Wydanie 150, 15.09.2023

1 rok temu

Jeśli myślicie, iż Wasza praca jest wtórna to pomyślcie sobie o moderatorach forum gry War Thunder, którzy ciągle muszą walczyć z wyciekami tajnych rządowych planów (więcej o tym znajdziecie w dziale Nauka). Zapraszamy do lektury nowego wydania w ten piękny wrześniowy dzień.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

Poczta Polska ogłasza strajk z powodu braku porozumienia ws. podwyżek. W piątek w Warszawie protestują pracownicy budżetówki. jeżeli macie mocne nerwy, to możecie zobaczyć jak wyglądają warunki na polskiej fermie drobiu. Dlaczego mecze reprezentacji w aplikacji mObywatel to zły pomysł? Warunkowe umorzenie postępowania – czy można mówić, iż Adamczyk z TVP jest winny bicia kochanki?

• „Kiedy w marcu 2020 roku wykryto w Polsce pierwszy przypadek koronawirusa SARS-CoV-2 odpowiedzialne organy i instytucje państwa, podmioty lecznicze i służby nie były przygotowane na wybuch epidemii, wynika z kontroli przeprowadzonej przez NIK.” Nie wiemy, czy macie cierpliwość żeby czytać pełen raport NIK, ale zdecydowanie polecamy artykuł podsumowujący to, do czego doszli kontrolerzy. [Najwyższa Izba Kontroli]

• Spodziewaliście się Bollywoodzkiego wątku w aferze wizowej? Bo w naszej redakcji nikt tego nie przewidział. jeżeli nie jesteście pewni, o co nam chodzi, to zerknijcie do tekstu Onetu. Za to Wirtualna Polska ma artykuł, który dobrze podsumowuje skalę korupcji związanej z procederem wizowym oraz fikcją PiSowskiej „obrony granicy”. TokFM natomiast przedstawia opinię eksperta, który nie wyklucza czasowego technicznego zawieszenia Polski w strefie Schengen. [Onet], [Wirtualna Polska], [TokFM]

• Ostatnia sobota była dniem politycznych konwencji wszystkich dużych partii politycznych. Dziennikarze (poza funkcjonariuszami partyjnymi udającymi dziennikarzy) są zgodni, iż PiS nie zachwycił i wypadł blado przy KO. Mamy dla Was artykuły o każdej z konwencji.

  • Koalicja Obywatelska [Gazeta.pl]

  • Prawo i Sprawiedliwość [OKO.press]

  • Lewica [TVN24]

  • Trzecia Droga [Interia]

• „Do wyborów parlamentarnych pozostał miesiąc. W miniony weekend odbyły się konwencje najważniejszych partii, a z kolejnych sondaży wynikają sprzeczne często prognozy. Co nam obiecują liderzy partii? Ile warte są te obietnice? I jakie wizje przyszłości Polski za nimi stoją?” Podkast Tygodnika Powszechnego na temat bieżącej polityki.

• „Czy warto umierać za zakaz handlu w niedzielę?” Jakub Majmurek na łamach Krytyki Politycznej przekonuje, iż środowiska lewicowe lepiej zainwestują swój (niewielki) kapitał polityczny, jeżeli zamiast skupiać się na utrzymaniu tego zakazu postawią warunki związane z jego zniesieniem. [Krytyka Polityczna]

• „W marcu zakończyła się druga kadencja prof. Zbigniewa Błockiego na stanowisku dyrektora Narodowego Centrum Nauki. przez cały czas kieruje on jednak agencją, ponieważ wybrany w konkursie kandydat na jego następcę, prof. Krzysztof Jóźwiak, wciąż nie otrzymał aktu powołania od ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka. Ustawa nie precyzuje, do kiedy szef resortu powinien to uczynić. O sytuacji tej, jak również roli grantów w systemie finansowania nauki, głosie doradczym środowiska naukowego, planowanych zmianach w polityce Open Access, zagranicznych recenzentach i naukowym patriotyzmie z prof. Zbigniewem Błockim rozmawia Mariusz Karwowski.” [Forum Akademickie]

