Wydanie 171, 09.02.2024

7 miesięcy temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „W TV Republika coraz więcej telezakupów. Kto reklamuje się dalej?” [Wirtualnemedia]

• „— Wszystko wskazuje na to, iż podczas przetargu doszło do naruszenia przepisów karnych. Mogło dojść do sytuacji korupcyjnych. W związku z tym w trybie niejawnym zostanie złożone doniesienie do prokuratury, które będzie dotyczyło możliwości popełnienia przestępstwa przy organizacji tego przetargu — zapowiedział Krzysztof Gawkowski podczas konferencji w sprawie programu Laptop dla ucznia.” [Onet]

• „Rząd chce przedłużyć do 30 czerwca 2024 roku wszystkie świadczenia dla Ukrainek i Ukraińców. Tym ruchem spełniłby decyzję UE i zapewnił pomoc dla ponad miliona uchodźców. Obóz rządzący i PiS są w tej sprawie jednomyślni. Gorzej z Konfederacją i jej antyukraińską narracją” [OKO.press]

• „Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przyjęła uchwałę w sprawie przekazania środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego do depozytu sądowego.” [Wirtualnemedia]

• „Nowa wiceministra zdrowia o tym, czy lekarzy jest za mało i dlaczego uciekają do sektora prywatnego” [OKO.press]

• Tak jak się spodziewaliśmy, doszło w końcu do próby siłowego wtargnięcia byłych posłów PiS do budynku sejmu. Skończyło się na awanturze przed budynkiem i memicznych zdjęciach – między innymi tym, na którym Anotni Macierewicz (przypadkiem?) uderza Mariusza Kamińskiego pięścią w twarz. Onet donosi, iż PiS to całkiem inaczej sobie zaplanował i nie tak to miało wyglądać. [Onet]

• „Stanowski, Gawryluk, Matczak i inni. Będzie prezydencki freak fight?” Program Polityczna OKO.press tym razem nie jest poświęcony wydarzenim bieżącym, a zbliżającym się powoli wyborom prezydenckim.

• „W PiS krąży lista polityków tej partii, którzy mieli być inwigilowani przez służby specjalne w czasie, gdy nadzorowali je Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik – ustaliła Gazeta.pl. Są na niej m.in. Ryszard Terlecki, Marek Suski, Adam Bielan, Marek Kuchciński. Nie mamy narzędzi, aby z pewnością zweryfikować, czy CBA zakładało politykom obozu PiS podsłuchy i hackowało ich telefony systemem Pegasus. Mamy jednak pewność, iż lista ta i obawa, iż może być autentyczna, sieje zamęt w szeregach Zjednoczonej Prawicy.” [Gazeta]

• Artykuł z portalu Wysokie Napięcie o tym, jak górnicze lobby zabiło polskie górnictwo. Zachęcamy do przeczytania tym fragmentem „W opinii międzynarodowego sektora wydobywczego Polska staje się skansenem, gdzie nie obowiązują typowe reguły światowe a wszyscy poważni inwestorzy z branży węgla kamiennego omijają ją z daleka. Pocieszające jest tylko to, iż dzięki opisanej sytuacji setki młodych geologów i inżynierów – górników z Polski, po krótkim okresie pracy w kraju, emigrują do państw gdzie znajdują łatwo zatrudnienie, bo wiedzą doskonale czego należy unikać.” [Wysokie Napięcie]

• „Stowarzyszenie im. Juliusza Lea dostało miliony z Funduszu Sprawiedliwości i zapadło się pod ziemię. Ślady prowadzą do dwóch portali-widm, gdzie zarabiali dziennikarze sympatyzujący ze Zjednoczoną Prawicą, ich krewni i znajomi. Pojawia się też krakowski biznesmen, dobry znajomy Witolda, brata Zbigniewa Ziobry. Oto krakowska pajęczyna utkana z publicznych pieniędzy.” [Gazeta]

