Wydanie 219, 10.01.2025

1 tydzień temu

Na tyle rzeczy z tego wydania chcielibyśmy zwrócić uwagę we wstępie, iż nie ma sensu tego robić bo by był on zdecydowanie za długi. Po prostu zapraszamy do lektury.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„Polski rząd przyjął uchwałę, w której gwarantuje, iż zapewni najwyższym przedstawicielom Izraela bezpieczny udział w obchodach 80. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau” Kiedy Polska ignoruje nakazy Międzynarodowego Trybunału Karnego to jest to metafizyka, kiedy to robi Mongolia to jest czysta biologia. Rozumiemy, iż w obecnej sytuacji międzynarodowej gdy Trump zaraz obejmie władzę jest to decyzja najbardziej pragmatyczna ale nie znaczy, iż będzie się ona wszystkim podobać. Zwłaszcza, iż to kolejna ruch, który podważa sensowność MTK o czym w wywiadzie dla Onetu mówi były przewodniczący tego trybunału. [OKO.press], [Onet]
„Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek samochodu i minimum 10 tys. zł do zapłaty – to kary przewidziane za złamanie sądowego zakazu prowadzenia pojazdów w zapowiadanym rządowym projekcie. Wirtualna Polska poznała założenia nowelizacji ws. bezpieczeństwa ruchu drogowego, która ma zostać uchwalona przed wakacjami. Rząd przewiduje do pięciu lat więzienia za organizację nielegalnych wyścigów lub udział w nich.” Dobrze, iż taki pomysł jest ale dlaczego nie mogli tego wprowadzić w zeszłym roku gdy proponowano zmiany w traktowaniu rożnych przestępstw drogowych? [Wirtualna Polska]
„TV Republika to kontynuacja propagandy TVP, ale w bardziej radykalnej wersji, a wPolsce24 braci Karnowskich to wersja light telewizji Kurskiego.” Polecamy dłuższy tekst magazynu Press, tym razem w udostępniony w całości bezpłatnie. [Press]
„Polscy przedsiębiorcy z Filipin w sierpniu ubiegłego roku ostrzegli Ministerstwo Spraw Zagranicznych, iż za umawianie spotkań w sprawie wiz oczekiwane są łapówki. Twierdzą, iż proceder jest kontynuowany – mimo ujawnienia afery wizowej z czasów PiS. Urzędnicy mówią, iż oferty ”pomocy„ w uzyskaniu wizy to oszustwo, ale placówka była kontrolowana. Sprawę omawia największy filipiński program interwencyjny.” [Wirtualna Polska]
„Jedną z istotniejszych społecznie porażek 2024 roku był proces wyznaczania lasów, które mają zostać wyłączone z wycinki. Nie dlatego, iż nie udało się tego ustalić, ale dlatego, iż nadużycie zaufania społecznego przez Lasy Państwowe przyczyniło się do dalszego niszczenia państwa.” [OKO.press]
Jeśli uważacie, iż osoby, które mają dostęp do broni palnej i regularnie mylą ludzi z dzikami (co często kończy się ludzką śmiercią) powinni regularnie przechodzić badania lekarskie to według PSL jesteście nienawistnikami, którzy nienawidzą myśliwych. Właśnie w Sejmie przepadł projekt regularnych badań myśliwych ponieważ obydwie partie z Trzeciej Drogi zagłosowały tak samo jak PiS. Kiedy zginie kolejna osoba zastrzelona przez myśliwego pamiętajcie komu to nie przeszkadza. [Prawo]
„Nagła dymisja generała dywizji Artura Kępczyńskiego ma związek z zaginięciem co najmniej kilkudziesięciu min przeciwczołgowych. Było to następnie ukrywane przed przełożonymi zdymisjonowanego dziś wojskowego – dowiaduje się Wirtualna Polska.” [Wirtualna Polska]
„Sudańska rodzina oraz Etiopczyk, którzy w święto Trzech Króli zostali wypchnięci na Białoruś na przejściu granicznym w Terespolu, zostali jednak wpuszczeni do Polski” Migranci na granicy? Niech idą na przejście graniczne i złożą wniosek... Co? Nie działa? Najwyraźniej trzeba próbować aż się uda mimo tego, iż to nie tak powinno działać. [OKO.press]