• Wielokrotnie na łamach Tygodnika informowaliśmy o kryzysie uchodźczym na pograniczu polsko-białoruskim, trwającym nieprzerwanie od sierpnia 2021 r. Z tego też względu polecamy Wam analizę prawną poświęconą legalności procedury pushbacków, tj. wypychania przez polskie służby cudzoziemców z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na Białoruś, który to proceder Straż Graniczna wykorzystuje nieprzerwanie w toku wciąż trwającego kryzysu nad wyraz chętnie. Tl;dr – pushbacki są dopuszczalne w świetle prawa tak polskiego, jak i europejskiego, ale popełnianie w ich toku przestępstw już w najmniejszym stopniu legalne nie jest. A jakich przestępstw Straż Graniczna i inne służby się w ich toku dopuszczała oraz co za nie powinno w państwie prawa grozić, dowiecie się z lektury niniejszego tekstu. [Karne24]

• Czy jest coś złego w demaskowaniu kłamstw celebrytki? jeżeli zajmuje się tym dziennikarz sportowy, który woli wydać na to tysiące dolarów i mnóstwo czasu a jakoś przypadkiem na afery piłkarskie tyle energii nie poświęca, to być może. Tak, chodzi nam o Krzysztofa Stanowskiego. Maja Staśko napisała o nim dłuższy artykuł, w którym zastanawia się, czy naprawdę jest takim niepokornym i bezkompromisowym dziennikarzem, na jakiego się kreuje. [Gazeta.pl]

• „— Pamiętam swoje początki w Żabce i jak jechałam odebrać klucze od sklepu, podjechałam pięknym samochodem w pięknym płaszczyku. Ładna torebka, makijaż, paznokcie pomalowane. Zjawiłam się w centrali z całą moją wiedzą, z całym moim zaangażowaniem. A wyszłam po czterech latach z grzejnikiem i czajnikiem elektrycznym w ręce. Takim dziadem jak tu nie byłam nigdy w życiu i nigdy w życiu nie pracowałam tak ciężko, żeby chodzić w dziurawych butach — opowiada Ania, która była franczyzobiorcą Żabki.” [Onet]

---

Dzięki za czytanie Tygodnika Neuropa. Podziel się tym wydaniem ze znajomymi

Share

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich i The Kyiv Independent.

• O tym, jak Ukraina przygotowuje się na długotrwały konflikt, usłyszycie w wywiadzie, jakiego The Economist udzielił prezydent Zełenski.

• Radosław Sikorski uruchomił własnego Substacka (o dość długiej nazwie). Chociaż we wstępie pisze, iż będzie zajmował się różnymi tematami związanymi z polityką, historią i obronnością, to jego pierwsze posty są o jego podróżach po Ukrainie. [Rated R: Radek's Uncensored Thoughts on European Freedom]

• „Wojna Rosji na Ukrainie zakłóca naukę prowadzoną na Antarktydzie. Region polarny jest zdemilitaryzowany, ale konflikt stanowi zagrożenie dla ważnych danych klimatycznych zbieranych w ukraińskiej stacji badawczej.” [Nature]

---

Europa

Rok białoruskiego gabinetu przejściowego na uchodźstwie. Szczyt Trójmorza ponownie w Bukareszcie. Czy Wielka Brytania zakaże posiadania psów rasy pitbull? Szef hiszpańskiej piłki nożnej w końcu podał się do dymisji po pocałowaniu zawodniczki.

• Szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen wygłosiła w Parlamencie Europejskim doroczne przemówienie o stanie Unii.

