Koniec wakacji, czekamy na jesień. Dla niektórych to okres zmian. jeżeli będziecie chcieli iść „na jutuba”, to pamiętajcie płacić swoim pracownikom. A teraz z zupełnie innej beczki... Zapraszamy na najnowsze wydanie Tygodnika.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• Wczoraj gruchnęła wiadomość o odrzuceniu przez PKW sprawozdania z kampanii PiS, co oznacza brak części subwencji. Jakie w ogóle uprawnienia ma PKW, dlaczego jest to (niestety) głównie księgowość i czemu nie należy się bać rozliczać osób, które postępują niezgodnie z prawem. Rozmowa KL z Fundacją Batorego

• „Są wytyczne dla lekarzy w sprawie aborcji. Cel: bezpieczeństwo kobiet w ciąży i lekarzy”. Po wielkich protestach i wygranych wyborach chciałoby się żeby w sprawie aborcji zostało więcej zrobione. Niestety na dzisiejszy dzień wytyczne dla lekarzy to maksimum tego czego można oczekiwać od obecnego rządu. Nie znaczy to, iż należy się tym zadowolić i przestać naciskać na legalizację czy dekryminalizację ale warto się dowiedzieć co obecny ruch Tuska i ministry Leszczyny znaczy. Jęki niektórych komentatorów (w tym lekarzy) narzekających na niesamowite ułatwienia dla osób chcących uzyskać aborcję dają nadzieję, iż coś dobrego z tych wytycznych przyjdzie. [OKO.press]

• Rząd Donalda Tuska zaprezentował budżet na przyszły rok. TVN24 ma wstępne podsumowanie, OKO.press trochę dłuższe (i bardziej krytyczne). My w redakcji czekamy na głębsze analizy ekspertów i je Wam wtedy zaprezentujemy. [TVN24], [OKO.press]

• „Sposób, w jaki wyznaczane są w Polsce obwody łowieckie godzi w prawa właścicieli nieruchomości – alarmuje Rzecznik Praw Obywatelskich. Polski Związek Łowiecki odpowiada, sugerując, iż RPO jest lobbystą antyłowieckim” [OKO.press]

• „Donald Tusk niespodziewanie zgodził się na nominację dla neosędziego Krzysztofa Wesołowskiego w Sądzie Najwyższym. Potem tłumaczył się, iż doszło do pomyłki. Według nieoficjalnych ustaleń wcześniej Kancelaria Premiera odrzuciła nominację innej neosędzi – Małgorzaty Manowskiej. Zdaniem Onetu jest to dowód na to, iż ministrowie pilnowali tych kwestii.” Nie wiemy czy śmiać się czy płakać. [Gazera]

• „Cała Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (GZM) jest wyjątkowym w skali Polski przykładem aglomeracji tworzonej świadomie i planowo. To regionalna, partnerska synergia – zgodny rozwój na trzech obszarach: gospodarczym, społecznym i ekologicznym.” [Obserwator Gospodarczy]

• „Dzisiaj [28 sierpnia], w dniu Święta Lotnictwa Polskiego, zapre­zen­to­wano pierwszy egzem­plarz wielo­zada­nio­wego samo­lotu bojo­wego F-35A Light­ning II dla Sił Powietrz­nych RP, noszący numer AZ-01. Uroczystość odbyła się w zakładach Lockheeda Martina w Fort Worth. W styczniu 2020 roku Polska podpisała kontrakt na trzydzieści dwa samoloty tego typu, które będą nosiły krajowe oznaczenie F-35 Husarz.” [Konflikty]

• „W sierpniu polski internet żył poszukiwaniami i zastrzeleniem bizona Foresta. Pod koniec wakacji przyszła kolejna wiadomość, tym razem ze Śląska, o planowanym zabiciu ponad 200 nutrii. Zarówno bizon, jak i nutrie, są inwazyjnymi gatunkami obcymi. Co to oznacza? Pytamy biologa dr. Roberta Maślaka” [OKO.press]

