Wydanie 197, 09.09.2024

1 miesiąc temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

Donald Tusk o "układzie zamkniętym PiS". Postępowania dotyczą 100 miliardów złotych [TVN24]
Andrzej Duda skierował ustawę o KRS do Trybunału Konstytucyjnego. Co to znaczy? [OKO.press]
Dyscyplinarka dla prezesa Izby Karnej SN, neo-sędziego Kapińskiego. Za decyzję ws. Kamińskiego z PiS [OKO.press]
Trzech neo-sędziów rezygnuje z awansu od neo-KRS. Minister Bodnar cofnął ich do sądów rejonowych [OKO.press]
Miliony od Jabłońskiego płynęły do „wybrańców”. Jeden z nich dostał 0 na 100 punktów w konkursie [TVN24]
Renta wdowia – taki sukces to porażka [Krytyka Polityczna]
Konfederacja ma kłopoty. Do sądu trafiły wnioski, aby władzę w partii przejął kurator [Gazeta]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich] i [Konflikty].
„6 sierpnia siły ukraińskie przekroczyły granicę Rosji i wkroczyły do obwodu kurskiego w rejonach sudżańskim i korieniewskim. Początkowo liczyły do dwóch plutonów (łącznie kilkadziesiąt żołnierzy i trzy czołgi), ale Ukraińcy stopniowo zwiększali zaangażowanie.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

„W Ankarze odbyła się największa od czasów zimnej wojny wymiana więźniów na linii Rosja-Zachód. Co nam to mówi o strategii jaką przyjmuje Rosja? Jakie wnioski można wciągnąć co do relacji Rosja-USA? Jak mają się do tego wybory prezydenckie w USA? Co mówią uwolnieni rosyjscy opozycjoniści? Na te i inne pytania odpowiadają Maria Domańska i Witold Rodkiewicz z Zespołu Rosyjskiego OSW.”

„Przy milionach Ukraińców wykluczonych z rynku pracy z powodu migracji, wewnętrznych przesiedleń, mobilizacji i unikania rekrutacji, ukraińskie firmy są zmuszone do ponownego przemyślenia swojej działalności.” [The Kyiv Independent]
„Czy Chiny rzeczywiście chcą pokoju na Ukrainie? W tym odcinku omawiamy cele jakie ma Pekin wobec Europy oraz obecny wojny na Ukrainie. Jak wygląda dziś kooperacja na linii Chiny-Rosja? Jaki wpływ Xi Jinping ma na Putina? Czy Chiny mogą być mediatorem? Na te i inne pytania odpowiada wicedyrektor OSW, Jakub Jakóbowski.”