  • Politco przedstawia podsumowanie tego przemówienia, z którego dowiecie się o najważniejszych kwestiach w nim poruszonych. jeżeli interesuje Was, jak zmienił się język przemówienia w porównaniu do zeszłego roku, to polecamy drugi artykuł. [Politico #1], [Politico #2]

  • Czy artykuły o polityce muszą być nudne, tak jak przemówienia urzędników UE? Poltico udowadnia, iż nie – artykułem „To, co powiedziała Ursula von der Leyen, a to, co miała na myśli”. [Politico]

  • Jeśli chcecie przeczytać o przemówieniu po polsku, to polecamy artykuł [OKO.press].

  • Reakcje europosłów na przemówienie szefowej KE nie było jednoznacznie pozytywne. [Euronews]

• „Brytyjska służba bezpieczeństwa MI5 ostrzegła brytyjską Partię Konserwatywną, iż dwóch niedoszłych parlamentarzystów może być chińskimi szpiegami, powiedział w środę minister, po tym jak w niedzielę ujawniono, iż jeden z parlamentarnych badaczy został aresztowany w marcu pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Pekinu.” [France24]

• „Rosja traci ważnego sojusznika na Kaukazie Płd.? Manewry wojskowe z USA brzmią poważnie, ale to rosyjskie wojska stacjonują w Armenii” Agnieszka Filipiak opisuje, co dzieje się na Kaukazie w swoim ostatnim newsletterze. jeżeli chcecie posłuchać o sytuacji w Armenii, to Piotr Pogorzelski rozmawia na ten temat z Wojciechem Góreckim, ekspertem Ośrodka Studiów Wschodnich. [Przegląd Agnieszki Filipiak]

• „Amerykanie stanowią dla Węgrów zło konieczne, które trzeba tolerować. Rząd Viktora Orbána nie znosi administracji Joego Bidena i czeka powrotu Donalda Trumpa jak kania dżdżu.” Kolejny tekst o gulaszowych kacapach (znanych w mainstreamowej polityce jako Węgry) autorstwa Dominika Héjja. [Nowa Europa Wschodnia]

• „Już za kilka dni Słowacy pójdą do urn, by w przedterminowych wyborach parlamentarnych wskazać, gdzie na geopolitycznej mapie ma znajdować się Słowacja. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, iż wybór ten jest prosty i oczywisty, jednak sondaże wcale tego nie odzwierciedlają.” [Krytyka Polityczna]

• Afery, skandale, korupcja, AC Milan. Czy już wiecie, co chcemy Wam polecić? Goal.pl w ramach cyklu „Calcio Cast | Dumanowski&Guziak” zapraszają na historię życia Silvio Berlusconiego, ale z punktu widzenia włoskiej piłki nożnej. W programie m.in. o tym, jak Silvio zarobił pierwsze pieniądze, w jaki sposób zmienił włoską telewizję i jak traktował piłkarzy swojego klubu.

Bliski i Środkowy Wschód

W Dubaju przechwycono 14 ton tabletek captagonu – taniego narkotyku produkowanego masowo w Syrii. Według danych ONZ Afganistan jest najszybciej rosnącym producentem metamfetaminy – od roku 2019 do 2021 produkcja wzrosła niemal 30 krotnie.

• W zeszłym numerze poleciliśmy Wam pierwszy odcinek podcastu o historii Arabii Saudyjskiej. Teraz polecamy odcinek drugi, w którym ropa naftowa tryska z ziemi, zalewa Arabię Saudyjską i zmienia jej oblicze.

