Wydanie 170, 02.02.2024

7 miesięcy temu

Wstęp nie dojechał gdyż został zablokowany przez rolników blokujących drogi. Zapraszamy do czytania.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Prezes Orlenu został odwołany. O ocenę działań i o (polityczną?) przyszłość najpotężniejszego menadżera spółek skarbu państwa poprosiliśmy eksperta Polityki Insight, Ryszarda Tomaszewskiego” Polecamy wywiad z którego można się dowiedzieć, iż niekoniecznie wszystko co zrobił Orlen pod rządami Obajtka należy krytykować. [OKO.press]

• „Ministerstwo Zdrowia nie ogłosiło wytycznych w sprawie aborcji. Leszczyna: nie są dla mnie satysfakcjonujące” O tym, co niedawno mówiła ministra Leszczyna, dowiecie się z artykułu serwisu TVN24. Polityka ma za to artykuł skupiający się na planowanych zmianach w klauzuli sumienia. [TVN24], [Polityka]

• „Antykoncepcja awaryjna będzie dostępna bez recepty – zapowiedział Donald Tusk. W tokfm.pl dominikanin Paweł Gużyński tłumaczy, dlaczego Kościół tak bardzo się tym oburzył. Z kolei ginekolożka Gizela Jagielska odpowiada mężczyznom z jego organizacji, iż źródło ich zmartwień... nie istnieje.” Polecamy ten artykuł, ponieważ wokół antykoncepcji awaryjnej krąży dużo dezinformacji, część na pewno rozprowadzana celowo. [TokFM]

• „W tym samym sądzie rejestrowym referendarze w zbliżonym stanie prawnym wydali odmienne decyzje w sprawach TVP, Polskiego Radia i PAP. Próbujemy wyjaśnić, skąd te różnice.” Więcej decyzji KRS wcale nie sprawia, iż ocena legalności działań ministra Sienkiewicza jest łatwiejsza. Polecamy artykuł, który stara się rozwiać przynajmniej część wątpliwości. [OKO.press]

• „Zapowiadany przez Hołownię panel obywatelski o mediach powinien przedstawić wnioski przed wakacjami. O ile oczywiście organizatorzy staną na głowie, bo to jest tempo wariackie. Przedsięwzięcie jest trudne, ale daje szansę na pomysły, na jakie władza sama nie wpadnie. I na obejście weta Dudy. Więc albo to, albo z reformą mediów czekamy do lata 2025 roku” [OKO.press]

• „Prowadzonym przez zakonnice Domem Pomocy Społecznej w Kamieniu Krajeńskim od października zajmuje się prokuratura. W ośrodku miało dochodzić do znęcania się nad podopiecznymi. Sprawę opisał reporter TOK FM Michał Janczura. Zdaniem Marii Libury takie sytuacje pokazują, iż powinniśmy jak najszybciej odejść od DPS-ów. – To, iż one są instytucjami odizolowanymi, powoduje, iż kontrola zewnętrzna jest bardzo trudna – mówiła w TOK FM ekspertka z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.” [TokFM]

• „Strefa Czystego Transportu w Krakowie idzie do zmiany po decyzji sądu. W Warszawie z planów Ratusza zostały trociny. Przeciwnicy nowych rozwiązań walczą o swoje auta. Stare diesle stały się symbolem wolności wyboru, a Strefy – opresji oderwanego od rzeczywistości państwa” [OKO.press]

• „W dzisiejszym odcinku Joanna Sawicka i Kastor Kużelewski opowiadają o kulisach i konsekwencjach decyzji Donalda Tuska, który ogłosił wczoraj, iż KO wystartuje w wyborach samorządowych bez Lewicy. Rozmowę prowadzi Andrzej Bobiński.”

• „«Władza to nie środek do celu; władza to cel» – pisał George Orwell w książce Rok 1984. Ale choćby on w swej proroczej książce nie przewidział, iż widzący i słyszący wszystko Wielki Brat będzie mógł korzystać z zaawansowanej technologii cyfrowej i zmieniać za jej pomocą rzeczywistość aż tak dogłębnie. W Polsce doprowadziło to do naruszeń stan­dardów konstytucyjnych, inwigilowania opozycji, można mieć wreszcie choćby tak fundamentalne wątpliwości, czy wybory parlamentarne przed czterema laty były uczciwe.” Polecamy artykuł oraz podkast powszechny na temat wykorzystywania Pegasusa przez polskie służby. [Tygodnik Powszechny]

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich.

