Mamy nadzieję, iż dbacie o swoje zdrowie. Ale jeżeli jesteście chorzy to możecie leżeć w łóżku i czytać nowe wydanie Tygodnika.
Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Donald Tusk przywozi prezenty. Nie od Mikołaja ale z Brukseli. Co interesujące zarówno demokratyczny rząd jak i opozycyjny PiS nie mają do końca racji gdy to komentują. Pierwsi twierdzą, iż wszystko jest ich zasługą a drudzy mówią, iż to dowód, iż nie chodziło nigdy o żadną praworządność. OKO.press stara się wytłumaczyć jak jest naprawdę i przedstawić jasno komu co zawdzięczamy. [OKO.press]
A kto adekwatnie jest w nowym rządzie Donalda Tuska? Serwis BigData Gazety Wyborczej ma krótkie podsumowanie listy nowych ministrów. jeżeli wolicie format wideo/audio to Program Polityczny OKO.press podsumowuje zarówno expose Donalda Tuska jak i krótkie komentuje nowych ministrów. Znajdziecie tam też komentarz na temat skandalicznego zachowania Grzegorza Brauna.
Co zrobił poseł Braun? Zaatakował gaśnicą żydowską uroczystość odbywającą się w Sejmie. Z jednej strony to było przerażające ale z drugiej trudno nie śmiać się z absurdalności tego zachowania (które świadczy przecież o pewnym oswajaniu antysemityzmu) czy z posła Bosaka, który potem jak łania uciekał korytarzami sejmowymi przed dziennikarką, która chciała go przepytać o Brauna. [Krytyka Polityczna]
Jeśli kolega, który wcale nie popiera Konfederacji ale uważa, iż mają spoko program gospodarczy i będzie Was przekonywał, iż Braun wcześniej taki nie był więc nie można winić zdroworozsądkowego Mentzena, iż go wziął na listę to pokażcie mu wpis Koroluka, który ukazuje iż Braun od dawna jest ekstremistą. [Koroluk @ Twitter], [To samo ale nie wchodzi się na serwis Muska]
Jeśli słyszeliście dziennikarzy przekonujących, iż tym razem prezydent Duda na pewno będzie chciał się wybić na niezależność od PiS to mamy nadzieję, iż wzbudziło to Wasze rozbawienie. Tego samego dnia co Grzegorz Braun dokonał antysemickiego ataku w Sejmie prezydent Duda ułaskawił parę neonazistów, którzy byli skazani za napaść na dziewczynę idącą z tęczową torbą. (Konserwatywne pismo takie jak Rzeczpospolita oczywiście wolało napisać, iż to był wyrok „za szarpanie tęczowej torby”) [TVN24]
„TK Przyłębskiej chce zablokować zmiany w TVP. PiS będzie go teraz używał do walki z rządem Tuska” Śmieszyło nas w redakcji gdy komentatorzy po wyborach pisali, iż demokratyczne partie muszą się delikatnie obchodzić z przywróceniem praworządności w TK bo jeszcze PiS kiedyś to przeciwko nam wykorzysta. A tymczasem PiS razem z TK od razu ruszyli do działania i widać, iż będą dzięki Trybunału Kulinarnego blokować co tylko im się spodoba. Doniesienia z Putinowskiej Polski pisze właśnie o tym w krótkim komentarzu o tym po co PiSowi było zabetonowanie TK. [OKO.press], [Doniesienia z Putinowskiej Polski @ Facebook]
„Nie oczekuję szybkiej poprawy w ogólnym podejściu do zaburzeń psychicznych. Ale mam nadzieję, iż ten krzywdzący osoby z ADHD artykuł stanie się przyczynkiem do refleksji. Nie demonizujmy leków, bo to naprawdę szkodzi” Polecamy Wam artykuł w OKO.press, w którym lekarz polemizuje z artykułem z poczytnej prasy. jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o ADHD oraz tym jak wygląda w tej chwili leczenie w Polsce to polecamy wywiad, który możecie przeczytać w serwisie Gazeta. [OKO.press], [Gazeta]
Chociaż węgierski dyktator zgodził się na proces rozszerzenia UE (więcej o tym w dziale Europa), to nie wyraził zgodę na kolejną pomoc finansową dla Ukrainy. [Ukrainska Pravda]
Wracając z wizyty w Stanach Zjednoczonych prezydent Zełenski zatrzymał się w Oslo na szczycie państw nordyckich. [Yleisradio Oy]
„Mając przewagę liczebną i uzbrojenia na niebie, Ukraina użyła pocisków ziemia-powietrze, aby utrzymać rosyjskie samoloty na dystans. Ukraińskie wojsko ma nadzieję, iż wprowadzenie do walki F-16 odepchnie je jeszcze dalej – i utrzyma ukraińskie siły powietrzne w powietrzu przez długi czas.” [Reuters]