„Sejm skierował do komisji projekt zawieszenia prawa do składania wniosku o ochronę międzynarodową. Protestują organizacje pozarządowe, a minister Duszczyk uzasadnia ustawę kontrowersyjnym argumentem: »Mówimy o zawieszeniu tylko praw migrantów. Jest gradacja praw obywatelskich, praw człowieka, jest państwo, którego obywatele mają pierwszeństwo do tych praw«” A to spoko, nigdy nie było tak, iż jakiś rząd ograniczał prawa jednej grupy a potem to ewoluowało w niebezpieczną stronę. Rozumiemy, iż na granicy może być ciężko ale szkoda, iż inny sposób rozwiązania tego problemu nie wchodzi w grę. Rozumiemy, iż to by wymagało ogromnych środków finansowych ale najwyraźniej finansowanie rosnącego Funduszu Kościelnego ma priorytet. [OKO.press]
„CPK z kluczową decyzją. Pierwsza łopata w przyszłym roku” Ciągle słyszę, iż obecny rząd chce tylko zniszczyć projekt CPK a jakoś fakty się z tym nie do końca zgadzają. Tak jakby krytycy mieli w tym jakiś cel polityczny... [OKO.press]
Dużo pisaliśmy o tym czy PiS dostanie subwencję z budżetu czy jednak nie ale jeżeli ciągle nie wiecie o co chodzi to się Wam nie dziwimy bo sytuacja jest zagmatwana prawnie i politycznie. Dlatego wrzucamy starszą notkę Doniesień z putinowskiej Polski, który w dość przystępny sposób tłumaczy to wszystko. [Doniesienia z putinowskiej Polski @ Facebook]
Polski skoczek narciarski podzielił się tym, iż bliska mu osoba zmarła w zeszłym roku. Niestety w związku z tym, iż musiał przy okazji dokonać coming outu (bo trochę dziwnie by to wyglądało gdyby unikał określenia płci swojego partnera) to wiele osób musiało to skomentować tym, iż „niepotrzebnie się obnosi” co interesujące gdy posłanka KO pisała o swoim ślubie czy prawicowi patocelebryci chwalili się swoim nowym związkiem to nikt im tego nie zarzucał. Krytyka Polityczna ma artykuł właśnie o tym komu wolno pisać o swoich związkach w Polsce. [Krytyka Polityczna]
Smutne Historie Spisane Na Kacu I Tanim Papierze
„Ośrodek Karta z unikatowymi archiwami historycznymi przetrwał kryzysy Trzeciej RP i rządy PiS. Gdy stery w Polsce przejęły siły prodemokratyczne, stanął na krawędzi upadku.” Kolejny artykuł Press dostępny w całości. Polecamy. [Press]
„Mieszkańcy Opolszczyzny są zszokowani niecodziennymi kradzieżami. Z przydrożnych kapliczek w okolicach Strzelec Opolskich znikają figury świętych. Miejsca nie pozostają jednak puste.” Trochę dziwne, trochę śmieszne. [Gazeta]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Ukraińcy próbują odzyskać inicjatywę w obwodzie kurskim. 1049. dzień wojny
„Administracja Bidena ogłosiła ostatnią transzę pomocy wojskowej, którą wyśle do Ukrainy, w wysokości około 500 milionów dolarów. Oczekuje się, iż sekretarz obrony Lloyd Austin przedstawi szczegóły tej kwoty na ostatnim spotkaniu kierowanej przez USA grupy kontaktowej ds. obrony Ukrainy w bazie lotniczej Ramstein w Niemczech.” [CNN]
Reuters informuje o tym, iż strona Ukraińska oczekuje, iż po objęciu władzy przez Trumpa dojdzie jak najszybciej do jego spotkania z Zełenskim. Za to BBC pisze, iż Trump już chwali się planowanym spotkaniem z Putinem. [Reuters], [BBC]
„Wypełnione młodymi, utalentowanymi rekrutami i uzbrojone po zęby w tanią broń precyzyjną, najlepsze ukraińskie jednostki dronów przejmują inicjatywę w obronie przed rosyjskimi atakami i zapoczątkowują przerażający nowy rodzaj wojny.” [The Kyiv Independent]
„Rosyjski gaz nie będzie już płynął przez Ukrainę do Europy. Jakie będą konsekwencje tej decyzji? Czy zbliża nas to do końca rosyjskiego gazu w Europie? Jak decyzja Ukrainy może wpłynąć na ceny surowca? Na te i inne pytania odpowiada Agata Łoskot-Strachota, ekspertka OSW.”