• „W tym odcinku prezentujemy scenariusze konfliktu na Ukrainie na 2024 rok. Jak będzie wyglądać wojna na Ukrainie w kolejnych miesiącach? Czy Rosja zdobędzie się na nową ofensywę? Ile wytrwa Ukraina bez pomocy zachodu? Czy możliwe są rozmowy pokojowe? Tłumaczą Marek Menkiszak, Justyna Gotkowska, Tadeusz Iwanski i Andrzej Wilk.”

„Marek Świerczyński mierzy się z pytaniem, czy Europa jest w stanie sama, bez Stanów Zjednoczonych, skutecznie wspierać dalsze wysiłki Ukrainy na polu walki. Podsumowuje drugi rok wojny i prognozuje, co może przynieść 2024 r. Rozmowę prowadzi Magdalena Cedro.”

Czy Prezydent Zełenski zwolni generała Załużnego? Przez ostatni tydzień krążyło sporo plotek mówiących, iż może się to zaraz stać. Co takiego zaszło, iż konflikt między głównodowodzącym armią a prezydentem stał się tak otwarty? [The Economist]

Jesteście ciekawi, jakie lekcje dotyczące działalności państwa w sferze cyfrowej można wyciągnąć z wojny w Ukrainie? Brookings Institution przygotowała kilkudziesięciostronicowy raport na właśnie ten temat. [The Brookings Institution]

Kilka innych ciekawych artykułów:

• Ukraina: kontrowersyjne działania organów ścigania wobec biznesu [OSW]

• Spotkanie Fico–Szmyhal: dwutorowa polityka Słowacji wobec Ukrainy [OSW]

• Ukraińskie uderzenia w rosyjski sektor paliwowy [OSW]

• Perspektywy pomocy Kanady dla Ukrainy [PISM]

---

Europa

• „Czeski rząd w ostatniej chwili zmienił warunki przetargu na rozbudowę elektrowni jądrowej w Dukovanach. Ma być ona jeszcze większa, a rozbudowa obejmie także elektrownię w Temelinie. Z czeskiego przetargu wypadli też Amerykanie.” [Euractiv]

• „Katalońscy separatystyczni ustawodawcy zadali hiszpańskiemu rządowi cios we wtorek, głosując przeciwko ustawie amnestyjnej, która miała pomóc setkom ich zwolenników, którzy byli zaangażowani w nieudaną próbę uzyskania niepodległości przez Katalonię w 2017 roku.(…) Argumentowali oni, iż proponowana ustawa nie idzie wystarczająco daleko.” Hiszpania przypomina, iż rząd mniejszościowy gwarantuje brak nudy. [Euronews]

• Ruszyły największe ćwiczenia NATO od lat. „Jaka jest skala ćwiczeń? Jaką rolę odgrywa w nich Polska? Na jakie zagrożenia Sojusz zwraca uwagę? Czy poza zagrożeniem konwencjonalnym ćwiczy się także obronę przed działaniami hybrydowymi i cybernetycznymi? Jak Rosja reaguje na przeprowadzenie tak dużych ćwiczeń ze strony Sojuszu Północnoatlantyckiego?” Polecamy ostatni segment zeszłotygodniowej depeszy PISM. W odcinku także o poparciu Turcji dla akcesji Szwecji do NATO oraz o protestach europejskich rolników.

• Protesty rolników dostrzegła Komisja Europejska, co widać po pomysłach na korektę planów dotyczących ochrony środowiska i dopłat dla rolników. Czy jednak wystarczy to, żeby zaspokoić lobby rolnicze? [Euronews]

• „Faworyci Alexander Stubb i Pekka Haavisto zakwalifikowali się w niedzielę do drugiej tury wyborów prezydenckich w Finlandii, która odbyła się na tle popsutych stosunków z sąsiednią Rosją.” [France24]

• Jeśli chodzi o rosyjskich szpiegów w europejskiej polityce, to mieliśmy doniesienia o dwóch różnych przypadkach. W pierwszym artykule The Insider pisze o łotewskiej europarlamentarzystce, która od lat prowadziła prorosyjskie działania. Drugi mówi o asystencie poselskim w niemieckim Bundestagu, którego rosyjski oficer prowadzący jest raperem. Chyba nikogo nie zaskoczy, iż był to asystent w skrajnie prawicowej partii AfD. [The Insider #1], [The Insider #2]

• Nie strasz, nie strasz, bo... wycofasz weto i zgodzisz się na 50 miliardów pomocy dla Ukrainy. O kim mowa? Wiadomo. Węgry wycofały swoje weto, co pozwoli państwom UE wspomóc Ukrainę kwotą 50 mld euro, o czym pisze Euronews. A jeżeli chcecie wiedzieć trochę więcej o obecnym (kolejnym) konflikcie UE-Węgry, to polecamy ostatni Raport na dziś Dariusza Rosiaka, w którym gościem był Dominik Héjj. [Euronews]