• „Wniosek o zbadanie zgodności konwencji stambulskiej z konstytucją wycofany. Co dalej? Konieczne są szkolenia dla policji, sędziów, prokuratorów i kooperacja między nimi, zadbanie o przepływ informacji. O tym konwencja mówi wprost. Uważam też, iż powinna istnieć oddzielna jednostka specjalizująca się w dziedzinie przemocy domowej i seksualnej, traktująca ją poważnie i priorytetowo – mówi prawniczka Kamila Ferenc.” [Krytyka Polityczna]

• „Ginekolodzy – najbardziej prześladowana grupa w Polsce. Nic mnie tak nie oburza jak pozycjonowanie w roli ofiar lekarzy, wciąż nieumiejących i niechcących – jak pisały aktywistki Aborcyjnego Dream Teamu – odpuścić kontroli nad antykoncepcją, przerywaniem ciąży, porodami i wszelkimi procesami reprodukcyjnymi.” [Krytyka Polityczna]

• „Ksiądz, skazany w Litwie za posiadanie dziecięcej pornografii, został po cichu przeniesiony do Olsztyna. Pracuje jako kapelan w katolickim stowarzyszeniu. Władze kościelne twierdzą, iż «został ukarany». Tymczasem ksiądz przez cały czas prowadzi rekolekcje i ma kontakt z dziećmi” [Frontstory]

• „IPN – ignorancja, propaganda, nuda. Naukowcy proponują radykalną reformę” Gazeta Wyborcza ma interesujący artykuł i Instytucie Pamięci Narodowej. Niestety tylko dla subskrybentów. [Gazeta Wyborcza (TWARDY PAYWALL)]

• 6 lutego 1989 roku rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu. Przemowę inauguracyjną wygłosił Jerzy Turowicz, redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”. Z okazji 35. rocznicy Okrągłego Stołu polecamy specjalny serwis TP poświęcony temu zagadnieniu. Jest to zbiór tekstów z kilku lat dotyczących Okrągłego Stołu. Część jest w „miękkim paywallu”, część dostępna bez ograniczeń. [Tygodnik Powszechny (miękki paywall)]

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich.

• Zakończyła się telenowela związana ze zwolnieniem generała Załużnego. Nowym dowódcą sił zbrojnych Ukrainy został Ołeksandr Syrski, kim on jest? [The Kyiv Independent], [Konflikty]

• „Ukraiński parlament wstępnie poparł w środę ustawę mającą na celu powołanie większej liczby żołnierzy do armii, co jest propozycją głęboko dzielącą naród wyczerpany walkami.” [Kyiv Post]

• „Podczas nadzwyczajnego szczytu 1 lutego w Brukseli Rada Europejska (RE) zdecydowała o uruchomieniu Instrumentu na rzecz Ukrainy (Ukraine Facility), mającego służyć wsparciu finansowemu Kijowa w latach 2024–2027. (…) W sytuacji przedłużającego się impasu politycznego w USA w sprawie pomocy dla Kijowa (…) przyjęcie Instrumentu ma najważniejsze znaczenie dla stabilności ukraińskich finansów publicznych.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „31 stycznia i 2 lutego br. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) wydał wyroki w sprawach wniesionych przez Ukrainę przeciwko Rosji po agresjach z 2014 r. i 2022 r. Oba orzeczenia są tylko pozornie korzystne dla Ukrainy, bo mimo iż uwzględniają niektóre jej zarzuty, kwestionują te najważniejsze.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• Czy w Sudanie jest front wojny pomiędzy Ukrainą a Rosją? Trudno powiedzieć, ale wygląda na to, iż tak. [The Guardian]

• „Unia Europejska przyjęła już 12 pakietów sankcji na Rosję. W debacie publicznej pojawiają się wątpliwości dotyczące skuteczności sankcji, podawane są przykłady firm i państw, które je omijają. Czy jest rzeczywiście tak, iż sankcje nie działają oraz co można zrobić, by były skuteczniejsze? Na temat unijnych sankcji na Rosję Tomasz Zając rozmawia z Elżbietą Kacą oraz Przemysławem Biskupem.”