„W Polsce słowo roku to ”koalicja„, w Ukrainie – neologizm ”busyfikacja„, czyli proces przymusowej mobilizacji, odbywający się w sposób niezgodny z prawem. W trzecim roku wielkiej wojny przez cały czas mnie zaskakuje niezłomna postawa Ukraińców, ich nieposłuszeństwo wobec autorytarnego reżimu, który chce ich zniszczyć czy okoliczności życiowych”. [OKO.press]

Europa

Umarł Jean-Marie Le Pen i bardzo dobrze. Prokuratura potwierdziła, iż w zeszłym roku wysłano truciznę do premiera Belgii.
Elon Musk a sprawy europejskie
- „Elon Musk dopiero co wybrał prezydenta USA (277 mln dolarów na kampanię piechotą nie chodzi), a już próbuje swoich sił w Europie. W niemieckiej prasie agituje na rzecz AfD, a na Twitterze (X) publikuje wywiad z liderką partii. Politycy CDU, SPD, ale i innych europejskich partii mówią o ingerencji w wybory, KE zapowiada, iż będzie się przyglądała działaniom miliardera pod kątem zgodności z Digital Service Act.
  W tym samym czasie Musk jednak otwiera nowy front, atakując rząd Keira Starmera z prędkością 5 tłitów na minutę. Co adekwatnie twierdzi? Że rząd brytyjski przez dziesięciolecia ukrywał siatkę pakistańskich gwałcicieli w zamian za utrzymanie poparcia wyborczego. Musk domaga się natychmiastowej kapitulacji Partii Pracy.”

Atakując obecny rząd Wielkiej Brytanii Elon Musk powołuje się na sprawę masowych gwałtów na nieletnich do jakich dochodziło kilka lat temu w tym kraju. Mówi o tym jakby to była wielka tajemnica, którą on teraz ujawnia ale było o tym głośno w mediach i do teraz regularnie się ten temat pojawia w mediach prawicowych. Artykuł The Guardian przypomina o co chodziło w tej sprawie i czy zarzuty Muska mają potwierdzenie w faktach. [The Guardian]

Elon Musk na swojej platformie rozmawiał z szefową skrajnie prawicowej AfD i wygląda na to, iż zarówno on jak i jego rozmówczyni puścili się poręczy. Politico przygotowało listę najdziwniejszych rzeczy z rozmowy a DW zrobiło factcheck twierdzeń jakie tam padły. Nie można (niestety) wykluczyć, iż ta rozmowa przyczyni się do wzrostu poparcia AfD. [Politico], [DW]

„Człowiek Elona Muska w Parlamencie Europejskim. Niezależny eurodeputowany Fidias Panayiotou spotkał się z miliarderem w 2023 roku i przyjął jego stanowisko w niektórych ważnych kwestiach politycznych, od Ukrainy po przepisy cyfrowe.” [Politico]

Tydzień temu pisaliśmy o tym, iż włoski plan relokacji migrantów do Albanii nie wypalił i włoski rząd tylko traci na tym pieniądze. W tym tygodniu mamy dla Was artykuł o tym z Albańskiej perspektywy. [Nowa Europa Wschodnia]

„Prezydent Austrii Alexander Van der Bellen powierzył misję utworzenia rządu Herbertowi Kicklowi. To lider skrajnie prawicowej i prorosyjskiej Wolnościowej Partii Austrii. Prezydent poinformował o tym po trwającym ponad godzinę spotkaniu z Kicklem. Wcześniej Karl Nehammer z Austriackiej Partii Ludowej ogłosił, iż rezygnuje ze stanowiska kanclerza po fiasku rozmów koalicyjnych.” Do przeczytnia w TVN24 lub przesłuchani w Raporcie o stanie świata. [TVN24],

Kącik mołdawski
- Mołdawia: rosyjska gra kryzysem gazowym w Naddniestrzu [Ośrodek Studiów Wschodnich]
- Bez rosyjskiego gazu separatystyczne Naddniestrze znalazło się na skraju upadku [OKO.press]
- Znikający kraj. Mołdawia wobec katastrofy demograficznej [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Już za kilka tygodni na Białorusi odbędą się wybory prezydenckie, których wynik nikogo nie zaskoczy. Dyktator, jak na razie, nie ma się czego obawiać.” Rzeczpospolita ma tekst o zbliżającej się atrapie wyborów w Białorusi. [Rzeczpospolita]
Nowa Europa Wschodnia na przestrzeni ostatnich tygodni wypuściła kilka ciekawych artykułów o białoruskiej kulturze, języku i tym jak to może łączyć się z działaniami opozycji poza granicami kraju.
Jeśli jesteście ciekawi tego jak wygląda obecne polityka w Chorwacji oraz jak się może zmienić po 2 turze wyborów prezydenckich, które odbędą się 12 stycznia to polecamy analizę od Instytutu Europy Środkowej pod tytułem „Chorwacja między reformami a podziałami: napięcia polityczne i wyzwania przed wyborami prezydenckimi”. [Instytut Europy Środkowej]

