Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Julia Przyłębska zrzekła się funkcji prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Co dalej? Na pewno nie można się spodziewać, iż ludzie powiązani z PiS pozwolą przywrócić praworządność w tej instytucji. [Wirtualna Polska]
„Karol Nawrocki, kandydat na prezydenta popierany przez PiS, chce, by pracownicy nie płacili podatku za nadgodziny. Szef OPZZ zwraca uwagę, iż powinniśmy raczej ograniczać nadgodziny. Problem też w tym, iż za nadgodziny zwykle nie otrzymujemy wynagrodzenia” [OKO.press]
„- Projekt ustawy o asystencji osobistej został wpisany do wykazu prac legislacyjnych – przekazał w piątek pełnomocnik rządu do spraw osób z niepełnosprawnościami Łukasz Krasoń. Na wtorek, 3 grudnia, został zaplanowany protest przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów w sprawie przyspieszenia prac nad regulacją.” [TVN24]
„Posłowie PSL składają projekt nowelizacji prawa łowieckiego, zawierając w nim postulaty myśliwych, którzy nie chcą już podlegać pod ministerstwo klimatu. Polska 2050 mówi z kolei jednym głosem z organizacjami społecznymi” Są w tobie dwa wilki – jesteś Trzecią Drogą. [OKO.press]
Sejm zdecydował w sprawie odebrania immunitetu Zbigniewowi Ziobrze (o czym pisze TVN24) jak i Jarosławowi Kaczyńskiemu (o czym pisze WP). Trzecia Droga nie byłaby sobą gdyby nie chciała zaznaczyć, iż „nie jest jednak jak inne partie” i w sprawie Kaczyńskiego nie głosowała za każdym razem jak inne partie rządowe. [TVN24], [Wirtualna Polska]
Kim jest Karol Nawrocki? Znajomości, IPN i nosze z Westerplatte, poglądy na aborcję
„Lasy Państwowe kontynuują wycinkę najstarszych, najcenniejszych fragmentów lasów wokół Bielska-Białej, pomimo kilku miesięcy rozmów z mieszkańcami, przyrodnikami i samorządami o ich lepszej ochronie w ramach wyznaczania lasów społecznych. Pod toporem padają ponad 150-letnie buki i 130-letnie jawory także pod Szyndzielnią – turystycznym symbolu województwa śląskiego. Oburzeni mieszkańcy i przyrodnicy mówią dosyć i wzywają Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Lasy Państwowe do natychmiastowego wstrzymania cięć.” [Onet]
„«Audiencja u papieża, sady im. Jana Pawła II, znikający sprzęt dla Ukrainy, miliony na reklamy w sprzyjających mediach i na spotkania wyborcze» – Gazeta Wyborcza ujawnia we wtorek raport Najwyższej Izby Kontroli o Lasach Państwowych. NIK negatywnie ocenia gospodarowanie środkami finansowymi przez kontrolowaną jednostkę.” [TokFM]
„Porzućcie wszelką nadzieję. Oto cały dekalog powodów, dla których wypowiedzenie konkordatu jest w zasadzie niemożliwe. Ani teraz, ani w dającej się przewidzieć przyszłości.” [Krytyka Polityczna]
„Sejm wybrał posła Koalicji Obywatelskiej Wojciecha Króla do Rady Mediów Narodowych. Tym samym po odwołaniu Krzysztofa Czabańskiego, koalicja rządząca ma większość w tym gremium. Nowy członek RMN w rozmowie z Wirtualnemedia.pl zapowiada «delikatne korekty». Na razie nie zostanie cofnięta likwidacja mediów publicznych. Ma to być proces stopniowy.” [Wirtualne Media]
„Wołodymyr Zełenski zasugerował, iż ukraińskie terytorium znajdujące się pod jego kontrolą powinno zostać objęte «parasolem NATO», aby spróbować zatrzymać «gorący etap» wojny z Rosją.” [The Guardian]
„3 grudnia Rada Najwyższa Ukrainy powołała Ołeksija Czernyszowa na stanowisko wicepremiera i szefa nowo utworzonego Ministerstwa Jedności Narodowej, które powstało w wyniku przekształcenia dotychczasowego resortu ds. reintegracji tymczasowo okupowanych terytoriów.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Olaf Scholz spotkał się z ukraińskim prezydentem, Wołodymyrem Zełenskim, podczas niezapowiedzianej wizyty w Kijowie, która była jego pierwszą od pierwszych miesięcy wojny na pełną skalę. Niemiecki kanclerz ogłosił pakiet pomocy wojskowej o wartości 650 mln euro podczas podróży w obliczu wątpliwości co do jego wewnętrznej polityki wobec Ukrainy i niepewności co do zbliżającej się prezydentury Donalda Trumpa oraz tego, co może ona oznaczać dla wojny w Ukrainie.” [The Guardian]
„Ukraina ma nowy sposób na przeciwdziałanie zwiększonemu wykorzystaniu przez Moskwę dronów Shahed w masowych atakach – przekierowanie ich z powrotem do Rosji lub w przestrzeń powietrzną przyjaznej Kremlowi Białorusi.” [Euronews]
„W dzisiejszym podcaście OSW, porozmawiamy o konflikcie między ukraińskim biznesem a potrzebami armii. O problemach z mobilizacją i działaniami rządu porozmawiamy ze Sławomirem Matuszakiem i Piotrem Żochowskim- ekspertami OSW” Prezentowaliśmy już analizę OSW na ten temat a tera czas na podcast.