• Prawicowa premierka Włoch, Giorgia Meloni gościła przywódców państw afrykańskich i na tym spotkaniu zaprezentowała swój nowy program rozwojowy skierowany właśnie do nich. Obiecując traktowanie jak równorzędnych partnerów mówiła m.in o inwestycjach energetycznych. Oczywiście wszyscy wiedzą, iż celem Włoch jest ograniczanie liczby migrantów przybywających do Europy z tego kierunku. Niektórzy afrykańscy przywódcy uszczypliwie zauważali, iż brak wcześniejszych konsultacji tych pomysłów nie świadczy o równorzędnym traktowaniu. [France24], [Africa News]

• Czy działania Włoch wystarczą do ustablizowania szlaków migracyjnych prowadzących do Europy? Analiza Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych przekonuje, iż państwa europejskie powinny mieć zharmonizowaną ofertą polityczną dla państw północnej Afryki, żeby być w stanie uzyskać cele na jakich im zależy. [Europejska Rada Spraw Zagranicznych]

• „Premier Gruzji podał się do dymisji. Nowym szefem rządu ma zostać Irakli Kobachidze, który słynie z antyzachodnich wypowiedzi” Polecamy analizę Agnieszki Filipiak na temat przetasowania w Gruzji oraz garść newsów z innych państw Kaukazu. [Przegląd Agnieszki Filipiak]

• Kolejne dwie audycje o Słowacji od Miłosza Szymańskiego z kanału Za Rubieżą. Pierwszy o polityce obecnego premiera i drugi o historii tego kraju.

---

Bliski i Środkowy Wschód

• „O obecnej sytuacji w strefie Gazy opowiada analityk OSW, Marek Matusiak. Czy Izrael ma plan, jak zakończyć operację w strefie Gazy? Czy premierowi Netanjahu na tym zależy? Co z oskarżeniami o zbrodnie wojenne? Czy możliwa jest eskalacja w konflikcie Izrael-Liban? Zapraszamy do słuchania!”

• „Zarządzeniem tymczasowym z 26 stycznia br. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) zobowiązał Izrael do zapobieżenia aktom ludobójstwa w Strefie Gazy i poprawy sytuacji humanitarnej na jej obszarze.” Nie jest to jednak wezwanie do zaprzestania działań zbrojnych w Strefie Gazy, ani koniec sprawy przed MTS. Dołączamy również artykuł od Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (pan-europejskiego think-tanku) o tym, dlaczego państwa europejskie powinny popierac i naciskac na wzdrożenie postanowienia MTS mimo odmiennego stanowiska w sprawie toczącego się konfliktu od powoda rozprawy czyli RPA i innych państw o zbliżonym stanowisku. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Europejska Rada Spraw Zagranicznych]

• „Hezbollah wykorzystuje wojnę w Strefie Gazy, by wzmocnić naciski na Izrael w trwających sporach terytorialnych. Jednocześnie sprzeciw mieszkańców wobec włączenia Libanu do wojny z Izraelem skłania Hezbollah do niezwiększania skali zaangażowania. Może się to jednak zmienić pod wpływem kolejnych ataków Izraela wykraczających poza przygraniczne terytoria Libanu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• W Jordanii zginęło 3 żołnierzy amerykańskich. Ataku na bazę Tower 22 dokonały powiązane z Iranem bojówki szyickie operujące w regionie. Są to pierwsze ofiary śmiertelne po stronie amerykańskiej od początku serii ataków, która trwa od października 2023 r. USA zapowiedziało odpowiedź jednak nic nie wiadomo o jej skali i celach. [Konflikty #1], [Konflikty #2]

• Izrael ogłosił, iż 12 pracowników UNRWA (agendy ONZ pomagającej uchodźcom palestyńskim od opieki medycznej, żywnośiowej po edukację) było zaangażowanych w atak na Izrael z 7. października 2023 roku. 7 z nich miało wejść na teren Izraela, a 2 brać bezpośredni udział w porwaniu obywateli izraelskich. W odpowiedzi na te doniesienia szereg państw, w tym m.in. USA i państwa europejskie zawiesiły finansowanie agencji. UNRWA działając w Strefie Gazy zatrudnia tam około 13 tysięcy ludzi. Wobec wstrzymania finansowania przez głównych donorów UNRWA mówi o nadchodzącej katastrofie humanitarnej oraz bankrutwie w perpektywie miesiąca. [France24], [Reuters]

