Wydanie 182, 26.04.2024

4 miesięcy temu

Chociaż sejm uznał, iż język śląski będzie językiem regionalnym, to nie będziemy wam życzyć miłego majowego weekendu po śląsku.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

Wybory samorządowe są za nami.
- Jeśli interesuje was kto w jakim mieście wygrał to OKO.press ma listę. [OKO.press]
- Dlaczego młodzi wyborcy nie poszli na wybory? „Krótko mówiąc, powody braku partycypacji dwudziestolatków były zdecydowanie bardziej przyziemne niż przypisywany im przez komentatorów ideologiczny sprzeciw. W obecnej formie głosowanie samorządowe jest dla młodych dorosłych trudno dostępne i bezsensowne – zarówno na etapie rejestracji, jak i na etapie oddawania głosu.” [Krytyka Polityczna]
- Jakub Majmurek w Krytyce Politycznej zastanawia się czy nadchodzi czas partyjnych prezydentów w miastach. Dlaczego do tej pory w wielu miejscach byli oni niezależni? Co się zmieniło? Co jeszcze może się zmienić? [Krytyka Polityczna]
- „Koleje czy geje, czyli wieczny dylemat lewicy” Wbrew temu co tytuł może sugerować Karol Trammer nie rozważa wyższości jednego tematu nad drugim tylko rzeczowo ocenia jak w temacie transportu publicznego wypadła Lewica w wyborach samorządowych. Okazuje się, iż zaskakująco słabo. [Krytyka Polityczna]
„Podległy ministerstwu Zbigniewa Ziobry Fundusz Sprawiedliwości w latach 2019-2023 wydał dziesiątki milionów na promocję w mediach. Umowy ramowe opiewały choćby na kilkanaście milionów. Najwięcej dostał wydawca Wp.pl, największą jednorazową umowę podpisał wydawca Do Rzeczy” [OKO.press]
„MON kupił zegarek za 6 tys. zł. Miał być prezentem dla polityka z Korei, znaleziono go u członkini KRRiT” jeżeli brzmi to wam jakby pisowcy ukradli prezent dla delegacji z Korei to nie jesteście jedyni. [Wirtualne Media]
„Szef KRRiT Maciej Świrski dzięki Urzędu Skarbowego wyegzekwował już grzywnę od TVN, a podobny krok zapowiedział wobec TOK FM. Twierdzi, iż działa zgodnie z prawem. Tymczasem byli członkowie KRRiT rozmowie z Wirtualnemedia.pl biją na alarm, podważając zasadność działań obecnego przewodniczącego Rady. Są też wątpliwości, czy działania szefa KRRiT są zgodne z prawem.” W związku z działaniami Macieja Świrskiego Fundacja Grand Press wystosowała list otwarty do Rzecznika Praw Obywatelskich. [Wirtualne Media], [Press]
„Urzędnik krakowskiego magistratu pozwał NSZZ Solidarność o naruszenie dóbr osobistych i dyskryminację. Sąd przyznał mu rację. – Proces przebiegał w sposób dla mnie bardzo poruszający. Padło tam wiele krzywdzących słów – mówi Wojciech Piątkowski. W całej sprawie poszło o filiżanki z tęczowymi sercami i bluzy z logo Strajku Kobiet.” [TokFM]
Czy aborcja jest prawem człowieka? Czy to ma znaczenie? „W kwestii aborcji chodzi fundamentalne prawo do poszanowania życia prywatnego lub rodzinnego kobiety-pacjentki, a często także o naruszenie zakazu nieludzkiego lub poniżającego traktowania” [OKO.press]
Tekst Zbigniewa Parafianowicza w Tygodniku Powszechnym na temat Radosława Sikorskiego. „Sto dni w roli szefa MSZ kończy sporem z Izraelem po śmierci polskiego wolontariusza w Gazie. Wcześniej zdążył stać się symbolem nowej ofensywy Polski na arenie międzynarodowej, jednak jego własne ambicje znacznie wykraczają poza kierowanie dyplomacją”. jeżeli macie trochę czasu (1,5h lub 45min na przyśpieszeniu 2x) to załączamy również Expose Ministra Sikorskiego z 25.04.2024 na temat byłej, obecnej i przyszłej postawy kierowanego przez niego Ministerstwa. [Tygdnik Powszechny]

„W dzisiejszym odcinku Andrzej Bobiński i Joanna Sawicka rozmawiają o listach Koalicji Obywatelskiej do Parlamentu Europejskiego, na których znaleźli się bliscy współpracownicy Donalda Tuska. Zastanawiają się co transfer czołowych polityków KO – Marcina Kierwińskiego czy Borysa Budki – oznacza dla rządu, wyborów prezydenckich i samej Platformy Obywatelskiej.” TVN24 pisze o tym, iż w związku z kandydowaniem w wyborach europejskich ministrów z obecnego rządu, Donald Tusk zapowiedział jego rekonstrukcję. [TVN24],

Jeśli macie pytania związane z wyborami do Parlamentu Europejskiego, to możecie zajrzeć na stronę samego Parlamentu, gdzie znajdziecie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, takie jak: kto może głosować i gdzie oraz ilu europarlamentarzystów wybiera się z Polski. [Parlament Europejski]
Jeśli oglądacie telewizję, to może wiecie kim jest Dagmara Kaźmierska, gwiazda licznych reality show. Serwis Goniec przygotował reportaż, który opisuje szczegóły jej działalności przestępczej, o których nie było wcześniej wiadomo. Serwis Wirtualne Media informuje tym jak stacja Polsat zareagowała na te informacje. [Goniec], [Wirturalne Media]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich] i [Konflikty].
Dobrze się złożyło, iż USA dowozi, bo mamy dla Was interesujący dwugłos. W pierwszym materiale (chronologicznie starszym), goście Kultury Liberalnej czyli Meissner i Korowaj, rozmawiają z Jakubem Bodzionym na temat sytuacji Ukrainy. Że potrzebuje środków, iż Rosja nie złamała ducha, iż nie ma załamania frontu itd, ale iż jest ogólnie ciężko. A w drugim materiale, ze środy, gościem Dariusza Rosiaka był Michał Kacewicz, który opowiadał o pakiecie pomocowym, na który zgodził się Kongres USA.