• „Red is Bad: nikt nie mówi tak pięknie o patriotyzmie jak bandyci i złodzieje” Jaś Kapela w swoim felietonie naśmiewa się z pokazowego patriotyzmu ale też przypomina iż przestępcy udający patriotów to nie jest nowa rzecz w polskiej polityce. [Krytyka Polityczna]

• „Ministerstwo Edukacji Narodowej zignorowało postanowienie zabezpieczające wydane przez Trybunał Konstytucyjny. Ten zawiesił nowe przepisy dotyczące lekcji religii w szkołach. Resort w krótkim komunikacie podkreślił, iż «zabezpieczenie nie wywołuje skutków prawnych». Jak zapewniono, rozporządzenie minister Barbary Nowackiej wejdzie w życie 1 września.” [Interia]

• „Na spotkaniu zorganizowanym w ramach Campusu Polska Przyszłości ministra ds. równości Katarzyna Kotula zadeklarowała, iż prawa mężczyzn i chłopców będą jednym z głównych tematów podejmowanych w ramach polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.” [Krytyka Polityczna]

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Największy rosyjski atak na infrastrukturę energetyczną Ukrainy. 26 sierpnia Rosja przeprowadziła kolejne zmasowane uderzenie na infrastrukturę Ukrainy, w przeważającej mierze energetyczną. Wykorzystała do tego rekordową liczbę środków rażenia (...).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Sztab generalny ukraińskich sił zbrojnych poinformował o zniszczeniu pierwszego myśliwca F-16 Fighting Falcon. Maszyna została utracona 26 sierpnia podczas lotu bojowego. Jej pilot, Ołeksij Meś, poległ. Jest to wyjątkowo bolesna strata dla ukraińskiego lotnictwa w wymiarze nie tylko ludzkim, ale także operacyjnym, ponieważ nad Dniepr trafiło na razie prawdopodobnie tylko sześć myśliwców, a wyszkolonych pilotów było – według ustaleń The Washington Post – również sześciu.” [Konflikty]

• „24 sierpnia Ukraińcy świętują Dzień Niepodległości, upamiętniający uchwalenie deklaracji niepodległości z 1991 roku. W Polsce pamiętamy o tym, iż Ukraina powstała z radzieckiej republiki, natomiast często nie zdajemy sobie sprawy, iż deklaracja przywróciła niepodległość Ukrainy jako kontynuacji Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL), która istniała od 1917 do 1920 roku, a na obczyźnie do 1992 roku.” Z okazji Dnia Niepodległości Ukrainy polecamy rozmowę o historii jak i teraźniejszości tego kraju. Adam Balcer na łamach NEW rozmawia z Izą Chruślińska (działaczką na rzecz pojednania polsko-ukraińskiego) i z Piotrem Tymą (historykiem i prezesem Związku Ukraińców w Polsce w latach 2006-2021). [Nowa Europa Wschodnia #1], [Nowa Europa Wschodnia #2]

• „Rozpoczęta na początku sierpnia br. operacja ukraińskich sił zbrojnych na terytorium Rosji ma, oprócz wymiaru militarnego, istotne znaczenie polityczne i psychologiczne. Przywraca zainteresowanie międzynarodowej opinii publicznej rosyjską inwazją na Ukrainę i tworzy presję na zagranicznych partnerów w sprawie dostaw broni dla tego państwa. Utrzymanie w dłuższym okresie kontroli nad częścią rosyjskiego terytorium może też umocnić ukraińską pozycję negocjacyjną w ewentualnych rozmowach na temat zakończenia wojny.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Zwiększenie zaufania w relacjach z Ukrainą daje też Indiom szansę na odegranie znaczącej roli w przyszłym ukraińsko-rosyjskim procesie pokojowym.” W poprzednim wydaniu mogliście posłuchać wywiadu z Patrykiem Kuglem gdzie mówił o znaczeniu wizyty premiera Indii w Polsce i Ukrainie. Teraz możecie przeczytać analizę jakie napisał już po zakończeniu obydwu wizyt. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Czy wybierając władzę ustawodawczą i wykonawczą, rzeczywiście zgadzamy się, iż nasz dobrobyt, ciało i samo życie są darami od państwa, którymi może ono dowolnie dysponować?” [Krytyka Polityczna]