• Nie brakuje komentarzy, iż wstrzymanie finansowania przy tak kruchych dowodach/liczbach jest działaniem na wyrost. Do tego dochodzi fatalna sytuacja w Strefie Gazy, gdzie pomoc humanitarna jest teraz wyjątkowo potrzebna. Wzywają do tego analitycy polityczni w Europie i szerzej pojętym Zachodzie. Amerykanie zaś postulują zmianę warunków przekazywania pomocy znim nastąpi jej wznowienie. [Europejska Rada Spraw Zagranicznych], [US News]

• Joe Biden nałożył na 4 izraelskich osadników z Zachodniego Brzegu Jordanu sankcje. Jest to związane z agresynymi poczynaniami środowisk osadniczych. W Waszyngtownie narasta irytacja wobec działań Izraela, który odrzuca dwupaństwowe rozwiązanie konfliktu, za którym konswekwentnie i od lat stoją Amerykanie. [The Guardian]

• Na Morzu Czerwonym przez cały czas zagrożone jest bezpieczeństwo żeglugi. Rakieta Huti poważnie uszkodziła zbiornikowiec przewożący surową benzynę. Jest to pierwszy przypadek uszkodzenia statku na taką skalę. Statek nie ma nic wspólnego z Izraelem, a co ciekawe, przewożony ładunek to benzyna rosyjska, w więc sojusznika największego sponsora Hutich. Kolejna rakieta Hutich, która zmierzała w stronę niszczyciela marynarki wojennej USA została zniszczona. Co jednak jest nowością, pocisk został unieszkodliwiony dopiero przez system samoobrony okrętu phalanx, a nie przez działające w dużo większych odległościach od celu klasyczne systemy obrony przeciwlotniczej. [Konflikty #1], [Konflikty #2]

• Turecki parlamentarzysta, który odsiaduje 18-letni wyrok więzienia, został pozbawiony mandatu. Şerafettin Can Atalay reprezentujący Partię Pracujących Turcji ostał skazany w kwietniu 2023 roku na 18 lat więzienia za próbe obalenia rządu (chodzi o organizację protestów związanych z parkiem Gezi w Stambule w roku 2013). W maju odbyły sie wybory, listy kandydatów juz były zatiwerdzone, a on został wybrany do parlamentu. W tle są spory dwóch najwazniejszych sądów w kraju – sądu kasacyjnego oraz trybunału konstucyjnego. W sporze tym sądy wzajemnie komentują swoje wyroki i postanowienia jako niekonstytucyjne. [Reuters]

• Amerykanie mieli zatwierdzić duży pakiet dostaw uzbrojenia dla Izraela. Jak informują izraelskie media chodzi o trzecią eskadrę F-35I (samolotów postrzeganych jako najważniejsze w przypadku otwartego konfliktu z Iranem), a także o samoloty F-15EX, śmigłowce AH-64 i duże dostawy amunicji. [Konflikty]

---

Azja

• „W ciągu ostatniego roku relacje międzykoreańskie znacznie się pogorszyły. (…) Zwiększa to prawdopodobieństwo destabilizacji na Półwyspie Koreańskim. Byłaby ona niekorzystna dla Polski, m.in. skłaniając USA do zwiększonego zaangażowania w Azji Wschodniej kosztem Europy Wschodniej.” Polecamy zwięzłą analizę [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych].

• CNN w grudniu zeszłego roku donosiło o tym, iż współczynnik urodzeń w Korei Południowej znowu spadł. Jednym z powodów niechęci kobiet do rodzenia dzieci jest patriarchalny model społeczeństwa koreańskiego. The Cut na początku 2023 roku opublikował interesujący reportaż o kobietach, które się z tego patriarchalnego społeczeństwa wypisały. Jak to robią? Czy są szczęśliwe? Zapraszamy do lektury. [The Cut (miękki paywall)], [CNN]

• Chiny eksportują wiele rzeczy. Eksportują też przestępczość zorganizowaną. Brookings Institution przygotował analizę opisującą, co dokładnie chińskie gangi robią na świecie, gdyż jest to dużo więcej niż tylko obrót narkotykami czy pranie brudnych pieniędzy. Z analizy dowiecie się też o tym, na co na świecie może mieć największy wpływ w tym roku działalność chińskich grup przestępczych. [The Brookings Institution]

• Mija właśnie rok wojny domowej w Mjanmie. Podróż bez Paszportu przygotowała specjalny, dłuższy odcinek podcastu na ten temat z prof. Bogdanem Góralczykiem i dr. hab. Michałem Lubiną.

