Wydanie 181, 19.04.2024

5 miesięcy temu

W niedzielę odbędzie się dogrywka wyborów samorządowych. Weźcie parasolki, idźcie do urn, nie dajcie innym za siebie zdecydować.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

  • „Miszalski czy Gibała? Sutryk czy Bodnar? Druga tura w Krakowie i Wrocławiu”

  • „Kapral Karolina Marchlewska i podporucznik Joanna Jałocha, które kilka lat temu zgłosiły molestowanie seksualne przez przełożonych w Żandarmerii Wojskowej, były inwigilowane dzięki systemu Pegasus. Byłe żołnierki dostały w tej sprawie zawiadomienie z prokuratury. Według prokuratora generalnego Adama Bodnara żandarmeria skierowała 78 wniosków o kontrolę operacyjną.” [Onet]

  • „Dlaczego do wyborów samorządowych nie chodzimy tak chętnie jak do parlamentarnych, co zostało z narracji o sukcesie samorządu po 1989 r. i co dalej z mediami lokalnymi «Orlen Press»? Zapytaliśmy o to Andrzeja Andrysiaka, prezesa Stowarzyszenia Gazet Lokalnych.” [Krytyka Polityczna]

  • „Czy w wyborach europejskich wróci wysoka frekwencja? Wojna w Ukrainie, migracje, Zielony Ład, suwerenność czy po prostu rząd Donalda Tuska – jakie będą tematy kampanii? Kto może zyskać, a kto stracić? Rozmowa z politolożką i socjolożką Renatą Mieńkowską-Norkiene z Uniwersytetu Warszawskiego i Team Europe Direct.”

  • „W Schronisku dla Zwierząt w Łodzi jest około 280 psów i 50 kotów. To o wiele mniej niż jeszcze kilka miesięcy temu. – Najważniejsze dla mnie jest to, iż adopcje są przemyślane, mądre i odpowiedzialne. Coraz więcej łodzian chce adoptować zwierzęta i odpowiednio się do tego przygotowuje – mówi Albert Kurkowski, pełniący obowiązki dyrektora placówki.” [TokFM]

  • Rząd stopniowo znosi kolejne tarcze osłonowe wprowadzone podczas największego nasilenia kryzysu energetycznego. Od 1 lipca zmieniają się zasady wsparcia dla odbiorców energii elektrycznej – portal Wysokie Napięcie opisuje proponowane zmiany, ile dopłacimy, a kto, może zapłacić choćby mniej niż obecnie. [Wysokie Napięcie]

  • Głośniej się zrobiło o tzw. „dyrektywie budynkowej”. Chyba Was nie zaskoczymy informacją, iż wbrew twierdzeniom niektórych rzekomych ekspertów nie będzie ona umożliwiała eksmisji w przypadku braku remontów. Przypominamy krótki wywiad ze stycznia w serwisie Smog Lab, z którego dowiecie się najważniejszych rzeczy o tej dyrektywie. [Smog Lab]

  • „Rolnicy wznowili blokadę przejść granicznych w Medyce i Korczowej. Protesty realizowane są też w Dorohusku i Hrebennem, a także Zosinie.” Przeczytacie o tym w artykule Euractive. Za to Wirtualna Polska przypomina o tym o czym rolnicy nie chcą mówić, iż wbrew ich narracji nie dbają o dobro Polski tylko o własne interesy. Ich protesty przynoszą duże szkody wielu przedsiębiorcom i mogą niektórych doprowadzić do ruiny. [Euractiv], [Wirtualna Polska]


Wojna w Ukrainie

  • Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].

  • „Kolejne bombardowania niszczą Charków. Sytuacja Ukrainy staje się dramatyczna. Położone 10 kilometrów od Bachmutu miasteczko Czasiw Jar stało się priorytetowym celem rosyjskiej armii. Dużymi siłami szturmowała ona także Krasnohoriwkę na zachód od Doniecka. Rosyjskie lotnictwo poczuło się dużo swobodniej na wschodzie Ukrainy – analitycy uważają, iż to skutek krytycznego niedoboru środków obrony przeciwlotniczej po stronie obrońców. Kolejne bombardowania niszczą Charków – 19. na liście największych miast Europy.” [Nowa Europa Wschodnia]