• W Izraelu sąd najwyższy zbiera się, aby rozpatrzyć skargi na ustawę, która ograniczać ma działanie tego właśnie sądu najwyższego (pierwsza z szeregu ustaw wysoce kontrowersyjnych reform sądownictwa). Rząd zapowiedział, iż nie wycofa się ze swojego stanowiska choćby w przypadku niekorzystnego dla władz wyroku. W powietrzu jest ryzyko potężnego kryzysu konstytucyjnego, a na ulicach mają miejsce kolejne protesty. [Tthe Guardian], [Al-Dżazira]

• W poprzednich numerach donosiliśmy o starciach we wschodniej Syrii prowadzonym przeciwko Syryjskim Siłom Demokratycznym. Dzisiaj polecamy tekst, który nakreśla szerzej kontekst i dokładniej opowiada o tym, kto się przeciwko SDF buntował, jakie są motywacje uczestników tych starć oraz jak wyglądają relacje de facto autonomicznej Rożawy z otaczającymi ją aktorami. [Konfilkty]

• „Ajatollahowie trzymają się mocno. Jak Iran zmienił się rok po śmierci Mahsy Amini? Śmierć młodej Kurdyjki zakatowanej przez policję obyczajową była pierwszą iskrą największych protestów w Iranie od czasów rewolucji islamskiej w 1979 roku. Hasłem rewolucji stało się: Kobieta, Życie, Wolność. Co stało się z nim po roku? W Iranie można za te trzy słowa zostać aresztowanym, otrutym gazem albo powieszonym. Czy można mówić o rewolucji, skoro nie udało się obalić władzy? Dlaczego gospodarka bogatego w surowce Iranu ledwo zipie? I czemu ajatollahowie znów są miłymi gośćmi na światowych salonach, a USA odmraża 6 miliardów dolarów do tej pory objętych sankcjami? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.”

• Stany Zjednoczone i Iran wydają się być blisko finalizacji przekazania Amerykanom pięciu więźniów z Iranu z amerykańskim obywatelstwem. Pośredniczy w tym Katar, a USA ma odmrozić 6 mld dolarów irańskich aktywów. Więcej o sprawie i planowanej sekwencji zdarzeń, która ma sprawić, iż 5 Amerykanów, odzyska wolność pisze reuters. [Reuters]

• W Syrii przez cały czas realizowane są protesty antyrządowe. W trzecim tygodniu miało zostać postrzelonych trzech jej uczestników – donoszą lokalne media. Protesty mają przyczyny głównie ekonomiczne, a sporą częścią protestujących jest społeczność druzyjska. [The Guardian]

• W południowym Libanie wybudowano pas startowy. Obiekt miał być wybudowany pod nadzorem Irańczyków i ma służyć przeciwko Izraelowi – informuje ministerstwo obrony Izraela. O infrastrukurze wojennej budowanej w Libanie przez lata, rosnącym wpływie Iranu w Libanie, o Palestynie oraz o tym, jak Izrael postrzega zagrożenie z terenu północnego sąsiada, pisze serwis [Konfilkty].

• Tekstów o sportwashingu Arabii Saudyjskiej, czyli o wybielaniu swojego wizerunku dzięki inwestycji w sport, było już wiele. Dzisiaj proponujemy tekst z nieco innej perspektywy. Czy gwiazdorzy piłkarscy żyjący w Arabii Saudyjskiej, ruch kibicowski i większa codzienna ekspozycja na media sprawi, iż poddani króla zdobędą więcej swobód obywatelskich, a przestrzeganie praw człowieka będzie na lepszym poziomie? A może to jedynie czcze nadzieje? [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Azja

• Kim Jong-un zaoferował Putinowi „pełne wsparcie” w rosyjskiej wojnie z zachodem. Przywódcy Korei Północnej oraz Federacji Rosyjskiej spotkali się na kosmodromie Wostocznyj, położonym na dalekim wschodzie Rosji. Rozmowy bilateralne miały dotyczyć dostaw broni dla Rosji oraz o żywności i technologiach wojskowych dla Korei. W formie pisanej polecamy artykuł z The Guardian, a jeżeli macie ochotę posłuchać o tym po polsku, to polecamy Raport na dziś Dariusza Rosiaka. [The Guardian]