---

Europa

Ponoć ludzi obchodzi, iż król Karol III ma raka. Są problemy z utworzeniem rządu po wyborach w Holandi. Szwedzki sąd kończy śledztwo w sprawie sabotażu gazociągu Nord Stream. Para w gwizdek – późna desowietyzacja Łotwy. Pierwszy raz w historii premierką Irlandii została polityczka wywodząca się z partii będącej za zjednoczeniem Irlandii. Paryżanie zagłosowali za podwyższeniem opłat dla (niektórych) ciężkich samochodów.

• „Hiszpańskie służby prowadzą śledztwo poświęcone katalońskim separatystom, czy jak mówią niektórzy niepodległościowcom i od czasu do czasu w tamtejszych mediach pojawiają się przecieki pokazujące, jak ściśle mieli oni współpracować z Rosją. Kontekst tych oskarżeń tłumaczy twórca podcastu Dział Zagraniczny, Maciej Okraszewski, który zawodowo zajmuje się tym regionem.”

• „Ambasadorzy unijnych państw zatwierdzili pakt migracyjny. Polska, zgodnie ze wcześniejszymi zapowiedziami, opowiedziała się przeciwko. Teraz dokument musi zostać zatwierdzony przez Parlament Europejski.” Gazeta pisze o decyzji dotyczącej paktu migracyjnego, jaka zapadła w czwartek. jeżeli chcecie więcej się o samym pakcie posłuchać, to polecamy podcast przygotowany przez Fundację Batorego. [Gazeta]

• Ursula von der Leyen ogłosiła, iż KE nie będzie pracowała dalej nad spornym planem ograniczenia pestycydów w europejskim rolnictwie. To kolejny gest dobrej woli skierowany wobec protestujących rolników, ale rolnicze blokady i protesty ciągle realizowane są w Europie. [Politico]

• Rząd Węgier miał przegłosować przyjęcie Szwecji do NATO, ale posłom nie chciało się przyjść na specjalne posiedzenie parlamentu, żeby za tym zagłosować. Więcej pisze o tym Voice of America, a serwis PraworząźMY ma krótki raport podsumowujący proces powstawania węgierskiej autokracji. [Voice of America], [PraworządźMY]

• Władze Francji chciałyby, żeby tegoroczne letnie igrzyska Olimpijskie organizowane w Paryżu odbyły się bez tematów politycznych zaburzających imprezę sportową. Politico opisuje, jak trudny do osiągnięcia może być ten cel, ponieważ tematy polityczne (związane zarówno z francuską jak i zagraniczną polityką) ciężko jest ukryć. [Politico]

• „Nie znosi ideologii woke, cancel culture i Zielonych. Sprzeciwia się zbrojeniu Ukrainy, polityce klimatycznej UE i niekontrolowanej migracji. Tęskni za czasami, gdy silne socjalne państwo i dobre relacje z Rosją pozwalały niemieckim robotnikom godnie żyć. Sahra Wagenknecht, gwiazda niemieckiej lewicy, wystartowała właśnie z nowym projektem politycznym.” [Krytyka Polityczna]

• „Jest środa. 7 lutego. W Azerbejdżanie realizowane są przedterminowe wybory prezydenckie. Prezydent Ilham Alijew zostanie wybrany na piątą kadencję.” Polecamy podsumowanie wyborów i azerbejdżańskiej polityki autorstwa Agnieszki Filipiak. PISM ma też krótką analizę na ten temat. BBC za to przedstawia oficjalne wyniki wyborów - tak jak wszyscy się spodziewali Alijew wygrał.[Przegląd Agnieszki Filipiak], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowychg], [BBC]

• Tydzień temu wspomnieliśmy o nowym premierze Gruzji. Agnieszka Budzisz pisze więcej o tym, dokąd zmierza ten kraj na łamach [OKO.press].

• „Propaganda szykuje Rosjan do wojny z NATO? Przegląd rosyjskiej propagandy.”