  • „16 kwietnia Wołodymyr Zełenski podpisał ustawę zmieniającą niektóre akty prawne dotyczące zasad prowadzenia mobilizacji oraz pełnienia służby wojskowej w czasie wojny. Nowelizacja potwierdza także obniżenie wieku mobilizacyjnego z 27 do 25 lat, obowiązujące już na mocy odrębnej ustawy podpisanej przez prezydenta Zełenskiego 2 kwietnia. Dokument ustanawia również – w miejsce zlikwidowanej zasadniczej służby wojskowej – instytucję podstawowego przygotowania wojskowego dla mężczyzn od 18. do 25. roku życia. Szkolenie powinno się rozpocząć we wrześniu 2025 r. i w czasie wojny ma trwać nie dłużej niż trzy miesiące.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

  • Od sierpnia ubiegłego roku blokowany w Izbie Reprezentantów USA jest pakiet pomocy dla Ukrainy. Nie został on poddany choćby pod głosowanie. Od miesięcy relacjonujemy tę telenowelę na łamach tygodnika. Jednak obecnie, jest szansa na to, iż pakiet będzie głosowany i zatwierdzony. Wydaje się, iż Donald Trump sterujący z tylnego krzesła Partią Republikańską uznał, iż dalsze blokowanie pakietu nie jest w jego interesie. Spiker Izby Reprezentantów Mike Johnson opublikował tekst pakietu i jego założenia. Ukraina miałaby zostać wsparta kwotą 65 mld dolarów (wydanych głównie na odnowienie zasobów amerykańskich sił zbrojnych poprzez zamówienia w amerykańskich firmach). Miejmy nadzieję, iż pakiet sprawnie przejdzie przez Izbę Reprezentantów oraz Sent. Przedstawione przez Johnsona pozostałe pakiety tyczą się m.in. wsparcia dla Izraela oraz Tajwanu. [AP News]

  • „Kreml opublikował fragmenty rozmowy przywódców Rosji i Białorusi – Władimira Putina i Alaksandra Łukaszenki – z 11 kwietnia w Moskwie. Dotyczyły one kwestii ewentualnych negocjacji, które miałyby doprowadzić do «pokojowego» uregulowania konfliktu rosyjsko-ukraińskiego.” O tym, dlaczego nie warto wierzyć w gotowość Rosji do negocjacji pokojowych, przeczytacie w analizie [Ośrodka Studiów Wschodnich].

  • „12 kwietnia Rada Unii Europejskiej przyjęła dyrektywę uznającą obchodzenie sankcji nałożonych na Rosję za przestępstwo i penalizującą tego typu działalność. Dokument zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie do stosowania kar nie tylko za naruszenie polityki sankcyjnej UE, ale także za podżeganie do takich czynów. Maksymalnym wymiarem kary za umyślne omijanie restrykcji będzie pozbawienie wolności, ponadto na osoby zaangażowane w ten proceder mogą zostać nałożone grzywny. Do odpowiedzialności może też być pociągnięte przedsiębiorstwo, o ile przestępstwo popełni osoba zajmująca w nim stanowisko kierownicze. W takich przypadkach sankcje mogą obejmować zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez ten podmiot.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

  • The Kyiv Independent ma dwa artykuły wyjaśniające kwestie, o których często słyszy się w kontekście tej wojny. Pierwszy jest o podwójnym uderzeniu podczas ataku rakietowego – drugim uderzeniu w to samo miejsce, ale przesuniętym w czasie. Co taki atak ma osiągnąć? Dlaczego Rosja go stosuje? Dowiecie się z tekstu. Drugi jest wyjaśnieniem tego, jak dokładnie działają irańskie drony i dlaczego są takie tanie. [The Kyiv Independent #1], [The Kyiv Independent #2]


Europa

  • Jak byście się czuli gdyby władze szpitala wpuściły do szpitala aktywistów chcących was przekonać żebyście zmienili sposób leczenia? Właśnie na to zdecydowały się władze Włoch, które chcą umożliwić wpuszczenia aktywistów antyaborcyjnych. Premierka Meloni obiecywała, iż nie będzie reformować prawa aborcyjnego ale najwyraźniej utrudnianie kobietom dostępu do aborcji to dla niej coś innego. [Politico]