„Wielka Brytania zwiększy swoje wydatki na obronność do 2,5% produkcji krajowej do końca dekady, ponieważ Rishi Sunak zobowiązał się do postawienia brytyjskiego przemysłu zbrojeniowego na «stopie wojennej» w odpowiedzi na globalne zagrożenia.” Premier Wielkiej Brytanii zobowiązał się do tego w Warszawie gdzie spotkał się premierem Donaldem Tuskiem i sekretarzem NATO. [The Guardian]
„25 kwietnia szef resortu rolnictwa i gospodarki żywnościowej Ukrainy Mykoła Solski podał się do dymisji, a następnego dnia Wyższy Sąd Antykorupcyjny zdecydował o jego tymczasowym aresztowaniu (z możliwością zwolnienia pod warunkiem wpłacenia kaucji w wysokości 75 mln hrywien – ok. 8 mln złotych). Podstawą były zarzuty przywłaszczenia mienia i kierowania grupą przestępczą postawione przez Specjalną Prokuraturę Antykorupcyjną.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Zgodnie z dekretem opublikowanym 24 kwietnia, ukraiński rząd zakazał wysyłania za granicę dokumentów tożsamości i paszportów ukraińskim mężczyznom w wieku poborowym (od 18 do 60 lat). Zakaz wchodzi w życie w związku z wiadomością o zawieszeniu przez Ukrainę przyjmowania nowych wniosków o wsparcie konsularne dla mężczyzn w wieku poborowym przebywającym za granicą w związku z niedawno uchwaloną nową ustawą o mobilizacji, która wymaga od nich uzupełnienia danych i zaktualizowania książeczki wojskowej (co można zrobić w kraju jak i przez aplikację internetową). Zgodnie z dekretem Ukraińcy mężczyźni w wieku poborowym będą mogli uzyskać paszporty wyłącznie w urzędach służb migracyjnych w Ukrainie. [The Kyiv Independent]
The Kyiv Independent informuje o tym, iż władze Niemiec nie będą odsyłały z kraju ukraińskich mężczyzn, których paszporty stracą ważność. Za to polskim wiceminister Kosiniak-Kamysz ogłosił, iż chętnie pomoże Ukrainie w odsyłaniu do kraju obywateli w wieku poborowym. Pomijając kwestie moralne takiego zachowania to przecież ogromna liczba pracowników, którzy jeżeli nie chcą wyjechać do ojczyzny to wyjadą chociażby do sąsiednich Niemiec. [Gazeta], [The Kyiv Independent]
„Podczas gdy wysiłki Ukrainy zmierzające do wcielenia wystarczającej liczby mężczyzn do walki z Rosją są hamowane przez sceptycyzm opinii publicznej, urzędnicy ds. obrony i jednostki wojskowe rozpoczynają wielopłaszczyznową ofensywę mającą na celu rekrutację armii obywatelskiej, która oprze się inwazji.” Jesteśmy ciekawi czy po utrudnieniach w opiece konsularnej dla mężczyzn za granicą znajdzie się więcej ochotników do walki. [Reuters]
„Wiktor Moskalenko z Kuryliwki opowiada o pierwszych miesiącach wojny, okupacji i torturach w rosyjskiej niewoli.” Ukraińcy po dwóch latach wojny ciągle mają siłę walczyć to może i ktoś z was ma siłę poczytać o tym co tam się działo. [Nowa Europa Wschodnia]

Europa

„W dzisiejszym odcinku Maciej Jakubik z Forum Energii zastanawia się, jak Komisja Europejska nowej kadencji przekształci unijną politykę klimatyczną, czyli jak zmieni się Europejski Zielony Ład i jakie będą cele na 2040 r. Rozmowę prowadzi Robert Tomaszewski.”

