Wydanie 179, 05.04.2024

5 miesięcy temu

W niedzielę odbędą się wybory samorządowe i mamy nadzieję, iż weźmiecie w nich udział. jeżeli zależy Wam na prawach człowieka takich jak dostęp do legalnej aborcji czy formalizacji związków także dla par homoseksualnych i chcecie zagłosować na kogoś z Polski 2050 lub PSL to mamy dla was jedno pytanie: dlaczego wybieracie partię która sprzeciwia się temu co popiera 90% jej wyborców?

Przypominamy też, iż samorządy mają całkiem spory wpływ na to jak np. zarządza się szpitalami, w których niektórzy lekarze mogą odmawiać wykonania legalnych aborcji. Dlatego też, wybór odpowiednich przedstawicieli do samorządu ma znaczenie.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Orlen wydał blisko pół miliona złotych na inwigilację Bartłomieja Sienkiewicza w środku kampanii wyborczej – powiedział w czwartek minister aktywów państwowych Borys Budka. W piątek rano głos w tej sprawie zabrał Daniel Obajtek.” Spółka mająca własną bezpiekę. Pięknie. [TVN24]

• Żeby zarabiać miliony wystarczy mieć pizzerię. No i warto żeby stołował się w niej Jarosław Kaczyński. O milionowych zarobkach w państwowej spółce pisze [Onet].

• „Do wakacji ma być przyjęta nowelizacja prawa w sprawie konfiskaty pojazdów pijanym kierowcom. Miało chodzić o pozostawienie w rękach sędziów decyzji o przepadku samochodu. W rzeczywistości konfiskata stanie się fikcją, bo samochody nie będą zatrzymywane do czasu decyzji sądu” [BRD24]

• Ciągle realizowane są posiedzenia komisji sejmowej ds. wyborów kopertowych. OKO.press przygotowało artykuł, który nie tylko podsumowuje to co padło na ostatnim posiedzeniu ale także przedstawia przebieg tego jak PiS próbował doprowadzić do tych wyborów. [OKO.press]

• „Jakie ugrupowanie zyskało najwięcej w gminach przy granicy polsko-białoruskiej, które PiS objął stanem wyjątkowym? Sprawdziliśmy. Odpowiedź zaskakuje. Trend jest wyraźny i pokazuje, iż na tych terenach zmieniły się preferencje polityczne. Zmiany widać zwłaszcza w Podlaskiem” Zyskała Konfederacja, jeżeli ktoś nie zgadł czytając opis. [OKO.press]

• Czy chińska firma w porcie przeładunkowym w Gdyni jest zagrożeniem dla polskiego i NATOwskiego bezpieczeństwa? Z artykułu wynika, iż w dobie wojny w Ukrainie budzi to niepokój. [Politico]

• „Kolejne maile z prywatnej skrzynki byłej małopolskiej kuratorki oświaty Barbary Nowak zostały opublikowane na stronie Poufna Rozmowa. Sprawa robi się coraz poważniejsza – maile pochodzą z lutego i marca 2024 roku. Nowak ustala w nich strategię, jak nie wykonać wyroku sądowego” [OKO.press]

• „Już 7 kwietnia głosowanie na prezydentów, burmistrzów, wójtów czy radnych. O czym będą te wybory? Jak wybrać adekwatne osoby? Rozmowa z Arturem Celińskim. Czy warto mieć tanie i dostępne mieszkania w centrum miast? Czy powinniśmy potrzebować samochodu? Jak zapewnić bezpieczeństwo dzieciom po drodze do szkoły?”

• „Przed NATO, w kontekście odstraszania nuklearnego, rosną wyzwania. Warto zastanowić się, czy nie warto zrobić więcej, by owo odstraszanie było skuteczne także w przyszłości. Rosja regularnie używa broni atomowej, by straszyć państwa Zachodu i dzięki temu osiągać swoje cele. Czy rozszerzenie programu nuclear sharing, polegające na stacjonowaniu amerykańskiej broni jądrowej na terenie państw wschodniej flanki NATO – w tym Polski – zwiększyłoby siłę odstraszania? Na ten temat Tomasz Zając rozmawia z Arturem Kacprzykiem, analitykiem programu Bezpieczeństwo Międzynarodowe w PISM.”

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia [Ośrodek Studiów Wschodnich].

