Jeśli podoba się Wam nasza praca to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.
Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.
Polska
Wbrew wyrokom, żołnierze regularnie wykradają wieńce aktywisty, a policja ich kryje. Narzeczona asystenta prezesa PiS została wicedyrektorką w państwowej spółce KGHM Polska Miedź. Wśród skandali związanych z NCBiR jest ten z dyrektorem piszącym erotyki.
„W dniach 20–22 lutego br., po powrocie z Kijowa, prezydent USA Joe Biden przebywał w Polsce. Wizyta miała na celu podkreślenie roli Polski i państw regionu w zakresie pomocy udzielanej Ukrainie.” Polecamy analizę Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych]
Najwyraźniej Polakom można odebrać godność i wolność, ale nie można odebrać kotleta i auta. Po (przypadkowo?) wprowadzającym w błąd artykule Dziennika Gazety Prawnej polska skrajna prawica zaczęła rozsiewać dezinformację o tym, iż Rafał Trzaskowski odbierze mieszkańcom Warszawy mięso i auta. Pisaliśmy już tydzień temu o tym, dlaczego to są brednie, ale temat nie cichnie. Mamy dla was kolejne artykuły OKO.press: pierwszy szczegółowo analizuje, jak się ta dezinformacja rozprzestrzenia w Polsce; drugi z kolei jest o tym, jak wpisuje się to w pisowską wojnę ze „zgniłym zachodem”. [OKO.press #1], [OKO.press #2]
„Komisja Europejska zaprezentowała wstępne dane dotyczące bezpieczeństwa drogowego w UE. Widać niebywały awans Polski, która do tej pory była jednym z trzech najniebezpieczniejszych krajów. W 2022 r. znaleźliśmy się już w środku zestawienia Europy. W wypadkach drogowych ginie u nas na drogach mniej osób niż we Włoszech, Belgii czy na Węgrzech. I wiemy, dlaczego!” [BRD24]
„W rocznicę urodzin Kopernika 19 lutego inauguracja Akademii Kopernikańskiej — sztandarowego projektu naukowego PiS. Urządziła Światowy Kongres Kopernikański, który dubluje prawdziwą naukową imprezę o tej samej nazwie. W programie m.in.: Czarnek, debata bankierów centralnych, włoska skrajna prawica i amerykański ingeryzm” [OKO.press]
„Tajna akcja polskiej policji w Ukrainie. Przez pięć miesięcy 98 polskich policjantów brało udział w ściśle tajnej misji w Ukrainie. Zajmowali się rozminowywaniem terenów, z których wycofali się Rosjanie. Wirtualna Polska ujawnia szczegóły misji.” [Wirtualna Polska]
„Ledwie w środę media obiegła informacja o tym, iż do siedziby Narodowego Centrum Badań i Rozwoju wkroczyło CBA, a już kontrolę zapowiada kolejna instytucja. Najwyższa Izba Kontroli chce zbadać milionowe dotacje dla firm z konkursu Szybka Ścieżka, którego pula wynosiła choćby 800 mln zł.” O kontroli NIK przeczytacie w serwisie Money. Gazeta.pl pisze o kontroli w NCBiR posłów Jońskiego i Szczerby. [Money], [Gazeta.pl]
Gazeta Wyborcza w ciągu ostatniego tygodnia wypuściła tekst o tym, iż Karol Wojtyła (znany także jako Jan Paweł II) pełniąc funkcję arcybiskupa przywrócił pedofila do pracy (tutaj opisuje to serwis Gazeta.pl). Dość niefortunnie na tym tle wypada wywiad z Adamem Michnikiem, w którym kilka dni wcześniej przekonywał on, iż Karol Wojtyła nie wiedział o nadużyciach seksualnych w Kościele katolickim (a jeżeli wiedział to „były inne czasy”). Jedynym tekstem za paywallem Gazety Wyborczej, jaki możemy Wam szczerze polecić jest polemika Artura Nowaka i Stanisława Obirka z Adamem Michnikiem zatytułowana „Toksyny Jana Pawła II zatruły dusze Polaków.” [Gazeta Wyborcza (TWARDY PAYWALL)]
Wojna w Ukrainie
Z okazji rocznicy wybuchu wojny mamy dla Was dużo więcej materiałów niż zwykle.
Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Konflikty.pl i Reuters.
Niespodziewanie, przed wizytą w Warszawie, prezydent Stanów Zjednoczonych odwiedził Kijów. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych ma dla was analizę tej wizyty (którą znajdziecie pod pierwszym linkiem), jak i podsumowanie pomocy wojskowej, jakiej Stany Zjednoczone udzieliły Ukrainie przez rok trwania konfliktu. [PISM #1], [PISM #2]
O tym, iż Joe Biden złożył wizytę w Kijowie, informować raczej nie musimy. Ale opis tego, jak udało się to zrobić w całkowitej tajemnicy, zasługuje na wspomnienie. [AP News]
Materiały wideo podsumowujące rok konfliktu przygotował zarówno Polski Instytut Spraw Międzynarodowych jak i Ośrodek Studiów Wschodnich.
Odbyła się Konferencja Bezpieczeństwa w Monachium. The Hill przedstawia podsumowanie tego, co się tam stało, m.in jak wiceprezydentka Stanów Zjednoczonych Kamala Harris oskarżyła Rosję o popełnianie zbrodni wojennych. [The Hill]
Atlantic Council i Politico mają krytyczne uwagi do tego, co się odbyło w ramach ww. konferencji. Według nich państwa zachodu ciągle nie wiedzą, jak bardzo chcą pomóc Ukrainie w tej wojnie. [Atlantic Council], [Politico]
„21 lutego br. Władimir Putin wygłosił orędzie przed Zgromadzeniem Federalnym (połączonymi izbami rosyjskiego parlamentu). Powtórzył oskarżenia wobec NATO i USA, które rzekomo odpowiadają za wojnę na Ukrainie. Wystąpienie było skierowane głównie do wewnętrznych odbiorców. Miało ich nastawić na długotrwałe zmagania o zwycięstwo Rosji na Ukrainie, a zwykłych Rosjan zniechęcić do kontaktów z Zachodem.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
W przemówieniu Putina była mowa o zawieszeniu umowy Nowy START. jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej, jak działa ta umowa oraz jakie skutki może mieć jej zawieszenie przez Rosję, to The Guaridan stara się to szczegółowo opisać. [The Guardian]
Chiny przygotowały „plan pokojowy” dla Ukrainy. The Guardian opisuje szczegółowo zarówno sam plan jak i zarzuty przeciwko niemu wysuwane. W formie skróconej podsumowuje to na Twitterze analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych Marcin Przychodniak: „THIS IS NOT A CHINA`S PEACE PLAN. END”. [The Guardian]
„Nowy sondaż sugeruje, iż wojna Rosji z Ukrainą skonsolidowała »Zachód«; obywatele europejscy i amerykańscy mają wiele wspólnych poglądów na temat głównych kwestii globalnych. (…) Z kolei obywatele Chin, Indii i Turcji wolą szybkie zakończenie wojny, choćby jeżeli Ukraina będzie musiała oddać terytorium.” [European Council on Foreign Relations]
Nastroje Ukrainców rok po wojnie.
@RatingGroup👇 ","username":"W_Kononczuk","name":"Wojciech Konończuk","date":"Wed Feb 22 12:09:58 +0000 2023","photos":[{"img_url":"https://pbs.substack.com/media/FpkdYk_XgAYjfqc.png","link_url":"https://t.co/uxhGMCKXLa","alt_text":null},{"img_url":"https://pbs.substack.com/media/FpkdpYhXEAERnqh.jpg","link_url":"https://t.co/uxhGMCKXLa","alt_text":null}],"quoted_tweet":{},"retweet_count":221,"like_count":938,"expanded_url":{},"video_url":null,"belowTheFold":true}">
Polska przekazała już pierwsze czołgi Leopardy 2 Ukrainie. Przekazanie miało mieć miejsce w piątek 24 lutego, a oficjalnie ma o tym poinformować Mateusz Morawiecki podczas wizyty w Kijowie. [RMF24]
„Rok po rosyjskiej inwazji, Ukraińcy starają się wrócić do normalnego życia. Jak wygląda ono w kraju, gdzie wciąż toczy się wojna? O codziennym funkcjonowaniu w towarzystwie bomb opowiada Paweł Pieniążek: reporter i autor książki »Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji«.”