Bardzo podobało się wam podsumowanie nowej Komisji Europejskiej, które niedawno wrzucaliśmy więc mamy dla was tekst PSIM, który także poświęcony jest nowej komisji. W przeciwieństwie do poprzedniego ten opisuje nie tylko członków ale także wyzwania i cele jakie stoją przed nową komisją w czasie jej kadencji. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Nowy europejski komisarz ds. obrony powtórzył w czwartek swoje poparcie dla emisji wspólnych obligacji w celu uzbrojenia kontynentu, argumentując, iż spłata długu byłaby tania dla państw członkowskich, gdyby część ich krajowych budżetów obronnych została połączona.” [Euronews]
„Były komisarz ds. sprawiedliwości Didier Reynders jest objęty śledztwem ws. domniemanego prania brudnych pieniędzy. Jednocześnie na jaw wyszło, iż stosowana przez niego praktyka – pranie pieniędzy poprzez loterię lotto – została wyjęta spod kontroli europejskiej regulacji AML” [OKO.press]
Kącik francuski
Hey France, how's it going?
Sformowany we wrześniu gabinet Michela Barniera nie przetrwał do końca roku, przegrywając głosowanie nad wotum zaufania zaledwie trzy miesiące po nominacji konserwatysty na stanowisko premiera. To rekordowo krótka kadencja, a sukcesor Barniera (ktokolwiek nim będzie) nie zastanie przyjaźniejszych warunków. Francję prawdopodobnie czekają kolejne miesiące politycznej niestabilności.
„Prezydent Francji, Emmanuel Macron, wykluczył rezygnację ze stanowiska, mówiąc, iż pozostanie u władzy do końca swojej kadencji w 2027 roku i wyznaczy nowego premiera w najbliższych dniach, po tym jak historyczny upadek rządu pogrążył Francję w politycznym zamieszaniu.” [The Guardian]
Jeśli sytuacja we Francji was bardzo ciekawi to mamy dla Was jeszcze dwa teksty od The Guardian. Chociaż obydwa są jeszcze sprzed upadku rządu to warto je przeczytać. Pierwszy opisuje szczegółowo budżet który doprowadził do upadku rządu. Drugi skupia się na tym jakie są legalne możliwości działania dla prezydenta po upadku francuskiego rządu. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
Kącik rumuński
W zeszły weekend odbyły się wybory parlamentarne w Rumunii. Chociaż partie nacjonalistyczno-prawicowe zaliczyły wzrost poparcia to jednak koalicja partii umiarkowanych będzie tworzyła rząd. Analizę wyniku wyborów znajdziecie zarówno w artykule OSW jak i PISM. [Ośrodka Studiów Wschodnich], [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych]
W ten weekend miała się odbyć druga tura wyborów prezydenckich w Rumunii. Słowo klucz to „Miała” gdyż Trybunał Konstytucyjny unieważnił dotychczasowe wybory prezydenckie powołując się na podejrzenia o zagraniczne interwencje. Wybory mają zostać przeprowadzone od początku raz jeszcze. Gdyby druga tura się miała odbyć to ogromne szanse na zwycięstwo miał Călina Georgescu, który jest powiązany ze skrajnie prawicową partią AUR oraz zapowiadał zakończenie pomocy dla walczącej Ukrainy o czym pisze BBC. [DW], [BBC]
W tle odwołanych wyborów prezydenckich jest TikTok. Znajduje się on teraz zarówno pod lupą Unii Europejskiej jak i rumuńskich władz, które opublikowały raport o kampanii wpływającej na obywatel przeprowadzonej także dzięki tej aplikacji na swoich obywateli. [Politico], [Reuters]
„Choć perspektywa szerszego konfliktu w Europie dla wielu wydaje się odległa, przynajmniej niektóre kraje traktują ją poważnie – i, zgodnie z terminem używanym przez niemieckiego ministra obrony, Borisa Pistoriusa, podejmują kroki, aby populacje stały się kriegstüchtig: zdolne do wojny.” [The Guardian]