„Polska, Francja i Niemcy wspierają akcesję Mołdawii do Unii Europejskiej, jednak dopiero wraz z odnowieniem współpracy Trójkąta Weimarskiego zapowiedziały inicjatywy trójstronne na jej rzecz.” [Polski Insytut Spraw Międzynarodowych]
„23 kwietnia Jian G., długoletni asystent Maximiliana Kraha, lidera listy AfD w wyborach do Parlamentu Europejskiego (PE), został aresztowany w Dreźnie pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Chin. W trakcie pracy w PE (od 2019 r.) miał on przekazywać informacje wywiadowi oraz inwigilować chińskich działaczy opozycyjnych w RFN. (...) To kolejne z serii zatrzymań pod zarzutem szpiegostwa w RFN na rzecz Chin lub Rosji. 22 kwietnia aresztowano troje Niemców zbierających informacje na temat technologii podwójnego zastosowania (m.in. w okrętach). Oskarża się ich też o zakup specjalistycznego lasera i jego nielegalny transport do Chin. 17 kwietnia ujęto dwóch Niemców posiadających również paszporty rosyjskie i podejrzanych o szpiegostwo na rzecz Rosji.” [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Konflikty]
„24 kwietnia mołdawska prokuratura antykorupcyjna skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko Evghenii Guțul, baszkance (przewodniczącej) leżącej na południu kraju prorosyjskiej Autonomii Gagauskiej. Guțul – ściśle powiązana ze zbiegłym za granicę w 2019 r. biznesmenem i prorosyjskim politykiem Ilanem Șorem – oskarża się m.in. o to, iż w latach 2019–2022, gdy piastowała stanowisko sekretarza partii Șor, wwoziła z Rosji do Mołdawii gotówkę, którą następnie wykorzystywano do nielegalnego finansowania działalności ugrupowania. Miała także odpowiadać za wypłacanie wynagrodzenia uczestnikom protestów antyrządowych organizowanych przez nie w 2022 r. Sama baszkanka odrzuca zarzuty, twierdząc, iż sprawę sfabrykowano na wniosek urzędującej prezydent Mai Sandu – liderki rządzącej Partii Działania i Solidarności (PAS).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Kącik Węgierski
- „Wraz z zaostrzeniem stanowiska Unii Europejskiej wobec ChRL oraz ekspansją tego państwa w sektorze elektromobilności stosunki chińsko-węgierskie nabrały nowej dynamiki. Po dekadzie trudności w realizacji wspólnych projektów infrastrukturalnych, dzięki nowym inwestycjom chińskich potentatów, takich jak CATL czy BYD, Węgry mają stać się hubem produkcyjnym chińskich pojazdów elektrycznych w Europie oraz znaleźć się w globalnej czołówce wytwórców baterii litowo-jonowych. Są też gotowe pogłębiać relacje gospodarcze z ChRL mimo postulowanej przez Komisję Europejską polityki de-riskingu.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
- Na Węgrzech odbył się zjazd przyjaciół Trumpa, Putina i Orbana… to znaczy konferencja skrajnie prawicowych konserwatystów CPAC. The Guardian i AP News piszą więcej o samej konferencji a od siebie chcemy dodać, iż z Polski gośćmi są m.in Mateusz Morawiecki, prezydencki minister Mastalerek czy szef Ordo Iuris. [The Guardian], [AP News]
- „Z początkiem kwietnia ruszyły dostawy tureckiego gazu ziemnego na Węgry. To efekt zawartego w sierpniu 2023 r. porozumienia pomiędzy węgierską państwową spółką energetyczną MVM a tureckim koncernem BOTAŞ. Podpisany uroczyście – przy okazji wizyty prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana w Budapeszcie – kontrakt przewiduje dostarczenie w drugim i trzecim kwartale br. 275 mln m3 surowca. ” Największym dostawcą gazu na Węgry pozostaje Rosja, a Węgrzy oponują przeciwko nałożeniu sankcji na Rosję w sektorze gazowym. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Robert Fico chce pozbyć się niewygodnych mediów publicznych, tworząc nową spółkę kontrolującą państwowe stacje radiowe i telewizyjne. Według rządzących ma to zapewnić pluralizm opinii – na przykład o Ukrainie czy pandemii COVID” [OKO.press]
„Plany brytyjskiego rządu dotyczące deportacji osób ubiegających się o azyl do Rwandy zostały ostatecznie zatwierdzone przez parlament, kończąc wielomiesięczny impas między izbą niższą i wyższą w kwestii legalności tej polityki.” Skończył się spektakl związany z głosowaniem nad tym prawem ale jesteśmy przekonani, iż jeszcze będziemy o tym pisać. [Al-Dżazira]
Premier Hiszpanii opublikował list w którym pisze, iż być może zrezygnuje z polityki, co ma mieć związek ze sprawą przeciwko jego żonie, która została oskarżona o korupcję. Czy Sanchez naprawdę zrezygnuje czy może jest to tylko chwyt przed lokalnymi wyborami w Katalonii? Jak mocne są dowody przeciwko żonie polityka? Czy fakt, iż oskarżenie jest wysunięte przez skrajnie prawicową organizację mającą historię wysuwania zarzutów wyłącznie wobec progresywnych polityków ma znaczenie? [Politco]
„Unia Europejska podała Irlandię do sądu za to, iż wciąż nie powstrzymała rozkopywania swoich torfowisk na opał. Dlaczego rząd boi się skończyć z tym zwyczajem, choć praktykuje go tylko 1 proc. mieszkańców?”

„– Gruzja lawiruje między Europą a Rosją, ale od momentu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę jest to polityka coraz wyraźniej prorosyjska. Projekt tzw. ustawy o zagranicznych agentach jest działaniem obstrukcyjnym na drodze Gruzji do Unii Europejskiej – mówi Wojciech Wojtasiewicz, ekspert PISM.” wywiad przeczytacie na łamach Krytyki Politycznej a OSW ma analizę na temat sytuacji w Gruzji. [Krytyka Polityczna], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
17 kwietnia rzecznik prezydenta FR Dmitrij Pieskow potwierdził, iż rozpoczęło się pełne wycofanie rosyjskiego kontyngentu sił rozjemczych z terenu Górskiego Karabachu (Azerbejdżan, do września 2023 r. samozwańcza Republika Górskiego Karabachu). Wprowadza to w życie rosyjskie i azerbejdżańskie ustalenia na „wysokim szczeblu”. [Przegląd Agnieszki Filipiak], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Aborcja w Niemczech jest przestępstwem, ale powołana przez niemieckie ministerstwo zdrowia komisja chce to zmienić. Jednak zdaniem niemieckich ekspertów zmiany nie uda się wprowadzić za rządów Olafa Scholza” [OKO.press]
Holenderski parlament przyjął właśnie nowe prawo, za pomocą którego Polki po teleporadzie medycznej będą mogły otrzymywać pocztą z Niderlandów tabletki aborcyjne. Jedną z inicjatorek tego rozwiązania jest była położna, a dziś deputowana Elke Slagt-Tichelman. – jeżeli kobieta bardzo nie chce być w ciąży, to znajdzie sposób na to, aby ją usunąć. Ale może to zrobić w sposób niebezpieczny dla jej zdrowia czy choćby życia – przekonuje deputowana w rozmowie z tvn24.pl [TVN24 (PAYWALL)]