Europa

„Jebać reakcjonistów, jebać tę skrajną prawicę, jebać wszystkich tych, którzy chcieliby zamknąć nas w wojnie wszystkich przeciwko wszystkim,” Jak widać, burmistrzyni Paryża nie ma zbyt dużo współczucia dla uczuć urażonych przez ceremonię otwarcia igrzysk olimpijskich. [Politico]
Hiszpańskie służby bawiły się w kotka i myszkę z katalońskim działaczem niepodległościowym Carlesem Puigdemontem, który pojawił się nagle w Barcelonie. Dlaczego jest ścigany? Co robił w Barcelonie? Kto mu pomógł wywinąć się służbom? Na te pytania stara się odpowiedzieć artykuł [BBC].
„Austriacki nastolatek aresztowany w związku z domniemanym zamachem na koncert Taylor Swift w Wiedniu planował przeprowadzenie samobójczego ataku, który spowodowałby »krwawą rzeź« i ślubował lojalność Państwu Islamskiemu, poinformowały w czwartek władze.” [Reuters]
Patrioci protestują w Wielkiej Brytanii przeciwko zabójstwie dzieci dokonanego przez muzułmańskiego migranta. Tylko nie patrioci a rasiści i nie muzułmańskiego tylko chrześcijańskiego i nie migranta tylko osoby urodzonej w tym kraju. Różni dziennikarze starają się przedstawić zamieszki jako efekt braku dyskusji o migracji a przecież ostatnie 14 lat rządzili tam Torysi, którzy w ostatnich wyborach głosili antyimigranckie hasła jakie można było usłyszeć także w czasie tych zamieszek. Jakub Majmurek w Krytyce Politycznej opisuje właśnie do czego prowadziło demonizowanie migracji oraz dezinformacja w mediach społecznościowych takich jak Twitter. [Krytyka Polityczna]
„W ostatnich tygodniach Stany Zjednoczone oraz m.in. Niemcy i Francja, a także UE jako całość ogłosiły radykalne ograniczenie programów pomocowych dla Gruzji i obniżyły poziom kontaktów z Tbilisi.” OSW ma dobre podsumowanie zaostrzenia się konfliktu pomiędzy Gruzją a państwami zachodnimi. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Bułgaria to kolejne państwo, które idąc za przykładem Rosji i Węgier zakazało „propagandy LGBTQ”. Nie zaskoczymy was chyba, mówiąc iż nowe prawo zostało zaproponowane przez skrajnie prawicowe i pro-rosyjskie ugrupowanie w bułgarskim parlamencie. [Euronews]
„Niemiecki rząd i opozycja chcą zmienić ustawę zasadniczą, żeby wzmocnić niezależność Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. Przestrogą są losy polskiego Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. A motorem działania popularność Alternatywy dla Niemiec” [OKO.press]
„Trudne dziedzictwo. Napięcia wokół interpretacji wspólnej przeszłości Litwinów i Białorusinów. Rosyjska inwazja na Ukrainę z udziałem Białorusi spowodowała wzrost wrogich postaw wobec Białorusinów na Litwie. Animozje pogłębiła też tocząca się w litewskich mediach debata o interpretacji wspólnej wielowiekowej historii.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Brytyjski sukcesor tronu, książę William, zamierza w tym roku zezwolić na budowę turbin wiatrowych na swoich ziemiach. W decyzji chodzi nie tylko o ekologię, ale też rekordowe zarobki rodziny królewskiej.”

Bliski i Środkowy Wschód

Turcja dołącza formalnie do pozwu w OZN w sprawie Izraela dokonującego ludobóstwa. W Jemenie powodzie zabiły już 30 osób. Jordański minister spraw zagranicznych odwiedził Iran aby obniżyć temperature regionalnego konfliktu.

„Biuro polityczne Hamasu wybrało swojego nowego szefa, który zajmie miejsce zabitego przez Izraelczyków Ismaila Hanijji. Wybór padł na dotychczasowego przywódcę Hamasu w Strefie Gazy i jednego z architektów operacji »Potop Al-Aksa« – Jahję Sinwara. Jest to decyzja z jednej strony zaskakująca, z drugiej zaś… stuprocentowo logiczna.” [Konflikty]
W Izraelu po aresztowaniu żołnierzy w związku z oskarżeniem o tortury na palestyńskich więźniach, media dotarły do nagrania prezentującego gwałt na palestyńczyku wykonany przez żołnierzy. Sprawa znęcania się nad Palestyńczykami w więzieniach została przez to nagłośniona, chociaż proceder trwał najpewniej od dłuższego czasu. The Guardian w swoim artykule opisuje relacje więźniów z tortur i znęcania. [The Guardian]
W wyniku ataku wspieranych przez Iran bojówek irackich na bazę amerykańską w Iraku rannych zostało siedmiu żołnierzy oraz członków personelu bazy. Atak ma miejsce w kontekście wzrostu napięcia w regionie po zabiciu przez Izrael przywództwa Hamasu oraz jednej z najważniejszych postaci Hezbollahu. [AP News]
Regionalne napięcia znajdują swoje odpryski również w Syrii. Na wschodzie kraju bojówki wspierane przez rząd w Damaszku oraz przez Iran miały zaatakować siły wspierane przez USA . Mowa o okolicy rzeki Eufrat i ataku na siły powiązane z kurdyjską Rożawą. [AP News]
Binjamin Netanjahu „ucieka do przodu” – pisze Ośrodek Studiów Wschodnich. Premier Izraela zdecydowanie nie jest stroną, która dąży do osiągnięcia pokoju i deeskalacji, a wręcz przeciwnie – na różne sposoby sabotuje porozumienie oraz generuje kolejne kryzysy, kórymi zarząda i stara sie odciągać nimi uwagę od swojej osoby. O obecnej wojnie i jej konsekwencjach przekrojowo pisze [Ośrodek Studiów Wschodnich].
„Konflikt na Morzu Czerwonym trwa, a ostatnie dni przyniosły kolejną wymianę ciosów między siłami zachodnimi i Ruchem Huti. Wczoraj przedstawiciel sił zbrojnych ruchu, generał Jahja Sari, ogłosił trafienie kontenerowca Contship Ono . Oprócz cywilnej jednostki Huti mieli również zaatakować niszczyciele USS Laboon i USS Cole, z czego ten drugi rzekomo został trafiony.” [Konflikty]