Minister Spraw Zagranicznych Słowacji po raz kolejny mocno skrytykował postawę rządu Wiktora Orbana wobec rosyjskiej Inwazji na Ukrainę. W swoim wpisie na mediach społecznościowych nie przebierał w słowach komentując dążenie do pokoju za cenę istnienia niepodległej Ukrainy, a także skrytykował słowackich polityków, którzy również podzielają taką linię. Napięcia na linii Budapeszt–Bratysława rosną, a w tle przedterminowe wybory do słowackiego parlamentu zaplanowane na wrzesień tego roku. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Możecie pamiętać o tym, jak wspominaliśmy o nadchodzącym zapowiadanym połączeniu Białorusi i Rosji. Teraz grupa dziennikarzy śledczych zdobyła tajne rosyjskie dokumenty, które pokazują zakulisowy plan mający skutkować tą fuzją. Dzięki temu wiemy jakie elementy planu udały się wprowadzić w życie, a jakie pozostały jedynie na papierze. [Frontstory]
W kontekście Mołdawii nie raz możemy usłyszeć o zbuntowanym Naddniestrzu. Jest tam jednak jeszcze jeden skrajnie prorosyjski, separatystyczny region. O tym, czym jest i co słychać w mołdawskiej Gagauzji, opowiada [Nowa Europa Wschodnia].
Sekretarz stanu Antony Blinken doprowadził do spotkania prezydenta Azerbejdżanu i premiera Armenii podczas Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium. Więcej o spotkaniu oraz tym co z niego wynikło pisze [Agnieszka Filipiak @ Substack].
„Sześćdziesięcioma dwoma głosami prozachodniej Partii Działania i Solidarności (PAS) parlament mołdawski udzielił 16 lutego wotum zaufania dla rządu premiera Dorina Receana – dotychczasowego doradcy ds. bezpieczeństwa prezydent Mai Sandu oraz szefa MSW w latach 2012–2015.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Jak informuje Bloomberg, w Iranie inspektorzy Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej wykryli uran wzbogacony do 84%. Progiem pozwalającym konstruować głowice jądrowe jest poziom wzbogacenia na poziomie 90%. Iran, według własnych deklaracji, ograniczył pracę zakładów wzbogacających do poziomu 60%. Przedstawiciel irańskiej agencji atomowej odrzucił oskarżenia o wzbogacanie uranu powyżej tego progu. O ile możliwe jest pobranie przypadkowej próbki z systemu wzbogacania. który ma wyższe wzbogacenie niż produkt końcowy, o tyle historia kooperacji Iranu i międzynarodowego środowiska atomowego sprawia, iż w takie przypadki coraz ciężej uwierzyć. Wyjaśnienie sprawy trwa. [Konflikty.pl]
Izrael ponownie dokonał ataku na terytorium Syrii. Celem był budynek szkoły, w którą wykorzystywać miał irański Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej. W ataku zginęło co najmniej 5 osób, przynajmniej jedna związana z syryjską armią. Głównym celem było najpewniej dowództwo jednostek irańskiego Korpusu. W 2008 roku w sąsiedztwie owej szkoły zginął w zamachu jeden z głównych dowódców Hezbollahu. [The Guardian]
W Syrii przynajmniej 53 osoby zginęły w wyniku ataku terrorystycznego. Ofiarami byli głównie zbieracze trufli. O atak oskarżane jest tak zwane państwo islamskie, chociaż póki co nikt nie wziął odpowiedzialności za atak. Niestety nie jest to pierwszy tego typu atak w regionie. Mimo zakończenia działań zbrojnych, ataki terrorystyczne wciąż targają Syrią. [The Guardian]