• „Czy Indie mogą stać się liderem globalnego Południa? W przeciwieństwie do Chin czy Rosji, które od lat pretendują do tej pozycji, Indie współpracują ze światem demokratycznego Zachodu. Z jednej strony rozumieją więc interesy Południa, a z drugiej – są zakotwiczone w świecie zachodniej demokracji. To może być dla nich szansa.” Krzysztof Renik pisze o ostatnim szczycie G20. jeżeli chcecie przeczytać tylko kilka najważniejszych wniosków z tego spotkania to polecamy tekst Al-Dżaziry. [Kultura Liberalna], [Al-Dżazira]

• „Polityczny impas i opłakane konsekwencje populizmu. Kryzys polityczny w Pakistanie i jego społeczno-ekonomiczne konteksty” [Nowa Europa Wschodnia]

• „Talibowie ciepło witają nowego ambasadora Chin w Afganistanie. Pekin nie wskazał, czy środowa nominacja sygnalizuje jakiekolwiek dalsze kroki, takie jak formalne uznanie nowej władzy.” [Al-Dżazira]

• „Maria Ressa, laureatka nagrody Nobla i współzałożycielka internetowego serwisu informacyjnego Rappler, została uniewinniona od zarzutu uchylania się od płacenia podatków na Filipinach, co jest kolejnym zwycięstwem prawnym w jej walce z wieloma zarzutami postawionymi podczas rządów byłego prezydenta Rodrigo Duterte.” [Al-Dżazira]

• Do śmierci prezydenta Islama Karimowa w 2016 r. Uzbekistan prześladował religijnych obywateli najsilniej z wszystkich państw Azji Środkowej. Jego sukcesor zmienił kurs i stawia teraz na silną promocję islamu. Na ile jest to jednak tylko fasada dla wciąż opresyjnego systemu? O zmieniających się obliczach uzbeckiej religijności opowiada Agnieszka Pikulicka-Wilczewska – reporterka agencji Reuters i autorka książki „Nowy Uzbekistan”.

Afryka

• Wieczorem w piątek 8 września trzęsienie ziemi uderzyło w Maroko, na południe od miasta Marakeszu. Blisko 3 tysiące osób zostało uznanych za zmarłe, kolejnych parę tysięcy za ranne. To najsilniejsze trzęsienie ziemi w tej części kraju od ponad 100 lat. [CNN]

• W niedzielną noc we wschodniej Libii sztorm Daniel spowodował powodzie w wielu miastach, ale to w nadmorskim mieście Derna były i są one katastrofalne. Sztorm spowodował zniszczenie dwóch tam w górach nad miastem. Uwolniona woda zniszczyła infrastrukturę, drogi dojazdowe i budynki. Zginęło co najmniej 5100 osób, tysiące jest uznawanych za zaginione, a dziesiątki tysięcy pozbawionych dachu nad głową. [AP News]

• „Z wielkiej chmury mały deszcz.” Konrad Gadera na łamach serwisu Konflikty podsumowuje stan interwencji zbrojnych w Nigrze (a adekwatnie ich braku). Polski Instytut Spraw Międzynarodowych ma analizę przewrotu wojskowego w tym kraju, gdyby ktoś chciał odświeżyć sobie posiadane informacje. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Konflikty]

• Chociaż pisaliśmy już o przewrocie w Gabonie, to analiza PISM pod tytułem „Przewrót w Gabonie – zmiana pozorna?” jest warta przeczytania, jeżeli ktoś interesuje się tym regionem. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• „Etiopia ogłosiła, iż wypełniła swoją Tamę Wielkiego Odrodzenia (GERD) na Nilu, która była źródłem długotrwałego sporu o wodę z krajami położonymi poniżej – Egiptem i Sudanem. Ogłoszenie w niedzielę nastąpiło zaledwie dwa tygodnie po tym, jak trzy kraje wznowiły negocjacje, po długiej przerwie, w sprawie porozumienia uwzględniającego potrzeby wodne wszystkich stron.” [Al-Dżazira]

