politycznego rozwiązania konfliktu zbrojnego pomiędzy Turcją a PKK, uznawaną za organizację terrorystyczną. Negocjacje, za zgodą tureckich władz, prowadzi prokurdyjska Partia Równości i Demokracji Ludów (DEM). Jej dwuosobowa delegacja spotkała się z Öcalanem trzykrotnie oraz odbyła szereg rozmów z innymi podmiotami tureckiej sceny politycznej i przedstawicielami Regionu Kurdystanu w Iraku oraz – nieoficjalnie – z wysoko postawionymi dowódcami PKK.” [Ośrodek Studiów Wschodnich], [AP News]

• Izraelskie lotnictwo zaatakowało obiekty wojskowe na południu Syrii. Strona izraelska mówi, iż nie może pozwolić aby południe Syrii stało się tym samym co południe Libanu. Premier Izraela dodał, iż Izrael nie pozwoli na obecność sił syryjskich na południe od Damaszku. [AP News]

• Hamas przekazał stronie izraelskiej ciała 4 zakładników i tym samym zakończeniu uległa pierwsza faza zawieszenia broni. Co będzie działo się dalej nie pozostało pewne. [DW]

• Izraelskie śledztwo w sprawie ataku z 7. października 2023 roku wskazało, iż siły bezpieczeństwa kompletnie nie były gotowe na atak Hamasu. [DW]

• Zapasy wysoko wzbogaconego uranu w Iranie gwałtownie wzrosły od listopada, jak informuje raport Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w środę, pokazujący, iż kraj ma w tej chwili 274,8 kilograma uranu wzbogaconego do poziomu 60%. Wzbogacenie do wymaganych dla skonstruowania broni jądrowej 90% jest dla Iranu bez problemu osiągalne. [France24]

• Aby „rozpocząć współpracę” z nowymi przywódcami Syrii, Unia Europejska zawiesiła w poniedziałek sankcje nałożone na syryjskie sektory energetyczny, transportowy i bankowy, pod warunkiem, iż nowy rząd wykaże postępy w zakresie poszanowania praw mniejszości i ustanowienia demokracji. [France24]

• Proceder strzelania do migrantów na granicy Jemeńsko-Saudyjskiej, przez siły Arabii Saudyjskiej trwa nadal. W 2023 roku gdy ukazał się raport organizacji broniących praw człowieka, który opisywał te zajścia i setki ofiar. Mimo nagłośnienia sprawy, siły saudyjskie przez cały czas strzelają do imigrantów, najczęściej pochodzących z Etiopii. [The Guardian]

Azja

• „Format BRICS jest dla ChRL narzędziem w rywalizacji z USA, głównie o wpływy w państwach rozwijających się. Jest też ważnym elementem strategicznej współpracy z Rosją i płaszczyzną dialogu z Indiami. ChRL zależy nie tyle na faktycznej integracji BRICS, co na konsolidowaniu państw wokół własnych celów. Odpowiedź UE powinna obejmować m.in. efektywne wsparcie państw rozwijających się i podmiotowe podejście do ich postulatów odnośnie do globalnego zarządzania.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Korea Północna oświadczyła w piątek, iż przeprowadziła testowe wystrzelenie strategicznych pocisków manewrujących w celu zademonstrowania umiejętności kontrataku nuklearnego, kilka dni po tym, jak obiecała odpowiedzieć na to, co nazwała eskalacją działań wojennych prowadzonych przez USA od początku administracji Trumpa.” [AP News]

• „Studenci w Bangladeszu, którzy poprowadzili masowe powstanie w celu obalenia byłej premier Sheikh Hasiny zeszłego lata, teraz wkraczają do polityki, tworząc nową Narodową Partię Obywatelską.” [AP News]

• „Wskaźnik urodzeń w Korei Południowej, najniższy na świecie, wzrósł w 2024 r. po raz pierwszy od dziewięciu lat, ponieważ wysiłki polityczne mające na celu zachęcenie firm i Koreańczyków do rodzicielstwa zaczęły przynosić efekty.” [Al-Dżazira]

• „Pływające rynki w Wietnamie kurczą się wraz ze wzrostem gospodarczym. Cai Rang i inne pływające targowiska podupadają w obliczu szybkiego rozwoju gospodarczego i poprawy infrastruktury.” [Al-Dżazira]

Afryka

• „Od początku br. armia sudańska odzyskuje najważniejsze terytoria w środkowym Sudanie i wypiera bojówki tzw. Sił Szybkiego Wsparcia (RSF) z Chartumu. Stało się to możliwe dzięki reorganizacji oraz masowemu zaciągowi ochotników przy wyczerpywaniu zasobów przeciwnika. Na tereny opuszczone przez RSF wracają uchodźcy wewnętrzni. Zarysowuje się także szansa na rozwiązanie polityczne, które będzie jednak wymagało zaangażowania międzynarodowego, zwłaszcza USA i UE.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [link#2]