W odpowiedzi na trzęsienie katastrofalne trzęsienie ziemi w którym zginęło w Turcji ponad 43 tysiące osób, turecki bank centralny obniża stopy procentowe, a turecki rząd zamraża zwolnienia w 10 poszkodowanych prowincjach oraz oferuje dopłaty do pensji dla przedsiębiorstw, które ucierpiały w trzęsieniu. Poszkodowany region nawiedzają w tej chwili kolejne trzęsienia ziemi o magnitudzie 6,3 oraz 5,8. W ich wyniku zginęło 8 osób, a ponad 200 zostało rannych. [Al-Monitor], [The Guardian]
Fala przemocy w Palestynie nie zatrzymuje się. Izrael dokonał ataku lotniczego na cele w Strefie Gazy, w odpowiedzi na dokonany stamtąd atak rakietowy na terytorium Izraela, który był z kolei odpowiedzią na akcję izraelskich sił zbrojnych na terenie Zachodniego Brzegu, gdzie zginęło 11 osób, a ponad 100 zostało rannych. [The Guardian]
Azja
Pisaliśmy w poprzednim wydaniu o porwanym nowozelandzkim pilocie. Teraz chcemy napisać więcej o porywaczach – członkach grupy walczącej o niepodległość Indonezyjskiej Papui. [Reuters]
W Indiach nie funkcjonuje już system kastowy. Teoretycznie. Jednak członkowie najniższej kasty ciągle spotykają się z dyskryminacją. The Guardian opisuje, jak komicy wywodzący się z tej kasty starają walczyć z uprzedzeniami dzięki humoru. [The Guardian]
Pierwszy raz od trzęsienia ziemi i tsunami w 2011 roku, w wyniku którego doszło do katastrofy w elektrowni jądrowej Fukushima nr 1., większość Japończyków popiera ideę wznowienia pracy reaktorów wyłączonych po tamtych wydarzeniach. Badanie wskazało, iż 51% jest za restartem energetyki jądrowej, a 42% jest przeciwko. W kontekście budowy nowych reaktorów opinia jest podzielona – 45% za, a 46% przeciw. w tej chwili w Japonii pracuje 10 reaktorów z 54 jednostek funkcjonujących w 2011 roku. [World Nuclear News]
Afryka
Mohamed Hamdan Dagalo, jeden z generałów, którzy przeprowadzili w 2021 wojskowy zamach stanu w Sudanie przyznał, iż przewrót był pomyłką. Zobowiązał się też do przekazania władzy w ręce władz cywilnych. [Africa News]
W ten weekend odbędą się wybory w Nigerii, afrykańskim kraju z największą ilością mieszkańców. BBC przygotowało ściągawkę dotyczącą tego kto startuje, jacy są faworyci oraz dlaczego powinny was te wybory obchodzić. Dowiecie się też z tego artykułu z jakimi problemami walczy w tej chwili ten kraj. [BBC]
Jeśli wybory w Nigerii bardziej Was interesują to dwa dodatkowe artykułu od serwisu Africa Elects. Pierwszy opisuje skandale jakie miały miejsce w czasie kampanii wyborczej a drugi jest o najbardziej spektakularnych gafach kandydatów. [Africa Elects #1], [Africa Elects #2]
Ponad 60 tysięcy uchodźców z Somalilandu udało się Etiopii po eskalacji walk pomiędzy lokalną ludnością, a władzami Somalilandu. W walkach zginęło co najmniej 82 osoby. Somaliland to nieuznawana przez społeczność międzynarodową islamska republika, która ogłosiła odłączenie się od Somalii w 1991 roku. [The Guardian]
Ameryka Łacińska
Obecnie w Peru jest kryzys, ale kto będzie kandydował w wyborach prezydenckich, kiedy do nich w końcu dojdzie? O tym właśnie jest tekst od Populism Updates, który przedstawia dwóch potencjalnych kandydatów, o których w tej chwili najwięcej się mówi. [Populism Updates @ Substack]
Stany Zjednoczone wyraziły zgodę na ekstradycję byłego prezydenta Peru Alejandro Toledo w związku z zarzutami korupcyjnymi. Poinformowało o tym biuro prokuratora generalnego Peru dodając, iż wymiar sprawiedliwości tego kraju koordynuje działania z władzami krajowymi i zagranicznymi w celu wykonania nakazu. [Al-Dżazira]