• Były premier Pakistanu Imran Khan został skazany w dwóch procesach na 10 i 14 lat więzienia. Felieton w serwisie The Guardian podsumowuje karierę polityczną Khana oraz opisuje, jak do tego doszło. Czy to koniec kariery tego polityka? Czy jego zwolennicy protestami doprowadzą do zmiany decyzji establishmentu politycznego? Czas pokaże. [The Guardian]

---

Afryka

• „Pod koniec stycznia w Burkina Faso wylądował 100-osobowy rosyjski kontyngent, który w przyszłości ma zostać rozszerzony o kolejnych 200 ludzi. Przybyli należą do Korpusu Afrykańskiego – niedawno powstałej struktury podporządkowanej Ministerstwu Obrony FR, która zastąpiła rozwiązaną w ub.r. Grupę Wagnera.” Polecamy, krótką analizę zmiany szyldu grupy Wagnera w Afryce. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Sytuacja polityczna w Afryce Zachodniej ulega dalszemu pogorszeniu. Rozłam w łonie ECOWAS zapowiada koniec marzeń o budowie organizacji między­na­ro­dowych i realizacji idei panaf­ry­kańskich. Odradzający się klub dyktatorów, jak kiedyś złośliwie określano Organizację Jedności Afrykańskiej, świadczy o tym, iż region cofa się politycznie do czasów zimnej wojny. Osłabienie struktur ośmieli orga­ni­zacje pozapaństwowe – sepa­ra­tystów, terro­rys­tów i zor­ga­ni­zowane grupy przestępcze.” [Konflikty]

• „Sąd Najwyższy Kenii orzekł przeciwko rządowemu planowi wysłania setek policjantów na Haiti w celu kierowania wspieraną przez ONZ wielonarodową misją do walki z eskalacją przemocy gangów w tym karaibskim kraju.” [The Guardian]

• „Tysiące ludzi maszerowało w miastach i miasteczkach w Kenii podczas sobotnich protestów w związku z niedawnymi zabójstwami kilkunastu kobiet. Demonstracja przeciwko femicydowi (zabójstwom kobiet) była największym wydarzeniem, jakie kiedykolwiek odbyło się w kraju przeciwko przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć.” AP News pisze o niedawnych protestach, a film dokumentalny BBC sprzed dwóch lat opisuje szerzej ten problem. [AP News]

Ameryka Łacińska

• Jak konflikt w Strefie Gazy wpłynął na Amerykę Południową? Jakie skutki ma dla diaspory żydowskiej i palestyńskiej w tym regionie? Jak wpłynął na stosunki z Izraelem i Stanami Zjednoczonymi? Na te pytania stara się odpowiedzieć artykuł [The Global Americans].

• W wydaniu 166. pisaliśmy, iż zmiany w prawie pracy proponowane przez libertariańsko—prawicowego prezydenta zostały tymczasowo zawieszone przez sąd. Właśnie panel trzech sędziów ogłosił, iż proponowane zmiany ogłoszone w formie dekretu prezydenckiego są niekonstytucyjne i muszą wpierw zostać zatwierdzone przez parlament. [AP News]

• Prezydent Argentyny uważa też, iż „przemoc nie ma płci” i zamierza ograniczać prawa, które mają walczyć z femicydem – mordowaniem kobiet dlatego, iż są kobietami. Chociaż organizacje pozarządowe wskazują, iż problem się nasila, a coraz więcej kobiet ginie z tego powodu, to nowy prawicowy prezydent nie przejmuje się tymi głosami. [The Guardian]

• Mimo optymizmu związanego ze zbliżającymi się wyborami w Wenezueli nie oczekiwaliśmy, iż przyniosą pełną demokratyzację, ale (tak jak wielu ekspertów) liczyliśmy na krok w dobrym kierunku. Jednak wygląda na to, iż te oczekiwania pozostaną całkowicie niespełnione. Kandydatka na prezydentkę wystawiona przez partie opozycyjne została wykluczona z życia publicznego na 10 lat, co zostało właśnie potwierdzone przez najwyższy sąd tego kraju, uważany za działający zgodnie z wolą prezydenta Maduro. Stany Zjednoczone zapowiadają ponowne wprowadzenie sankcji. [AP News], [Americas Quarterly]

• „Na początku stycznia minął rok od przejęcia prezydentury przez Luiza Inácio Lulę da Silvę. Był to rok pełen zmian w brazylijskiej polityce, gdyż obecny prezydent bardzo różni się od swojego poprzednika – Jaira Bolsonaro. O tym, co rzeczywiście się zmieniło, jak wygląda polityka obecnego prezydenta zarówno w kwestiach wewnętrznych jak i międzynarodowych, w rozmowie z Sarą Nowacką opowiada Bartłomiej Znojek, analityk PISM ds. państw Ameryki Łacińskiej.”