• „Rosyjskie drony zaatakowały w czwartek budynki mieszkalne w ukraińskim mieście Charków i pobliski zakład energetyczny, zabijając cztery osoby i odcinając zasilanie dla 350 000 mieszkańców, poinformowali urzędnicy.” [Reuters]

• „W tym filmie analityk OSW Jakub Ber analizuje sytuację na froncie po zdobyciu przez Rosjan Awdijiwki. Wskazuje na czym skupiają się w tej chwili Rosja i Ukraina. Filip Rudnik pokazuje skutki ukraińskich ataków na rosyjskie rafinerie i zastanawia się jakie znaczenie mogą mieć dla Rosji. Zapraszamy do oglądania!”

• „Wojna i okupacja dużych obszarów Ukrainy przez Rosję doprowadziły do uszkodzenia lub zniszczenia setek kościołów, zabicia lub porwania dziesiątek księży, a także zakazu działalności całych grup religijnych, które nie są zgodne z moskiewską wizją prawosławia.” [The Kyiv independent]

• „Prezydent Ukrainy, Wołodymyr Zełenski, podpisał ustawę o obniżeniu minimalnego wieku poborowego z 27 do 25 lat, podczas gdy siły zbrojne kraju, mające przewagę liczebną i liczebną nad Rosją, zostały zmuszone do defensywy po nieudanym letnim ataku i przy powszechnym zmęczeniu na froncie i w społeczeństwie.” Przypominamy, iż ustawa czekała na jego podpis od maja zeszłego roku. [The Guardian]

• Jakub Bodziony z Kultury Liberalnej oraz zaproszeni goście, Zbigniew Parafianowicz i Katarzyna Chawryło, rozmawiają na temat zamachu w Krasnogorsku pod Moskwą.

• „Europejska strategia przemysłu obronnego (EDIS) ma podnieść zdolności produkcyjne w Europie w obliczu długofalowego zagrożenia ze strony Rosji. Proces jej wdrażania – rozłożony na lata – nie przyczyni się do zwiększenia dostaw uzbrojenia i amunicji w krótkim okresie, chociaż byłoby to najważniejsze dla skutecznej obrony Ukrainy. Strategia niesie jednak polityczny komunikat o gotowości UE do przejęcia odpowiedzialności za wzmacnianie zdolności obronnych pomimo obaw państw członkowskich przed ograniczeniem własnych kompetencji w tym obszarze.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Europa

• „20 marca Komisja Europejska (KE) przedstawiła komunikat zarysowujący plan reform i zapowiadający przeglądy polityk unijnych w celu przygotowania UE do kolejnego rozszerzenia, tak aby akcesja dawała impuls do dalszego wzrostu gospodarczego Unii i wzmocnienia jej pozycji. W dokumencie przeanalizowano, jak przyjęcie nowych członków wpłynęłoby na takie obszary jak: wartości, budżet i polityki unijne oraz architektura instytucjonalna (governance).” jeżeli ciekawi was komentarz OSW dotyczący koncepcji rozszerzenia UE to zapraszamy do lektury. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Komisja Europejska wszczęła dwa dochodzenia w sprawie chińskich producentów paneli słonecznych podejrzewanych o korzystanie z zakłócających dotacji państwowych i uzyskiwanie nieuczciwej przewagi.” [Euronews]

• „Słowacy wybiorą w najbliższą sobotę (06.04.2024) nowego prezydenta kraju. Do drugiej tury wyborów przeszli były szef dyplomacji Ivan Korčok, niezależny kandydat popierany przez partie liberalne, oraz Peter Pellegrini, przewodniczący parlamentu i były premier z socjaldemokratycznej partii Hlas. W ostatnich przedwyborczych sondażach widać bardzo ciekawy, wyrównany pojedynek z delikatnym wskazaniem na Pellegriniego (51-53% do 49-47%), który jest wychowankiem politycznym i obecnym koalicjantem populistycznego premiera Roberta Ficy, weterana słowackiej polityki o zapędach autorytarnych i sympatiach pro-kremlowskich. Dlatego prawdziwą stawką sobotnich wyborów prezydenckich jest przyszłość słowackiej demokracji i polityki zagranicznej po ewentualnym sięgnięciu przez Ficę po niemalże pełnię władzy w kraju. Za sprawą zaskakująco dobrego wyniku Korčoka w pierwszej turze wyścig o fotel prezydencki do końca pozostanie otwarty.” [Instytut Nowej Europy]