• Ukraińskie drony sięgają celów w głębi Rosji, oddalonych o choćby tysiąc kilometrów. O produkcji dronów, ale też o technologii i finansowaniu, które umożliwiają ich powstawanie pisze BBC. [BBC]

Europa

• Mimo dogadania się lewicowej koalicji to Francja nie ma nowego premiera (a adekwatnie premierki) gdyż prezydent Macron nie zgodził się na wskazanie jej na to stanowisko. Chaos polityczny postępuje a z czego może wynikać oraz do czego doprowadzić to przeczytacie w artykule The Guardian. [The Guardian]

• „Telegram Pawła Durowa jest internetowym odpowiednikiem doktora Jekylla i pana Hyde'a. Z jednej strony jest bezpiecznym schronieniem dla manipulatorów, służb specjalnych i przestępców, działając jak społecznościowy odpowiednik darknetu. Z drugiej – korzystają z niego obrońcy praw człowieka na całym świecie. Co przeważa?” W związku z aresztowaniem Pawła Durowa we Francji OKO.press ma o nim i jego serwisie artykuł. jeżeli wolicie słuchać niż czytać to OSW przygotowało odcinek podcastu na ten temat. [OKO.press]

• „W dzisiejszym podcaście OSW, Lidia Gibadło i Kamil Frymark opowiedzą o wyborach landowych w Niemczech i wpływie na politykę wobec wojny na Ukrainie. A także, Dlaczego Niemcy na wschodzie rzadziej popierają Ukrainę?”

• „Decyzja hiszpańskiego rządu o zawetowaniu węgierskiego przejęcia Talgo, krajowego producenta szybkich pociągów, spotkała się z domniemanym poparciem Komisji Europejskiej, która uważnie śledziła doniesienia o geopolitycznym wymiarze sprawy.” Przez geopolityczny wymiar sprawy chodzi o to, iż można ufać Węgrom, iż nie będą przekazywali informacji do Rosji. [Reuters]

• „Jak informuje Politico, nowy minister transportu brytyjskiego rządu zwolnił wielokrotnie nagradzanego inżyniera kolejnictwa za wypowiedź w mediach na temat obaw związanych z bezpieczeństwem na jednej z najbardziej ruchliwych stacji w Wielkiej Brytanii.” [Politico]

• „Wydaje się, iż punkty widzenia Francji i Niemiec, jeżeli chodzi o amerykańską obecność i rolę USA w Europie, są rozbieżne. Czy jest tak rzeczywiście? O tym, jak kształtują się francusko-amerykańskie i niemiecko-amerykańskie relacje, jakiego rozstrzygnięcia wyborów w USA obawiają się kanclerz Scholz i prezydent Macron oraz jak wynik wyborów może wpłynąć na politykę Francji i Niemiec opowiadają Amanda Dziubińska, analityczka ds. Francji oraz Łukasz Jasiński, ekspert ds. Niemiec.”

• „Premier Hiszpanii ogłosił we wtorek zawarcie szeregu umów z zachodnioafrykańskim krajem Mauretanii w celu powstrzymania wzrostu liczby migrantów udających się w niebezpieczną podróż przez Atlantyk na Wyspy Kanaryjskie.” [AP News]

• „Łotwa. Widmo rosyjskiego separatyzmu to najnowszy film dokumentalny OSW. Około 25% mieszkańców Łotwy to etniczni Rosjanie. Władimir Putin twierdzi, iż Ci ludzie są prześladowani. Czy to kolejny pretekst do rozpoczęcia nowej wojny? Podobna narracja w stosunku do Ukrainy była przecież zanim wybuchła wojna na Ukrainie. Czy Rosjanie na Łotwie są faktycznie prześladowani? Czy chcą pomocy Rosji? Czy na Łotwie istnieje ryzyko separatyzmu? O tym porozmawialiśmy z łotewskimi ekspertami, a także przedstawicielami mniejszości na Łotwie ”

• A co w Serbii słychać? Miały tam miejsce protesty przeciwko planowanej kopalni litu. Protestowała i lewica, i prawica. O co w tej sprawie chodzi, kto byłby głównym klientem na ten lit (spoiler – UE) i jak w kolejnych okolicznościach prezydent Serbii Alexandar Vučić ciągle ma poparcie UE, Rosji oraz Chin – opowiada o tym w nowym odcinku podcastu Za Rubieżą Paulina Wankiewicz z Ośrodka Studiów Wschodnich.