• „W dzisiejszym podcaście OSW o zbliżających się tzw. wyborach w Rosji. O tym kim jest Borys Nadieżdin i czy stanowi zagrożenie dla Putina? Czemu Putin dopuścił do możliwości zbierania podpisów przez Nadieżdina? O tym porozmawiamy z Marią Domańską- ekspertką OSW.”

• Na zakończenie tego działu polecamy zeszłotygodniową Depeszę PISM. Dowiecie się z niej, dlaczego nowy rząd Francji nie musiał zdobyć wotum zaufania, jaką rolę spełnia prezydent Finlandii oraz co oznacza przewodnictwo Malty w OBWE.

Bliski i Środkowy Wschód

• Czy w Strefie Gazy uda się wynegocjować rozejm i uwolnić zakładników? Na ten moment odpowiedź brzmi „nie”. W odpowiedzi na stanowisko zaakceptowane przez Izrael Hamas po długich naradach przedstawił własne warunki, które zostały odrzucone przez Izrael. Zwłoka w odpowiedzi Hamasu miała wynikać z podziału – osoby operujące i żyjące w Strefie Gazy miały chcieć przyjąć Izraelską propozycję, a żyjący w Katarze przywódcy byli temu przeciwni. Egipscy dyplomaci zapowiadają kolejne wysiłki na rzecz wypracowania rozejmu dla ulżenia ludności cywilnej. Ważnym zagadnieniem w Izraelskiej optyce jest to, ilu zakładników jeszcze żyje. Oficjalne dane mówią o 103 osobach przy życiu ze 132, którzy jeszcze nie wrócili do domów. Jednak były rzecznik izraelskiej armii mówi o wewnętrznych szacunkach, według których nie żyje już połowa zakładników. [Konflikty], [The Guardian]

• Po odrzuceniu rozejmu premier Izraela powiedział, iż zwycięstwo jest na wyciągnięcie ręki. Żołnierze mieli zacząć przygotowania do ataku na ostatni obszar Strefy Gazy, który do tej pory nie był objęty działaniami Izraela, tj. miasto Rafah przy granicy z Izraelem. John Kirby, rzecznik Rady Bezpieczeństwa USA, powiedział, iż Stany Zjednoczone nie popierają takiej operacji i wskazał, iż armia Izraela ma na sobie zobowiązanie, którym jest chronienie ludności cywilnej. [BBC]

• W hybrydowej wojnie Iranu z Izraelem ważnym polem jest przestrzeń cyfrowa. Rywalizacja tutaj od dawna jest zajadła, a rządy obu państw nie ustają we wspieraniu grup mających na celu wyrządzenie szkody swojemu przeciwnikowi. O wyścigu zbrojeń na tej płaszczyźnie opowiadają Konflikty. [Konflikty]

• Tydzień temu pisaliśmy o ataku na amerykańską bazę Tower 22 w Jordanii, w wyniku której zginęło 3 żołnierzy USA. Z informacji uzyskanych od śledczych okazuje się, iż pierwotna wersja wydarzeń nie jest prawdziwa. Mianowicie, atak dronem nie nastąpił w momencie podchodzenia własnego drona do lądowania, co miało przeszkodzić w identyfikacji celu i podjęciu decyzji o zestrzeleniu. Na ten moment podano, iż baza nie dysponowała kinetycznymi środkami do strącenia nadlatującego drona. Miały być tam jedynie urządzenia elektroniczne, których użycie tym razem zawiodło. [Konflikty]

• Amerykanie przeprowadzili naloty, których celem były bazy proirańskich ugrupowań w Iraku i Syrii. Była to odpowiedź na atak w Jordanii, w którym zginęło 3 żołnierzy amerykańskich. Ani Stanom Zjednoczonym ani Iranowi nie zależy na eskalacji konfliktu. Czy jednak Iran w pełni kontroluje przychylne mu milicje na Pustyni Syryjskiej? Jak zmienił się w ostatnim czasie układ sił w regionie? Gościem Marcina Żyły jest Łukasz Fyderek. jeżeli wolicie wersję tekstową, to polecamy artykuł w temacie od serwisu [Konflikty].