Nature pisze o tym, iż naukowcy powoli wracają w okolice Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Praca naukowa tam prowadzona musiała zostać przerwana po pełnoskalowej inwazji Rosji, ale teraz niektórzy naukowcy chcą wrócić do swoich badań. Dlaczego te badania są ważne zarówno dla nauki, lokalnej społeczności jak i obrony Ukrainy przed rosyjskim wojskiem, opisuje artykuł. [Nature]
Rosyjska propaganda na TikToku? Wątpimy, iż zaskoczymy Was tym newsem ale uważamy, iż warto opisywać sposób działania machiny propagandowej tego autorytarnego państwa. Być może ktoś z was dzięki temu zastanowi się dwa razy, zanim uwierzy w jakiś podejrzany filmik czy post. [BBC]
„Rosja werbuje migrantów z granic UE na wojnę z Ukrainą. W ostatnich tygodniach liczba migrantów na granicy białorusko-polskiej spadła, wzrosła za to na rosyjsko-fińskiej. W efekcie Finlandia zamknęła wszystkie przejścia drogowe z Rosją. Tymczasem Rosja zaczęła aresztować migrantów plączących się w okolicach granicy z nieważnymi rosyjskimi wizami i wprowadziła ustawę ograniczającą ich prawa.” [Krytyka Polityczna]
„Państwa członkowskie podjęły decyzje o otwarciu negocjacji akcesyjnych z Ukrainą, Mołdawią, a także przyznaniu Gruzji statusu państwa kandydującego.” jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o negocjacjach na szczycie UE oraz tym, co zrobił Orban, to polecamy analizę serwisu OKO.press lub Politico. [OKO.press], [Politico]
W związku z tym, iż (niestety) Orban odegrał dużą rolę na szczycie UE to przypominamy podcast OSW, który polecaliśmy Wam tydzień temu.
„W Serbii przedterminowe wybory parlamentarne, które będą zarazem plebiscytem nad rządami Aleksandra Vučića, który w coraz większym stopniu kontroluje państwo. Czy zjednoczona opozycja ma szansę go pokonać? Tłumaczy analityczka OSW, Marta Szpala”. Opracowanie jest dostępne w wersji tekstowej oraz jako materiał audio w formie rozmowy z jego autorką. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Czy prezydent Macron będzie w stanie rządzić Francją? Wybory parlamentarne odbyły się już jakiś czas temu, ale pytanie to pojawiło się teraz, gdyż flagowy projekt rządu Macrona (dotyczący zmiany prawa imigracyjnego) przepadł we francuskim parlamencie, co było dla wielu zaskoczeniem. [Politico]
„Biali Holendrzy zapewniają, iż kolor skóry nie jest dla nich istotny. Czarni Holendrzy mają na ten temat inne zdanie.” Autorka reportażu to Ula Idzikowska, dziennikarka, reporterka, absolwentka filologii niderlandzkiej, literatury porównawczej i dziennikarstwa śledczego. [Dział Zagraniczny]
„W historii konfliktu abchasko-gruzińskiego dwie kwestie odgrywają niezmiennie wiodącą rolę: język i pamięć. Pozbawianie języka, tłumaczone praktyczną koniecznością, zbyt często stawało się formą opresji. A pamięć, zbyt często fałszywie obiektywizowana, określana była mianem historii.” [Nowa Europa Wschodnia]
Nie wszyscy mieszkańcy Słowacji są zadowoleni z działań nowego rządu. W związku z pomysłem na zlikwidowania specjalnego urzędu prokuratury zajmującego się korupcją i przestępczością zorganizowaną oraz pomysłem na zmniejszenie kar za korupcję tysiące ludzi wyszło na ulice. [AP News]
Bliski i Środkowy Wschód
„Część izraelskiego rządu związana jest w tej chwili z najbardziej radykalną frakcją ruchu osadniczego – tzw. «młodzieżą ze wzgórz» , oskarżaną o prześladowanie palestyńskich cywilów czy wręcz dokonywanie pogromów. Hasło «młodzież ze wzgórz» nabrało popularności w mediach także po śmierci Juwala Kestelmana, cywila który niedawno zastrzelił zamachowców z Hamasu na obrzeżach Jerozolimy, po czym sam zginął ze strony Awiada Fridży, żołnierza związanego z radykalnym ruchem. Jak liczny jest ten odłam ruchu osadniczego? Czy ich działalność jest na rękę rządowi Izraela, czy może jest widziana przez polityków jako zagrożenie? Jak zmienia się oblicze izraelskiej armii pod wpływem osadników? O tym wszystkim opowiada mi Jarosław Kociszewski, redaktor naczelny portalu Nowa Europa Wschodnia i ekspert Fundacji Stratpoints.”