Bliski i Środkowy Wschód

Mija 200 dni wojny Izraela z Hamasem. „Izrael po ponad sześciu miesiącach konfliktu zbrojnego znajduje się w głębokim kryzysie politycznym zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Przedłużająca się operacja i skala zniszczeń w Strefie Gazy przyczyniają się do wzrostu sprzeciwu ze strony partnerów zagranicznych, tylko chwilowo wyhamowanego po eskalacji z Iranem. Postępuje erozja dotychczasowego konsensusu dotyczącego krajowej polityki, a spory wewnątrzkoalicyjne i na linii władza–społeczeństwo przybierają coraz ostrzejszą formę” [Polski Insytut Spraw Międzynarodowych]
Izrael nie przedstawił dowodów na poparcie swojego oskarżenia, iż „znaczna” liczba pracowników agencji ONZ ds. pomocy uchodźcom palestyńskim w Strefie Gazy (UNRWA) to członkowie organizacji terrorystycznych, wynika z niezależnego przeglądu zleconego przez ONZ. W reakcji na raport, Niemcy oświadczyły w środę, iż wznowią współpracę z UNRWĄ, sygnalizując wznowienie finansowania zamrożonego po tym, jak Izrael oskarżył 12 pracowników UNRWA o udział w ataku pod przewodnictwem Hamasu z 7 października. [NPR], [Reuters]
W szpitalu w mieście Khan Younis w południowej Gazie po wycofaniu sił izraelskich z tego obszaru na początku tego miesiąca odkryto masowy grób zawierający ponad 300 ciał – poinformowali pracownicy Obrony Cywilnej Gazy . Organizacja Narodów Zjednoczonych wezwała do wszczęcia „niezależnego, skutecznego i przejrzystego śledztwa” w tej sprawie. [CNN]
„Około 20% obywateli w Izraelu stanowi ludność pochodzenia arabskiego. Jak wygląda ich życie w państwie zamieszkałym w większości przez Żydów? Z jakimi mierzą się problemami i czy mogą korzystać z pełni tych samym praw, jakie mają Izraelczycy pochodzenia żydowskiego? O Izraelskich Arabach, w rozmowie z Sarą Nowacką, opowiada Michał Wojnarowicz, ekspert ds. Izraela.”

„22 kwietnia prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan złożył pierwszą od 2011 r. oficjalną wizytę w Iraku gdzie odbył rozmowy z prezydentem Abdulem Latifem Rashidem i premierem Muhammadem Szija as-Sudanim. Zawarto 26 umów bilateralnych, w tym o współpracy wojskowej i przemysłów obronnych w obszarach gospodarki, rolnictwa, technologii, energii, mediów oraz dostaw wody z Turcji do Iraku rzekami Tygrys i Eufrat. Drugim przystankiem podczas wizyty Erdoğana i jego delegacji w Iraku był Irbil – stolica Autonomii Kurdyjskiej (KRG), położona przy granicy z Turcją. Erdoğan wezwał także rząd w Irbilu do poprawy relacji z Bagdadem jako fundamentu wspólnej walki z terroryzmem. Wskazywał, iż perspektywa kooperacji gospodarczej z Irakiem obejmuje również region Autonomii Kurdyjskiej, a zarazem podkreślił wolę poprawy stosunków handlowych z nią.” [Ośrodek Studiów Wschodnich], [AP News]
W syryjskim Kurdystanie nastąpiło wydanie 50 osób, 17 kobiet i 33 dzieci tadżyckim władzom. Kobity i dzieci były rodzinami bojowników tzw. państwa islamskiego oraz obywatelkami i obywatelami Tadżykistanu. Uwolnione kobiety odebrała tadżycka delegacja. Strzeżony przez siły kurdyjskie obóz dla uchodźców i rodzin bojowników Daesh al-Hol zamieszkuje przez cały czas ponad 40 tysięcy ludzi. [AP News]
W środę miało miejsce upamiętnienie ludobójstwa Ormian z lat 1915-1917 roku. Wydarzenia, które doprowadziły do śmierci 1,5 mln osób nie są przez Turcję do dzisiaj uznawane za ludobójstwo. W tym roku Recep Tayyip Erdoğan w wystąpieniu uczcił pamięć wszystkich ormian, którzy zginęli „w niesprzyjających okolicznościach I wojny światowej”. Pozycja Turcji jak widać pozostaje niezmienna. [Daily Sabah]
Od początku fali protestów w Iranie po śmierci młodej Kurdyjki zamordowanej przez policję obyczajową minęło już półtora roku. Protesty nie obaliły reżimu, a jego żelazny ucisk nad społeczeństwem nie zelżał. Jak wygląda sytuacja w Iranie dzisiaj? Jakie są nastroje wśród kobiet? Co to mówi o irańskim społeczeństwie? Gościniami Kamili Kielar są Emilia Pluskota i Anahita Rezaei. Współpracowały one przy produkcji filmu „Jina” opowiadającego historię sześciu irańskich kobiet, które dzielą się doświadczeniami z życia w państwie pod władzą Islamskiej Republiki. O ich marzeniach, obawach, o rewolucji, która trwać będzie długo i nie będzie wydarzeniem tak szybkim jak byśmy sobie tego życzyli. [Salam Lab o filmie "Jina"],