• Kontynuując temat Serbii i jej poszukiwań odpowiednio wyważonego miejsca w polityce zagranicznej – Serbia złożyła zamówienie na 12 produkowanych przez Francję samolotów bojowych Dassault Rafale. To największy zakup w historii Serbii. Kwota kontraktu to 2,7 mld €. [Konflikty]

Bliski i Środkowy Wschód

• „Trwająca wojna domowa w Jemenie spowodowała jeden z najgorszych kryzysów humanitarnych na świecie. Niestety, w ciągu ostatnich miesięcy sytuacja żywnościowa w kraju uległa pogorszeniu. Świadczy o tym raport opublikowany na stronie Zintegrowanej Klasyfikacji Faz Bezpieczeństwa Żywnościowego – inicjatywy w skład której wchodzą liczne grupy humanitarne i inne organizacje międzynarodowe, w tym agendy ONZ czy Komisja Europejska. Raport zawiera w sobie część opisującą zjawisko ostrego niedożywienia dzieci w okresie od listopada 2023 roku do czerwca 2024 roku, jak również przewidywania na okres od lipca do października tego roku. Obszar badań jest ograniczony jedynie do terytoriów kontrolowanych przez siły koalicji.” Dodatkowo ulewne deszcze spowodowały powiedzie, w których zginęło co najmniej 33 osoby. [Konflikty], [AP News]

• Niedawano informowaliśmy o tankowcu zaatakowanym przez Hutich, który z powodu pożaru został porzucony przez załogę. Wczoraj Huti opublikowali nagranie pokazujące jak wchodzą na tankowiec i podkładają na nim materiały wybuchowe. [AP News]

• Ponad sto samolotów bojowych izraelskich sił powietrznych Chel ha-Awir zaatakowało stanowiska Hez­bol­lahu przygotowywane do wypuszczenia salwy pocisków rakietowych i dronów w stronę północnego i środkowego Izraela. Łącznie, w wyprzedzającym ataku, zniszczono około czterdziestu celów. Niedługo później Hezbollah odpalił ponad 150 (a sam Hezbollah mówi o 300) rakiet w kierunku Izraela. Sytuacja na pograniczu izraelsko-libańskim pozostaje napięta od wielu miesięcy. Z jednej strony żadnej ze stron nie zależy na pełnowymiarowej wojnie, ale też żadna, ze względów politycznych, nie chce deeskalować sytuacji. [Konflikty]

• Co najmniej 10 osób zginęło w wyniku przeprowadzonej przez siły izraelskie akcji na Zachodnim Brzegu. Zdaniem Izraelczyków akcja była wymierzona w pro-irańskie bojówki i ich członków, a także skutkowała zabiciem jednego z dowódców Hamasu. Napięcie w tym regionie pozostaje niezmiennie wysokie od przynajmniej roku, Hamas wzywa Palestyńczyków do czynnego oporu, a komentatorzy zastanawiają się, czy dojdzie do eskalacji do pełnoskalowego konfliktu. [DW]

• Amerykańska administracja poinformowała o wprowadzeniu sankcji na izraelskich osadników z Zachodniego Brzegu. Pod sankcjami znalazła się jedna organizacja i jedna osoba, znane z długotrwałego łamania prawa i zastraszania Palestyńczyków zamieszkałych na tych terenach w celu przejmowania ich ziemi. [The Guardian]

• Turecki bank centralny utrzymał stopy procentowe na poziomie 50% piąty miesiąc z rzędu. Inflacja zaczęła spadać i ekonomiści spodziewają się, iż spadek będzie kontynuowany. [Reuters]