• „Trzy dekady przed Holokaustem Niemcy dokonali ludobójstwa w Namibii. Na tutejszych ulicach wciąż jest mnóstwo upamiętnień oprawców. Dziś Namibijczycy przeprowadzają dekolonizację, ale już nie polityczną, a kulturową.: Reportaż Zbigniewa Rokity w Dziale Zagranicznym do wysłuchania w wersji audio lub lektury na stronie. [Dział Zagraniczny]

Ameryka Łacińska

• Czy Putin będzie mógł przyjechać do Brazylii na kolejny szczyt G20? Wydawało by się, iż nie, gdyż kraj ten uznaje władzę Międzynarodowego Trybunału Karnego, który wydał nakaz aresztowania Putina. Jednak prezydent Brazylii Lula da Silva stwierdził, iż to nie będzie problemem. Po publicznym oburzeniu wycofał się jednak z tego komentarza (mówiąc, iż nie wiedział (sic!) o istnieniu MTK wcześniej ) i przyznając, iż decyzja o ewentualnym zatrzymaniu Putina należy nie do niego, a do wymiaru sprawiedliwości. [The Guardian]

• W Gwatemali prokurator generalny ciągle stara się podważyć wynik niedawnych wyborów prezydenckich. Prezydent elekt Bernardo Arévalo nazywa to próbą puczu. [Americas Quarterly]

• „Według danych organizacji pozarządowej Global Witness, obrońcy środowiska zamordowani przez zorganizowane grupy przestępcze i złodziei ziemi byli zabijani w 2022 r. co drugi dzień. Najbardziej śmiercionośnym krajem była Kolumbia, w której odnotowano 60 zabójstw.” [The Guardian]

• Libertariański kandydat na prezydenta w zbliżających się wyborach w Argentynie – Javier Milei, obiecuje rozwiązanie problemów gospodarczych kraju dolaryzacją gospodarki. Czy jednak rozwiąże to przyczyny regularnych problemów gospodarczych w tym kraju? Czy jest to w ogóle możliwe do przeprowadzenia? [Americas Quarterly]

Ameryka Północna

• Spiker Izby Reprezentantów Kevin McCarthy wszczął procedurę impeachmentu wobec prezydenta Joe Bidena. Śledztwo ma dotyczyć działalności biznesowej syna prezydenta, Huntera i rzekomego używania pozycji wiceprezydenta przez starszego Bidena w celach prywatnych. Przy okazji Republikanie działają w sposób, który krytykowali, kiedy została wszczynana procedura impeachmentu wobec Donalda Trumpa w 2019. [NPR]

• Czy prezydent Biden jest za stary, żeby kandydować na kolejną kadencję? Czy media powinny o tym pisać? Amerykański dziennikarz Nate Silver uważa, iż amerykańskie media poświęcają temu zdecydowanie za mało miejsca, a Parker Molloy się z tym zdecydowanie nie zgadza, o czym pisze w swoim newsletterze [The Present Age].

• „Republikanie w Kongresie odmówili uchwalenia najważniejszej ustawy o obronności kraju, dopóki nie znalazł się w niej zapis wymierzony w kobiety. A w »czerwonych« stanach znajomi, krewni i partnerzy donoszą na kobiety, które przerwały ciążę.” Krytyka Polityczna przygotowała podsumowanie działań antyaborcyjnych aktywistów oraz polityków na różnych szczeblach państwa. [Krytyka Polityczna]

• „Dyrektor amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom podpisał we wtorek zgodę na szerokie stosowanie zaktualizowanych szczepionek przeciwko COVID-19 zatwierdzonych przez rząd – obejmujących osoby w wieku od 6 miesięcy wzwyż – podczas gdy kraj przygotowuje się do rozpoczęcia kampanii szczepień w ciągu kilku dni.” [Reuters]