Na koniec sekcji artykuł historyczny. Izrael po uzyskaniu niepodległości nie miał spokoju na swoich granicach. Pogranicze egipskie nękane było atakami fedainów, a jego władze zapowiadały zbrojenia we współpracy z państwami bloku wschodniego. W tej sytuacji, aby ograniczyć możliwości sporego wzmocnienia swojego sąsiada, Izrael chciał sprowokować Egipt i wciągnąć go w wojnę. Operacja jednak zakończyła się polityczną klapą, wojny nie było, a relacje z państwami zachodnimi, zainteresowane przeciągnięciem Egiptu na stronę zachodu w Zimnej Wojnie, mocno ucierpiały. [Konflikty]

Azja

„Singapur cieszy się sławą jednego z najbezpieczniejszych i najlepszych państw do życia. Żeby podtrzymać ten wizerunek, łamie własne społeczeństwo biciem w szkołach i zabijaniem w więzieniach” O praktykowanej do dzisiaj karze chłosty i innych odcieniach bardzo surowych singapurskich praw pisze w reportażu Aleksandra Wiśniewska, a w wersji audio czyta Kamila Kalińczak. [Dział Zagraniczny]

Kącik Chiński
- „Sekretarz Stanu USA Antony Blinken poruszył kwestię tego, co Stany Zjednoczone określają jako nieuczciwe chińskie praktyki handlowe podczas swojego pierwszego pełnego dnia spotkań w Chinach w czwartek z lokalnymi urzędnikami rządowymi w finansowym centrum Szanghaju.” [AP News]
- Na życzenie władz Chin serwis Apple usunął ze swojego serwisu z aplikacjami dla chińskich użytkowników telefonów iPhone ostatnie aplikacje firmy Meta jakie tam się znajdowały – WhatsApp i Threads. Aplikacje te były już wcześniej zablokowane w Chinach ale przez cały czas istniała możliwość obejścia zakazu. CNN ma krótką notkę o tym a The Guardian w ostatnim newsletterze ma bardzo ciekawą myśl, którą zacytujemy niżej. W artykule The Guardian znajdziecie także informację o tym co może czekać chińską aplikację TikTok w stanach Zjednoczonych. [CNN], [The Guardian]
  Warto jednak zauważyć, czego Apple nie zrobiło tym razem: powtórzyło swój schemat działań z Unii Europejskiej. Firma nie opublikowała 12-stronicowego raportu wyszczególniającego zmiany, do których została zmuszona, i wyjaśniającego szczegółowo, dlaczego uważa, iż zmuszenie do ich wprowadzenia może zaszkodzić doświadczeniom klientów Apple i przynieść efekt przeciwny do zamierzonego przez organ regulacyjny. Firma nie realizowała strategii tak zwanej "złośliwej zgodności", postępując zgodnie z literą, ale nie z duchem prawa. I z pewnością nie zadeklarowała, iż jej interpretacja prawa różni się od interpretacji organów regulacyjnych i obiecała walczyć w sądach.
- „Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza przeszła właśnie kolejną w ostatnich latach reorganizację. Istniejące od roku 2015 Siły Wsparcia Strategicznego zostały rozwiązane, a na ich miejsce powołano, czy raczej wydzielono, Siły Wsparcia Informacyjnego. Charakter i struktura nowych sił są jeszcze dość enigmatyczne. Nie do końca wiadomo też, jaki będzie los pozostałych komponentów dawnych Sił Wsparcia Strategicznego. W tle reorganizacji, oprócz rozwiązań praktycznych, jest oczywiście afera korupcyjna.” [Konflikty]
„Prowadzone przez marynarkę wojenną USA tzw. operacje swobody żeglugi mają wspierać utrzymanie wolnego przepływu na spornych akwenach. Na Morzu Południowochińskim stały się jednym z narzędzi sygnalizowania sprzeciwu USA wobec roszczeń ChRL do większości tego obszaru. Podobne działania prowadzą też państwa europejskie, zgodnie m.in. z unijną strategią współpracy w Indo-Pacyfiku. Zaangażowanie państw członkowskich UE i NATO w te operacje będzie sprzyjać utrzymaniu bezpieczeństwa w regionie, a także wzmocni współpracę transatlantycką wobec Chin.” [Polski Insytut Spraw Międzynarodowych]
„Premier Narendra Modi wygłosił jedno ze swoich najbardziej kontrowersyjnych i dzielących przemówień 21 kwietnia, podczas kampanii wyborczej w zachodnim indyjskim stanie Radżastan. Odniósł się do muzułmanów jako «infiltratorów» i «tych, którzy mają dużą liczbę dzieci» i twierdził, iż zwycięstwo opozycji oznaczałoby, iż bogactwo Hindusów przejdzie w ręce muzułmanów.” Premier Indii ale brzmi jak skrajnie prawicowy europejski polityk. Polityka Modiego nigdy nie była otwarta na mniejszości ale tym razem zapędził się choćby jak na jego standardy. Czy wynikać to może z nerwowości i niepewności wyniku w wyborach? [The Diplomat]
Partia prezydenta Malediwów Mohameda Muizzu wygrała niedzielne wybory parlamentarne. W ręku jednego stronnictwa skupiona teraz będzie pełnia władzy. Opozycja obawia się represji, a komentatorzy zastanawiają się jak mocno w stronę Chin skręci kraj. Państwo ma spore wyzwania związane z zadłużeniem, którego głównymi wierzycielami są Indie i Chiny. Czy Państwo Środka, w którego stronę zwracał się Muizzu, wybawi kraj z kłopotów czy też wykorzysta swoją pozycję dla zwiększenia wpływu na archipelag? Czas pokaże. [Al-Dżazira]
Emir Kataru przybył do Nepalu we wtorek podczas swojej pierwszej w historii wizyty w tym kraju, po odwiedzeniu Bangladeszu i Filipin. W porządku rozmów mają znajdować się poprawa warunków pracowników migrujących w państwie Zatoki Perskiej oraz nepalski student przez cały czas przetrzymywany jako zakładnik przez Hamas.W Katarze pracuje około 400 000 nepalskich pracowników, w większości zajmujących się budownictwem i pracą fizyczną. W ostatnich latach nasiliły się obawy związane z pracą w ekstremalnych temperaturach, które mogą sięgać ponad 40°C, a także nieodpowiednie warunki mieszkaniowe. [AP News]