Azja

• „Treści pornograficzne stworzone dzięki technologii deepfake w ostatnim czasie stały się prawdziwą plagą w Korei Południowej. Głos w tej sprawie zabrał choćby prezydent Yoon Suk Yeol, podkreślając, iż «wiele ofiar jest nieletnich, podobnie jak i wielu sprawców». Władze kraju zapowiedziały, iż zwrócą się do platform społecznościowych, by bardziej aktywnie przeciwdziałały przestępstwom seksualnym w internecie.” [TVN24]

• „Japońskie ministerstwo obrony – a adekwatnie połączone sztaby Sił Samoobrony – poin­for­mo­wało 26 sierpnia o naruszeniu przestrzeni powietrznej Japonii. Wydarzenie jest niezwykłe co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze: nieproszonym gościem był samolot roz­poz­na­nia elek­tro­nicz­nego Y-9. Po drugie: to pierwszy przypadek, gdy Tokio informuje o takim incydencie.” [Konflikty]

• „Na początku sierpnia prezydent Socjalistycznej Republiki Wietnamu To Lam został formalnie mianowany nowym szefem Komunistycznej Partii Wietnamu (KPW). Nowy przywódca może jednak okazać się problemem w relacjach z Zachodem – zasłynął z aresztowań aktywistów i ograniczania wolności” [OKO.press]

• „Indie planują surowsze ograniczenia reklam dla producentów napojów alkoholowych. O tym mówiła dr Aleksandra Jaskólska z Uniwersytetu Warszawskiego.” To jak w innych państwach wygląda kultura picia alkoholu to jest interesujący temat, który relatywnie rzadko jest poruszany.

Afryka

• „Społeczność między­naro­dowa wiązała ogromne nadzieje z rozmowami w Genewie. Spodziewano się wypra­co­wa­nia, nie­kom­for­to­wego dla obu stron sudań­skiej wojny domowej, zawie­sze­nia broni i ustalenia zasad udzielania pomocy osobom naj­bar­dziej cierpiącym w wyniku walk – cywilom. Niestety sytuacja na froncie sprawiła, iż siły rządu centralnego odmówiły udziału w negocjacjach i oznajmiły ustami generała Abd al‑Fattaha al‑Burhana gotowość do «walki choćby sto lat». Liczą na pokonanie Sił Szybkiego Wsparcia na polu bitwy, a nie przy stole, a to zapowiada jeszcze wiele trudnych miesięcy dla Sudańczyków.” [Konflikty]

• „Kryzys w libijskiej gospodarce wywołany eskalacją i niejednokrotnie brutalną rywalizacją o kontrolę nad bankiem centralnym kraju może zostać zażegnany jedynie na drodze dyplomatycznej, stwierdziła ambasada USA w Libii, popierając wysiłki ONZ zmierzające do zwołania nadzwyczajnego spotkania zaangażowanych grup.” [The Guardian]

• „Organizacje terrorystyczne nie są znane z proekologicznych działań, dlatego ogłoszenie przez Asz-Szabab zakazu prowadzenia wycinki drzew na kontrolowanych przez grupę obszarach wzbudziło zdziwienie. Bojownicy nie tylko ogłosili zakaz, ale również aktywnie atakowali niezależnych drwali i handlarzy węglem drzewnym. W ostatnich posunięciach grupy kilka jest jednak troski o środowisko. Mają one na celu skuteczniejsze prowadzenie walki, a sadzone drzewa postrzegane są jako inwestycja w poprawę skuteczności przyszłych działań partyzanckich.” [Konflikty]

• „Wezbrane wody przedarły się przez tamę we wschodnim Sudanie, niszcząc co najmniej 20 wiosek i pozostawiając co najmniej 30 osób zabitych (ale prawdopodobnie o wiele więcej), jak podała ONZ, dewastując region, który już od miesięcy pogrążony jest w wojnie domowej.” [The Guardian]