Prezydent USA Joe Biden powiedział, iż Izrael zaczyna tracić globalne poparcie w związku z „masowymi bombardowaniami” Strefy Gazy. Jego uwagi przekazane darczyńcom podczas wtorkowej zbiórki pieniędzy były wyrazem jego najostrzejszej jak dotąd krytyki przywództwa Izraela. [BBC]
Przeprowadzone w Strefie Gazy oraz na Zachodnim Brzegu Jordanu badania pokazują wzrost popularności Hamasu i spadek popularności Fatahu. Fatahu, który od przeprowadzonych po raz ostatni w 2006 roku wyborów rządzi na Zachodnim Brzegu. Na jego czele stoi Mahmud Abbas, będący prezydentem Palestyny. Jego ustąpienia domaga się 90% ankietowanych Palestyńczyków. [AP News]
I jeszcze jedna opinia. Jakub Bodziony rozmawia z Konstantym Gebertem (obaj z Kultury Liberalnej). Konstanty Gebert opowiada o tym, jak po ponad dwóch miesiącach rozwija się wojna w Izraelu i Gazie. Strefa Gazy – jak wygląda sytuacja humanitarna Palestyńczyków w Strefie i na Zachodnim Brzegu, gdzie dochodzi do pogromów? Hamas – ilu liderów i jaką infrastrukturę udało się wyeliminować Izraelczykom. Jak na wojnę reaguje cały Bliski Wschód – Iran, Liban i Arabia Saudyjska? (Przypominamy, iż Konstanty Gebert ma pro-izraelskie stanowisko).
Huti zaatakowali kolejny statek u wybrzeży Jemenu – tym razem norweski zbiornikowiec M/T Strinda. Idący z Malezji statek został trafiony pociskiem przeciwokrętowym, co doprowadziło do wybuchu pożaru na pokładzie. W obronie norweskiego tankowca stanęła francuska fregata Languedoc typu Aquitaine. Według komunikatu podanego przez francuski sztab generalny okręt miał zestrzelić jednego drona zagrażającego Strindzie. Wczoraj doszło do następnego ataku na statek, tym razem był to kontenerowiec. [Konflikty], [AP News]
W Egipcie zakończyły się trwające trzy dni wybory. Nie były one ani wolne ani uczciwe. Urzędujący prezydent Abd al-Fattah as-Sisi najpewniej wygra je uzyskując wynik około 90%. O problematyce wyborów przeczytacie w BBC, Voice of America przygotowało fotoreportaż, a w materiale audio od PISM Sara Nowacka nakreśla sytuację w Egipcie i wokół wyborów. [AP News], [Voice of America]
Szukając recepty na problemy gospodarcze w Turcji jej władze spoglądają w stronę Arabii Saudyjskiej. Wymian handlowa za ostatni rok wzrosła między oboma krajami o ponad 32%. Turcja liczy jednak, iż dostanie większy kawałek tortu z planowanych potężnych, zasilanych petrodolarmi inwestycji Saudyjskich. [Al-Monitor]
„Ostatnio w Islamskiej Republice Iranu mamy do czynienia z wysypem nowych typów bezzałogowych statków latających i amunicji krążącej, a każdy pojawiający się typ rzekomo przerasta możliwościami poprzednika. 10 grudnia irańskie media państwowe podały, iż siły zbrojne wzmocniły swoje zdolności w zakresie obrony powietrznej. Do arsenału wprowadzono bojowe bezzałogowe statki latające wyposażone w pociski rakietowe powietrze–powietrze.” [Konflikty]
Jeden jordański żołnierz zginął, a kolejny został ranny w strefie przygranicznej z Syrią. Miało tam miejsce starcie z przemytnikami narkotyków. Reżim Asadów zmienił Syrię w państwo narkotykowe, którego głównym towarem eksportowym jest tani stymulant, captagon. W regionie ciągle słychać o zatrzymanych transportach tabletek, bądź też starciach z przemytnikami. [AP News]
Azja