  • „11 kwietnia 2024 r. odbył się w Wilnie dziewiąty szczyt Inicjatywy Trójmorza (TSI). Wojenne okoliczności zdeterminowały postanowienia końcowej deklaracji, mocniej ukierunkowując przyszłe działania TSI na poprawę bezpieczeństwa regionu. Takie podejście ma sprzyjać partnerstwu transatlantyckiemu oraz mobilizować UE do utrzymania aktywnej polityki wschodniej i działań na rzecz odbudowy Ukrainy. Choć głównym celem Inicjatywy jest wzmacnianie współpracy regionalnej, coraz bardziej otwiera się ona na partnerów zewnętrznych – do grona strategicznych dołączyła Japonia” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • „Od marca w blisko 40 regionach Rosji wezbrały rzeki, powodując szczególnie silne powodzie w południowej części Syberii i obwodzie orenburskim. W tym ostatnim do 15 kwietnia pod wodą znalazło się łącznie ponad 18 tys. budynków mieszkalnych, ewakuowano przeszło 16,5 tys. osób, a według wstępnych szacunków straty przekraczają 40 mld rubli (ok. 430 mln dolarów). Dotknięte zostały zwłaszcza dwa największe miasta regionu – Orenburg i Orsk, gdzie pękła zapora przeciwpowodziowa na brzegach rzeki Ural.” Odpowiedzialnością za błędy przerzucają się politycy regionalni i szczebla centralnego. jeżeli wolicie o tej wielkiej wodzie posłuchać w lekko luźniejszej formie polecamy też podkast Miłosza Szymańskiego Za Rubieżą. [Ośrodek Studiów Wschodnich],

  • „Wizyta kanclerza RFN w Chinach (14–16 kwietnia br.) miała służyć stabilizacji dwustronnych stosunków gospodarczych mimo prowadzonej w UE, w tym przez Komisję Europejską, polityki ograniczania zależności od ChRL (deriskingu). Podczas spotkania omówiono również wsparcie Chin dla Rosji w jej wojnie z Ukrainą oraz sytuację na Bliskim Wschodzie. Starania kanclerza zostały jednak wykorzystane przez stronę chińską do podważania unijnej agendy deriskingu oraz prezentacji prorosyjskiego stanowiska wobec wojny na Ukrainie.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • „W najbliższych miesiącach Chorwację czeka kumulacja wyborów, które określą kształt sceny politycznej na kolejne lata. 17 kwietnia odbędą się wybory do jednoizbowego Saboru (151 posłów), w czerwcu –do Parlamentu Europejskiego, a najprawdopodobniej pod koniec roku – prezydenckie. Krajowa scena od dwóch dekad zdominowana jest przez dwa ugrupowania: centroprawicową Chorwacką Wspólnotę Demokratyczną (HDZ) i centrolewicową Socjaldemokratyczną Partię Chorwacji (SDP). Od 2015 r. tradycyjny duopol próbują przełamać partie o charakterze antyestablishmentowym – zarówno prawicowe, jak i lewicowe.” jeżeli chcecie dowiedzieć się jakie są exit polle po wyborach parlmanternych to możecie to sprawdzić a artykule Euractiv. Głębsze analizy wyniku wyborów pojawią się prawdopodobnie w przyszłym tygodniu. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Euractiv]

  • „9 kwietnia zaprzysiężono tymczasowy rząd Bułgarii, na którego czele stanął Dimityr Gławczew, dotychczasowy przewodniczący Izby Obrachunkowej (SP) i były przewodniczący parlamentu, związany przez lata z partią GERB. Równolegle prezydent Rumen Radew rozwiązał Zgromadzenie Narodowe i rozpisał przedterminowe wybory do niego, które odbędą się wraz z głosowaniem do Parlamentu Europejskiego 9 czerwca. Nowy gabinet będzie sprawować władzę do tego czasu.” Będą to szóste (a piąte przedterminowe) wybory w Bułgarii od 2021 roku. Wskazuje to na głęboki i trwający od kilku lat kryzys polityczny. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

  • Skrajna prawica w Europie lubi się z Rosją. Nic odkrywczego. Jednak niektóre przykłady tej współpracy odkryte przez analityków są nieoczywiste. Polecamy dzisiaj rozmowę Piotra Pogorzelskiego z Kacprem Rękawkiem z Międzynarodowego Centrum na rzecz Walki z Terroryzmem, ICCT w Hadze. Jest on współautorem książki dostępnej do pobrania o 10. przykładach zidentyfikowanej współpracy Rosji oraz skrajnej europejskiej prawicy. [The International Centre for Counter-Terrorism]

  • Litwa jest jednym z naszych sąsiadów, o którym bardzo mało piszemy. Dlatego teraz mamy dla Was dwa materiały związane z tym krajem.