Od wyboru Guillermo Lasso na prezydenta Ekwadoru w kraju zwiększono nacisk na walkę z gangami zajmującymi się handlem narkotykami. Doprowadziło to do braku miejsca w policyjnych magazynach, w których składowana jest kokaina przed zniszczeniem. W takiej sytuacji Ekwadorczycy sięgnęli po niecodzienną technikę. Narkotyki, wraz z innymi niebezpiecznymi odpadami, dodają do betonu. Według rządu ta metoda ma być szybsza, tańsza i bezpieczniejsza dla środowiska niż spalanie narkotyków. [Reuters]
Ameryka Północna
Polskie standardy zagościły w Stanach Zjednoczonych. Przywódca republikanów w Izbie Reprezentantów udostępnił całość nagrań z próby przewrotu 6 stycznia przyjaznej skrajnej prawicy stacji telewizyjnej. Dokładnie Tuckerowi Carslonowi, który np. tak opisuje wojnę w Ukrainie, jakby kibicował Rosji. [Axios]
Wraz z ogłoszeniem zamiaru ubiegania się o fotel prezydenta USA przez Nikki Haley rozpoczęła się na dobre rywalizacja pomiędzy Republikanami o nominację. Była gubernatorka Południowej Karoliny i ambasadorka USA przy ONZ jest drugim oficjalnym kandydatem, Donald Trump ogłosił swoje starania w listopadzie ubiegłego roku po wyborach. CNN przygotował listę polityków partii Republikańskiej, którzy mogą starać się o uzyskanie nominacji partii w wyborach prezydenckich w 2024. [CNN]
Do sieci wyciekło zdjęcie słynnego chińskiego balonu, który przeleciał nad Stanami Zjednoczonymi. Jego autentyczność potwierdził departament obrony USA. Zdjęcie zostało wykonane przez samolot szpiegowski U2, który bez trudu operuje na wysokościach przekraczających 20 km, a zatem na pułapie pracy przedmiotowego balonu. Na zdjęciu widać panele słoneczne czy też antenę komunikacyjną. [Konflikty.pl]
Duża zimowa burza przyniosła obfite opady śniegu i silne wiatry do części północnych Stanów Zjednoczonych. Władze wezwały mieszkańców do pozostania w domach i ostrzegły, iż podróżowanie po drogach będzie prawie niemożliwe. [Al-Dżazira]
Oceania
Australia i Filipiny rozważają możliwość wspólnych patroli na spornym Morzu Południowochińskim. Niedawno zachowanie chińskiej straży przybrzeżnej wobec filipińskiego statku sprawiły, iż wysłannik Pekinu w Manili został wezwany przez prezydenta Filipin Ferdinanda Marcosa Jr. [Al-Dżazira]
Ekonomia i gospodarka
W walce o ograniczenie nielegalnych treści w Internecie, Unia Europejska przygotowuje się do starcia z popularnym, ale trudnym do uregulowania przeciwnikiem – stronami porno. [Politico]
Nauka i technologia
„Setki naukowców na całym świecie szukają sposobów na leczenie ataków serca. (…) Hedva Haykin, doktorantka w Technion – Israel Institute of Technology w Hajfie, chce wiedzieć, czy stymulowanie regionu mózgu zaangażowanego w pozytywne emocje i motywację może wpłynąć na to, jak leczy się serce.” [Nature]
Po tym, jak izolacja nie wystarczyła do pokonania rozprzestrzeniającej się choroby, osoby decyzyjnie zaczynają spoglądać przychylnym okiem na szczepionkę. Czy to wspomnienie z początków pandemii koronawirusa? Nie. Opisujemy co dzieje się wśród hodowców drobiu i urzędników w czasie szalejących ptasich gryp. [Reuters]
Trzeci pacjent jest wolny od wirusa HIV po otrzymaniu komórek na niego odpornych. Ale ryzyko związane z procedurą jest tak duże, iż wydaje mało prawdopodobne, aby była ona szeroko stosowana w obecnej formie. [Nature]
Obrazki w powieści graficznej, które zostały stworzone przy użyciu systemu sztucznej inteligencji Midjourney, nie powinny były zostać objęte ochroną praw autorskich, powiedział amerykański urząd ds. praw autorskich w liście, do którego dotarł serwis [Reuters].