„Szczyt UE–Chiny, który odbył się 7 grudnia w Pekinie, potwierdził brak perspektyw na zmniejszenie różnic dzielących oba podmioty. Dotyczą one m.in. sprzeciwu UE wobec dostaw z Chin do Rosji produktów podwójnego zastosowania i ograniczeń w dostępie do chińskiego rynku. Brak postępów pokazuje, iż organizacja przyszłych spotkań na najwyższym szczeblu powinna być uzależniona od gotowości ChRL do modyfikacji polityki, np. w zakresie wsparcia dla Federacji Rosyjskiej.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Do Wietnamu przyleciał chiński przywódca Xi Jinping. Na szczycie w Hanoi Xi Jinping i szef Wietnamskiej Partii Komunistycznej Nguyen Phu Trong wezwali do wzmocnienia swoich strategicznych stosunków i zgodzili się współpracować w różnych kwestiach, od patroli morskich po handel i zapobieganie przestępczości. Oba państwa łączy jednak potężna wzajemna nieufność oraz spór o przebieg granicy na morzu, w związku z którymi, przez ostatnie lata Wietnam wykonał spory zwrot w kierunku USA. Czy Chinom uda się te działania zablokować lub choćby odwrócić? [BBC], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Jakie konsekwencje dla światowej gospodarki może mieć konflikt o Tajwan? Czy tylko w przypadku otwartej wojny świat czekają kłopoty? Na jakie zagrożenia narażona jest Polska? W ostatniej części Trylogii tajwańskiej OSW opowiadają o tym Jakub Jakóbowski i Maciej Kalwasiński. Zapraszamy do oglądania!”
„Co piąty młody Koreańczyk jako swoją główną postawę życiową deklaruje antyfeminizm, a kobiety bywają atakowane (również fizycznie) choćby za noszenie krótkich włosów. Skąd ta postawa, skoro kraj notuje największe nierówności płciowe z wszystkich państw rozwiniętych? O południowkoreańskim antyfeminizmie opowiada dr Roman Husarski z Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książki Kraj niespokojnego poranka i prowadzący bloga Wloczykij.org”
Premier Japonii ma rekordowo niskie poparcie (jedynie 17% w ostatnim sondażu) i chyba za wiele mu to poparcie nie wzrośnie, gdyż właśnie wybuchł kolejny skandal związany z finansami jego partii. Reuters pisze więcej zarówno o skandalu jak i o tym, w jaki sposób wiąże się on z walkami frakcyjnymi wewnątrz partii. [Reuters]
W Wietnamie tradycyjnym wręcz widokiem są taksówki motocyklowe. w tej chwili pojawia się dla nich konkurencja w postaci platform cyfrowych, z których można zamówić przejazd motocyklem. Na tym tle dochodzi do wielu scysji, a choćby pobić. Tradycyjni taksówkarze wypychają kierowców aplikacji poza strefy jak dworce autobusowe czy szpitale, ale aby zdobyć zaufanie klientów, noszą kurtki wskazujące na bycie kierowcą aplikacji. [Rest of World]
Afryka
„Ujawniono skalę przemocy seksualnej podczas wojny w Tigraju. (…) choćby po podpisaniu zawieszenia broni żołnierze i sprzymierzeni z nimi bojownicy atakują kobiety. Coraz więcej ofiar mówi wprost o tym, co je spotkało i jak wygląda los mieszkanek prowincji.” [Konflikty]
„Południowoafrykański sąd orzekł w poniedziałek, iż uznanie przez rząd króla narodu Zulusów w zeszłym roku było niezgodne z prawem, potencjalnie rozpoczynając nową bitwę o sukcesję.” [The EastAfrican]
Dzisiaj w Sudanie dominującym wyznaniem jest Islam. Jak wyglądało to przez wieki, jakimi drogami przenikał on do społeczeństwa, jak wypierał chrześcijaństwo i jak ważne dla Sudańczyków przez wieki były tradycje i wierzenia lokalne.Opowiada o tym prof. Maciej Kurcz, profesor Uniwersytetu Śląskiego, współpracownik Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ.