„Niemiecka minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock zapowiedziała zwiększenie nadzoru na Morzu Bałtyckim po tym, jak rosyjski okręt ostrzelał helikopter Bundeswehry podczas misji.” [Euronews]
„Węgierska agencja wywiadowcza szpiegowała urzędników UE odwiedzających ten kraj, przeszukując ich pokoje hotelowe i nagrywając ich rozmowy telefoniczne – wynika z raportu.” [Politico]
Kącik gruziński
„Trudno znaleźć logikę w obecnej sytuacji w Gruzji, ale jedno jest pewne – u jej podstaw leży strach. Działania partii rządzącej można postrzegać jako przejaw strachu, z którym boryka się każdy autorytarny rząd: strachu przed utratą władzy.” Witamy was tym cytatem z wyjątkowo krótkiego newslettera Agnieszki Filipiak, gdzie przedstawia swoje osobiste zdanie na temat tego co dzieje się w tym kraju. [Przegląd Agnieszki Filipiak]
O tym jak rządząca (póki co) Geruzją partia Gruzińskie Marzenie wstrzymała akcesję do UE pisaliśmy w zeszłym tygodniu ale dla tych co ciągle są tym tematem zainteresowani to wrzucamy zeszłotygodniowe analizy OSW i PISM dotyczące właśnie tego zagadnienia. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Jeśli wolicie słuchać niż czytać to zarówno OSW jak i Tygodnik Powszechny przygotował podcast o protestach w Gruzji. Materiał od OSW jest krótszy a Wojciech Jagielski i Krzysztof Story dla TP przygotowali, jak zwykle, godzinną audycję.
Jeśli chcecie poczytać kogoś kto jest na miejscu, to OKO.press ma korespondencję od Stasi Budzisz będącej właśnie w Gruzji. [OKO.press]
W Irlandii po wyborach i wygląda, iż obecny rząd utrzyma się u władzy. The Guardian ma dokładne wyniki oraz analizę polityczną dla wszystkich, którzy są ciekawi irlandzkiej polityki. [The Guardian]
„Komu w świeckich Czechach przeszkadza aborcja? (...) Patriarchat jest wszędzie taki sam, bez względu na szerokość geograficzną i poziom religijności społeczeństwa oraz świeckości władzy, zaś konserwatyzm ma nie tylko katolickie konotacje.” [Krytyka Polityczna]
„30 października Komisja Europejska (KE) opublikowała coroczne krajowe raporty zawierające szczegółową ocenę stanu przygotowania do akcesji państw kandydujących do UE, w tym Ukrainy i Mołdawii, a także ich postępów poczynionych w tym zakresie. Dokumenty podzielono na części tematyczne, które pokrywają się z sześcioma klastrami obejmującymi w sumie 33 rozdziały negocjacyjne.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Norwegia tymczasowo wstrzymała proces licencjonowania wydobycia metali krytycznych z dna morskiego Arktyki. W międzyczasie WWF kontynuuje sprawę sądową przeciwko państwu. Krytycy obawiają się szkód dla delikatnych ekosystemów morskich.” [DW]
„Globalne ocieplenie, susza i choroby roślin stanowią rosnące zagrożenie dla rolnictwa na suchym południu Włoch, ale startup założony przez byłego menedżera telekomunikacji wierzy, iż znalazł rozwiązanie: Opuntia Ficus, lepiej znana jako opuncja figowa.” Czy hodowla kaktusa uratuje włoskie rolnictwo? Poczekamy, zobaczymy. [Reuters]
„19 listopada prezydent Rosji podpisał dekret, który uaktualnił rosyjską doktrynę nuklearną. Jakie zmiany wprowadza on do dotychczasowej polityki Kremla? Jaki jest cel tych zmian i czy zwiększa to ryzyko użycia broni jądrowej w wojnie przeciwko Ukrainie? Jak NATO może i powinno zareagować? Na ten temat, w rozmowie z Tomaszem Zającem, mówi Artur Kacprzyk, analityk ds. odstraszania nuklearnego.”