• 22 lata temu miały miejsce zamachy 11 września, które zmieniły świat. W tym roku polecamy z tej okazji tekst o tym, jak rywalizacja amerykańskich agencji wywiadowczych i kłamstwa CIA umożliwiły przeprowadzenie tych zamachów. Tekst nie zawiera żółtych napisów. [Tomasz Rydelek @ Substack]

Oceania

• Według ostatniego sondażu dla The Guardian przed wyborami parlamentaranymi w Nowej Zelandii do stworzenia większości rządowej będą konieczne głosy małej partii New Zealand First. Partia ta, choć ma centrowe poglądy na gospodarkę, sięga po populistyczną retorykę głoszącą antyimigranckie hasła i promująca referenda. [The Guardian]

• Z kolei sondaże w Australia sugerują, iż referendum dotyczące utworzenia ciała doradczego składającego się z rdzennych mieszkańców przez wpisanie go konstytucji skończy się niepowodzeniem. Jedynie w Tasmanii wynik głosowania miałby być pozytywny. [Al-Dżazira]

Ekonomia i gospodarka

• Wielokrotnie pisaliśmy w dziale Nauka o nowych lekach na otyłość. Jednak popularność tych środków ma wpływ nie tylko zdrowie ludzkie, ale także na gospodarkę. Artykuł Apricitas Economics wskazuje, iż firma farmaceutyczna Novo Nordisk samodzielnie zatrzymała recesję w Danii. [Apricitas Economics]

• W ostatnim czasie pojawiło się niemało tekstów o BRICS, ich rozszerzeniu, ambicjach i celach. My polecamy rozmowę z Patrykiem Kugielem z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych o tym, co BRICS łączy, co ich dzieli, o podejściu Zachodu do tej organizacji oraz szerzej globalnego południa.

• „W sądzie federalnym w Waszyngtonie we wtorek rozpoczął się proces w związku z zarzutami o stosowanie monopolistycznych praktyk przez firmę Google. To najważniejsza taka sprawa od ponad dwóch dekad i ograniczenia pozycji Microsoftu.” [Dziennik], [The Guardian]

• „Prawda o nierównościach w Polsce. Jak długa droga dzieli ubogich od bogatych? Co pokazują oficjalne statystyki i dlaczego nie pokazują wszystkiego? Jak duże są różnice i z czego wynikają? Prywatyzacja, liberalizacja, deregulacja i globalizacja – czy to one stały za rosnącymi nierównościami? Co zmieniła pandemia i inflacja? Jak wypada Polska na tle innych państw naszego regionu? Odpowiedzi szukamy z ekonomistą prof. Michałem Brzezińskim. Zapraszają: Joanna Tyrowicz & Marcin Bojanowski.” [GRAPE Tłoczone z danych]

• Ledwo skończyły się wakacje, a my publikujemy zimowy tekst. Wiele wskazuje na to, iż i w tym roku będziemy obserwować zamieszanie na krajowym rynku węgla. Sektor komunalny najpewniej ma niemało węgla po zeszłym, bardzo łagodnym sezonie grzewczym, jednak problemy krajowego rynku tego surowca realizowane są nieustannie. [Wysokie Napięcie]

• Energetyczna prasówka zagraniczna od portalu Wysokie Napięcie: Niemieckie inwestycje wiatrowe mają problem z zezwoleniami na transport ponadgabarytowych elementów przez kraj. Wytworzył się administracyjny zator na 15 tysięcy wniosków. Amerykańskie sieci wytrzymały upały. Jednak bez łagodnej i deszczowej wiosny mogłoby być sporo trudniej. Zużycie benzyny w Europie rośnie, a Komisja Europejska głowi się nad neutralnością klimatyczną paliw syntetycznych. [Wysokie Napięcie]

Nauka i technologia

• Na forum związanym z grą War Thunder miało dojść do wycieku opublikowania tajnych dokumentów związanych z samolotem F-117 Nighthawk. jeżeli macie uczucie daja vu, to dlatego, iż o ostatnim takim wycieku pisaliśmy w wydaniu 148. [TechRadar]