„Filmowcy z Nigerii streamują swoje filmy wyłącznie na YouTube, aby kontrolować dystrybucję swoich dzieł, zwalczać piractwo i zwiększać zarobki.” jeżeli ciekawi Was Nigeryjska kinematografia, to polecamy ten artykuł. [Rest of World]
„Ucieczka z rodzinnej wioski, prawnicza kariera, miłości i zabawy, walka z rasistowskim reżimem i 28 lat w więzieniu – życiorys Mandeli to materiał na film z Denzelem Washingtonem w roli głównej. Co stworzyło ”tatę„, jak nazywa się Nelsona w RPA? Ile dziś, dekadę po śmierci Mandeli, znaczy tu jego nazwisko?” Na podkast zapraszają Wojciech Jagielski i Krzysztof Story (oraz Tygodnik Neuropa).
„Afryka odnotowuje gwałtowny wzrost liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w związku z rozkwitem taksówek motocyklowych. Liczba ofiar śmiertelnych na kontynencie wzrosła o 17% w ciągu dekady, pomimo globalnego spadku, a działacze wzywają do wprowadzenia bardziej rygorystycznych norm bezpieczeństwa dotyczących kasków motocyklowych.” [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Dyrektorka konkursu Miss Nikaragui została oskarżona o zdradę stanu. Brzmi to jak fabuła komedii sensacyjnej, ale wydarzyło się naprawdę. [The Guardian]
W Argentynie zaprzysiężono nowego skrajnie prawicowego/libertariańskiego prezydenta. Chociaż wycofał się on z niektórych pomysłów z kampanii wyborczej to już na początku jego rządów zarządzono dewaluację peso o 50%. The Guardian ma krótki artykuł na temat tego pomysłu. El Pais (w anglojęzycznym artykule) poświęcił tej tematyce więcej miejsca. [The Guardian], [El Pais EN]
„Gujana i Wenezuela zgodziły się w czwartek unikać użycia siły i nie eskalować napięć w długotrwałym sporze o bogaty w ropę obszar Esequibo po spotkaniu szefów państw w Saint Vincent i Grenadynach.” [Reuters]
Trzeci z serii odcinek o historii Wenezueli od Za Rubieżą. Opowiada on o 150 latach chaosu, który nie skończył się do dzisiaj.