Bliski i Środkowy Wschód
Kącik syryjski
Tydzień temu rebelianci podchodzili pod syryjskie Aleppo. W ciągu tygodnia upadło Aleppo, a także kolejne z dużych syryjskich miast, Hama. w tej chwili Rebelianci podchodzą pod miasto Homs. To nie tylko utrata terenu przez reżim ale kompletny rozpad armii. Opór armii podległej dyktatorowi Asadowi jest śladowy. Sytuacja jest rozwojowa, a z każdym dniem słyszymy o kolejnych zdobyczach rebeliantów, porzuceniu kolejnych pozycji przez syryjską armię i ciągle nie widać żadnej namacalnej pomocy dla reżimu. [Konflikty]
Czy te wydarzenia są zaskakujące? Znawcy tematu mówią, iż niekoniecznie. Przez lata nie zdołano zlikwidować systemowych problemów panujących w Syrii, które były przyczyną wybuchu rebelii w 2011 roku, a lider HTS nie marnował czasu w profesjonalizację własnych sił oraz dyplomację. W rozmowie z Dariuszem Rosiakiem Karol Wasilewski prezentuje szersze tło ostatniego wzmożenia w konflikcie w Syrii.
Przywódca dominującej grupy rebelianckiej HTS, al-Dżaulani wydaje kolejne odezwy dotyczące dobrego traktowania mniejszości religijnych na podbijanych terenach. Plotki mówią tym, iż burmistrzem Aleppo może zostać katolicki biskup. Do Aleppo weszła za bojownikami policja, służby porządkowe i ogólnie cała administracja. Do tego nie brakuje przykładów miejscowości, które złożyły broń po porozumieniu z HTS. Czy zmiana Dżaulaniego w umiarkowanego przywódcę, który widzi w różnorodności Syrii siłę, a nie słabość, jest autentyczna? To się jeszcze okaże ale część Syryjczyków zmęczonych wojną i rządami Asadów zdaje się dawać temu szansę. Czy ta przemiana HTSu, ich zwrot w traktowaniu mniejszości zamieszkujących Syrię, wewnątrzkrajowa dyplomacja, jak również świadomość tego, iż instytucje są konieczne w zarządzaniu krajem była widoczna wcześniej? Była, ale pod wpływem innych wydarzeń pozostała niezauważona. Linkujemy do materiałów, które donosiły o zmianach w polityce HTSu w rządzonym przez nich Idlib. [Combating Terorrism Center at West Point], [The Syrian Observatory For Human Rights], [Charles Lister @ Twitter]
Czy sojusznicy pomogą Asadowi? O ile z jednej strony słyszymy wypowiedzi Irańczyków, sugerujące, iż taka pomoc nadchodzi, to wydaje się, iż zwyczajnie może zabraknąć im czasu. Od pomysłu reaktywacji Brygad Fatymidzkich przez bezpośrednią zbrojną interwencję – wachlarz możliwych rozwiązań jest szeroki, ale czas nie gra na korzyść „Osi Oporu”. Dodatkowo Hezbollah, który jest w sąsiednim Libanie mocno ucierpiał i również może nie zdążyć udzielić Asadowi wsparcia w skali, jakiej ten oczekuje. [Reuters]
A znajdujące się w Iraku szyickie milicje? Przecież Irak sąsiaduje z Syrią. To temat niejednoznaczny. Ponownie – czas jest ważny, a nie tylko sam Asad ale i jego sojusznicy zostali zaskoczeni tą ofensywą. Władze Iraku jak i ich społeczeństwo obawiają się uwikłania w wojnę. Również iracki szyicki kleryk Muktada as-Sadr przestrzega Irakijczyków aby nie angażowali się w obecny konflikt. [Reuters], [Barron's]
W Izraelskich nalotach w Strefie Gazy przez cały czas giną Palestyńczycy. W ostatnich nalotach zginęło 21 osób. [AP News]
Jak donoszą źródła w Hamasie, wznowiono rozmowy pokojowe dotyczące Strefy Gazy. Były one torpedowane wielokrotnie przez wymagania, których zasadność była kwestionowana choćby przez izraelskich komentatorów, które narzucał negocjatorom premier Izraela. Rozmowy toczone w Katarze zostały zawieszone ponad miesiąc temu ze względu na kompletny brak postępów. Od tego czasu trochę jednak się zmieniło – osiągnięto rozejm w Libanie, a wybory prezydenckie w USA wygrał Donald Trump. [AP News]
Rozejm w Libanie jest kruchy, ciągle zdarzają się naruszenia ale przez cały czas się trzyma. Ciągle jednak istnieje ryzyko jego zawalenia się. [The Guardian]
W kolejnym odcinku Opowieści Arabskich Jan Natkański bierze na tapet Jemen. Najmłodsze państwo arabskie, na terenie którego przez wieki rozgrywały się ważne wydarzenia. Kwitło tam Królestwo Saby, teren Jemenu był bardzo istotny w świecie handlu, między innymi kawy. w tej chwili toczy się tam krwawa i zapomniana przez świat wojna, a bojownicy Huti co jakiś czas przypominają o sobie światu atakując floty handlowe czy też wysyłając rakiety i drony na Izrael.
