Woda wróci do jezior? Planują ogromne przedsięwzięcie

Samorządowcy wzięli na swoje barki odbudowę zasobów wodnych jezior Powidzkiego Parku Krajobrazowego i przyległych terenów. 22 kwietnia, w Międzynarodowy Dzień Ziemi, podpisano nowy list intencyjny w tej sprawie.

W Skorzęcinie list podpisali przedstawiciele podmiotów zainteresowanych odbudową zasobów wodnych jezior w naszej okolicy. Podział zadań pomiędzy partnerami: samorządami, Lasami Państwowymi, Wodami Polskimi i Zespołem Elektrowni Pątnów Adamów Konin S.A. został uzgodniony już listopadzie 2022 r. W zeszłym roku jednak Wody Polskie uznały, iż realizacja projektu nie jest ich zadaniem statutowym i nie mogą być liderem projektu. Kopalnia od 2023 przygotowuje niezbędną dokumentację, a przed Wójtem Gminy Kazimierz Biskupi toczy się postępowanie dotyczące decyzji środowiskowej. – W sytuacji, gdy poprawa zasobów wodnych to najważniejsze wyzwanie dla samorządów z obszaru Powidzkiego Parku Krajobrazowego i terenów przyległych (mieszkańców, gospodarek i turystów), strona samorządowa w postaci Stowarzyszenia Powidzkiego Parku Krajobrazowego postanowiła przejąć rolę lidera projektu i aplikować na ten cel o środki z UE (w ramach Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji). Dzieje się tak, pomimo tego, iż to Wody Polskie są ustawowo odpowiedzialne za stan zasobów wodnych w jeziorach stanowiących powierzchniowe wody płynące – tłumaczy Jakub Gwit, wójt gminy Powidz i przewodniczący Stowarzyszenia Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Dodaje, iż projekt w pierwszej kolejności ma znaczenie retencyjne. – Zakłada się wykorzystanie nadmiarów wody z rzeki Warty, która w przeciwnym razie zmierzałaby przez Odrę do Bałtyku. Efektem realizacji projektu będzie także odbudowa mokradeł, cieków oraz poprawa stanu zasobów leśnych – wylicza wójt.

Inwestycja za 35 milionów

Przygotowaniem niezbędnej dokumentacji i uzyskaniem pozwoleń zajmuje się ZE PAK. Kiedy będzie to gotowe, Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego złoży wniosek do Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji o dofinansowanie projektu. Dotacja ma wynieść 70 proc. – Realna możliwość złożenia wniosku i rozpoczęcia robót to druga połowa 2026 r. Niestety nie ma rozwiązań prawnych, które ułatwiłyby realizację takich zadań służących retencji – mówi Jakub Gwit.

Wkład własny pokryć mają samorządy, Lasy Państwowe oraz ZE PAK. Kopalnia wesprze też Stowarzyszenie w kosztach przygotowania, obsługi i rozliczenia wniosku. Na razie jednak partnerzy projektu nie będą wykładać pieniędzy. Nastąpić ma to dopiero po zawarciu umów, a także uzyskaniu pewności, iż projekt dostanie unijne pieniądze. Wcześniej będzie trzeba także wyjaśnić, do kogo należeć będzie infrastruktura służąca do przerzutu wód po napełnieniu zbiorników. – Do czasu rekultywacji zbiornika po odkrywce Jóźwin II B wszystkie koszty utrzymania infrastruktury do przerzutu wód oraz zbiorników, ponosić będzie kopalnia, która też udostępni swoje nieruchomości Stowarzyszeniu na wykonanie zadania – wskazuje wójt Gwit.

W wyniku realizacji projektu powstanie rurociąg o dł. ok. 9.5 km o wydajności 1,5 m3/s z Jeziora Gosławskiego do zbiornika po odkrywce Kazimierz Północ. Szacowany koszt inwestycji to 35 mln zł. Po stronie kopalni będzie natomiast budowa dalszej infrastruktury do przerzutu wody z odkrywki Kazimierz Północ do odkrywki Jóźwin IIB.

Warto mówić o przełomie

Odbudowa zasobów wodnych w jeziorach ważna jest nie tylko dla samorządów, ale także mieszkańców, turystów i przedsiębiorców. Podczas podpisania listu intencyjnego mówił o tym Mirosław Klimas, przedsiębiorca od 25 lat działający na terenie Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie.

– Mimo obaw, widzę cień nadziei, iż ten plan, który doprowadzi do powrotu wody, się ziści. