Wydanie 173, 23.02.2024

6 miesięcy temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

NIK ma podejrzenie przestępstwa wobec pisowskiego programu Aktywni plus. Filmowcy niezadowoleni z braku tantiem ze streamingu. Zakonnicy mają oddać państwu fragment Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jak wypada Jan Paweł 2 (z programu szkolnego). Pawłowska objęła mandat poselski po Mariuszu Kamińskim. Ruszyła komisja ds. Pegasusa.

• „W przyszłym tygodniu zapadną dwie decyzje ws. funduszy europejskich dla Polski, które uwolnią do 137 mld euro z funduszu spójności i Funduszu Odbudowy – poinformowała w piątek w Warszawie przewodnicząca KE Ursula von der Leyen.” [TokFM]

• Chociaż w Sejmie przegłosowano, iż tabletka antykoncepcyjna EllaOne będzie mogła być dostępna bez recepty dla osób od 15 roku życia to Andrzej Duda uznał, iż wie lepiej i nie podpisze tej ustawy. Pan Duda najwyraźniej zna się na medycynie lepiej niż Europejska Agencja Leków, która zarekomendowała by był to lek dostępny bez recepty. Gazeta pisze o zapowiadanym wecie prezydenta a OKO.press opisuje kto z koalicji rządzącej był przeciw dostępności antykoncepcji awaryjnej. [Gazeta], [OKO.press]

• Ludzie Jacka Kurskiego przygotowali raport o tym, iż TVP bez Jacka Kurskiego nie było dostatecznie dobrą maszynką propagandową dla PiS. Pełne 18 stron raportu (jak i dużo krótsze omówienie) znajdziecie w artykule Onetu. Nie wiem czy polecamy czytanie całego raportu bo to chyba zabawa dla koneserów. Czytając go mieliśmy momentami wrażenie, iż widzimy nieskoordynowany okrzyk małpy, która ma wewnętrzną wolę przekazania czegoś ale nie wie jak to zrobić. [Onet]

• „Przegrana PiS-u w październikowych wyborach została przyjęta z dużym entuzjazmem za granicą. Teoretycy, badacze i praktycy liberalnej demokracji postrzegali zmianę rządu jako dowód na to, iż nieliberalizm (illiberalism) można pokonać, a proces słabnięcia demokracji można odwrócić. Wciąż nie jest jednak pewne, w jakim stopniu Polacy są tak naprawdę skłonni tolerować działania niezgodne z normami liberalno-demokratycznymi, co dotyczy również dylematów związanych z polityką nowego polskiego rządu.” [Kultura Liberalna]

• „PiS stawia na globalny alt-right, gotów przełknąć prorosyjską żabę” Jakie mogą być skutki tego zwrotu pisze Jakub Majmurek dla Krytyki Politycznej. [Krytyki Politcznej]

• Musimy o tym napisać, ale zaraz powiem dlaczego się nie zgadzamy. Demagog przeprowadził analizę nowych Wiadomości (19:30) w TVP. Tak, nie jest idealnie. Tak, są pomijane wiadomości. Tak, jest lekkie skrzywienie w stronę obozu rządzącego. Wiecie jakie jest nasze zdanie? Przypomnijcie sobie, co się działo 3-4 miesiące temu. Szczucie na mniejszości, obrażanie całego świata, poniżanie przeciwników politycznych. Nie jest idealnie, ale jest lepiej. Warto piętnować, ale nie zapominajmy, gdzie byliśmy jeszcze kilkadziesiąt dni temu. [Demagog]

• „Adam Bodnar w wywiadzie dla OKO.press zapowiada 9 ustaw reformujących wymiar sprawiedliwości. Na pierwszy ogień KRS, TK i prokuratura oraz rozwiązanie problemu nominatów Ziobry w sądach – Schaba, Radzika, Lasoty i Nawackiego. Opowiada o relacjach z Tuskiem. Mówi o «szokującej skali» inwigilacji Pegasusem” [OKO.press]

• „Te witryny wyglądają jak lokalne portale, a tak naprawdę są częścią chińskiej siatki dezinformacyjnej działającej w 30 państwach Europy, Azji i Ameryki Łacińskiej. Dwie z nich działają w Polsce – wynika z raportu Citizen Lab. Przeanalizowaliśmy ich treści i powiązania.” Tydzień temu było o rosyjskiej propagandzie a w tym tygodniu jest o chinskiej. [Konkret24]

---

Protesty rolników

Skoro nie pozwalamy górnikom dyktować jak ma wyglądać państwowa polityka energetyczna to dlaczego niektórzy chcą żeby to rolnicy dyktowali jak ma wyglądać państwowa (i europejska) polityka rolna? Chociaż prawdę mówiąć to w Polsce pozwalaliśmy na to górnikom.

• „Protesty rolników realizowane są w całej Europie. W Polsce, oprócz kwestii Zielonego Ładu, na czoło wysuwa się import z Ukrainy. Co mówią na ten temat eksperci? I jak do protestów odnoszą się politycy poszczególnych partii? Kto może na tym temacie stracić, a kto zyskać przed zbliżającymi się wyborami?” W Programie Politycznym także o sporze między Trzecią Drogą i Lewicą w sprawie aborcji oraz o boju o prezydenta Warszawy.

• „W dzisiejszym odcinku Sonia Sobczyk-Grygiel opowiada o protestach rolników, które paraliżują europejskie i polskie miasta. Wyjaśnia, jakie są przyczyny niezadowolenia rolników i zastanawia się, jakie są szanse na realizację ich postulatów.”

• „Przejścia graniczne z Ukrainą oraz odcinki dróg i torów kolejowych będą wprowadzone na listę infrastruktury krytycznej – poinformował na konferencji prasowej premier Donald Tusk. Ma to zapewnić «100-procentową gwarancję, iż pomoc wojskowa i humanitarna będą docierały bez żadnych opóźnień na stronę ukraińską». – To kwestia najbliższych kilku godzin – poinformował premier.” [TVN24]

• Czy należy przepuszczać pojazdy uprzywilejowane jadące na sygnale, takie jak karetki czy wozy strażackie? Wydało by się to oczywiste ale okazuje się, iż rolnicy uważają nie tylko, iż mogą przejąć kontrolę nad granicą państwa czy niszczyć cudzą własność ale także nie ignorować pojazdy na sygnale. Na szczęście tym razem nikomu się nic nie stało. [Onet], [BRD24]

• Pamiętajcie, iż hodowcy zboża to nie jest całe polskie rolnictwo. Blokada granicy jak najbardziej będzie działało na szkodę wielu polskich przedsiębiorstw jak i rolników. Przypominamy w związku z tym zeszłoroczny podcast Piotra Pogorzelskiego o tym jak polski biznes tracił na blokadach granicy.

• Jaka grupa ma dostęp do broni palnej, regularnie morduje swoich członków, psy, dzieci czy pracowników państwowych ale teraz protestuje ponieważ rząd chce wprowadzić psychotesty związane z posiadaniem broni? Oczywiście myśliwi. Jest to największa grupa cywili, która ma dostęp do broni ale od zeszłego roku testów nie musi przechodzić. Dlaczego informujemy o tym w dziale? Ponieważ myśliwi dołączyli do protestu rolników. [Polityka]

---

Wojna w Ukrainie

• Druga rocznica pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę ale nie widzieliśmy jeszcze dobrego podsumowania ostatniego roku wojny. Jedynie Ośrodek Studiów Wschodnich ma jakieś podsumowanie ale jest ono dość zwięzłe. jeżeli znajdziemy lepsze podsumowanie to zobaczycie je w następnym wydaniu. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• Aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich, [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• Druga rocznica pełnoskalowej inwazji ale dziesiąta rocznica wojny z Rosją. The Kyiv Independent przedstawia pełne kalendarium konfliktu z Rosją. [The Kyiv Independent]

• W 2014 roku na Majdanie zginęło 103 protestujących przeciwko pro rosyjskiemu rządowi. The Guardian ma artykuł który opowiada o tym proteście i przybliża sylwetki kilku zamordowanych protestujących. [The Guardian]

• Ukraina nie może wygrać. Czas na rozejm. Ukraina jest strasznie skorumpowana. Ukraina nie jest adekwatnym priorytetem. Amerykańskie wydanie Politico pisze o tych 4 mitach związanych z wojną w Ukrainie i udowadnia dlaczego są to mity a nie wnioski wynikające z „trzeźwego oglądu na rzeczywistość” jak niektórzy by chcieli myśleć. [Politico]

• Ukraińcy wycofali się z Awdijiwki a według The Kyiv Independent nie przebiegało to w pełni profesjonalnie. Z opowieści żołnierzy wynika, iż dostali rozkaz pozostawienia rannych na pastwę nacierających wojsk rosyjskich. [The Kyiv Independent]

• „Ukraińskie media na celowniku służb. W ciągu ostatniego miesiąca na Ukrainie odnotowano dwa ataki na przedstawicieli mediów krytycznych wobec władzy, a organy ścigania wciąż w pełni nie wyjaśniły ich okoliczności.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Legion cudzoziemski Putina. Obcokrajowcy na wojnie z Ukrainą. (…). Poszukując dodatkowego potencjału mobilizacyjnego, pozwalającego zminimalizować udział Rosjan w krwawych walkach na Ukrainie, Kreml i najwyżsi wojskowi zwrócili uwagę m.in. na możliwość zasilenia armii obywatelami innych państw.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Kanada w zasadzie od początku rosyjskiej agresji wspiera Ukrainę zarówno finansowo, jak i militarnie, dostarcza także pomoc humanitarną. Jakiej wysokości jest to wsparcie oraz jaka jest jego skala? Dlaczego kraj leżący po drugiej stronie kuli ziemskiej aktywnie się włącza w tę pomoc?”

---

Europa

Naddniestrze może chcieć przyłączyć się do Rosji. Słowacka polityka zagraniczna czwartego rządu Roberta Ficy. Były szef europejskiego FRONTEXu dołącza do prawicowego Frontu Narodowego. Były szef niemieckiego wywiadu będzie startował w wyborach do PE z ramienia skrajnie prawicowej partii. Półmetek rządu Fiali – wzmacnianie bezpieczeństwa w cieniu problemów gospodarczych. Sąd zdecyduje czy Assange zostanie przekazany do Stanów Zjednoczonych. W Wielkiej Brytani po skandalu z pocztą jest skandal z testem językowym. Jak Finladnii udała się walka z samobójstwami?

• Kto będzie następnym sekretarzem generalnym NATO? Według doniesień Politico prezydent Joe Biden popiera kandydaturę byłego premiera Holandii Marka Ruttego (przeczytacie o tym w pierwszym artykule). Drugi artykuł Politico skupia się na tym czy Rutte jako sekretarz NATO może sprostać wyzwaniom jakie czekają sojusz w przyszłości. [Politico #1], [Politico #2]

• Śmierć Nawalnego

  • „Śmierć Nawalnego jest tragiczna i symboliczna, ale nie obnaża żadnej nowej prawdy o rosyjskim reżimie” [Krytyka Polityczna]

  • Jeśli tekst Krytyki Politycznej jest dla was za mało krytyczny wobec Nawalnego to polecamy dwa starsze artykułu, które skupiają się na krytyce jego postaci. [Al-Dżazira], [Euronews]

  • Analizę sytuacji politycznej Rosji w związku ze śmiercią Nawalnego przygotował zarówno Ośrodek Studiów Wschodnich jak i Polski Instytu Spraw Międzynarodowych. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytu Spraw Międzynarodowych]

  • „Aleksiej Nawalny nie żyje. W tym odcinku omówimy to co wiemy o jego śmierci oraz o konsekwencjach. Jak zareagowała propaganda? Czy rodzinie wydano ciało zmarłego? Czy w Rosji wybuchły jakiekolwiek protesty z tego powodu? Co planuje Julia Nawalna, wdowa po zmarłym Aleksieju. Na te i inne pytania odpowiada Maria Domańska, ekspertka OSW.”

• „Chiny zaoferowały długoletniemu partnerowi strategicznemu Węgrom wsparcie w kwestiach bezpieczeństwa publicznego, wykraczając poza stosunki handlowe i inwestycyjne, podczas rzadkiego spotkania wysokiego rangą urzędnika Pekinu z premierem Viktorem Orbanem.” [Reuters]

• „W niedzielę Białorusini po raz pierwszy od lat pójdą do urn w wyborach parlamentarnych. Na karcie do głosowania: Cztery partie, które głośno popierają reżim wieloletniego dyktatora Aleksandra Łukaszenki – i to wszystko.” [Politico]

• W Hiszpańskiej Galicji odbyły się lokalne wybory i rządząca tam konserwatywna Partia Ludowa utrzymała większość. Nie było pewne czy im się to uda ponieważ lokalna partia nacjonalistyczna ostatnio rosła w sondażach. Euronews ma krótką notkę o wyniku wyborów a jeżeli ktoś interesuje się bardzo hiszpańską polityką i sondażami to może przeczytać analizę serwisu Europe Elects opublikowaną jeszcze przed wyborami. [Euronews], [Europe Elects]

• Jak wyglądały rządy Jagiellonów na terenie dzisiejszej Słowacji? O tym opowiada Miłosz Szymański w kolejnym odcinku swojego podcastu poświęconego historii Słowacji.

---

Bliski i Środkowy Wschód

• „Wojna Izrael-Hamas trwa od października 2023 roku. W dzisiejszym odcinku opowiemy o wojnie informacyjnej pomiędzy Izraelem, a Hamasem. Widzimy dużą ilość filmów publikowanych przez obie strony konfliktu. O tym co się dzieje w strefie Gazy opowie Marek Matusiak- ekspert OSW.”

• USA zawetowały zaproponowaną przez Algierię rezolucję ONZ wzywającą do natychmiastowego zawieszenia broni w Strefie Gazy. Równolegle prowadza rozmowy z Eiptem, Izraelem i Hamasem, próbują doprowadzić do zawieszenia broni w zamian za uwolnienie przetrzymywanych zakładników. [Reuters]

• W izraelskim ataku na terenie Syrii zginęły dwie osoby. Kolejne ataki przeprowadzono równiez w Libanie. Sytuacja na północy Izraela pozostaje napięta (co utrzymuje sie od 7. października), a prawicowy minister planuje ograniczyć muzułmanom mieszkającym w Izraelu dostep do meczetu Al-Aksa podczas świętego miesiąca ramadanu. Jak ostrzegają wojskowi, może to doporowadzić do eskalacji sytuacji w Jerozolimie Wschodniej i otwarcia kolejnego fronu walki przeciwko Izraelowi. [Reuters], [Konflikty]

• „Pomimo iż konflikt na Morzu Czerwonym trwa już od pięciu miesięcy, sytuacja pozostaje dynamiczna. Dziś rozpoczęła się operacja EUNAVFOR Aspides. Naz­wana greckim słowem oznaczającym tarczę operacja ma zwalczać zagrożenie swobody żeglugi międzynarodowej ze strony Hutich na obszarze cieśniny Bab al‑Mandab. Operacja odbywa się pod przewod­nictwem Włoch, a siedzibą dla dowództwa jest grecka Larisa. Dowódcą operacji jest komodor Wasilios Griparis, a bezpośrednim dowódcą komponentu bojo­we­go – kontradmirał Stefano Costantino.” [Konflikty]

• W ostatnich dniach po atakach Hutich na żeglugę morską u wybrzeży Jemenu trafionych i uszkodzonych zostało kilka masowców. Jeden z nich był uszkodzony na tyle, iż załoga musiała zostać ewakuowana. Co więcej, Huti zaczęli używać, najpewniej pochodzących z iranu, bezzałogowców morskich. [Konflikty]

• Turecki samolot bojowy KAAN wzniósł się w powietrze. Samolot stealth, mający w latach 40. stać się podstawą tureckich sił lotniczych oderwał się od ziemi na 13 minut. Jest to niewątpliwy sukces, szczególnie biorąc pod uwagę, iż cały projekt zmierza w kierunku posiadania przez Turcję praw do wszystkich głównych komponentów jednostki i przez to braku ograniczeń eksportowych ze strony innych państw. Turcja wkracza do wąskiego grona państw mogących samodzielnie budować myśliwce nowej generacji. Do wprowadzenia do służby jeszcze długa droga jednak obecny przebieg programu wskazuje na to, iż KAAN rzeczywiście wyląduje na stanie Türk Hava Kuvvetleri czyli tureckich sił powietrznych. [Konflikty]

• Na pograniczu syryjskim siły jordańskie zabiły pięciu przemytników narkotyków. Syria stała się krajem systemowo produkującym i eksportującym tani stymulant captagon, a okoliczne państwa mierzą się z jego zalewem. [AP News]

Azja

• „Przeprowadzone 8 lutego wybory parlamentarne w Pakistanie niespodziewanie wygrali kandydaci powiązani z Ruchem na rzecz Sprawiedliwości Pakistanu (PTI) byłego premiera Imrana Khana. Mimo to największe szanse na sformowanie rządu mają Pakistańska Liga Muzułmańska (PML-N) i Pakistańska Partia Ludowa (PPP). Rządy koalicyjne oznaczają mniejszą stabilność i większe problemy z rozwiązaniem problemów gospodarczych. Wzmacniają też ponownie pozycję armii. Uformowanie nowego rządu otwiera jednak drogę do poprawy relacji z sąsiadami i zachodnimi partnerami, w tym USA i UE.” [Polski Instytu Spraw Międzynarodowych]

• Chcesz przestać streamować? To będzie cię kosztowało 42 tysiące dolarów. O tym jak chińskie agencje zajmujące się transmisjami na żywo obiecują influencerom sławę i pieniądze, ale ostatecznie wiążą ich wieloletnimi kontraktami. [Rest of World]

• Ponad 1600 lekarzy stażystów w niektórych głównych szpitalach Korei Południowej wstrzymało pracę w proteście przeciwko rządowemu planowi zwiększenia liczby przyjęć na uczelnie medyczne. Korea Południowa ma jedną z najniższych liczby lekarzy w przeliczeniu na populację wśród państw rozwiniętych. Rząd planuje do 2035 roku zwiększyć liczbę przyjęć na uczelnie medyczne ponad trzykrotnie. [Al-Dżazira], [Reuters]

• Jak głosi pewien niezbyt łagodny mem, Indie do 2030 roku zostaną mocarstwem. Jak koresponduje z tym indyjski program kosmiczny i jak wyraża ambicje tego państwa? O programie, finansowaniu, osiągnięciach i planach opowiada Krzysztof Kurdyła, ekspert fundacji „Nauka to lubię”.

• Indyjscy rolnicy wstrzymali protest na dwa dni. Rząd złożył nową ofertę wznowienia rozmów, kilka godzin po tym, jak policja użyła gazu łzawiącego i armatek wodnych, aby rozproszyć tysiące uczestników marszu na stolicę kraju Nowe Delhi. Żądają oni wyższych cen za swoje produkty, gwarantowanych odpowiednim aktem prawnym. [Reuters]

Afryka

• Dlaczego Angola opuściła OPEC? Co ma z tym wspólnego spotkanie przywódcy tego państwa z Joe Bidenem? O tym jak to afrykańskie państwo dba o swoje interesy posłuchacie w podcaście Podróż bez Paszportu.

• Somalia ogłosiła w środę umowę obronną z Turcją, która obejmuje wsparcie obrony wybrzeża państwa Rogu Afryki. Równocześnie można przypuszczać, iż ma on na celu powstrzymanie wysiłków Etiopii na rzecz zapewnienia dostępu do morza przez Somaliland, separatystyczny region Somalii. [AP News]

• „Jak poinformowało biuro prezydenta Cyrila Ramaphosy, 29 maja w Republice Południowej Afryki odbędą się wybory krajowe i prowincjonalne. Oczekuje się, iż rządząca partia Afrykański Kongres Narodowy (ANC) prezydenta Ramaphosy stanie przed trudnym wyzwaniem utrzymania większości parlamentarnej w siódmych demokratycznych wyborach w kraju od zakończenia systemu apartheidu w 1994 roku.” [Al-Dżazira]

• We wschodniej części Demokratycznej Republice Konga sytuacja pozostaje daleka od stabilizacji. Wycofywanie sił ONZ, działalność bojówek po obu stronach granicy, a także wzajemne oskarżenia rządów DRC i Rwandy o finansowanie tych bojówek. Wszystko w obfitym w ukryte w ziemi bogactwa regionie, które najpewniej nie pomagają w zapanowaniu pokoju. [AP News]

Ameryka Łacińska

• Chociaż wielokrotnie cytowaliśmy krytyczne głosy wobec obecnego prezydenta Meksyku to jednej rzeczy nie można mu zarzucić – na pewno nie jest skrajnie prawicowym populistą (to czy jest populistą to inna dyskusja). Być może ktoś inny na scenie politycznej wypełnił tą niszę w końcu wydaje się, iż prawicowy populizm zyskuje ostatnimi czasy na popularności na całym świecie. Americas Quarterly pokazuje przykład celebryty, który chciał w ten sposób zostać politykiem ale bez nadmiernych sukcesów. Dlaczego? Na to pytanie właśnie tekst stara się odpowiedzieć. [Americas Quarterly]

• Juan Orlando Hernandez kiedy był prezydentem Hondurasu, to zbierał pochwały od Trumpa za walkę z narkotykami. Teraz rozpoczął się jego proces w Nowym Jorku gdzie jest oskarżany o to, iż jako prezydent zmienił Honduras w państwo narkotykowe. [Al-Dżazira]

• Sąd najwyższy karaibskiego państwa Saint Vincent i Grenadyny odrzucił sprawę, która chciała doprowadzić do dekryminalizacji stosunków seksualnych pomiędzy osobami tej samej płci. Nie jest to jedyne państwo które za seks homoseksualny karze choćby więzieniem w regionie jest 6 innych państw z podobnymi regulacjami m.in Jamajka i Dominika. Co interesujące prawo to jest pozostałością brytyjskiego kodeksu karnego, którą można spotkać w państwach będących dawniej koloniami Imperium Brytyjskiego. Serwis Outriders wyprodukował krótkometrażowy film dokumentalny jak Imperium Brytyjskie zza grobu ciągle prześladuje osoby homoseksualne. [Reuters]