Bliski i Środkowy Wschód

„Krewni zakładników wywierają presję na rząd Izraela, aby zawarł zawieszenie broni z Hamasem. Po tym, gdy znaleziono dwóch kolejnych martwych zakładników, sprawa osób porwanych przez Hamas w październiku 2023 roku powróciła na nagłówki medialne.” W Katarze realizowane są rozmowy między Hamasem i Izraelem – zgodnie z przeciekami, Hamas miał uzgodnić listę 34 nazwisk zakładników wciąż przetrzymywanych w Strefie Gazy — osób, które zostaną uwolnione, jeżeli dojdzie do skutku porozumienie o zawieszeniu broni z rządem Izraela. Lista, opublikowana po raz pierwszy przez saudyjską stację Asharq. [DW]
W izraelskim ataku na południu Strefy Gazy zginęło 17 osób, głównie kobiety i dzieci – podało palestyńskie ministerstwo zdrowia. Łącznie po stronie palestyńskiej zginąć miało już ponad 46 tysięcy osób. [AP News]
Ministerstwo Obrony Izraela poinformowało, iż we wrześniu 2024 roku, grupa 120 izraelskich komandosów dokonała rajdu na podziemną fabrykę pocisków rakietowych w Syrii. Fabryka była powiązana z siłami irańskimi operującymi w Syrii. Operacja zakończyła się pełnym sukcesem – po dotarciu na teren kompleksu zabezpieczono dane wywiadowcze, a następnie zniszczono fabrykę i bezpiecznie powrócono do Izraela. Materiał wideo opublikowany przez ministerstwo do obejrzenia w linkowany artykule. [The War Zone]
Syrię odwiedzają przedstawiciele ONZ oraz minister spraw zagranicznych Włoch. Rozmowy z nowymi władzami w Damaszku toczą się wokół możliwej współpracy i wspierania kierunku inkluzywnego społeczeństwa syryjskiego z odpowiednią reprezentacją polityczną dla wszystkich jego mieszkańców. [United Nations], [AP News]
„Kluczowa tama w północnej Syrii stała się punktem zapalnym w konflikcie między siłami kurdyjskimi a wspieranymi przez Turcję grupami zbrojnymi.” Konflikt Turecko-Kurdyjski po raz kolejny może eskalować na terenie Syrii. najważniejsze pozostaje czy Turcja zdecyduje się na kolejną inwazję i jakie kroki podejmą sojusznicy Kurdów – czyli Amerykanie. [AP News], [The Guardian]
Po ponad 2 latach wakatu, libański parlament zdołał wybrać prezydenta. Zgodnie z niepisanym porozumieniem o podziale stanowisk między grupy etniczne zamieszkujące to państwo, prezydentem zawsze jest chrześcijanin maronita. Urząd objął Joseph Aoun, były dowódca Libańskich Sił Zbrojnych. Jego wybór został umożliwiony podziałami i osłabieniem pozycji Hezbollahu, który blokował jego wybór. Aoun jest popierany przez zachód i jest nadzieją na implementację porozumień wynegocjowanych z Izraelem. W swoim wystąpieniu zapowiedział walkę z problemami Libanu jak korupcja czy mafia, zapowiedział również, iż to państwo libańskie i tylko państwo libańskie (w domyśle – a nie Hezbollah) zakończy izraelską okupację. [Polski Instytu Spraw Międzynarodowych], [DW]
Iran po upadku sojuszniczego reżimu w Syrii, osłabieniu sojuszniczego Hezbollahu przez Izrael, tkwiąc w problemach gospodarczych i jednocześnie obawiając się nadchodzącej prezydentury Donalda Trumpa w zeszłym tygodniu rozpoczął niezwykłe dwumiesięczne ćwiczenia wojskowe. Obejmują one testowanie obrony powietrznej w pobliżu kluczowego obiektu nuklearnego i przygotowania do ćwiczeń na szlakach wodnych o kluczowym znaczeniu dla światowego handlu ropą naftową. [AP News]
Szwajcarski obywatel zatrzymany w Iranie pod zarzutem szpiegostwa popełnił samobójstwo w czwartek w więzieniu w prowincji Semnan, podały państwowe media. Irańska agencja prasowa Mizan nie podała tożsamości mężczyzny, podano jedynie, iż mężczyzna poprosił współwięźnia o przyniesienie mu jedzenia, a następnie popełnił samobójstwo, gdy był sam. Mimo prób reanimacji, Szwajcar zmarł. [AP News]
„Włoska dziennikarka Cecilia Sala uwolniona z więzienia w Iranie. Cecilia Sala została uwolniona po tym, co włoski rząd nazwał »intensywną« pracą dyplomatyczną. Iran został oskarżony o arbitralne przetrzymywanie obywateli zagranicznych w celu uzyskania wpływu na inne rządy.” [DW]
Po publikacji postów krytycznych wobec rządzących Arabią Saudyjską, emeryt z Florydy został aresztowany i wywierano na niego presję aby zrezygnował z amerykańskiego obywatelstwa. Emerytowany, 74-letni Saad Almadi, jest jednym z co najmniej czterech obywateli posiadających podwójne obywatelstwo saudyjsko-amerykańskie, którzy oskarżają rząd następcy tronu Mohammeda bin Salmana o taką praktykę. [AP News]