• „Tempo sukcesu ofensywy M23 może w najbliższym czasie znacznie spowolnić. Ekspansja wzdłuż wschodniej granicy Demokratycznej Republiki Konga może zostać zahamowana przez działania Ugandy i Burundi. Kraje te zdecydowały się wysłać swoje siły do DRK, chcąc zablokować dalsze postępy rebeliantów. Niepokojące doniesienia docierają również z zachodu, gdzie odnotowano pojawienie się nowej choroby.” [Konflikty]

• „Niezidentyfikowane choroby w północno-zachodnej DRK zabiły ponad 50 osób w ciągu ostatnich pięciu tygodni, prawie połowa z nich w ciągu kilku godzin po tym, jak poczuli się chorzy.” AP News opisuje to co wiadomo o tajemniczych chorobach które pojawiły się w kraju, który walczy także z wojną. [AP News]

• „Prezydent RPA Cyril Ramaphosa potępił w czwartek wizytę grupy lobbingowej białej mniejszości afrykanerskiej w Białym Domu w tym tygodniu, w obliczu eskalacji napięć z administracją Trumpa.” [AP News]

• „Ponad 100 strażaków walczyło w środę z dwoma pożarami na zboczach Góry Stołowej w RPA, a władze parków narodowych oświadczyły, iż zaczynają je kontrolować po tym, jak pożary zagroziły przeniesieniem się w kierunku pobliskiego Kapsztadu.” [AP News]

Ameryka Łacińska

• Grożenie atakiem na Panamę w celu przejęcia ponownej kontroli nad Kanałem Panamski wydaje się przyniosło efekt, który można uznać za korzystny dla Stanów Zjednoczonych – Panama wycofała się chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku oraz zastanawia się nad renegocjacją umów z tym krajem. Czy jednak inne amerykańskie kraje tak łatwo dadzą się zastraszyć i zerwać kontakty z Chinami? Autorka pisząca dla Americas Quarterly uważa, iż nie? [Americas Quarterly]

• „Prawnicy imigrantów z całego świata, którzy zostali deportowani ze Stanów Zjednoczonych i przeniesieni do odległego obozu w dżungli w Panamie, twierdzą, iż nie byli w stanie skontaktować się ze swoimi klientami od czasu ich przybycia.” [The Guardian]

• Prezydentka Meksyku ma więcej na głowie niż tylko reagowanie na dziwne pomysły Donalda Trumpa (poparcie społeczne miała bardzo wysokie ale jjeszcze urosło ono od kiedy musiała reagować na pomysły amerykańskiego prezydenta). O co chodzi? O reformę systemu edukacji. Jakie decyzje przed nią stoją? Americas Quarterly ma artykuł właśnie o tym. [Americas Quarterly]

• „Jak poinformował rząd, zasilanie zostało przywrócone większości z 19 milionów mieszkańców Chile po najbardziej uciążliwej przerwie w dostawie prądu w tym kraju od 15 lat, a władze zniosły ścisłą godzinę policyjną nałożoną, gdy 98% populacji pozostało bez prądu.” [The Guardian]

• „Ogłoszenie przez brazylijskie biuro prokuratora generalnego, iż były prezydent Jair Bolsonaro i 33 inne osoby, w tym siedmiu emerytowanych generałów armii, staną przed sądem pod zarzutem spiskowania i próby zamachu stanu, wyznacza początek kampanii przed brazylijskimi wyborami prezydenckimi w 2026 roku.” [Americas Quarterly]

Ameryka Północna

• „Doug Ford, urzędujący premier kanadyjskiej prowincji Ontario, ogłosił zwycięstwo w wyborach, które zapewniły jego Partii Postępowo-Konserwatywnej trzecią kadencję.” Co mają przyspieszone wybory w tej prowincji Kanady wspólnego z Donaldem Trumpem dowiecie się z pierwszego artykułu The Guardian. Drugi przedstawi wam sylwetkę Douga Forda, jeżeli jesteście ciekawi kim on dokładnie jest. [The Guardian #1], [The Guardian #2]

• Tyle się rzeczy dzieje w Stanach Zjednoczonych, iż o wszystkich nie napiszemy tutaj. NPR i BBC mają podsumowanie tego co Trump wyczyniał przez ostatni tydzień a my zapraszamy do wyboru najciekawszych tematów. [NPR], [BBC]

• „Prezydent Donald Trump planuje nałożyć cła na Kanadę i Meksyk od wtorku, oprócz podwojenia 10% uniwersalnej taryfy nakładanej na import z Chin.” [AP News]

• „Dziecko, które nie zostało zaszczepione, zmarło w wyniku wybuchu epidemii odry na wsi w zachodnim Teksasie, poinformowali w środę urzędnicy państwowi, co było pierwszym zgonem w USA z powodu wysoce zaraźliwej – ale możliwej do uniknięcia – choroby układu oddechowego od 2015 roku.” A tymczasem za zdrowie w administracji Trumpa odpowiada człowiek, który swoimi decyzjami już zagroził stabilności powstania kolejnych szczepionek na grypę. [AP News]

• „Parki narodowe w całych Stanach Zjednoczonych stoją w obliczu niepewnego sezonu, ponieważ federalne zwolnienia i niedobory kadrowe zagrażają wielu usługom świadczonym milionom odwiedzających rocznie, od rezerwacji po sprzątanie i edukację.” jeżeli wybieracie się w tym roku do amerykańskich parków narodowych, to przygotujcie się na trudności. [NPR]