• W Turcji i Syrii rok temu miało miejsce tragiczne w skutkach trzęsienie ziemi. W Turcji zginęło w jego wyniku ponad 53 tysiące osób, a w Syrii między 6 a 8 tysięcy. w tej chwili krewni zmarłych wspominają bliskich, a setki tysięcy przez cały czas mieszkają w prowizorycznych warunkach, gdyż ich domy przestały istnieć. [AP News], [DW]

• W styczniu inflacja w ujęciu rocznym w Turcji wyniosła 64,86%. To minimalny wzrost w porównaniu z grudniem. Minister finansów powiedział, iż ministerstwo spodziewa się, iż już od lutego inflacja zacznie sprawnie spadać. [France 24]

• Siły Kurdyjskie w Syrii uwolniły Jazydkę z niewoli w tzw. państwie islamskim. 24-letnia dzisiaj kobieta została uwolniona wraz ze swoim dzieckiem. Miała zostać schwytana przez ISIS w 2014 roku, zgwałcona oraz przymusowo wydana za mąż. [The Guardian]

• Uznana na arenie międzynarodowej Rada Prezydencka Jemenu w niespodziewanym ruchu odwołała w poniedziałek premiera. Dekretem Rady nowym premierem mianowano ministra spraw zagranicznych Ahmeda Awada bin Mubaraka. Powiązany z Arabią Saudyjską Bin Mubarak zastąpił Maeena Abdulmalika Saeeda, który był premierem Jemenu od 2018 roku. [AP News]

Azja

• „Chiny: kampania antykorupcyjna w Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Od połowy ubiegłego roku w Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (ALW) trwa kampania antykorupcyjna mająca charakter politycznej czystki. Opinii publicznej ujawniono jednak niewielką ilość informacji, a duża część materiałów prasowych zawiera jedynie domysły i spekulacje. W realiach ChRL mogą jednak upłynąć lata, nim będzie możliwe poznanie rzeczywistego przebiegu wydarzeń.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „ChRL dotknęły problemy demograficzne podobne do tych występujących w większości państw rozwiniętych. Skutki kryzysu populacyjnego ujawniają się tu jednak w krótszym czasie i – przy wyraźnie niższym poziomie zamożności społeczeństwa – mają bardziej negatywny wpływ na ludność i gospodarkę. To efekt błędów w polityce rodzinnej popełnianych od początku lat osiemdziesiątych XX wieku, a także długotrwałej niezdolności systemu do szybkiej korekty mimo ujawnienia się niekorzystnych trendów demograficznych już na przełomie stuleci.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Kobietom mieszkającym w obozach dla uchodźców z czasów wojny o niepodległość Bangladeszu powiedziano, iż ich dziećmi zajmie się lokalny dom opieki. Dziesiątki lat później wiele z nich wciąż szuka swoich dzieci.” Polecamy reportaż serwisu The Guardian dotyczący historii Bangladeszu, która jest mało znana w naszej części świata. [The Guardian]

• Parlament Sri Lanki zatwierdził prawo regulujące bezpieczeństwo w sieci. Jednak opozycja i aktywiści wskazują, iż jego zapisy równie dobrze mogą być użyte do cenzury i walki politycznej. To prezydent będzie mianowała komisję, która uzna, iż dana wypowiedź jest fałszywa i szkodliwa. Daje to potęzne możliwości do walki z opozycją w kampanii wyborczej. [Nikkei], [Human Rights Watch]

• „Jak wynika z nowej analizy satelitarnej, Birma podjęła szeroko zakrojony i tajny program budowy więzień, budząc obawy, iż został on przeprowadzony w celu uwięzienia tysięcy prodemokratycznych demonstrantów.” [The Guardian]

• Wybory w Pakistanie

  • W czwartek w Pakistanie odbyły się wybory parlamentarne. Były one niespokojne, chociaż mniej niż spodziewaliśmy się po tym, jak były premier a w tej chwili polityk opozycyjny Imran Khan został wykluczony z wyborów i zamknięty w więzieniu. The Guardian opisuje zamach bombowy na biuro niezależnego kandydata, a Al-Dżazira opisuje wyłączenie sieci komórkowej w czasie wyborów. [Al-Dżazira], [The Guardian]