• „Zatrzymani w Nigerii studenci Uniwersytetu Warszawskiego «zostali uwolnieni i przebywają w Kano» – przekazało w środę Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Studenci i ich wykładowczyni zostali zatrzymani przez władze Nigerii w trakcie antyrządowych demonstracji, które odbywały się na początku sierpnia.” [TVN24]

• „Republika Południowej Afryki prowadzi dochodzenia w sprawie domniemanej korupcji na łączną kwotę ponad 7 miliardów dolarów w niektórych z największych spółek państwowych, zgodnie z raportem opublikowanym we wtorek przez krajową jednostkę antykorupcyjną.” [AP News]

• „Na tle kolegów i koleżanek z południowego krańca Sahary, Senegal przypomina spokojną oazę. Gdy wszędzie indziej w pasie Sahelu mnożą się konflikty i wojskowe zamachy stanu, tutaj wybory realizowane są prawie w terminie, a przegrany pokojowo oddaje władzę. Jaki jest sekret tego spokoju? Czy Senegal będzie próbował godzić zwaśnionych sąsiadów z zachodniej Afryki? Jak ułoży sobie relacje z Chinami i Unią Europejską? I przede wszystkim: czy senegalskiego ładu nie zburzy ropa naftowa, której wydobycie ruszyło w tym roku? Na spacer po Dakarze zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story”

Ameryka Łacińska

• Chociaż mieszkańcy Wenezueli ciągle protestują przeciwko wyborom prezydenckich, które zostały sfałszowane to Nicolas Maduro nic z tego sobie nie robi i planuje zmienić obsadę swojego nowego rządu. [Al-Dżazira], [AP News]

• „Haitańska armia chce rekrutów do walki z gangami, a młodzież chętnie korzysta z tej rzadkiej oferty pracy.” [AP News]

• „Pomimo fali nagłaśnianych przypadków korupcji, prawdą jest, iż większość rządów w Ameryce Łacińskiej w ostatnich latach obniżyła priorytet działań antykorupcyjnych, podczas gdy wyborcy byli mniej aktywni i zmobilizowani wokół tej kwestii. Z kilkoma wyjątkami – jak w Gwatemali w sierpniu ubiegłego roku – obietnice antykorupcyjne nie definiują już wyborów w Ameryce Łacińskiej.” [Americas Quarterly]

• „Prezydent Meksyku powiedział we wtorek dziennikarzom, iż «zawiesił» stosunki z ambasadami Stanów Zjednoczonych i Kanady po tym, jak oba kraje wyraziły obawy dotyczące proponowanej reformy sądownictwa, która zdaniem krytyków może podważyć niezależność sądownictwa.” [AP News]

• Pamiętacie jak tydzień temu pisaliśmy o tym, iż Twitter (znany też jako X) wycofał biura z Brazylii w związku ze sporem prawnym jaki toczy z tamtejszym Sądem Najwyższym. Wygląda na to, iż w związku z tą decyzją może nastąpić całkowite zablokowanie tej platformy społecznościowej w tym kraju. Wszystko w związku z rzekomą „walką o wolność słowa” prowadzoną przez Elona Muska. [Reuters]

• „W Kolumbii został w spektakularny sposób zamordowany jeden z najważniejszych baronów szmaragdowych w kraju. Czy to powrót tak zwanych «zielonych wojen» i co mają z nimi wspólnego Kleopatra oraz Elizabeth Taylor?”

Ameryka Północna

• „Kanada, idąc w ślady Stanów Zjednoczonych, ogłosiła w poniedziałek, iż nałoży 100% cło na import chińskich pojazdów elektrycznych, a także ogłosiła 25% cło na importowaną stal i aluminium z Chin.” [The Guardian]

• „Zapiski osoby, która w zeszłym roku zabiła troje 9-latków i troje dorosłych w prywatnej chrześcijańskiej szkole podstawowej w Nashville, nie mogą zostać upublicznione – orzekł sędzia.” Czy dowody sądowe mogą zostać objęte prawem autorskim? Przynajmniej jeden sędzia uważa, iż tak. [AP News]

• „Statystyki osób, które giną tygodniowo w Stanach Zjednoczonych z powodu przedawkowania opioidów, są zatrważające. Narkotykiem, który zbiera najkrwawsze żniwo, między innymi dlatego, iż jest tani w produkcji i dzięki temu łatwo i powszechnie dostępny, jest fentanyl. O tym, w jaki sposób USA radzą sobie z tym kryzysem, jak fentanyl trafia do Ameryki i jakie problemy generuje, w rozmowie z Sarą Nowacką opowiada Mateusz Piotrowski.”