Afryka

Jak wynika ze śledztwa prowadzonego przez organizacje broniących praw człowieka, wojsko Burkina Faso dokonało w ciągu jednego dnia egzekucji na 223 cywilach, w tym co najmniej 56 dzieci. Masowe zabójstwa związane są z zaostrzającą się kampanią wojskową mającą na celu walkę z przemocą dżihadystów. Miały one miejsce kilka tygodni po lądowaniu sił rosyjskich, a dokładniej Korpusu afrykańskiego czyli dawnej Grupy Wagnera. [The Guardian]
W powodziach w Tanzanii spowodowanych tygodniami ulewnych opadów zginęło 155 osób, a ponad 200 000 innych zostało dotkniętych ich skutkami. Premier Kassim Majaliwa powiedział parlamentowi, iż zjawisko El Niño pogorszyło trwającą porę deszczową, powodując powodzie i niszcząc drogi, mosty i linie kolejowe. Szczególnie dotknięte są regiony nizinne, w tym wokół największego miasta w kraju Dar es Salaam. [AP News]
„Juncie rządzącej w Niamey udało się postawić na swoim: zerwać porozumienia wojskowe z Zachodem i dokonać reorientacji w stronę Moskwy. Najwięcej niepokoju budziły relacje między Nigrem a Stanami Zjednoczonymi i wyrzucenie amerykańskich żołnierzy z kraju. Żołnierzy, których głównym celem była do tej pory walka z Al-Ka’idą i tak zwanym Państwem Islamskim.” [Konflikty], [AP News]
Kontynuując temat z poprzedniego podpunktu „10 kwietnia do Nigru przybył ok. 100-osobowy kontyngent Korpusu Afrykańskiego – struktury podległej Ministerstwu Obrony FR, która zastąpiła struktury tzw. Grupy Wagnera. Obecność militarna Rosji w Sahelu rozszerzyła się w ten sposób o kolejny kraj – po Sudanie (2017), Mali (2021) i Burkina Faso (2024).” Jakie są cele Rosji w afrykańskim sahelu? Opowiada o tym Miłosz Bartosiewicz z [Ośrodka Studiów Wschodnich].
Według Światowej Organizacji Zdrowia w 2022 r. w Kenii odnotowano około 5 milionów przypadków malarii i ponad 12 000 zgonów. O ile leki są dostępne to problemem jest ich dostępność dla osób ubogich. Nadzieje pokładane są w programie pierwszej na świecie szczepionki zatwierdzonej do użytku, a także możliwość lokalnej produkcji leków, co miałoby obniżyć ceny preparatów w aptekach. [AP News]
„Sześćdziesiąt lat temu podczas procesu w Rivonia w Republice Południowej Afryki Nelson Mandela wygłosił jedno z najsłynniejszych przemówień XX wieku. Spodziewał się wyroku śmierci, był gotowy go ponieśc, ale zamiast tego doczekał realizacji swojego marzenia o «demokratycznym i wolnym społeczeństwie»”. [Al-Dżazira]
Przy uwadze świata skupionej na wojnach w Gazie i Ukrainie, jeden z najgorszych kryzysów humanitarnych ostatnich czasów rozgrywa się niemal niezauważony. Wojna domowa w Sudanie wybuchła w kwietniu 2023 r. i doprowadziła do śmierci dziesiątek tysięcy cywilów oraz masowych wysiedleń choćby połowy populacji kraju. Jak Nesrine Malik mówi Helen Pidd, bitwa pomiędzy armią sudańską a rebeliantami, Siłami Szybkiego Wsparcia, jest mocno wyrównana, w wyniku czego żadna ze stron nie ma dość sił, aby zdecydowanie wygrać konflikt – więc końca nie widać.

Ameryka Łacińska

Chociaż prezydent Argentyny chwali się zdjęciami z Elonem Muskiem (oraz niskim deficytem budżetowym) to mieszkańcy znowu protestują. Tym razem w związku z cięciami budżetu przeznaczonego na publiczną edukację wyższą. Co interesujące choćby niektórzy konserwatywni politycy jak i administratorzy prywatnych uniwersytetów dołączyli do protestu. [AP News], [Al-Dżazira]
Al-Dżazira informuje o protestach w Kolumbii gdzie obywatele protestują przeciwko działaniu prezydenta zmieniającego dzięki dekretów funkcjonowanie służby zdrowia. Americas Quarterly w tekście z początku miesiąca szczegółowo opisuje sytuację w kraju jak i problemy z którymi boryka się służba zdrowia. Dokładniej opisany jest też sposób działania prezydenta oraz szanse na skuteczność jego działań. [Americas Quarterly], [AP News]
„Dlaczego USA i Chinom nagle zaczęło zależeć na porcie w południowym Chile? Punta Arenas znajduje się na przecięciu zmieniających się szlaków żeglugowych, nowych gałęzi przemysłu, takich jak zielony wodór, oraz wyścigu o Antarktydę. Stany Zjednoczone i Chiny to zauważyły.” [Americas Quarterly]
Ekwadorczycy w referendum zdecydowali się dać zielone światło prezydentowi w walce z przestępczością zorganizowaną. [Al-Dżazira]