Azja
„Akceptacja mimo kosztów. Chiny wobec sojuszu Rosji z Koreą Północną. (...) W ogólnej kalkulacji chińskich przywódców bilans rosyjsko-północnokoreańskiego zbliżenia, choć obarczonego niemałym ryzykiem, jest dla nich w obecnej sytuacji międzynarodowej korzystny. Korea Północna dostarcza Kremlowi pomocy, której Pekin nie może udzielić bez wejścia w otwartą konfrontację z USA.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Kolejny chiński minister obrony zniknął. To już trzeci taki przypadek w ciągu zaledwie dwóch lat. Admirał Dong Jun formalnie ma przez cały czas piastować stanowisko, ale prowadzone ma być przeciwko niemu dochodzenie. Prawdziwym trzęsieniem ziemi jest jednak postawienie w stan oskarżenia admirała Miao Hua, członka Centralnej Komisji Wojskowej. Czystka prowadzona przez Xi Jinpinga w szeregach Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej najprawdopodobniej przyćmiła już osiągnięcia Mao Zedonga na tym polu.” [Konflikty]
Kącik koreański
„Sześciogodzinny stan wojenny. O co chodziło w Korei Południowej? Co to mówi o kondycji koreańskiego społeczeństwa i zaufania do elit? O tym mówił dr Roman Husarski z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego.”
Chociaż The Verde jest stroną o nowych technologiach i urządzeniach to akurat w momencie gdy został ogłoszony stan wojenny dziennikarka tego serwisu przebywała w Seulu. Dzięki temu możecie przeczytać jej reportaż z 6 godzin jakie spędziła (lekko upojona po wieczornym spotkaniu) na proteście. [The Verge]
Co się dzieje teraz w kraju? Partie polityczne (w tym ta, z której pochodzi prezydent) uważają go za zagrożenie dla demokracji i bardzo możliwe, iż uruchomiony proces impeachmentu. Odbyło się także specjalna komisja gdzie szef służb specjalnych opisał jakie dokładnie polecenia dostał od prezydenta. Drugi artykuł opisuje jak przebiega proces impeachmentu w Korei Południowej. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
Historyk Timothy Snyder napisał na swojej stronie krótką notkę o próbie wprowadzenia stanu wojennego w Korei. Chociaż pisze o Korei to zastanawia się na temat podobieństw i różnic tego co może wydarzyć się w Stanach Zjednoczonych pod przywództwem Donalda Trumpa. [Thinking about...]
W Japonii brakuje myśliwych polujących na niedźwiedzie i według Reutersa nie jest to dobrze. O atakach na ludzi oraz tym dlaczego myśliwych jest coraz mniej przeczytacie w artykule. [Reuters]
„Dwie najpotężniejsze rodziny na Filipinach zawarły porozumienie, żeby wspólnie przejąć władzę w kraju. Dlaczego więc po zaledwie dwóch latach współpracy grożą sobie śmiercią?”
„W dniach 27–28 listopada Władimir Putin złożył wizytę państwową w Kazachstanie. Towarzyszyli mu m.in. wicepremierzy, ministrowie spraw zagranicznych i energetyki oraz szefowie Gazpromu i Rosatomu. We wspólnym oświadczeniu Putina i prezydenta Kasyma-Żomarta Tokajewa podkreślono m.in. trwałość relacji sojuszniczych, brak kwestii spornych oraz poszanowanie integralności terytorialnej. Podpisano szereg porozumień, m.in. dotyczących energetyki, edukacji i transportu.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Afryka
Jesteś byłym żołnierzem, jedziesz sobie na kontrakt pilnować rafinerii ale jednak budzisz się w Sudanie i bierzesz udział w wojnie domowej. Taki los najwyraźniej spotkał wielu najemników pochodzących z Kolumbii. Jak do tego dochodzi i dlaczego dotyka głównie kolumbijskich żołnierzy? Odpowiedzi znajdziecie w artykule serwisu [Konflikt].