Azja

„Odsunięty od władzy prezydent Korei Południowej Yoon Suk Yeol stoi w obliczu nowej i potencjalnie bardziej zdecydowanej próby aresztowania go za powstanie, po tym jak jeden z głównych śledczych przyrzekł, iż zrobi wszystko, co w jego mocy, aby przełamać blokadę bezpieczeństwa i go pojmać.” [Reuters]
A jeżeli interesuje Was co się dokładnie stało w Korei, to polecamy Wam materiał KL z rozmową z Oskarem Pietrewiczem, który na żywo obserwował wprowadzenie i wycofanie stanu wojennego w tym kraju. Tło tych wydarzeń i dlaczego Koreańczycy tak bardzo się przejęli tymi wydarzeniami.

„Władze ChRL podkreślają wolę utrzymania stabilnych stosunków z USA po objęciu urzędu przez Donalda Trumpa. Przygotowują się jednak na zaostrzenie amerykańskiej polityki, w tym handlowej i dotyczącej wsparcia dla Tajwanu. Aby temu przeciwdziałać, zamierzają wykorzystać powiązania biznesowe osób z otoczenia Trumpa z Chinami. Przewidywane trudności we współpracy USA z ich regionalnymi sojusznikami mogą ułatwić Chinom działania w Azji i Pacyfiku, m.in. we współpracy z Rosją.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

„Ponad 400 osób uwięzionych pod gruzami w dotkniętym trzęsieniem ziemi Tybecie zostało uratowanych, poinformowali w środę chińscy urzędnicy, przy czym nieznana liczba wciąż nie została odnaleziona w mroźnej pogodzie dzień po silnym wstrząsie, który wstrząsnął przedgórzem Himalajów.” O wtorkowym trzęsieniu ziemi przeczytacie w pierwszym artykule Reutersa, a z drugiego dowiecie się o innych silnych trzęsieniach ziemi jakie tam wystąpiły w przeszłości. [Reuters #1], [Reuters #2]

„Podmorskie linie telekomunikacyjne i przesyłowe, mimo strategicznego znaczenia dla państw, które łączą, są stosunkowo podatne na uszkodzenia, o czym przekonały się ostatnio państwa regionu Morza Bałtyckiego. Teraz dołączyła do nich Republika Chińska. Tamtejsza straż wybrzeża poinformowała, iż zarejestrowany w Tanzanii frachtowiec Xing Shun 39 (...) podejrzewany jest o celowe uszkodzenie podmorskiego kabla telekomunikacyjnego na północno-wschodnim wybrzeżu Tajwanu. Narzędziem zbrodni, zgodnie z ostatnio panującą modą, jest kotwica.” [Konflikty]

Gdy myślimy o stosunkach między Afganistanem i Pakistanem, słowo „konflikt” przychodzi nam niezmiernie rzadko. Jednakże po objęciu władzy przez Talibów, Islamabad coraz mniej przychylnym okiem obserwuje sytuacje u swojego sąsiada. Czemu, skoro było tak dobrze, teraz jest tak źle? I jaka jest w tym rola religii, a jaka tradycji plemiennych. Duet Jagielski & Story zapraszają na podróż do Azji.

„Ryż ma w Japonii tak wielkie znaczenie, iż jest dosłownie synonimem jedzenia, a większość mieszkańców nie wyobraża sobie bez niego żadnego posiłku. Jak więc reagują na to, iż zeszłego lata zabrakło go w sklepach (co powtórzy się w nadchodzącym sezonie) i czy najmłodsze pokolenie w ogóle się tym przejmie, skoro coraz częściej zastępuje go chlebem?”