• A co teraz dzieje się w Brazylii? The Guardian pisze o tym, jak policja przeszukała jedną z posiadłości Jaira Bolsonaro w ramach śledztwa o nielegalne zakładanie podsłuchów w czasie jego rządów. BBC za to informuje o tym, iż w związku z tym śledztwem obecny prezydent zwolnił zastępce dyrektora krajowej agencji wywiadowczej. [The Guardian], [BBC]

Ameryka Północna

• W Kanadzie wybuchł skandal. Jednak tym razem nie chodzi o dawne prześladowanie rdzennej ludności, tylko skandal seksualny związany z hokeistami. CBC pisze o tym, jak śledztwo w sprawie gwałtu ujawniło, iż rządowa organizacja hokeja na lodzie miała sekretne fundusze, na których trzymała środki na wypłacanie odszkodowań w sprawach związanych z molestowaniami i gwałtami dokonywanymi przez zawodników. [CBC]

• „Premierka prowincji Alberta w Kanadzie, Danielle Smith ogłosiła w środę w filmie opublikowanym w mediach społecznościowych, iż Alberta wprowadzi zakaz leczenia hormonalnego, blokowania dojrzewania płciowego i operacji afirmujących płeć dla dzieci w wieku 15 lat i młodszych.” Ideologiczny wpływ na medycynę dotyczącą społeczności LGBTQ dotarł do Kanday i tak jak zwykle argumentem jest dbanie o dobro dzieci. [CBC]

• W Stanach Zjednoczonych, w stanie Ohio politycy partii republikańskiej przyznali się, iż ich celem jest zakazanie jakiejkolwiek opieki medycznej dla osób trans – także dla dorosłych. The New Republic pisze więcej o nagraniu audio, na którym słychać tę deklarację. Nie wiem czy należy Wam przypominać, iż ataki na społeczność transpłciową w Stanach Zjednoczonych były na samym początku argumentowane dbaniem o dobro dzieci. [The New Republic]

• A jeżeli chodzi o prześladowanie społeczności trans, to republikańskie stany nie ustają w działaniach. Erin in the Morning pisze o tym, jak Floryda likwiduje zmianę płci opisanej na prawie jazdy, a osoby, które już to dokonały mogą zostać oskarżone o oszustwo. The Texas Tribune informuje o tym, iż prokurator generalny stanu Texas domaga się akt medycznych transpłciowych nastolatków, którzy (zmuszeni stanowym zakazem) udali się po pomoc specjalistów do innych stanów. [Erin In The Morning], [The Texas Tribune]

• Czy Donald Trump ma 83 miliony dolarów? Mogą mu się przydać, gdyż właśnie tyle ma łącznie zapłacić E. Jean Carroll po przegranym procesie o zniesławienie. Łączy się on z oskarżeniem o gwałt, jaki E. Jean Carroll wysunęła wobec Trumpa kilka lat temu. Więcej o obydwu sprawach pisze [The Guardian].

• W stanie Alabama wykonano karę śmierci dzięki nie przetestowanej wcześniej metody polegającej na uduszeniu skazanego czystym azotem. Wywołało to wiele kontrowersji, gdyż wielu ekspertów uznaje to za nadmiernie okrutną metodę, o czym pisze The Guardian w dwu artykułach. NPR za to pisze o tym, iż w Stanach Zjednoczonych wzrosła liczba wykonywanych kar śmierci mimo tego, iż poparcie społeczne dla takich wyroków maleje. [The Guardian #1], [The Guardian #2], [NPR]

• Wiecie, kto może zdecydować o wygranym zbliżających się wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych? Taylor Swift. Chociaż jeszcze nie wyraziła ona oficjalnego poparcia dla Joe Bidena, to prawicowi influencerzy już uważają gwiazdę muzyki za wroga prawicowych wartości, a jej związek z gwiazdą futbolu amerykańskiego za operację psychologiczną zaplanowaną przez Pentagon. The Rolling Stone donosi, iż współpracownicy Donalda Trumpa przygotowują się do pełnoskalowego ataku na piosenkarkę. [The Rolling Stone]

• „Donald Trump został pierwszym od półwiecza kandydatem Republikanów, który wygrał w prawyborach i w Iowa, i w New Hampshire. Ale – parafrazując Nikki Haley – skoro jest tak dobrze, to czemu Trump jest tak wściekły? I dlaczego republikańskie elity tak zaciekle namawiają Haley do tego, żeby zrezygnowała z ubiegania się o partyjną nominację? I w co tak naprawdę gra Haley?”