Pamiętacie jak mieszkańcy Chile probowali zmienić konstytucję i im się to nie udało? Najprawdopodobniej czeka nas powtórka tego samego. Poprzednia propozycja nowej konstytucji przepadła w głosowaniu, gdyż była zbyt lewicowa (i zbyt szczegółowa według wielu ekspertów), natomiast obecna propozycja, jeżeli przepadnie, to dlatego, iż jest zbyt konserwatywna. The Guardian i Americas Quarterly mają artykułu o referendum konstytucyjnym oraz o podziałach w chilijskim społeczeństwie. [The Guardian], [Americas Quarterly]
Pisaliśmy wielokrotnie o tym, jakie dziwne (i często trochę autorytarne) pomysły ma obecny prezydent Meksyku. Dlaczego więc jest ciągle tak popularny? Na to pytanie stara się odpowiedzieć artykuł Americas Quarterly. Za to Resto of World opisze inny fragment meksykańskiej polityki – wykorzystanie społeczności fanowskich wielkich gwiazd muzycznych przez polityków. [Americas Quarterly], [Rest of World]
Ameryka Północna
Republikanie formalnie rozpoczęli proces impeachmentu prezydenta Bidena chociaż z powodu braku przekonujących dowowód przeciwko Bidenowi dziennikarze oceniają, iż jest to po prostu akt zemsty politycznej. [Reuters]
Śledztwo amerykańskich dziennikarzy wskazuje, iż prokuratorzy w stanie Ohio łamali obowiązujące ich reguły byle tylko doprowadzić do wyroku skazującego a system mający ich kontrolować nie działał. Drugi artykuł jest o tym, iż w stanie Alabama więźniowie pozywają władze stanowe w związku z pracą przymusową, którą nazywają „rodzajem niewolnictwa”. [NPR #1], [NPR #2]
„Amerykańska skrajna prawica a wsparcie Ukrainy. Republikanie związani z ruchem MAGA (Make American Great Again) proponują politykę zbieżną z nieliberalnymi tendencjami obserwowanymi w Europie” [Res Publica Nowa]
„George Santos został właśnie szóstym kongresmenem usuniętym z Izby Reprezentantów, zaledwie trzecim od czasu wojny secesyjnej. Kiedy komisja etyki opublikowała miażdżący raport na temat jego nielegalnych i nieuczciwych poczynań, prawie wszyscy Demokraci i większość Republikanów zagłosowała za wyrzuceniem go z Kongresu. Czy naprawdę należało usuwać Santosa? Dlaczego było to wygodne i dla jednej, i dla drugiej partii?”
„Amerykańscy dziennikarze są w gorszej sytuacji finansowej niż kiedykolwiek. Format mediów z właścicielem-miliarderem na czele prowadzi do dalszej demoralizacji, co wynika z raportu o stanie dziennikarstwa opracowanego przez serwis dla dziennikarzy Muckrack. Dziennikarze nie ufają swoim szefom, którzy nie są i nigdy nie byli dziennikarzami, a są przede wszystkim biznesmenami. I na razie nie ma skutecznej metody na walkę z dezinformacją w mediach.” [Krytyka Polityczna]
Oceania
Australia zakazuje sztucznego konglomeratu ze względu na zagrożenie zdrowotne. [The Guardian]
Tydzień temu mieliśmy dla Was długi podcast o nowej zimnej wojnie rozgrywającej się na Pacyfiku. Dziś polecamy audycję skupiającą się na jednym z wyspiarskich państw oraz problemach, z jakimi się zmaga.
Powstanie sojuszu AUKUS wiązało się z tym, iż Australia zerwała umowę na łodzie podwodne, jaką miała podpisaną z Francją. Jednak w związku z zimną wojną na Pacyfiku obydwa państwa postanowiły ocieplić relacje między sobą. The Guardian opisuje o poszerzeniu współpracy wojskowej między tymi państwami oraz przypomina, o co dokładnie chodziło z tymi łodziami podwodnymi. [The Guardian]
Ekonomia, gospodarka i szczyt klimatyczny COP 28
Czy PiS uratował Polskę od biedy? Jakie znaczenie dla gospodarki miało to, iż ostatnie 8 lat rządził PiS a nie KO? Polecamy krótki odcinek o tym, jak politycy lubią przypisywać sobie zasługi ogólnoświatowych trendów i zwalać na nie winę, gdy czegoś nie uda im się osiągnąć.
Co takiego udało się osiągnąć na szczycie klimatycznym? Czy pojawienie się deklaracji o odejściu od paliw kopalnych jest naprawdę tak przełomowe?