• W tle wyborów naszego południowego sąsiada ciągle jest sprawa zabójstwa dziennikarza śledczego Jána Kuciaka w 2018 roku, który był na tropie powiązań polityków z mafią. Jak Słowacja stała się państwem, w którym do tego mogło dojść? Jak rozumieć specyfikę naszego południowego sąsiada? O trudnej transformacji gospodarczej i politycznej, ewolucji systemu, który otarł się o bardzo wschodnie wzorce. O tym jak zrozumieć dzisiejsza sytuację na Słowacji opowiada Miłosz Szymański z podcastu Za Rubieżą.

• „Finlandia przedłuży na czas nieokreślony zamknięcie lądowych przejść granicznych z Rosją i doda kilka portów do listy, w których podróżowanie od wschodniego sąsiada jest zabronione, poinformował rząd w czwartek 4 kwietnia.” [Euractiv]

• Co tam na Kaukazie słychać? O ostrzałach pomiędzy Armenią i Azerbejdżanem, spotkaniem USA, UE i Armenii oraz kolejnym podejściem Gruzji do ustawy o zagranicznych agentach pisze Agnieszka Filipiak. Politico pisze więcej o sprawie gruzińskiej ustawy. [Przegląd Agnieszki Filipiak], [Politico]

• „Unia Europejska uzgodniła przełomowy plan, który ma pomóc wyrwać Armenię z orbity Rosji i wesprzeć jej gospodarkę w obliczu rosnących napięć w regionie. (…) Przemawiając do dziennikarzy po trójstronnym szczycie, von der Leyen powiedziała, iż UE przeznaczy 270 milionów euro na wsparcie przedsiębiorstw i przemysłu w kraju Południowego Kaukazu w ciągu najbliższych czterech lat w ramach »nowego i ambitnego programu partnerstwa«.” [Politico]

• „Karabachski kod w dowodzie nas dyskredytuje. Dla całego świata jestem Ormianinem i obywatelem Armenii, ale nie dla Armenii. Tu z takimi papierami nie mogę głosować, zatrudnić się na państwowej posadzie, zarejestrować samochodu ani opuścić kraju” Polecamy artykuł Stasi Budzisz. [OKO.press]

• „Nierówna konkurencja. Konsekwencje liberalizacji przewozów drogowych UE–Ukraina dla Europy Środkowej” OSW przygotowało obszerny komentarz dotyczący tematu będącego jednym z powodów protestów na granicy z Ukrainą. Co się zmieniło? Czy jest naprawdę tak tragicznie jak branża transportowa to czasami przedstawia? (Spoiler alert: nie) [Ośrodek Studiów Wschodnich]

Bliski i Środkowy Wschód

• „Śmierć siedmiorga pracowników orga­ni­zacji humanitarnej World Central Kitchen odbiła się dziś szerokim echem prak­tycznie na całym świecie. Moment ten może się stać zupełnie nie­spo­dzie­wanym punktem zwrotnym w wojnie w Strefie Gazy. Pod względem pro­pa­gan­dowym (czy też piarowym) trudno sobie wyobrazić, iż Hamas mógłby własnymi siłami odnieść większe zwycięstwo niż to, które Cahal właśnie mu podarował na srebrnej tacy.” [Konflikty], [Tygodnik Powszechny]

• Z całego świata płyną głosy jednoznacznie potępiające atak Sił Obrony Izraela na konwój humanitarny organizacji World Central Kitchen, w którym zginął 35-letni obywatel Polski Damian Soból. Polski MSZ zażądał wyjaśnień od ambasadora Izraela w Warszawie o czym informuje Polityka. Konstanty Gebert, jako felietonista Kultury Liberalnej ma takie prawo, pisze otwarcie o zbrodni wojennej Izraela. A Tygodnik Powszechny przybliża sylwetkę Damiana. [Polityka], [Kultura Liberalna], [Tygodnik Powszechny]

• Wojska izraelskie zakończyły 2 tygodniową operację w szpitalu Al-Szifa. Izraelskie władze twierdzą, iż w szpitalu bez szkody dla cywilów zabito 40 bojowników i zatrzymano kilkaset kolejny podejrzewanych o współpracę z terrorystami. Kontrolowane przez Hamas ministerstwo zdrowia podaje jednak znacząco odmienne stanowisko. Zdjęcie obiegające świat po wycofaniu izraelczyków ukazują skalę zniszczeń szpitala. [AP News]

• Jak wygląda wybieranie celów do ataków wykonywanych przez wojsko Izraela? Czy używanie algorytmów sztucznej inteligencji powoduje, iż można być bardziej pewnym, iż cel ataku został dobrze wybrany? Czy weryfikacja przez człowieka iż komputer nie popełnił błędu trwająca 20 sekund to nie za mało? +972 Magazine razem z serwisem Last Call mają dwa teksty z tym związane. Pierwszy, z zeszłego roku, jest o tym jak wybierano cele bombardowań w Strefie Gazy. Drugi, wypuszczony w dniu ataku na konwój wolontariuszy skupia się na algorytmie sztucznej inteligencji, który wybiera cele ataku dla izraelskiej armii. [972 Magazine #1], [972 Magazine #2]

• Dziesiątki tysięcy ludzi w całym Izraelu dołączyło w zeszły weekend do rodzin zakładników, aby zaprotestować przeciwko rządowi i wezwać do usunięcia Binjamina Netanjahu. W sobotę protestujący w Tel Awiwie, Jerozolimie, Hajfie, Beer Szewie, Cezarei i innych miastach – a także podczas kolejnej demonstracji przed Knesetem w Jerozolimie w niedzielę – zażądali uwolnienia osób przez cały czas przetrzymywanych w Gazie po prawie sześciu miesiącach i nazwali Netanjahu „przeszkodą w porozumieniu”, deklarując, iż protesty będa trwały do czasu odsunięcia go od władzy. [CNN]

• W Izraelu zatwierdzono nowe prawo dające władzom możliwość zamknięcia mediów, które zostaną uznane za działające na szkode bezpieczeństwa państwa. Premier Izraela zapowiedział, iż gdy tylko będzie miał możliwość doprowadzi od zamknięcia telewizji al-Dżazira w Izraelu. Telewizja zapowiada podjęcie odpowiednich kroków prawnych, gdyby do takiego zamknięcia doszło. [AP News]

• 1 kwietnia Izrael dokonał ataku na dom ambasadora Iranu w stolicy Syrii, Damaszku. Budynek ten znajdował się między ambasadą Iranu oraz Kanady i został całkowicie zniszczony. W wyniku ataku zginąć mieli Mohammad Reza Zahedi (jednym z najwyższych rangą oficerów Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej, służący w jego elitarnym ramieniu znanym jako Siły Ghods), jego zastępca Mohammad Hadż Rahimi oraz pięciu oficerów Sił Ghods. Iran i Hezbollah zapowiadają odwet. [Konflikty]

• W Polsce wybory samorządowe odbędą się w ten weekend a w Turcji odbyły się w poprzedni. Wybory te zaskoczyły wielu analityków, gdyż rządząca Turcją partia AKP nie uzyskała najlepszego wyniku. Czy to oznacza, iż czas Erdogna jest już policzony? Niekoniecznie.

  Ośrodek Studiów Wschodnich jak i Nowa Europa Wschodnia przygotowały, krótkie podsumowania wyborów. A jeżeli wolicie czytać niż słuchać to analiza OSW jest także w formie tekstowej. [Ośrodek Studiów Wschodnich],

• Jeśli macie więcej czasu a interesują was ostatnie wybory w Turcji to polecamy posłuchać dr. Karola Wasilewskiego, który z niesamowitą swadą opisuje szerzej zarówno sytuację na tureckiej scenie politycznej, to co ten wynik wyborów adekwatnie znaczy oraz jak wynik tych wyborów wpłynie na przyszłość kraju.