Afryka

Atak na pałac prezydencki w Czadzie zakończył się śmiercią 18 napastników, sześciu aresztowano, jeden żołnierz zginął, a trzech zostało rannych. Napastnicy próbowali szturmować pałac prezydencki, gdy prezydent Mahamat Déby Itno był w środku. Nie jest jasne kto stał za atakiem. – teorie mówią o próbie przewrotu wojskowego czy bojownikach islamistycznego Boko Haram, a władza określiła ich jako pijanych „Pieds Nickeles” – co jest nawiązaniem do francuskiego komiksu o nieporadnych oszustach. [AP News], [Al-Dżazira]
„John Mahama zaprzysiężony na prezydenta Ghany obiecuje zresetować kraj. W obecności około 20 afrykańskich przywódców, 66-latek zostaje zaprzysiężony na prezydenta Ghany po raz trzeci. Mahama zdobył 56 procent głosów w wyborach prezydenckich w kraju 9 grudnia, pokonując kandydata partii rządzącej i wiceprezydenta Mahamudu Bawumię, który zdobył 41 procent.” [Al-Dżazira]
Prezydent Rwandy, Paul Kagame, wezwał władze sąsiedniej Demokratycznej Republiki Konga (DRK) do negocjacji z rebeliancką grupą M23. M23, nieoficjalnie wspierane przez Rwandę, w ostatnich dniach zajęła najważniejsze miasta we wschodniej DRK, rozszerzając swoją kontrolę nad regionem graniczącym z Rwandą. Wschód DRK jest obszarem bogatym w minerały, których wydobycie jest główna ekonomiczną zachętą dla bojówek jak M23. [AP News]
Pozostając w Demokratycznej Republice Konga (DRK), władze w kraju zakazują na jej terenie działalności telewizji Al-Dżazira. Jest to pokłosie wywiadu przeprowadzonego przez stację z liderem rebelianckiej grupy M23, która zajmuje kolejne miasta na wschodzie kraju. Minister sprawiedliwości DRK w mediach społecznościowych napisał, iż każdy kto udziela głosu grupom jak M23 i pokrewnym jest zagrożony karą śmierci. W kongijskim prawie nie ma jednak przepisów, które by taką karę, za wywiad z rebeliantami przewidywały. [AP News]
„Lider opozycji Mozambiku Venancio Mondlane powrócił w czwartek z dobrowolnego wygnania, a tysiące ludzi zebrało się, aby go powitać na lotnisku w Maputo. Mondlande zapowiedział, iż teraz będzie forsował swoje twierdzenie, iż był prawdziwym zwycięzcą wyborów prezydenckich z 9 października, które, jak twierdzi, zostały sfałszowane na korzyść zwycięzcy, Daniela Chapo, z rządzącej od lat 70 tych partii Frelimo. Władze obawiają się powtórki przemocy ulicznej, jaka miała miejsce po wyborach w październiku.” [DW]

Ameryka Łacińska

„Liderka wenezuelskiej opozycji, María Corina Machado, powiedziała, iż została zatrzymana w czwartek, a chwilę później urzędnicy zaprzeczyli jej aresztowaniu, co zakończyło dzień protestów mających na celu uniemożliwienie prezydentowi Nicolásowi Maduro utrzymania się przy władzy.” [AP News]
„Gujana oświadczyła w czwartek, iż zwróci się o pomoc do sądu najwyższego ONZ, aby powstrzymać plany sąsiedniej Wenezueli dotyczące wyboru gubernatora, który miałby rządzić jej zachodnim regionem Essequibo, obszarem bogatym w zasoby, do którego Wenezuela od dawna rości sobie prawo.” [AP News]
Poza problemami z Wenezuelą to Gujanie nie powodzi się najgorzej. Americas Quarterly przygotowało podsumowanie, z którego dowiecie się o rosnących wskaźnikach gospodarczych i sekrecie jaki za tym się kryje (to ropa naftowa). [Americas Quarterly]
„Według ONZ w ubiegłym roku na Haiti zginęło ponad 5600 osób, podczas gdy międzynarodowa misja pod przewodnictwem Kenii usiłuje powstrzymać szerzącą się przemoc gangów.” [The Guardian]
„Prezydent Chile Gabriel Boric odbył historyczną podróż na biegun południowy, aby potwierdzić »roszczenie do zwierzchnictwa« swojego kraju nad częścią Antarktydy, poinformowało jego biuro. Twierdzi ono też, iż Boric jest pierwszym przywódcą Ameryki Łacińskiej, który dotarł do najbardziej wysuniętego na południe punktu Ziemi.” [The Guardian]