Politico opisuje, jak udało się wprowadzić deklaracje o odejściu od paliw kopalnych, co na początku wydawało się niemożliwe. [Politico]
Nature zastanawia się, czy deklaracje zawarte na koniec szczytu wystarczą do uniknięcia najgorszych skutków katastrofy klimatycznej. [Nature]
„Na szczycie klimatycznym ONZ COP 28 w Dubaju kamery monitoringu wydają się być wszędzie. (…) Nie jest jasne, w jaki sposób Zjednoczone Emiraty Arabskie, autokratyczna federacja siedmiu szejkanatów, wykorzystuje nagrania, które gromadzi w swojej rozległej sieci.” [AP News]
Nauka i technologia
Kto kształtował naukę w mijającym roku? Nature przedstawia sylwetki 10 naukowców (a także Chat GPT), których uznało za najbardziej wpływowych oraz opisuje, co takiego osiągnęli. [Nature]
Jeśli możecie, to nie wypuszczajcie kotów na zewnątrz. Na stronie Nature pojawił się artykuł podsumowujący, co kot domowy je po „wyjściu na spacer”. A je mnóstwo najróżniejszych dzikich zwierząt. [Nature]
Wreszcie narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję są wykorzystywane do czegoś przydatnego – wypełniania tysięcy stron dokumentacji. Microsoft ma trenować duży model językowy do wypełniania dokumentacji potrzebnej przy uruchomieniu elektrowni atomowej. [Yahoo]
Tygodnik Powszechny wystartował z nową serią podcastów „Miłego antropocenu” na temat obecnej epoki oraz wyzwań, które stawia przed nami współczesny świat. W 1. odcinku rozmowa z (oby) kolejnym polskim astronautą, Sławoszem Uznańskim, który jest rozważany przez Europejską Agencję Kosmiczną jako kandydat do lotu w kosmos. Będzie m.in. o tym, jak wygląda przygotowanie astronautów, w jaki sposób przedostają się w przestrzeń kosmiczną, czemu nauka i badania kosmosu są ważne, oraz jaki jest jego ulubiony człowiek w kosmosie. Podcast dostępny zarówno jako rozmowa audio, jak i w formie transkrypcji.
Jeszcze raz TP, ale tym razem coś do poczytania. Wielkie Wyzwania Antropocenu – serwis otwarty TP, w którym znajdują się wybrane teksty dotyczące człowieka i jego roli w dzisiejszym świecie. Zachęcamy do sprawdzania co jakiś czas, bo ciągle pojawiają się nowe teksty. [Tygodnik Powszechny]
Czym jest czas? Gdy mnie nie pytają, to wiem, a gdy mnie pytają, to nie wiem. Dlaczego płynie w jednym kierunku? Jakie zmiany w postrzeganiu czasu zaszły między teorią Newtona, a wygłoszeniem teorii Einsteina? Kto wymyślił pojęcie czasoprzestrzeni? O tym i wielu, wielu innych opowiada prof. Jerzy Lewandowski z Katedry Teorii Względności i Grawitacji w Instytucie Fizyki Teoretycznej, prezes Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego.
„Liczba wycofanych artykułów naukowych w 2023 r. przekroczyła 10 000 – bijąc roczne rekordy – a wydawcy walczą o usunięcie mnóstwa fałszywych artykułów i oszustw związanych z recenzjami. Analiza przeprowadzona przez Nature wykazała, iż wśród dużych państw produkujących badania, Arabia Saudyjska, Pakistan, Rosja i Chiny mają najwyższy wskaźnik wycofań w ciągu ostatnich dwóch dekad.” [Nature]
Idee, kultura, społeczeństwo
„Kim był dla polskich chłopów król? W średniowieczu monarcha zajmował centralne miejsce w chłopskich wyobrażeniach o porządku świata, a jego status był niepodważalny. Wierzono, iż jego władza pochodzi od Boga, a on sam posiada nadnaturalne zdolności, m.in. uzdrawiania chorych. Namaszczony olejami, był czczony jako pomazaniec.” [Hrabia Tytus]
Co dokładnie swiętuje się podczas Chanuki? jeżeli chcecie się dowiedzieć, to National Geographic ma artykuł, który opisuje genezę tego święta oraz zwyczaje z nim związane. [National Geographic PL]
Sezon grzybowy już za nami, ale już niebawem święta, w czasie których jemy tych grzybów całkiem niemało. Z tej okazji polecamy rozmowę z Pawłem Tkaczykiem – mykofilem, który opowiada o tym, jak zachodzące zmiany klimatu wpływają na ilość grzybów, a także o innych, grzybowych konsekwencjach katastrofy klimatycznej. Podsumowując temat – grzybnia. [Nauka o Klimacie]
9 miesięcy temu