Oceania

• Na Papui Nowej Gwinei w związku z awariami układu chłodzenia w szpitalu oraz przepełnieniem kostnicy planowany jest masowy pogrzeb 250 osób, po których ciała nikt się nie zgłosił. Nie jest to pierwszy tego typu pogrzeb. Odebranie ciał i przetransportowanie ich do odległych części kraju jest dla wielu mieszkańców Papui zbyt kosztowne i nie mogą sobie na to pozwolić. [Post Courier]

• W wydaniu 167. pisaliśmy o zamieszkach na Papui Nowej Gwinei. U ich podłoża leży słaba sytacja socjoekonomiczna mieszkańców. Rosnące bezrobocie z coraz liczniejszymi kohortami młodych ludzi wchodzących na rynek pracy, gdzie tej pracy za wiele nie ma. Dr Olugbenga Ige z Narodowego Instytutu Badawczego postuluje utworzenie „Korpusu Służby Młodych” gdzie młodzi ludzie braliby udział w potrzebnych społeczeni pracach w różnych częściach kraju. Czy to skuteczne rozwiąznie problemu bezrobocia, czy tylko przełożenie go w czasie? I czy w ogóle znajda sie fundusze na wprowadzenie takiego projektu? Czas pokaże. Dr. Ige mówi, iż wzrosuje się na analogicznych roziwązaniach z Ameryki Środkowej i państwach o podobnej strukturze demograficznej. [Radio New Zealand]

Ekonomia i gospodarka

• „Wiceminister rozwoju Krzysztof Kukucki zdradza OKO.press, iż kontrowersyjnemu programowi dopłat do kredytów będzie towarzyszyć pakiet rozwiązań pobudzających podaż. Chodzi zarówno o inwestycje w mieszkania samorządowe, jak i rynek prywatny. A co z podatkiem katastralnym?” [OKO.press]

• „Kłopoty w Niemczech realizowane są już od pewnego czasu. Praktycznie każdy wie, iż Niemcy są naszym najważniejszym partnerem handlowym. Dlatego nie bez powodu wielu recesje w gospodarce niemieckiej łączy z przyszłymi turbulencjami w Polsce. Jednak jak do tej pory nie widać negatywnych efektów recesji w Niemczech w naszym eksporcie. Dlaczego?” jeżeli macie uczucie deja vu, to tak – jest to ten sam artykuł, który polecaliśmy tydzien temu. Tylko tym razem zamieszczamy poprawny link. [Obserwator Gospodarczy]

• „Kolejne dane pokazują, iż blask gospodarek Europy Południowej nie gaśnie. W czwartym kwartale kraje tego regionu rosły w bardzo szybkim tempie. Przede wszystkim zaskakuje gospodarka Hiszpanii, która zanotowała wzrost o 0,6% kwartał do kwartału wobec konsensusu wynoszącego 0,2%. Naszą uwagę przykuła zdrowa struktura wzrostu. Z pewnością, pomagają środki z unijnego funduszu odbudowy po pandemii NGEU. ” [Obserwator Gospodarczy]

Nauka i technologia

• Jakie były początki kalkulatorów? Z jakimi problemami spotkali się uczeni, którzy próbowali je opracować? Dlaczego wybitni matematycy poświęcali czas na ich stworzenie? Na te pytania odpowie artykuł [Kwantowo].

• Czy raportowanie klientom o błędach systemu jest potrzebne? Historia skandalu na brytyjskiej poczcie pokazuje, iż tak (więcej o tej historii znajdziecie w artykule BBC), gdyż gdyby pokrzywdzeni nie wiedzieli od twórcy oprogramowania, iż przez pewien czas działało ono błędnie, byłoby im trudniej domagać się odszkodowania od pracodawcy. CEPA przedstawia krótki tekst, w którym szerzej opisuje potrzebę transparentności raportowania błędów przez twórców oprogramowania. [CEPA], [BBC]

• „Pytanie, czy można żyć poza Międzynarodową Stacją Kosmiczną (ISS) jest w najlepszym razie retoryczne – ale czy jakikolwiek żywy organizm na Ziemi mógłby sobie z tym poradzić? Pewien niepozorny twardziel to zrobił i dostarczył przynajmniej przybliżonego dowodu na to, iż życie może istnieć na Marsie.” [Explorers Web]

• „Jak wydry chronią słone bagna przed erozją? Samolubnie. Wydry morskie nieumyślnie chronią roślinność, która spaja piaszczyste wybrzeża.” [Nature]