Ameryka Północna

„6 stycznia br. Justin Trudeau ogłosił, iż zrezygnuje z stanowiska premiera Kanady i lidera Liberalnej Partii Kanady (LPC). Zawiesił także do 24 marca prace parlamentu, m.in. w celu opóźnienia ewentualnego głosowania nad wotum nieufności dla rządu, co spowodowałoby przedwczesne wybory. Decyzja premiera, który rządzi Kanadą od 2015 r., ma zwiększyć szanse liberałów na dobry wynik wyborczy w tegorocznych wyborach parlamentarnych.” W końcu. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Kalifornia płonie, można by powiedzieć „jak co roku” ale zima to akurat nie jest sezon pożarów w tym regionie. Zanotowano pierwsze ofiary śmiertelne (a pewnie będzie ich więcej), ewakuowano prawie 200 tysięcy ludzi a straty są finansowe są ogromne. The Guardian ma podsumowanie pożarów w rejonie Los Angeles w formie tekstowej a CNN prezentuje dużo mapek i wizualizacji, które mogą pomóc wyobrazić sobie jak wielka to jest tragedia. [The Guardian], [CNN]
Donald Trump usłyszał od Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, iż może usłyszeć wyrok w sprawie związanej z zatajeniem informacji o opłaceniu milczenia aktorki porno a potem usłyszał wyrok „winny, kary brak”. Brzmi jak bananowa republika. [Politico]
„Donald Trump powrócił do swojej platformy polityki zagranicznej »Ameryka przede wszystkim«. Powiedział, iż Stany Zjednoczone nie mogą już sobie pozwolić na bycie światowym policjantem. Obiecał, iż pod jego rządami nie będzie nowych wojen. Ale od czasu wygrania drugiej kadencji prezydent elekt przyjął nowy imperialistyczny program, grożąc zajęciem Kanału Panamskiego i Grenlandii – być może przy użyciu siły militarnej – i mówiąc, iż użyje przymusu gospodarczego, aby wywrzeć presję na Kanadę, aby stała się 51. stanem kraju.” Wiemy, iż nie można zbyt poważnie podchodzić do wszystkich obietnic wyborczych ale niesłychane jest, iż jedna z głównych obietnic Trumpa okazała się nie warta funta kłaków jeszcze zanim objął stanowisko. [AP News]

Oceania

W Australii brakuje jajek. Ze względu na ptasią grypę, która skutkowała zabiciem wielu kur, a także sezonowo zwiększonym zapotrzebowaniem występują braki w zaopatrzeniu w jajka. Powrót do normy może zająć od 6 miesięcy do choćby roku. [ABC News]
Na Vanuatu trzy tygdnie temu miało miejsce trzęsienie ziemi. O ile operacja ratunkowa jest zakończona, potwierdzono 14 ofiar śmiertelnych oraz 265 rannych o tyle wyzwania związane ze skutkami trzęsienia przez cały czas trwają. Od pomocy humanitarnej, przez oszacowanie szkód powstałych w budynkach, a następnie ich naprawy – lista problemów, które przez cały czas stoją przed tym niedużym wyspiarskim państwem pozostaje spora. [Radio New Zealand]

Ekonomia i gospodarka

Mark Zuckerberg ogłosił, iż skończy z cenzurą na swoich serwisach społecznościowych. Co to znaczy? Serwis nie będzie factcheckował niczego i pozwoli na wolność słowa. Powinniście już wiedzieć, iż jak chodzi o wolność słowa to oznacza to wyzwiska i groźby wobec mniejszości oraz kobiet, i dokładnie to jest dozwolone w nowych regulaminach. Super.
Polecamy kilka artykułów na ten temat:
- Just Security ma ogólną analizę tego co najpewniej się stanie po zapowiedzi Zuckerberga. [Just Security]
- The Digital Forensic Research Lab opisuje jak to wpłynie na sytuacje różnych graczy politycznych już teraz. [The Digital Forensic Research Lab]
- TechDirt zwraca uwagę, iż to kolejny krok firmy Meta przeciwko społeczności LGBTQ. [TechDirt]
„YouTube nawiązał współpracę z Shopee, aby uruchomić YouTube Shopping w Indonezji, Tajlandii i Wietnamie. To stawia giganta technologicznego z Doliny Krzemowej przeciwko TikTok Shop, który dominuje w handlu elektronicznym wideo w regionie. YouTube ma większą bazę użytkowników, ale TikTok zyskał przychylność twórców i użytkowników.” [Rest of World]
„Dziennik The Washington Post, należący do założyciela Amazona Jeffa Bezosa, planuje zwolnić ok. 4 proc. pracowników. Jesienią z gazety odeszło kilka osób, m.in. redaktor naczelny, po tym jak wbrew swojej tradycji nie poparła żadnego kandydata w wyborach prezydenckich w USA. Niedawno Washington Post odmówił publikacji rysunku satyrycznego, na którym Bezos i kilku innych miliarderów klęczy przed Donaldem Trumpem.” O tym przeczytacie w Wirtualnych Mediach a The Rolling Stone wspomina o tym, iż Amazon zapłacił niebotyczną sumę Melanii Trump za prawa do powstającego serialu dokumentalnego. [Wirtualne Media], [The Rolling Stone]