• Czy jeżeli Trump przegra zbliżające się wybory prezydenckie to można będzie spodziewać się z powtórki zamachu z 6 stycznia? ProPublica przeprowadziła śledztwo dotyczącej jednej z większych skrajnie prawicowych bojówek i reportaż napisany na tej podstawie jest dość przerażający. [ProPublica]

• „Jak dowiedziała się stacja CBS News, najstarsza latynoska organizacja praw obywatelskich w kraju, LULAC, jest jednym z kilku podmiotów w Teksasie objętych nalotami na oszustów wyborczych prowadzonymi przez prokuratora generalnego Kena Paxtona.” Warto dodać, iż prokurator stanowy jest republikaninem a osoby podejrzewane przez jego biuro o oszustwa to m.in 80 letnia działaczka, która działała na rzecz aktywizacji seniorów w wyborach. [CBS News]

• Donald Trump zrobił sobie sesję zdjęciową na państwowym cmentarzu wojskowym w Arlington, nagrał też tam filmik na TikToka. jeżeli się zastanawiacie jakim cudem władze cmentarza (czyli wojsko) się na to zgodziło to odpowiedź jest prosta – nie zgodziło się ale Trump i tak to zrobił. Media donoszą, iż w trakcie sesji zdjęciowej doszło pracownicy sztabu Trumpa lekko poturbowali pracownika cmentarza, który starał się ich powstrzymać. [The Guardian]

• „Specjalny prokurator Jack Smith wydaje zmieniony akt oskarżenia w sprawie wyborczej Trumpa. Zmieniony akt oskarżenia utrzymuje te same zarzuty, ale odnosi się do decyzji Sądu Najwyższego USA, która rozszerza immunitet prezydencki.” [Al-Dżazira]

• Jeśli chcieliście się dowiedzieć co interesującego się działo na Konwencji Demokratów w Chicago, kto wygłosił dobre przemówienie a kto słabsze to Podkast amerykański ma dla Was ponad godzinny odcinek właśnie o tym. jeżeli wolicie troszkę mniej informacji w formie tekstowej to możecie przeczytać też podsumowanie z Krytyki Politycznej. [Krytyka Polityczna]

• Czytając o Konwencji Demokratów można mieć ochotę obejrzeć niektóre z tych przemówień jakie zostały tam wygłoszone. Żeby Wam to ułatwić to przygotowaliśmy listę tych najczęściej komentowanych.

  • Przemówienie Joe Bidena.

  • Przemówienie Hillary Clinton.

  • Przemówienie Alexandrii Ocasio-Cortez.

  • Przemówienie Obamów: Michelle i Baracka

  • Przemówienie Tima Walza.

  • Przemówienie Douga Emhoffa - męża Kamali Harris.

  • Przemówienie Kamali Harris.

Oceania

• Król Maorysów w Nowej Zelandii – Kiingi Tuheitia Pōtatau Te Wherowhero VII – zmarł w wieku 69 lat. Rzecznik Rahui Papa powiedział, iż król przebywał w szpitalu, dochodząc do siebie po operacji serca, zaledwie kilka dni po obchodach 18. rocznicy koronacji. „Śmierć Kiingi Tuheitia to moment wielkiego smutku dla zwolenników Te Kiingitanga, Maaoridom i całego narodu” – powiedział rzecznik. „Wódz, który odszedł do wielkiego świata. Spoczywaj w miłości”. [BBC]