Wombacie kupy mają kształt sześcianów. Jest to dość niezwykłe i do tej pory naukowcy nie byli pewni, dlaczego tak się dzieje. Australijski serwis ABC opisuje, jak fizycy i wulkanolodzy rozwiązali tą zagadkę. [ABC]
Elon Musk zapowiadał, iż pod jego rządami serwis Twitter będzie ostoją wolności słowa. Najwyraźniej polega ona też na tym, iż rosyjscy propagandyści mogą sobie kupić oznakę „zweryfikowane użytkowanika”, żeby dezinformacja na temat wojny w Ukrainie wyglądała wiarygodniej dla postronnego obserwatora. Więcej o tym pisze [The Washington Post].
Stuart Russell pisze dla Nature o tym, dlaczego broń, która autonomicznie może podjąć decyzję o zabiciu człowieka, powinna być zakazana. Chociaż brzmi to dość futurystycznie, to takie systemy już w tej chwili są używane. Wojna w Ukrainie jest jednym z miejsc, gdzie częściowo (lub choćby całkiem) autonomiczne systemy działają i zabijają ludzi. [Nature]
Idee, kultura, społeczeństwo
Musieliście już słyszeć o tym, iż UE pozwoliła na dodawanie mąki z określonego gatunku owadów do pokarmu. Oczywiście, wszystko w neutralnym tonie, prawda? Dr Damian Parol, dietetyk i trójboista, napisał post na temat dietetycznego spojrzenia na kwestię jadalnych owadów. Polecamy. [Damian Parol]
„Samuel Marshall i Dave Grossman. Te dwa nazwiska kojarzy każdy zajmujący się psychologią wojskową. Obaj dowodzili, iż żołnierze na polu walki nie chcą zabijać. Ich książki weszły do kanonu rozmów o przemocy i zabijaniu, stanowiąc fundament wielu dalszych publikacji. Czy słusznie?” [Hrabia Tytuts]
O sterowanej rękami Stalina klęsce głodu w ZSRR pewnie wiecie. Mniej znane jest to, iż głód był wymierzony również w Białorusinów. O motywowanych głodem ucieczkach chłopów i mieszczan do Polski opowiada Ihar Melnikau – doktor historii, adiunkt Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego. [Nowa Europa Wschodnia]
Więźniowie geografii czy niewolnicy patrzenia na mapy? O tym czym jest geopolityka, jak zmieniają się granice, jak krytykowana jest geopolityka klasyczna i jej prawidła sprzed 100 lat, czym jest geopolityka krytyczna i dlaczego Jacek Bartosiak i Leszek Sykulski to nie są autorzy warci uwagi oraz wreszcie dlaczego jednak tę uwagę często otrzymują. O tym wszystkim opowiada w Radiu Naukowym prof. Tomasz Kamiński z Uniwersytetu Łódzkiego, autor przedmowy do książki „Geopolityka” Klausa Doddsa wydanej w serii Krótkie Wprowadzenie.
To będzie dziwne, ale redakcyjny kolega, Krzysztof Krawczyk, nalega. Tetrycy, czyli dwaj dziennikarze (prawie) sportowi z Miasta Łodzi, piszący o tym i o tamtym, robiący trochę tego i trochę tamtego, fani twórczości Emila Ciorana i autorzy hasła „1.liga to styl życia”, czyli Kuba Olkiewicz i Leszek Milewski zapraszają na niemalże dwugodzinną rozmowę z Szymonem Jadczakiem. O kibolach Wisły Kraków, o ustawianiu meczy, o tym, jak inni posłowie straszą Łukasza Mejzę i o pracy dziennikarza śledczego. Ostrzegamy, jest mocno średnio, czyli dobrze.
Drogi czytelniku, dziękujemy, iż jesteś z nami. Uważasz, iż więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?