„Joe Biden zobowiązał się do trwałego zaangażowania USA w Afryce, gdy spotkał się ze swoim angolskim odpowiednikiem Joao Lourenco w Luandzie we wtorek, w ramach swojej pierwszej i jedynej wizyty w Afryce Subsaharyjskiej jako prezydent USA.” [Reuters]
„Namibia wybrała swoją pierwszą kobietę na przywódcę – Netumbo Nandi-Ndaitwah została ogłoszona zwyciężczynią zeszłotygodniowych wyborów prezydenckich, co przedłuży 34-letni okres sprawowania władzy przez rządzącą partię Swapo.” [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Katastrofa klimatyczna może zagrozić kanałowi panamskiemu. Coraz bardziej doskwierające susze już były przyczyną utrudnień w działalności kanału. Władze rozwiązanie widzą w projekcie hydrologicznym, który jednak powoduje pewien sprzeciw lokalnych społeczności. [Reuters]
Jak wyglądał pierwszy rok prezydentury Javiera Milei w Argentynie? Czy spełnił swoje obietnice wyborcze? Dlaczego mimo pojawiających się protestów ulicznych jego poparcie nie spada? Americas Quarterly ma interesujący artykuł, który zwraca uwagę zarówno na to co się udaje prezydentowi jak i na rzeczy, które ewentualnie mogą doprowadzić do utraty zaufania społeczeństwa. [Americas Quarterly]
„Chile wszczęło we wtorek wstępne dochodzenie w sprawie skargi o molestowanie seksualne przeciwko prezydentowi Gabrielowi Boricowi, co było ciosem dla jego lewicowej administracji, która boryka się z osobnym skandalem związanym z molestowaniem seksualnym i niskimi notowaniami w sondażach.” [Reuters]
„Dlaczego niektórzy prezydenci wytrzymują zawirowania, a inni upadają? (...) kluczem wydaje się być siła partii politycznych: Gdy partie w danym kraju są bardzo silne lub bardzo słabe, prezydentury często udaje się przetrwać. To właśnie wtedy, gdy znajdują się pośrodku, sojusze stają się kruche, ambicje krótkowzroczne, a los prezydenta może wisieć na włosku.” jeżeli jesteście ciekawi co może decydować o politycznym przetrwaniu prezydenta, to polecamy ten artykuł skupiający się na przykładach z Ameryki Łacińskiej. [Americas Quarterly]
W brazylijskim stanie gdzie gubernatorem jest poplecznik byłego prezydenta Jaira Bolsonaro policjant został nagrany jak zrzuca człowieka z mostu. The Guardian poza samą bulwersującą sprawą opisuje jak prawicowe władze zamiatały przemoc policyjną pod dywan. [The Guardian]
Ameryka Północna
„Kanada, niegdyś prezentująca się jako jeden z najbardziej przyjaznych państw na świecie dla uchodźców i imigrantów, rozpoczyna globalną internetową kampanię reklamową ostrzegającą osoby ubiegające się o azyl, iż złożenie wniosku jest trudne.” [Reuters]
„Premier Kanady, Justin Trudeau, przybył do Palm Beach na Florydzie przed spotkaniem z Donaldem Trumpem w jego ośrodku Mar-a-Lago, według doniesień medialnych, kilka dni po tym, jak prezydent elekt USA zagroził sąsiadowi USA cłami importowymi po objęciu urzędu.” [The Guardian]
Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych obradował nad pierwszą ze spraw, które może wpłynąć na prawa osób transpłciowych w całym kraju. Dotyczy ona zakazu opieki afirmującej płeć dla nieletnich pacjentów, który wprowadził stan Tennessee. CNN ma interesujące artykuły na ten temat. Pierwszy jest podsumowaniem obecnej sytuacji osób transpłciowych w kraju, opisem prawa z Tennessee oraz nakreśleniem drogi jaka doprowadziła do tego, iż Sąd Najwyższy się nim zajmie. Drugi artykuł podsumowuje obrady, to o co poszczególni sędziowie się pytali oraz ogólny nastrój na sali. Za to trzeci przypomina czym jest opieka afirmująca płeć, dlaczego jest tak ważna dla osób transpłciowych oraz na czym polega (wbrew temu czym straszy skrajna Prawicą to nie są jedynie „nieodwracalne operacje”). [CNN #1], [CNN #2], [CNN #3]
Chociaż dziennikarze opisujące obrady Sądu Najwyższego skłaniają się do tego, iż prawo z Tennessee nie zostanie podważone to dziennikarka Erin Reed zwraca uwagę na pytania sędzi Amy Coney Barrett, która zdawała się być zaskoczona tym, iż już wcześniej istniały prawa które atakowały osoby transpłciowe za ubieranie się niezgodnie z płcią przypisaną podczas urodzenia. [Erin in the morning]