Azja

Korea Południowa zatrzymała i przesłuchuje człowieka, który przeszedł przez granicę z Korei Północnej – nie są znane okoliczności w jakich do tego doszło. [AP News]
Sezon monsunowy w Pakistanie trwa od 6 tygodni i spowodował już śmierć 156 osób. [AP News]
Protesty w Bangladeszu doprowadziły do ucieczki premierki i obalenia rządu. w tej chwili władzę przejęło wojsko a prezydent wyznaczył noblistę Muhammada Yunusa (mieliśmy o nim materiał w poprzednim wydaniu tygodnika) na tymczasowego premiera, który będzie odpowiedzialny za przeprowadzenie kolejnych wyborów. jeżeli jesteście ciekawi kim była premierka Bangladeszu, która uciekła z kraju po 15 latach rządzenia to Miłosz Szymański ma o niej materiał. Wbrew tytułowi odcinka Sheikh Hasina okazała się nie być wieczną premierką. [France24],

W Japonii miało miejsce trzęsienie ziemi o magnitudzie 7,1. Trzęsienie miało swoje epicentrum na wschód od wyspy Kiusiu, wywołało fale o wysokości 50 cm i spowodowało nieduże straty materialne. Japońscy geolodzy wydali komunikat, iż po tym trzęsieniu, ryzyko wystąpienia dużego trzęsienia na niecce Nankai (aktywnej formacji geologicznej u wybrzeży Japonii) wzrosło. [link]
Zastanawialiście się ostatnio co z tym Kazachstanem? Pewnie nie, bo to państwo, które niezbyt często gości na czołówkach serwisów medialnych. Ale chcemy Was przekonać, iż jest to kraj z ciekawą historią najnowszą, o której opowiada Wojciech Górecki (ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich i autor właśnie wydanej książki właśnie o Kazachstanie). Dla niecierpliwych jest krótsza rozmowa z nim u Piotra Pogorzelskiego a jak ktoś chce więcej to może posłuchać dłuższej rozmowy u Miłosza Szymańskiego.
Może wolicie jednak chłodny analityczny ton skupiony na dekolonizacji Kazachstanu? Taki materiał został opublikowany na łamach Ośrodka Studiów Wschodnich. Jak możecie się domyślić - usłyszycie w nim Wojciecha Góreckiego.

Afryka

Mimo tego, iż wcześniejsze protesty w Kenii zakończyły się sukcesem to przez cały czas w kraju jest niespokojnie. W czasie zaprzysiężenia nowego rządu doszło do kolejnych protestów, które spotkały się twardą reakcją służb porządkowych. [Al-Dżazira]
Mogliście usłyszeć, iż polscy studenci zostali zatrzymani w Nigerii w czasie antyrządowego protestu machając flagami Rosji (sic!). Chociaż zostali zatrzymani to jednak według polskich służb żadnego machania flagami nie było a studenci znaleźli się w złym miejscu w złym czasie. „Uniwersytet Warszawski przekazał w komunikacie, iż zatrzymani w Nigerii studenci i ich opiekunka są bezpieczni i w tej chwili przebywają w Abudży. Takie zapewnienie miał otrzymać rektor uczelni od kanclerza Uniwersytetu Bayero w Kano – tam studenci mieli spędzić miesiąc.” [TVN24]
„Sąd wojskowy w Kongo skazał 25 osób, w tym przywódcę koalicji rebeliantów, na śmierć w wyniku głośnego, transmitowanego przez telewizję procesu, który rozpoczął się pod koniec ubiegłego miesiąca. Corneille Nangaa, przywódca Sojuszu Fleuve Congo (AFC), został uznany winnym zbrodni wojennych, udziału w powstaniu i zdrady stanu. Naanga i 19 innych oskarżonych skazanych na śmierć było nieobecnych na rozprawie, ponieważ w tej chwili przebywają na wolności. AFC to koalicja ugrupowań rebelianckich w skład którego wchodzi m.in. M23 – organizacja od lat walcząca z rządem Konga na wschodzie kraju, wspierana nieoficjalnie przez Rwandę. [AP News]
Po puczu w Nigrze, junta która doszła do władzy wyrzuciła z kraju Francuzów i zaprosiła rosyjskich najemników. Nie uległa presji interwencji wojskowej ECOWAS i i trwa przy władzy. Po dyplomatycznych przepychankach wyrzucają z kraju również Amerykanów i zajmują zbudowana przez nich bazę. Żadne z wymienionych wyżej „osiągnięć” nie wpływa na stabilizację kraju i bezpieczeństwo jego mieszkańców pozytywnie. Umacnia jednak rządzącą Juntę na stołku. [Konflikty]