    • „Litwę czekają w tym roku po trzykroć wybory, a kampania do Parlamentu Europejskiego cieszy się najmniejszym zainteresowaniem ze wszystkich. Dla litewskich wyborców Bruksela jest na tyle odległa, iż ich wybór może okazać się mało racjonalny.” [Krytyka Polityczna]

    • Za to Ana Matusevic opowie wam o tym, jak grupa Litwinów chce obejść Bałtyk.


Bliski i Środkowy Wschód

  • „W nocy z 13 na 14 kwietnia Iran przeprowadził ostrzał terytorium Izraela. W tym podcaście podsumowujemy to co dzieje się na linii Izrael-Iran. Jak atak Iranu na Izrael wpłynie na sytuację w regionie? Czy może wybuchnąć pełnoskalowa wojna Izrael-Iran? Jaka może być odpowiedź Izraela i co na to sojusznicy tego kraju? Na te i inne pytania odpowiadają analitycy OSW Krzysztof Strachota, Marek Matusiak i Jacek Tarociński.” Możecie posłuchać podcastu OSW lub przeczytać ich analizę w wersji tekstowej. Poslki Instytut Spraw Międzynarodowych też ma analizę na ten temat. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • Media donoszą o wybuchach w Iranie, które mogą pochodzić z odpowiedzi Izraela. W chwili pisania tego tekstu nie jest do końca jasne, jakie środki użyto do jego przeprowadzenia. Nad irańskimi miastami miały pojawić się nieduże drony kwadrokoptery i zestrzelić je miała irańska ochrona przeciwlotnicza. Czy rzeczywiście jest to odpowiedź Izraela za ostatni atak na jego terytorium? Czy też może za tymi wydarzeniami stoi ktoś inny, a Izraelski atak, jeżeli nadejdzie, pozostało przed nami? Na te odpowiedzi przyjdzie nam jeszcze poczekać. [Konflikty], [BBC]

  • Stany Zjednoczone zawetowały rezolucję rady bezpieczeństwa ONZ o nadaniu pełnych praw członka organizacji dla państwa Palestyny. Z grona 15 państw 12 głosowało za, Wielka Brytania i Szwajcaria wstrzymały się od głosu, a USA zawetowały rezolucję. [The Guardian]

  • Izrael przygotowuje się do przeprowadzenia inwazji na Rafah, ostatnie miasto w Strefie Gazy, którego nie dosięgła inwazja lądowa Izraela. O zmierzających w kierunku ataku przygotowaniach donosza zachodni dyplomaci. Poza rozmieszczeniem dodatkowych sił w regionie kupowane są m.in. namioty dla ludności, która będzie musiała być ewakuowana. w tej chwili w Rafah mieszka choćby do 1,5 miliona ludzi. [The Guardian #1], [The Guardian #2]

  • Zamieszkujący Katar przywódca Hamasu Isma’il Hanijja ma przybyć do Turcji i spotkać się z prezydentem tego kraju, Recepem Tayyipem Erdoğanem. Turcja wspiera Hamas nazywając go ruchem wyzwoleńczym, i wzywa Izrael do natychmiastowego zawieszenia broni w Strefie Gazy. Jak powiedział prezydent Turcji, omówionych zostanie „wiele różnych spraw”. [Reuters]

  • W Iranie policja obyczajowa przez cały czas zatrzymuje kobiety za brak poprawnie noszonego hidżabu, co prowadzić ma do zgorszenia. Jak informowaliśmy na łamach tygodnika, we wrześniu zeszłego roku wprowadzono nowe, surowsze prawo regulujące tę materię. Za niewłaściwy ubiór zatrzymano m.in. siostrę dziewczyny, która zginęła podczas protestów, jakie wybuchły po śmierci Mahsy Żiny Amini zabitej w wyniku interwencji policji obyczajowej. [BBC]