Chociaż prezydent Biden wcześniej zapewniał, iż nie ułaskawi swojego syna to jednak to zrobił, powołując się na upolitycznienie sprawy przez swoich przeciwników politycznych. Trudno zaprzeczyć, iż złamał wcześniej dane słowo ale ma też rację o upolitycznieniu tej sprawy przez republikanów. Najzabawniejsi są prawicowi komentatorzy, krytykujący za to ułaskawienie Bidena, którzy sami wcześniej zostali ułaskawieni przez Trumpa za różne przestępstwa. [NBC News]
„Donald Trump rozważa wycofanie nominacji na stanowisko sekretarza obrony udzielonej Pete’owi Hegsethowi. Zamiast niego kandydatem na szefa Pentagonu miałby zostać gubernator stanu Floryda – i rywal Trumpa w partyjnych prawyborach – Ron DeSantis. To pokłosie narastających kontrowersji wokół Hegsetha, dotyczących jego możliwych powiązań z ugrupowaniami neonazistowskimi i oskarżeń o gwałt.” [Konflikty]
Po tym jak media zaczęły pisać o prawicowym Project 2025, który miał być planem na prezydenturę Trumpa przygotowanym przez skrajnie prawicowy Think-tank Heritage Foundation Donald Trump odciął się od niego i zapewnił, iż nie ma z nim nic wspólnego. Mimo różnych poszlak i powiązań osobistych wiele mainstreamowych mediów (jak chociażby The New York Times) uwierzyło Trumpowi na słowo. Po tym jak Trump wybory wygrał osoby powiązane z Project 2025 zaczęły się pojawiać na liście pracowników jego przyszłej administracji. Parker Molloy pisze o tym więcej, zwracając uwagę na porażkę tradycyjnych mediów w opisywaniu tej sprawy w czasie kampanii. [The Present Age]
Oceania
„Organizacje broniące praw człowieka podały, iż około 135 osób zginęło w katastrofie na stadionie piłkarskim w Gwinei, co jest liczbą ponad dwukrotnie wyższą niż oficjalna liczba 56 osób podana przez wojskowy rząd tego kraju.” O tragedii, do której doszło podczas meczu jak i potencjalnych skutkach politycznych pisze [Al-Dżazira].
„Jest to najrzadszy wieloryb na świecie – kiedykolwiek zaobserwowano tylko siedem osobników tego gatunku. Prawie nic nie wiadomo o tym enigmatycznym gatunku. Ale w poniedziałek niewielka grupa naukowców i ekspertów kulturowych w Nowej Zelandii skupiła się wokół niemal idealnie zachowanego wieloryba Mesoplodon traversii, mając nadzieję na rozszyfrowanie dziesięcioleci tajemnicy.” [AP News]
Ekonomia i gospodarka
„Po ponad dwóch latach negocjacji państwom nie udało się osiągnąć przełomowego porozumienia w sprawie walki z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi. Ponad 200 państw spotkało się w Korei Południowej, aby wziąć udział w ostatniej rundzie rozmów.” Niestety rozmowy nie doprowadziły do niczego ponieważ państwa zarabiające na produkcji plastiku nie chciały wyrazić zgody na proponowane rozwiązania. [BBC]
Kogo zatrudniają teraz największe fundusze inwestycyjne? Okazuje się, iż teraz szukają lekarzy i naukowców żeby pomogli im w typowaniu w jakie firmy farmaceutyczne inwestować. [Reuters]
„Sędzia z Delaware orzekł w poniedziałek, iż dyrektor generalny Tesli, Elon Musk, przez cały czas nie jest uprawniony do otrzymania pakietu kompensacyjnego w wysokości 56 miliardów dolarów, mimo iż akcjonariusze firmy produkującej pojazdy elektryczne głosowali w czerwcu za jego przywróceniem.” [Reuters]
„Wyrafinowana siatka przemytu oleju napędowego, która według niektórych ekspertów generuje co najmniej 1 miliard dolarów rocznie dla Iranu i jego sojuszników, rozkwitła w Iraku, odkąd premier Mohammed Shia al-Sudani objął urząd w 2022 roku, poinformowało Reuters pięć źródeł znających sprawę.” [Reuters]
„W poniedziałek dyrektor generalny Intela, Pat Gelsinger, nagle zdecydował się przejść na emeryturę po niespełna czterech latach pracy. Tak w każdym razie brzmiała oficjalna wersja. W ciągu kilku godzin agencje Reuters, Bloomberg i The New York Times podały inną wersję: rada dyrektorów wypchnęła go na emeryturę.” O problemach Intela oraz tym dlaczego Stanom Zjednoczonym zależy na tym żeby firma sprawnie funkcjonowała pisze [The Verge].