Ameryka Północna

„Niedotrzymane terminy i napięcia wśród tajwańskich i amerykańskich współpracowników utrudniają ekspansję chipowego giganta w Phoenix.” Rest of World opisuje problemy jakie trapią półprzewodnikowego giganta TSMC w Arizonie. [Rest of World]
Brookings Institution ma dla Was artykuł o tym jak po zniesieniu federalnego prawa do aborcji w Stanach Zjednoczonych wiele stanów prześladuje kobiety dokonujące zabiegów aborcji oraz jak wykorzystywane są do tego nowe technologie. [Brookings Institution]
„Nowe raporty rzucają więcej światła na błędy systemowe podczas pożarów na Maui, ale wciąż pozostaje wiele pytań bez odpowiedzi.” [The Verge]
Kilka razy wyrażaliśmy się krytycznie o tym jak The New York Times opisuje wyścig prezydencki w Stanach Zjednoczonych. Według doniesień Politico spowodowane jest to osobistą animozją redaktorów pisma, którzy uważają, iż zasługują na lepszy dostęp do prezydenta i poufnych informacji niż ten jaki w tej chwili mają. Z drugiej strony Biały Dom jest mocno krytyczny wobec zachowań i artykułów dziennikarzy, którzy skupiają się bardziej na wieku Bidena niż tym co mówi Donald Trump. [Politico]
Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych zajmował się dwoma głośnymi sprawami w minionym tygodniu. The Guardian opisuje sprawę dotyczącą penalizacji bycia bezdomnym – czy można karać kogoś za to, iż śpi w miejscu publicznym? AP News za to opisuje sprawę dotyczącą Donalda Trumpa. Sędziowie zastanawiają się, czy prezydent popełniający przestępstwa ma immunitet gdyż jest w czasie popełniania przestępstwa prezydentem. Co interesujące republikańscy (bo już trudno nazywać ich inaczej niż partyjnymi) nie widzą problemu w tym żeby przestępca nie ponosił pełnej odpowiedzialności za to co robi tylko dlatego, iż jest prezydentem. [The Guardian], [AP News]

Oceania

„Anzac Day – święto państwowe obchodzone w Australii i Nowej Zelandii 25 kwietnia, upamiętniające wszystkich, którzy stracili życie w czasie operacji wojskowych tych krajów.” AP News ma artykuł opisujący jak w tym roku przywódcy Australii i Nowej Zelandii oddali hołd poległym. [AP News], [Wikipedia]
W roku 2022 państwa ONZ zobowiązały się, do końca tego roku, wypracować dokument, który adresował będzie zanieczyszczenie plastikiem. Jednymi z największych ofiar wielkiej plastikowej pacyficznej wyspy śmieci są małe państwa Oceanii. Dlatego też, z nadzieją na lepszą przyszłość wyczekują oni wypracowania i wprowadzenia w życie tych regulacji. [Radio New Zealand]

Ekonomia i gospodarka

„Ile kobiet NAPRAWDĘ zasiada w zarządach i radach nadzorczych europejskich firm? Przedstawiamy wyniki najnowszego badania GRAPE przeprowadzonego na 2 milionach europejskich przedsiębiorstw. Czy więcej kobiet to lepsze wyniki finansowe? Wyższe zyski? Co z płacami? Jedna kobieta na kierowniczym stanowisku robi różnicę, czy potrzeba więcej, żeby coś się zmieniło? I na koniec, czy dyskryminowane w firmach kobiety uciekają w samozatrudnienie? Gościnią podcastu GRAPE | Tłoczone z danych jest ekonomistka Joanną Tyrowicz. Zapraszają: Magdalena Smyk-Szymańska & Marcin Bojanowski.” [GRAPE],

„Spadek wskaźników zadłużenia w krajach Europy Południowej jest doprawdy imponujący. Weźmy pierwszy z brzegu kraj, czyli Grecję. Stosunek długu publicznego do PKB od początku 2021 roku skurczył się w tym kraju aż o 48,5 p. proc. z 210,3% do 161,9%. Wyłania się z tego pewien ”paradoks„: Europa Południowa skutecznie obniżyła swoje zadłużenie w momencie, gdy de facto nie była poddana przymusowi konsolidacji fiskalnej.” [Obserwator Gospodarczy]

Nauka i technologia

„Twoje postrzeganie czasu jest wypaczone przez to, co widzisz. Cechy sceny, takie jak rozmiar i bałagan, mogą wpływać na mózgowe poczucie upływu czasu podczas jej obserwacji.” [Nature]
NASA ponownie nawiązała kontakt z sondą kosmiczną Voyager 1. Funkcjonalna komunikacja zakończyła się w zeszłym roku ale naukowcom udało się sprawić, iż wiadomości przesyłane przez sondę znowu są mają sens. Co dokładnie się stało i czy to koniec problemów pisze serwis [Space].
Czy nowe technologie związane ze sztuczną inteligencją wpłyną na emisje cieplarniane? Emisje związane z samą pracą tych algorytmów to nie jedyny sposób wpływania na emisje. Naukowcy zastanawiają się nad tym czy zmiany w gospodarce czy nauce wpłyną pozytywnie czy negatywnie na ilość emisji. Nature przedstawia co w tej chwili wiadomo na ten temat i jakie dokładnie pytania są w tej chwili stawiane. [Nature]
„Dziewięć miesięcy po wprowadzeniu na rynek amerykański pierwszego leku spowalniającego postęp choroby Alzheimera, Leqembi firm Eisai i Biogen napotyka nieoczekiwaną przeszkodę na drodze do powszechnego stosowania: zakorzenione wśród niektórych lekarzy przekonanie, iż leczenie choroby niszczącej pamięć jest daremne.” [Reuters]
Niedawno w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie obserwowane było zaćmienie słońca. Zjawisko to występuje w różnych miejscach na Ziemi. Czy wiecie jednak, iż na półkuli północnej występuje ich zdecydowanie więcej niż na południu? O tym z czego to wynika opowiada kanał MinuteEarth.