  • Kto adekwatnie startuje w pakistańskich wyborach? Jak przebiegają tam wybory? Kto w tej chwili tam rządzi? CNN i Al-Dżazira mają ściągawki dla spragnionych tych informacji. [CNN], [Al-Dżazira]

  • Oficjalnych wyników jeszcze nie ma ale jeżeli jesteście ciekawi wyników cząstkowych to możecie zerknąć na stronę Al-Dżaziry gdzie aktualizowana jest mapa wyborcza o pojawiające się wyniki. Na twitterowym profilu Asia Alects też możecie znaleźć informacje dotyczące tych wyborów, także informacje o potencjalnych nadużyciach wyborczych [Al-Dżazira], [Asia Elects]

Afryka

• Mogliście trafić na żarty związane z wizytą Andrzeja Dudy w kilku afrykańskich państwach. Ale jeżeli szukaliście wieści o tym, co prezydent dokładnie tam robił, to już trudniej było takie informacje znaleźć. Dlatego polecamy krótką audycję na kanale Podróż bez Paszportu, w której dr Aleksander Olech krótko (i trochę ogólnikowo) tłumaczy wizytę w Kenii, Rwandzie i Tanzanii. Mimo tego, iż nie uważamy, żeby to była przełomowa wizyta, to zgadzamy się, iż państwo wielkości Polski powinno prowadzić politykę zagraniczną także w Afryce.

• Przy okazji wizyty prezydenta Dudy w Kenii polecamy artykuł Onetu o tym, jak chwalił się on centrum szkoleniowym zbudowanym przez fundację PCPM, której pisowskie MSZ obcięło środki na ten projekt. [Onet]

• „Syn węgierskiego premiera Viktora Orbána próbował ukryć swoje zaangażowanie w planowaną węgierską misję wojskową w Czadzie w niemal komiczny sposób. Rząd nie był skory do udzielania informacji, ale kiedy odkrył, iż Direkt36 i francuska gazeta Le Monde zdobyły dowody na zaangażowanie Gáspára Orbána w projekt wojskowy w Czadzie, gwałtownie podał je do wiadomości publicznej.” [Vsquare]

• „Stojący na czele sudańskiej junty generał Abd al‑Fattah al‑Burhan zapowiedział przepro­wa­dzenie zakrojonej na dużą skalę ofensywy przeciwko Siłom Szybkiego Wsparcia. Próba sił między spadkobiercami po dyktaturze Omara al‑Baszira gwałtownie przerodziła się w wojnę domową. Po jego obaleniu kraj pogrążył się w chaosie zmagań między wojskiem, służbami specjalnymi i nieregularnymi bojówkami, które przez lata były filarem aparatu terroru. Strony wojny domowej są zgodne wyłącznie co do jednej kwestii: odrzucenia jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz.” [Konflikty]

• Wybory w Senegalu miały się odbyć w tym miesiącu. Jednak władze przesunęły je o 10 miesięcy, co wywołało wzburzenie opinii publicznej związane także z tym, iż niektórzy politycy opozycji zostali siłowo usunięciu z budynku parlamentu przed głosowaniem dotyczącym przesunięcia wyborów. Al-Dżazira pisze o niepokojach w samym kraju po tej decyzji, natomiast AP News opisuje reakcje państw regionu. [Al-Dżazira], [AP News]

Ameryka Łacińska

• W Salwadorze odbyły się wybory prezydenckie i ogromną przewagą głosów wygrał je obecny prezydent Nayib Bukele, chociaż konstytucja zabrania piastowania urzędu prezydenta przez dwie kadencje. The Guardian ma artykuł przypominający, co dokładnie działo się ostatnio w Salwadorze, a Americas Quarterly przygotował opinie kilku ekspertów na temat wyniku wyborów. [The Guardian], [Americas Quarterly]

• Gdyby Wam było mało, to Dział Zagraniczny ma również materiał o Salwadorze.