Wojen gospodarczych Chin ze Stanami Zjednoczonymi ciąg dalszy. Pierwszy artykuł Reutersa informuje o nowym zakazie eksportu minerałów ziem rzadkich do Stanów Zjednoczonych. Drugi jest o kolejnych sankcjach na chiński przemysł produkcji półprzewodników. [Reuters #1], [Reuters #2]
Nie tylko Stany Zjednoczone cłami ograniczają chiński przemysł. Rest of World przygotowało zestawienie jak inne państwa wprowadzają ograniczenia na chiński sektor nowych technologii. [Rest of World]
Nauka i technologia
Co naukowcy wiedzą o procesie starzenia się? Na pewno chcą wiedzieć więcej i dlatego będą pobierać komórki macierzyste od osób, które ukończyły sto lat. Ale czym adekwatnie jest starość? Drugi artykuł Nature pokazuje, iż w środowisku naukowym nie ma zgody co do definicji starzenia się. [Nature #1], [Nature #2]
Kolumbijskie Medellín wprowadziło nowe rozwiązania, które zaczęły skutecznie obniżać temperaturę w mieście. Na czym polegają. Na sadzeniu zielni. W jaki dokładnie sposób to ma działać opisuje serwis [Reasons to be Cheerful].
„Dla fizyków istnieje jedna odpowiedź, która sprawdza się od prawie stu lat – weź dwie cząstki i zderz je ze sobą tak mocno, jak to tylko możliwe. Jednak obecna generacja masywnych zderzaczy, takich jak Wielki Zderzacz Hadronów w CERN, nie wyprodukowała zalewu nowych cząstek, których niektórzy naukowcy oczekiwali. Zwrócono więc uwagę na nowy rodzaj eksperymentu, wykorzystujący cząstkę, która nigdy wcześniej nie była zderzana – miony.”
„Naukowcy przeanalizowali popiół węglowy z elektrowni w całych Stanach Zjednoczonych i odkryli, iż może on zawierać do 11 milionów ton pierwiastków ziem rzadkich – prawie osiem razy więcej niż Stany Zjednoczone mają w krajowych rezerwach – o wartości około 8,4 miliarda dolarów, zgodnie z najnowszymi badaniami prowadzonymi przez University of Texas w Austin.” [CNN]
Każdy wie jak powstaje tęcza – światło rozszczepia się na kroplach wody i tak mamy tęczę. Czy na pewno? jeżeli tak to dlaczego tęcza zawsze jest półokrągła, dlaczego „Widmo Brokenu” jest dookoła naszego cienia? Która nagrodę nobla nagrodzono badaniom zainspirowanym badaniem tęczy? jeżeli chcesz wiedzieć skąd NAPRAWDĘ bierze się tęcza to polecamy serdecznie materiał od Veritasium, gdzie prowadzący program rozbiera tęczę na czynniki pierwsze.
Na zakończenie polecamy was sprawdzić galerię niesamowitych zdjęć jakie przygotował serwis [Nature].
Idee, kultura, społeczeństwo
Ile tradycji kulinarnych można wyróżnić w Chinach? 4, 8 czy może 63? Co adekwatnie decyduje, iż coś można nazwać odrębną tradycją kulinarną? jeżeli interesuje was gotowanie lub kuchnia chińska to gorąco polecamy dłuższy materiał od Chinese Cooking Demystified. Dla chętnych jest też dodatkowy artykuł tekstowy dostępny na ich substacku. [Chinese Cooking Demistified]
„Dziś opowiemy Państwu o tym, jak Amerykanie budowali swoją stolicę. Dlaczego w ogóle powstał osobny dystrykt federalny? Dlaczego stolica nie mogła pozostać w Filadelfii albo Nowym Jorku? Dlaczego przez tak długi czas Waszyngton był brudną, ciemną mieściną w której nikt nie chciał mieszkać? Posłuchajcie opowieści o chciwych deweloperach i spekulantach, o korupcji, układach i układzikach, upartych farmerach, chciwych dorożkarzach i skąpych kongresmenach. No i komarach.”
„Demografia Polski nie napawa optymizmem. Liczba ludności w kraju spada, społeczeństwo się starzeje – a jednocześnie dla demografów to żadna niespodzianka, bo sygnały zapowiadające tę sytuację były widoczne dekady temu. Czy jednak z taką wiedzą można coś zrobić, żeby negatywnym trendom zaradzić? W tym odcinku rozmawiam z prof. Piotrem Szukalskim, demografem z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego.”
„W tym odcinku przytłoczeni faktem, iż Polska nie miała przez 200 lat żadnego króla przypominamy, iż «szczodrobliwość w jałmużnach i umartwienia» to droga do zbawienia. Usłyszysz o pierwszych praktykach korumpowania recenzentów książek, o pierwszym polskim królu, który wiemy jak wyglądał, o tym, iż wykształcenie i wiedza przychodziły (w tamtym czasie) ze Wschodu, a nie z Zachodu. Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik.” Jak zawsze polecany podcast o trochę innym spojrzeniu na nasza historię i jej międzynarodową i międzykulturową stronę czyli Babel. Rzeczpospolita Multi-Kulti.
1 miesiąc temu