Ameryka Łacińska

Mimo krytyki środowiska międzynarodowego oraz protestów wewnętrznych prezydent Wenezueli ciągle uznaje, iż wygrał niedawne wybory prezydenckie. Americas Quarterly opisuje na co należy zwracać uwagę obserwując sytuację w tym kraju a Al-Dżazira pisze o śledztwach jakie administracja rządowa rozpoczęła przeciwko działaczom opozycji, którzy protestują przeciwko fałszowaniu wyborów. [Americas Quarterly], [Al-Dżazira]
Brazylia wyrzuciła ambasadora Nikaragui, w odwecie za podobne posunięcie wobec ich ambasadora w Nikaragui. Biuro prasowe ministerstwa spraw zagranicznych Brazylii potwierdziło agencji Associated Press, iż podjęło decyzję o wydaleniu ambasador Nikaragui Fulvii Patricii Castro Matu. Wcześniej ambasador Brazylii w Nikaragui, Breno da Costa został wydalony z kraju za brak udziału w obchodach rewolucji nikaraguańskiej. Według anonimowych wypowiedzi z brazylijskiego MSZ, takie zachowanie ambasadora wynikało z poleceń jakie otrzymał z Brazylii. [AP News]

Ameryka Północna

„Firmy i inne podmioty odpowiedzialne za niektóre z najbardziej toksycznych składowisk odpadów w Ameryce wykorzystują błędne raporty federalnej agencji zdrowia, aby zaoszczędzić pieniądze na oczyszczaniu, bronić się przed procesami sądowymi i odmawiać ofiarom odszkodowań – wynika z dochodzenia przeprowadzonego przez agencję Reuters. ” [Reuters]
Kamala Harris zapewniła sobie nominację partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich w Stanach zjednoczonych oraz ogłosiła kto będzie jej partnerem – kandydatem na wiceprezydenta. Został nim Tim Walz – gubernator stanu Minnesota. jeżeli chcecie poznać drogę jaką przebył zanim został gubernatorem a teraz kandydatem na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych to możecie przeczytać artykuł w Minnesota Reformer, który świetnie przybliża jego sylwetkę. jeżeli interesuje was bardziej poznanie anegdotek, którymi można zaimponować w towarzystwie to Politico ma artykuł który składa się wyłącznie z tego. [Minnesota Reformer], [Politico]
Dla tych co wolą słuchać niż czytać sylwetkę Tima Walza przedstawia w krótkim odcinku specjalnym Podkast amerykański.

Czy to jak ubiera się Tim Walz wpłynie na wynik wyborów? Trudno powiedzieć ale jeżeli chcecie przeczytać dlaczego on wygląda lepiej gdy ubiera się w „normalne ciuchy” niż wielu innych polityków to możecie przeczytać o tym artykuł, który dla Politico napisał Derek Guy. [Politico]
„Relacje pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Wielką Brytanią często określane są jako specjalne. Silne są więzi gospodarcze tych dwóch państw, rozwinięta jest kooperacja militarna. Jak wyglądają dokładnie, jakie wspólne interesy mają USA i UK i czy zmiana administracji w Stanach może coś w nich zmienić? W rozmowie z Natalią Radulską przyglądają się temu Przemysław Biskup, analityk ds. Wielkiej Brytanii oraz Paweł Markiewicz, dyrektor biura PISM w Waszyngtonie.”