• „Prezes Sądu Najwyższego USA wstrzymał wcześniejsze orzeczenie sędziego federalnego, który nakazał administracji Donalda Trumpa wypłacić zamrożone dotacje na pomoc międzynarodową” Możecie o tym przeczytać w serwisie Reuters lub polskim OKO.press. Polski serwis odpiera na końcu zarzuty jakoby był w ogromnej części finansowany z grantów USAid. [Reuters], [OKO.press]

• „Podczas słynnej amerykańsko-rosyjskiej wymiany więźniów, która miała miejsce latem ubiegłego roku, Władimir Putin sprowadził do domu zabójcę, szpiegów i innego cennego sojusznika: człowieka stojącego za jednym z największych przypadków wykorzystywania informacji poufnych w handlu papierami wartościowymi.” O wymianie więźniów pewnie czytaliście (sami o tym pisaliśmy) ale historia tego określonego Rosjanina jest na tyle ciekawa, iż warto przeczytać dłuższy reportaż, jaki napisał o nim serwis [WIRED].

• „Trump uderza w osoby transpłciowe podróżujące do USA. Grozi im dożywotni zakaz wjazdu. Oficjalnie ograniczenia dotyczą tylko transpłciowych sportowców. Ale w praktyce każdy, kto poda »nieprawdziwą płeć biologiczną« we wniosku wizowym ma na całe życie stracić możliwość wjazdu na teren Stanów Zjednoczonych”. Braci Tate oskarżonych o gwałty i handel ludźmi Trump chętnie sprowadza do kraju ale w ramach „obrony kobiet” walczy z osobami transpłciowymi. [OKO.press]

Oceania

• „Kiedy Europejczycy podbili Nową Kaledonię, sprowadzili ze sobą alkohol. Dziś jest jednym z najdotkliwszych skutków kolonialnej przeszłości archipelagu, uderzającym przede wszystkim w ludność rdzenną.” Reportaż do przeczytania na stronie Dział Zagraniczny lub do odsłuchania w formie audio m.in na Spotify. [Dział Zagraniczny], [###]

• „Ubiegły weekend, przynajmniej na antypodach, upłynął pod znakiem ćwiczeń chińskiej marynarki wojennej na Morzu Tasmana, oddzielającym Australię od Nowej Zelandii. Mocny sygnał w stronę Canberry i Wellington został wysłany, osobną kwestia pozostaje, co Pekin chciał zakomunikować. Amerykanie ostrzegają, iż agresja na Tajwan może być coraz bliżej, warto jednak zastanowić się kto jest bardziej niegotowy do ewentualnej wojny. Odpowiedź nie jest oczywista.” [Konflikty]

• „Bezczynność polityczna i niechęć wielkich koncernów technologicznych do ochrony użytkowników sprawiają, iż Australijczycy są narażeni na mętny świat cyfrowej dezinformacji przed wyborami.” [The Diplomat]

Ekonomia i gospodarka

• „Lokalne startupy oferujące usługi w chmurze oferują suwerenność danych w czasie, gdy debata na temat tego, kto ma dostęp do danych danego kraju, staje się coraz gorętsza.” Poza niezależnością danych chodzi oczywiście też o pieniądze co pokazuje dobitnie artykuł Rest of World opisujący powstanie serwisów oferujących usługi w chmurze w Nigerii. [Rest of World]

• „Dziesiątki tysięcy amerykańskich pracowników rządowych zostało zwolnionych w ostatnich tygodniach, zgodnie z zestawieniem Reutersa dotyczącym ogłoszeń śledzących plan prezydenta Donalda Trumpa dotyczący zmniejszenia federalnej siły roboczej. Jak dotąd, w różnych formalnych miarach amerykańskiego rynku pracy pojawiło się kilka oznak tych utraconych miejsc pracy.” Artykuł w prosty sposób opisuje jak mierzy się rynek pracy w Stanach Zjednoczonych. [Reuters]

• „Unilever zaskoczył inwestorów we wtorek, odwołując dyrektora generalnego Heina Schumachera i zastępując go szefem finansowym Fernando Fernandezem, który podejmie się trudnego zadania poprawy wyników grupy konsumenckiej.” [Reuters]

Nauka i technologia

• „Czy sztuczna inteligencja zagrozi fotografii naukowej?” Polecamy artykuł w Nature autorstwa osoby, która się fotografią naukową zawodowo zajmuje. Żeby odpowiedzieć sobie na pytanie czy algorytmy sztucznej inteligencji zagrożą tej gałęzi fotografii należy sobie odpowiedzieć na pytanie, co jest w niej istotne. [Nature]

• Algorytmy sztucznej inteligencji nie tylko szkodzą nauce ale także czasami jej pomagają (o czym zresztą już kilka razy pisaliśmy) jak np. w zrozumieniu mowy ptaków. O co dokładnie chodzi? Krótki materiał wideo od Nature przybliży wam te badania naukowców. [###]