Nauka i technologia

„Dlaczego dzieci powinny podejmować większe ryzyko: nauka ujawnia korzyści płynące z dzikiej, swobodnej zabawy. Badania pokazują, jak ryzykowna zabawa może korzystnie wpływać na rozwój dziecka. Jednak zachęcanie do niej może być wyzwaniem dla rodziców.” [Nature]
„Nasz apetyt na kawior przyczynił się do spadku populacji jesiotra na wolności. Zlepek zakazów w 2000 roku sprawił, iż przysmak ten nie znalazł się w menu większości ludzi, ale teraz akwakultura – i influencerzy z mediów społecznościowych – przywracają go na stół.” Kultura, jedzenie, nauka – wszystko to miesza się w artykule magazynu Hakai o kawiorze. [Hakai Magazine]
„Po latach rosnących szacunków kosztów, agencja NASA obiecała w kwietniu opracować tańszą metodę zwrotu próbek z Marsa. Jednak 7 stycznia agencja odłożyła tę decyzję, mówiąc, iż będzie przez cały czas badać dwie opcje, jedną wykorzystującą sprawdzoną technologię NASA, a drugą polegającą na systemach opracowywanych przez prywatne firmy lotnicze.” [Nature]
Czy rzymianie głupieli bo wdychali opary rtęci? Najnowsze badanie wskazuje, iż tak właśnie mogło być. Więcej (i mądrzej) pisze o tym magazyn [Science]
Czy cukier uzależnia? Nie i na tym powinniśmy skończyć. Ale doktor Damian Parol jest od nas lepszy i nagrał cały materiał na ten temat.

.„Jeśli sięgniecie po prestiżowe czasopismo Nature, a konkretnie po wydanie nr 8042 z 12 grudnia 2024 roku, na okładce zobaczycie dwa dinozaury i tytuł artykułu o tym, jak badanie skamieniałych odchodów i wymiocin pomogło ustalić, w jaki sposób te zwierzęta zdominowały dawne ekosystemy. Jednym z autorów tego artykułu jest mój dzisiejszy gość, dr Grzegorz Niedźwiedzki z Uniwersytetu w Uppsali i Państwowego Instytutu Geologicznego. Jest jednym z najciekawszych polskich paleobiologów, a artykuł w Nature to podsumowanie 25 lat jego pracy jego i zespołu nad zaledwie jednym tematem. Ma ich w zanadrzu o wiele więcej. W tym odcinku rozmawiamy o odkryciach paleontologicznych na terenie Polski.”

Idee, kultura, społeczeństwo

„Adam Mickiewicz jak mało który poeta w historii wpłynął na społeczeństwa i jednostki na świecie, kształtując postawy i wprawiając w ruch wielkie i wciąż niezakończone procesy.” Może i w redakcji nie szanujemy zbytni romantyzmu jak i Mickiewicza to jednak analiza działań przeprowadzona w nowym projekcie serwisu Culture jest ciekawa. Można przejrzeć główny tekst i dowiedzieć się rzeczy, o których zwykle nauczyciele nie mają czasu nauczać w szkole średniej czy choćby przeczytać dłuższy tekst np. jak Konrad Wallenrod był czytany przez Żydów. [Culture]
Łukasz Lamża, filozof i popularyzator nauki zaprasza na krótki film, w którym wyjaśnia jakie mogą być filozoficzne podejścia do istnienia/nieistnienia Boga. Polecamy do wieczornej herbaty lub porannej kawy – „Ateizm, ignostycyzm, panteizm... 15 poglądów na Boga”

5 stycznia była rocznica urodzin Umberto Eco, który chociaż zmarł w 2016 roku to przez cały czas jest istotną postacią w świecie kultury i literatury. W 1995 został opublikowane jego esej Ur-Faszyzm, który ciągle możecie przeczytać w New York Review of Books a jeżeli chcecie sobie tylko przypomnieć jakie było 14 wyznaczników faszyzmu jakie Umberto Eco tam wymienił to możecie zerknąć na wypis z tej lektury jaki dla Krytyki Politycznej przygotował Przemysław Witkowski. [New York Review of Books], [Krytyka Polityczna]
Jak wyglądała prezydentura Lecha Wałęsy? Na to pytania odpowiada w najnowszym odcinku prof. Dudek.

Idź do oryginalnego materiału