• „Mózgi psów wykazują zdecydowanie większą wrażliwość, kiedy mówi się do nich w określony, inny niż do ludzi, sposób. A jeszcze większą, gdy zwracają się do nich kobiety” [Nauka w Polsce]

• Na początku września Wielka Brytania dołączyła do programu grantowego EU „Horizon Europe”, z którego wyszła w ramach brexitu. Jednak długi czas niepewności związany z negocjacjami związanymi z ponownym przystąpieniem tego kraju do programu grantowego wpłynęło negatywnie na życie i pracę wielu naukowców. Właśnie o tym jest ten artykuł [Nature].

• Koty uwielbiają tuńczyka. Dlaczego tak się dzieje? Science opisuje badanie zajmujące się receptorami smaku u kotów, które zdaje się odpowiadać na to pytanie. [Science]

• „Grupa starszych kobiet w Szwajcarii pozwała rząd do sądu w związku z jego bezczynnością w kwestii zmian klimatu. Nasze doświadczenie w przygotowywaniu dowodów w tej sprawie oferuje sześć lekcji dla badaczy.” [Nature]

• „Obcy gatunek skolonizował włoskie morza, pożerając małże i zagrażając przemysłowi rybnemu. Biolodzy próbują zrozumieć dlaczego.” Nature pisze o inwazji niebieskich krabów. [Nature]

• „Indyjska misja na Księżyc: cztery rzeczy, których Chandrayaan-3 nauczył naukowców. W ciągu zaledwie dwóch tygodni indyjska misja dokonała kilku zaskakujących odkryć dotyczących składu Księżyca” [Nature]

• Internet rzeczy to nie tylko ułatwienia w życiu codziennym, ale też zagrożenie dla bezpieczeństwa naszych danych wrażliwych. Jak chronić dostęp do danych, które agreguje z twojej porannej dwójeczki inteligentna toaleta, wyjaśniają eksperci. [Prawo.pl]

Idee, kultura, społeczeństwo

• Jeśli zastanawialiście się jak wygląda prekolumbijska sztuka erotyczna z Andów to w muzeum w stolicy Peru, Limie właśnie otworzono wystawę. jeżeli przypadkiem nie wybieracie się do Peru i nie możecie obejrzeć osobiście tej wystawy to możecie przeczytać artykuł Daily Art Magazine i potem zajrzeć na stronę muzeum. Z artykułu dowiecie się nie tylko o cywilizacji, która wytworzyła te dzieła sztuki, ale też tym, po co adekwatnie tworzono takie przedmioty. [Daily Art Magazine]

• „- Jahwe miał partnerkę. Kult Aszery rozwijał się bez kłopotu przez cały czas istnienia Królestwa Judy i Izraela, czyli do początku VI wieku p.n.e. – mówi prof. Łukasz Niesiołowski- Spanò, dziekan Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista od starożytnej Palestyny. Potwierdzają to źródła archeologiczne.” Polecamy odcinek Radia Naukowego poświęconego początkom judaizmu.

• Noah Smith bawi i uczy o walce z dezinformacją na przykładzie wykresów. A dokładniej na przykładzie wykresów, które są tak skonstruowane, iż można odnieść mylne wrażenie co do tego, co przedstawiają. Pokazuje on kilka głośnych przykładów wskazując, na co zwracać uwagę kiedy się patrzy na wykres. [Noahpinion]

• Odkąd broń jądrowa weszła do arsenałów państw została użyta bojowo jedynie 2 razy. Jednak incydentów, takich jak katastrofy samolotów przewożących bomby jądrowe, zgubionych bomb jądrowych, oraz sytuacji, w których mogło dojść do błędnej kalkulacji i tylko rozsądek pojedynczych osób sprawił, iż ładunków jądrowych nie odpalono, było więcej. O przypadkach,w których ocieraliśmy się o wojnę nuklearną, opowiada kanał Veritasium.