  • Islamska Republika Iranu, wbrew nazwie, nie sprawia, iż wszyscy żyjący w niej muzułmanie mają pełnię praw. Mowa oczywiście o sunnitach, którzy stanowić mogą do 10% ludności kraju. Jednak ze względu na dominujący w kraju szyizm, czują się prześladowani i jak mówią w materiale DW, nie mają prawa zajmować żadnych znaczących stanowisk. [DW]

  • „Dostęp do wody jest najważniejszy zarówno dla życia ludzi, zwłaszcza w kontekście występujących w różnych regionach świata susz, jak i dla zwierząt czy rolnictwa. O ten dostęp spierają się i rywalizują władze sąsiednich krajów. Przykładem jest np. rzeka Jordan, rozdzielająca Izrael i Jordanię czy rzeka Nil. O tym, jaki wpływ na politykę poszczególnych państw ma dostęp do wody oraz czy możemy mówić w tym kontekście o ”wojnie„ Tomasz Zając rozmawia z Sarą Nowacką.”

  • W Dubaju miały miejsce rekordowe opady deszczu. W jeden dzień spadło tyle deszczu, ile zwykle pada w 1,5 roku. Miejska infrastruktura nie jest przystosowana do odprowadzania takiej ilości wody i w efekcie ulice i galerie handlowe zostały zalane wodą. Wstrzymano również ruch lotniczy ze względu na zalane lotnisko. [The Guardian]

  • Ulewne deszcze dotarły również do Omanu. Zginęło tam co najmniej 17 osób, w tym dzieci, których autobus szkolny został porwany przez powódź. [AP News]


Azja

  • W Indiach rozpoczynają się wybory parlamentarne. Będą trwały 6 tygodni (sic!), a głosować w nich może prawie miliard ludzi. Jak wygląda organizacja tak ogromnych wyborów? Na to pytanie stara się odpowiedzieć zarówno The Guardian jak i CNN. jeżeli ktoś przegapił wcześniejsze materiały o indyjskich wyborach, to z artykułu The Guardian dowie się też, dlaczego te wybory są takie ważne. [The Guardian], [CNN]

  • „W zeszłym tygodniu ruch oporu przeciwko birmańskiej juncie wojskowej zdobył Myawaddy, przejmując pierwsze ważne miasto w kraju. Myawaddy jest »bramą do Birmy«, kluczowym dla gospodarki przejściem granicznym z Tajlandią. To tak jakby II RP utraciła Gdynię. Czy to punkt zwrotny i początek końca znienawidzonej junty birmańskiej? Pisze prof. Michał Lubina.” O zajęciu miasta przez ruch oporu już pisaliśmy. Jednak artykuł dr. Lubiny jest i tak wart przeczytania. [Kultura Liberalna]

  • „Mieszkańcy południowo wschodniej Azji udają się na Tajwan, aby szkolić się na stanowiska związane z półprzewodnikami, co pomaga wypełnić lukę talentów u czołowego producenta na świecie.” [Rest of World]

  • „W wyborach parlamentarnych w Korei Płd., które odbyły się 10 kwietnia, zwyciężyła opozycyjna wobec rządu Partia Demokratyczna, zdobywając 175 miejsc w 300-osobowym Zgromadzeniu Narodowym.” O wynikach tych wyborów już pisaliśmy, ale PISM ma zwięzłą analizę, która pomoże zrozumieć, jak przetasowanie w parlamencie wpłynie na politykę Korei Południowej. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • Tajwan znajduje się około 8600 km od granic Polski. Jednak ewentualna wojna na Pacyfiku jest bardzo złym scenariuszem dla naszego kraju. O tym, jakie scenariusze są rysowane na wypadek tego konfliktu, a także jaki może mieć to wpływ na nasze bezpieczeństwo i sytuację gospodarczą, opowiadają analitycy Ośrodka Studiów Wschodnich.


Afryka


Ameryka Łacińska


Ameryka Północna


Oceania


Ekonomia i gospodarka


Nauka i technologia


Idee, kultura, społeczeństwo

Idź do oryginalnego materiału