• „Wybuchy epidemii odry wywołują niepokój: co mówią dane. Drastyczny wzrost liczby zakażeń w Wielkiej Brytanii i Europie wynika ze spadku liczby przyjmowanych szczepionek.” [Nature]

• 20 stycznia minęło 50 lat od pierwszego lotu samolotu YF-16, prototypu samolotu F-16. Od tego czasu samolot uległ licznym modyfikacjom, powiększano jego możliwości i zamawiali go kolejni klienci. Najnowsze odmiany F-16 Fighting Falcon schodzą z linii produkcyjnej i być może mają przed sobą kolejne pół wieku służby. O samolocie będącym podstawą niejednych sił lotniczych, o historii, rozwoju i przyszłości w artykule ze sporą ilością zdjęć F-16 w przeróżnych malowaniach opowiadają Konflikty. [Konflikty]

Idee, kultura, społeczeństwo

• W mediach społecznościowych gorliwie propagowane jest mapka z procesami czarownic, z której wynika, iż na terenie Polski procesów wcale nie było. Często łączy się także fenomen procesów o czary z reformacją. Czy taka narracja w pełni odpowiada prawdzie? Podane linki poddają to w wątpliwość. [Konkret24], [Historia w Kieliszku @ Facebook]

• „Skąd wzięło się w hicie Netflixa przedstawienie kopulujących dzików? Dlaczego na jednej ze średniowiecznych miniatur ktoś wyrywa sobie serce z piersi? I o co chodzi z ”fallusowym drzewkiem„?” Sztuka Powszechnie Nieznana na temat czołówki ostatniego hitu Netflixa, serialu 1670. [Ilustracje do audycji]

• „Wśród licznych problemów, które obnażyła napaść Rosji na Ukrainę, chyba najmniej uwagi poświęca się zasobom ludzkim. Krótko mówiąc: brakuje nie tylko rezerw, ale w ogóle chętnych do służby, i jest to problem globalny. W Niemczech wraca z tego powodu dyskusja o dopuszczeniu obcokrajowców do służby w Bundeswehrze, a w Australii pojawił się pomysł zaciągu wśród mieszkańców wysp Pacyfiku.” [Konflikty]

• „W świecie, w którym większość ludzi ma co najmniej kilka powodów do niezadowolenia z danej władzy i coraz mniej ufa elitom, populizm pozostanie skutecznym narzędziem do konstruowania narracji, w których różne źródła irytacji otrzymują wspólne wyjaśnienie. Nie będzie to jednak polityka dla ludzi głupich, jak uważają niektórzy, ale sfrustrowanych.” [Kultura Liberalna]

• Niedawno social media obiegły wątki i artykuły na temat gwałtownie rosnącej polaryzacji między młodymi mężczyznami i kobietami. O ile ogólny trend (bardziej liberalne kobiety i bardziej konserwatywni mężczyźni) jest prawdziwy, o tyle warto uważać na śmiałe tezy stawiane w nagłówkach. Rzeczywistość jest dużo bardziej zniuansowana – sporo zależy od kraju (z jednej strony Korea z antyfeminizmem wśród mężczyzn, z drugiej Niemcy, gdzie młodzi na skrajne partie głosują rzadziej niż na centrowe z mainstreamu), doboru próby oraz definiowania osi polaryzacji (dobrym przykładem jest Polska, gdzie młodzi mężczyźni deklarują głos na Konfederację, ale jednocześnie spora część z nich z aborcją czy związkami partnerskimi problemu nie ma; jednocześnie młode kobiety w dużej mierze głosują na partie jednoznacznie proukraińskie, jak KO czy Lewica, ale same są najbardziej sceptyczną grupą wobec uchodźców z Ukrainy). Dodatkowo, wiele danych sugeruje, iż w XXI wieku obie płcie się liberalizują – co najwyżej robią to w różnym tempie. [Probably Overthinking It]

• Czy dacie wiarę, iż chęć naśladowania Chrystusa i Franciszka, zmiany kościoła i wprowadzenia przez to nowej epoki w dziejach ludzkiej duchowości mogła zaprowadzić was na inkwizycyjny stos? Takie to było średniowiecze w Europie. [Dasz Wiarę?]

• W poprzednim numerze polecaliśmy Wam podkast biorący na tapet twórczość Feliksa Konecznego i jego teorię cywilizacji. W tym tygodniu polecamy drugi odcinek tego samego słuchowiska, w którym prowadzący zastanawiają się czym adekwatnie jest ten Turan, gdzie są te zaniczyszczenia, kiedy nasza cywiliazacja upadnie i gdzie szukać nadziei oraz dlaczego znajdują się ludzie, którzy twórczośc Konecznego traktują poważnie.