Czy myśląc o jabłku jesteście w stanie zobaczyć je w swojej wyobraźni? jeżeli tak, to jak wyraźny jest to obraz? jeżeli nie wiecie o czym piszemy, to możecie cierpieć na afantazję – „niezdolność do świadomego przywołania znajomych lub wyobrażonych i konkretnych obrazów w umyśle”. The Guardian ma interesujący artykuł o tym jak zjawisko afantazji oraz przeciwna hiperfantazja zaczęły budzić coraz większe zainteresowanie naukowców. Możecie zrobić prosty test na stronie Aphantasia Network. [The Guardian], [Aphantasia Network]
Radio naukowe zabiera nas w opowieść o Krakenie. Tym razem jednak nie chodzi o morskiego potwora, a o superkomputer, który budowany jest w Gdańsku. O flopsach i ich mnożnikach, największych komputerach na świecie, o tym co i kto liczy na takich urządzeniach, a także o dostępie do niego dla naukowców opowiadają dr inż. Piotr Orzechowski, mgr inż. Monika Pacek i mgr Bogusław Śmiech. z Centrum Informatycznego TASK na Politechnice Gdańskiej

„Na pierwszy rzut oka tego nie widać, ale galaktyki układają się w ogromne koliste struktury o promieniu pół miliarda lat świetlnych. Dostrzeżenie tego faktu, może należeć do najważniejszych osiągnięć XXI-wiecznej kosmologii.” [Kwantowo]
Polski dział w sekcji naukowej ale nie ma się czym chwalić.
- Czy znany dziennikarz kłócący się z aktywistami klimatycznymi wie czym jest nauka i jak działa? Czy wiedzą to jego widzowie? Polecamy komentarz kanału Uwaga! Naukowy Bełkot to ostatnich występach pseudo dziennikarzy na Kanale Zero (jego akurat nie polecamy).
- „Wszystko, co wiadomo na temat katastrofy klimatycznej, postanowił obalić Państwowy Instytut Geologiczny. W przesłanym PAP tekście wywodził, iż ocieplenie jest chwilowe, potem nastąpi oziębienie, a wpływ człowieka jest przeszacowany. To wszystko PAP opublikował na Dzień Ziemi” [OKO.press]

Idee, kultura, społeczeństwo

John Oliver opowiada o UFO. Nie, poczekajcie, serio. Może to dla niektórych brzmieć śmiesznie, ale potrzebujemy rzetelnych badań na temat niezidentyfikowanych obiektów latających. Są doniesienia różnych osób, zarówno cywili, jak i wojskowych, które raportują obserwację dziwnych obiektów. Obie skrajności czyli wyśmiewanie za „foliarstwo”, a z drugiej strony wiara w kosmitów rządzących światem nie są konstruktywne. John Oliver opowiada o sytuacji badań nad UFO w USA w swoim charakterystycznym stylu.

„10 kwietnia zmarł O.J. Simpson – niegdyś wielka gwiazda futbolu amerykańskiego, potem komentator sportowy i aktor znany również polskim widzom przede wszystkim z serii Naga broń. Ale O.J. do historii przeszedł nie jako sportowiec, ale bohater najgłośniejszego procesu lat 90., który przyciągał przed telewizory miliony Amerykanów i ujawnił potężne podziały w amerykańskim społeczeństwie.”

„W opowieści o skandalach pedofilskich w irlandzkim Kościele dominuje fałszywy sposób myślenia, iż to jacyś «oni» wyrządzili te krzywdy jakimś «nam». Ale nikt nas, Irlandczyków, nie zmuszał, byśmy podporządkowali się władzy Kościoła. Po prostu nie zadawaliśmy pytań – mówi Derek Scally w rozmowie Dawida Krawczyka.” [Krytyka Polityczna]
Lustracja. Podniesiono jej sprawę tuż po zmianach ustrojowych i wzbudzała nie lada emocje szczególnie przez pierwsze dwie dekady III RP. Jak się jednak okazuje, orzeczenie o czyjejś winie bądź jej braku na podstawie dokumentów gromadzonych i produkowanych przez służby PRL jest bardzo trudne. Z czego to wynika? Co tak adekwatnie gromadzi IPN? I co tak adekwatnie zawierały słynne listy, jak ta Wildsteina czy też Macierewicza? O problematyce lustracji opowiada historyk prof. Antoni Dudek.

W najnowszym odcinku blog Dasz Wiarę? zabiera nas w podróż, która zaczyna się na kampusach uniwersyteckich i grupy misyjnie nastawionych ewangelikałów. Następnie przechodzimy z nimi podróż przez wszystkie nurty chrześcijaństwa, a kończymy jako najpopularniejsza cerkiew w Burundi. [Dasz Wiarę?]
„W tym odcinku Łódź i niesamowite biografie ludzi sławnych, bogatych i wpływowych. Pojawia się krypta grobowa z dwoma osobnymi wejściami, chrzciny ukryte przed współmałżonkiem i inne niesnaski rodzinne. Dowiesz się też, kto «popisywał się, iż jest Polakiem»”

Idź do oryginalnego materiału