Ekonomia i gospodarka

• „Chińscy właściciele pojazdów elektrycznych tracą dostęp do aktualizacji aplikacji na telefony i funkcji związanych z jazdą, gdy firmy upadają. Frustracje chińskich kierowców wskazują na szersze ryzyko związane ze ”smartfonami na kółkach„, w których niezawodność zależy od utrzymania i aktualizacji oprogramowania.” [Rest of World]

• Małe Reaktory Jądrowe (SMRy) miały zdaniem niektórych prezentować nową jakość i w nieodległej przyszłości wspomóc naszą transformację energetyczną. Jednak mimo obietnic producentów SMRy trawią te same problemy co ich starszych i klasycznych kuzynów – spore przekroczenia budżetu i harmonogramu. O paśmie niedotrzymanych obietnic pisze Wysokie Napięcie. [Wysokie Napięcie]

Nauka i technologia

• „Aby powstrzymać mikroplastiki i nanoplastiki przed przenikaniem głęboko do naszych ciał i mózgów, naukowcy z University of Missouri opracowali potencjalnie zrównoważony i bezpieczny sposób na pozbycie się mikroskopijnych zanieczyszczeń z wody.” [Science Alert]

• „Lockheed Martin, największy koncern zbrojeniowy świata, opublikował wymagane prawem sprawozdanie finansowe za drugi kwartał tego roku. Chociaż ogółem firma ma wysokie przychody na poziomie 18 miliardów dolarów, to uwagę zwraca pewien tajny program, który zanotował stratę w wysokości 45 milionów dolarów. Licząc od 2022 roku tajemniczy program przyniósł straty w wysokości 335 milionów dolarów. Jaki samolot opracowuje w tajemnicy Lockheed?” [Konflikty]

• „Ekstremalne upały są niezwykle zabójcze – te działania na poziomie lokalnym mogą zapewnić ludziom bezpieczeństwo. Wraz ze wzrostem zagrożenia śmiertelnymi falami upałów, naukowcy współpracują z miastami nad wprowadzeniem prostych rozwiązań chłodzących w celu ochrony obywateli.” [Nature]

• „Samotny? Zabawny? Dlaczego w Japonii rośnie liczba ataków delfinów? Ekolog delfinów Tadamichi Morisaka omawia typowe zachowania delfinów, które mogą wyjaśniać spotkania z ludźmi.” [Nature]

• Jak formują się planety? Skąd sie wziął Układ Słoneczny? Czy doniesienia medialne o „drugiej Ziemi” są wiarygodne? Dlaczego Obłok Oorta to właśnie obłok, a nie pas? Czy Jowisz pomógł powstać Ziemi i życiu na niej? O tym i wielu innych kosmicznych tematach w radiu naukowym opowiada dr Joanna Drążkowska, astrofizyczka, pracująca w Instytucie Badań Układu Słonecznego Maxa Plancka w Getyndze.

Idee, kultura, społeczeństwo

• Polityka w grach była zawsze. Czym jak nie polityką jest sprzeciw wobec tyrana, walka jednej frakcji z drugą czy chęć eksterminacji całych planet (w stylu WH40k)? Jednak czasami nam to przeszkadza. Dlaczego? Rozmowa Krzysztofa M. Maja w podcaście Gier Online [link]

• Czy istnieje system głosowania, który najlepiej oddaje wolę i poglądy społeczeństwa w kontekście wyborów? Kolejne istniejące systemy mają swoje wady ale i zadziwiające implikacje. Czasami może się okazać, iż lepiej jest gorzej wypaść w pierwszej turze głosowania. O zawiłych implikacjach systemów głosowania, a także o systemie, który wydaje się być najbliższy oddaniu sympatii społecznych opowiada Veritasium.

• Terytoria dzisiejszej Anglii jeszcze w roku 400 n.e. były częścią imperium. Jednak już 300 lat później charakter kraju zmienił się diametralnie i było to widać gołym okiem. Jak rzymska prowincja Brytania, zmieniła się w kraj o własnej identyfikacji? Tę historię opowiada Smithsonian Magazine, wspierając się odkryciami archeologicznymi. [Smithsonian Magazine]