• Co najmniej siedem osób zginęło, a ponad 20 zostało rannych w wyniku eksplozji samochodu pułapki na północy Syrii. Do zamachu doszło po zmroku, czyli w czasie godzin szczytu podczas Ramadanu. Eksplozja miała miejsce w kontrolowanym przez rebeliantów mieście Azaz. Żadna grupa zbrojna nie przyznała się do przeprowadzonego ataku. [DW]

• Na południowym wschodzie Iranu doszło to wymiany ognia między rebeliantami, a siłami bezpieczeństwa. Zginąć miało 18 bojowników i 10 irańskich mundurowych. Do ataków doszło w prowincji Sistan i Beludżystan gdzie lokalne ugrupowania walczą o większe prawa dla grupy etnicznej Beludżów. [AP News]

Azja

• Tajwan nawiedziło najsilniejsze trzęsienie ziemi od 25 lat. Reuters opisuje zniszczenia i ofiary a Nature ma artykuł, który tłumaczy sytuację geologiczną kraju, która sprawia, iż silne trzęsienia ziemi nie są tam zaskakujące. [Reuters], [Nature]

• Na pewno wiecie, iż najgorsza jakość powietrza na świecie nie jest już w Krakowie tylko w państwach azjatyckich. Ale dlaczego tak jest? Al-Dżazira ma artykuł, który podsumowuje powody stojące za niską jakością powietrza w tych miejscach. [Al-Dżazira]

• W połowie przyszłego tygodnia odbędą się wybory do parlamentu Korei Południowej. Jakimi tematami przedwyborczymi żyje ten kraj? Protest lekarzy możecie kojarzyć ponieważ pisaliśmy o nim wcześniej, ale dlaczego cena cebulki dymki jest tak ważna? O tym jest artykuł AP News. Reuters za to opisuje system wyborczy oraz ostatnie sondaże poparcia dla partii politycznych. [AP News], [Reuters]

• Po dokonaniu zamachu w Crocus City Hall w Krasnogorsku 22 marca (139 ofiar śmiertelnych) temat Państwa Islamskiego Chorasanu powrócił do światowych mediów. Organizacja kojarzona do tej pory z Afganistanem zdaje się rozszerzać zasięg geograficzny swoich działań (udaremniono zamachy w Niemczech i Szwecji). Czym jest Państwo Islamskie Chorasanu, z czego wynika zmiana jej sposobu działania i jak duże zagrożenie dla nas stanowi. Przeczytać o tym można opracowaniu Ośrodka Studiów Wschodnich autorstwa Krzysztofa Strachoty, a jesli ktoś woli wersję audio, to autor opracowania wystąpił w podkaście OSW. [Ośrodek Studiów Wschodnich],

• Dodatek do powyżej – Podkast Powszechny, rozmowa Jagielski Story na temat Państwa Islamskiego oraz Państwa Islamskiego Chorasanu „W 2019 roku zachodni świat ogłosił zwycięstwo nad kalifatem Państwa Islamskiego. Ostatnie lata pokazują, jak dziurawy to triumf. W tym odcinku Jagielski Story opowieść o chorasańskiej filii ISIS.”

Afryka

• „Turcja i Somalia zawarły umowę w dziedzinie obronności, na mocy której Turcja przez 10 lat będzie chronić somalijskie wody terytorialne i pomoże budować flotę. Porozumienie jest odpowiedzią na plany Etiopii utworzenia przyczółku morskiego w Somalilandzie, który jest międzynarodowo uznawany za terytorium Somalii, ale pozostaje poza kontrolą władz w Mogadiszu. Umowa wpisuje się w szerszą regionalną rywalizację w Rogu Afryki, m.in. z udziałem Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Iranu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Somalia wydala ambasadora Etiopii w związku ze sporem o umowę portową z Somalilandem. Mogadiszu zamyka również konsulaty Addis Abeby w Hargeisie i Garowe w związku z rosnącym napięciem wokół umowy portowej Somalilandu z Etiopią.” [Al-Dżazira]

• „Porozumienie z 17 marca podnoszące rangę partnerstwa UE z Egiptem jest kolejnym, które utrwala najważniejsze znaczenie migracji w polityce Unii wobec południowego sąsiedztwa. Podobnie jak wcześniejsze ustalenia, m.in. z władzami Tunezji, nie daje narzędzi egzekwowania reform gospodarczych, które mogłyby ograniczyć uzależnienie Egiptu od zewnętrznego finansowania. Nie odnosi się także do represji w tym państwie, co osłabia status Unii jako podmiotu chroniącego prawa człowieka” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Południowa część Afryki walczy z najgorszą epidemią cholery od lat. Czemu więc zabrakło szczepionek przeciw tej chorobie, chociaż jeszcze na początku zeszłego roku specjalnie na taką okazję składowano kilkadziesiąt milionów jej dawek?”