Oceania

Ile osób żyje w Papui-Nowej Gwinei? Nie wiadomo. Nie wie tego również rząd tego kraju. Ostatni wiarygodny spis powszechny miał miejsce 24 lata temu. w tej chwili prowadzony jest kolejny ale napotyka kolejne trudności – od funduszy, przez szkolenia i logistykę tej potężnej operacji. Spis miał się skończyć z końcem czerwca, jednak przez cały czas trwa. [Radio New Zealand]

Ekonomia i gospodarka

„Google naruszył amerykańskie prawo antymonopolowe w swojej działalności związanej z wyszukiwaniem, orzekł w poniedziałek sędzia federalny, zadając gigantowi technologicznemu ogromną porażkę sądową, która może zmienić sposób, w jaki miliony Amerykanów uzyskują informacje w Internecie i podważyć dziesięciolecia dominacji.” [CNN]
Elon Musk kazał reklamodawcom „iść się jebać” gdy ci zaczęli wycofywać reklamy z serwisu a teraz dokładnie za to pozwał ich do sądu. Najwyraźniej „wolność słowa”, o jaką rzekomo walczy Musk nie dotyczy wolności do nie umieszczania swoich reklam w serwisie gdzie mogą zostać wyświetlone obok twitów neonazistów. [Slate]
Polecamy rozmowę z Joanną Maćkowiak-Panderą, szefową Forum Energii, o modelu transformacji energetycznej w Polsce, jak daleko od potrzebnych konkretów jest debata polityczna w kraju, o realnych potrzebach, wyzwaniach ale też szansach. Choć rozmów o transformacji jest w internecie cała masa to pani Joanna tutaj zdecydowanie jest wyróżnikiem jakości.

I po co płacić ten ZUS? To piramida i w ogóle nie działa. Jak sam będę oszczędzał to lepiej na tym wyjdę – któż z nas takich opinii nie słyszał? A może głosił? Jednak jak pokazuje ekonomia behawioralna nasze decyzje dotyczące naszych oszczędności emerytalnych rzadko bywają racjonalne. A ZUS jako instytucja jest całkiem wydajny i hojny wobec swoich składkowiczów. W Radiu Naukowym odczarować ZUS, obalić mity, a także opowiedzieć nam trochę więcej o zabezpieczeniach społecznych usiłuje dr Janina Petelczyc z Katedry Ubezpieczenia Społecznego SGH.

Nauka i technologia

Tegoroczny lipiec nie był najcieplejszym w historii globalnych pomiarów. W odróżnieniu od 13 z rzędu rekordowych miesięcy, lipiec 2024 zdobył jedynie druga pozycję. Niestety nie jest to najpewniej ani odwrócenie trendu, ani nie zwiastuje żadnych dobrych wiadomości. [AP News]
„»Zegar« wieku oparty na około 200 białkach znalezionych we krwi może przewidzieć ryzyko rozwoju 18 chorób przewlekłych, w tym chorób serca, raka, cukrzycy i choroby Alzheimera.” [Nature]
„Dwóch amerykańskich astronautów, którzy wylecieli w kosmos na ośmiodniową misję w czerwcu, może utknąć na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej do przyszłego roku, jeżeli ich Boeing Starliner nie zostanie naprawiony, aby mogli wrócić do domu, poinformowała Nasa.” [The Guardian]

Idee, kultura, społeczeństwo

„Kobiety u Munro zawsze są ludźmi – co znaczy, iż są również zdolne do czynów odrażających, egoistycznych i okrutnych. Kanadyjska noblistka wiedziała to prawdopodobnie lepiej niż inni. Prawda wyszła na jaw, gdy głos zabrała wymazana z jej biografii córka” [OKO.press]
„Cała moja rodzina była nazistami. Mój dziadek i babcia. Moja matka i mój ojciec. Mój ojczym, mój wujek – dosłownie wszyscy byli zatwardziałymi nazistami podczas drugiej wojny światowej. A później? Żaden z nich nie zmienił swoich przekonań ani nie wyraził żalu z powodu nazistowskich zbrodni. Wręcz przeciwnie, zaprzeczali im lub usprawiedliwiali je, w tym Holokaust i masowe morderstwa popełnione za ich wiedzą, a co najgorsze, czasami przy ich aktywnym udziale. Nie byliśmy wyjątkowi – w Austrii i Niemczech było wiele rodzin takich jak nasza.” Nie jest to zbyt wakacyjny temat ale jeżeli czujecie się na siłach to polecamy tekst o konfrontowaniu się z trudną przeszłością swojej rodziny. [The Guardian]

Idź do oryginalnego materiału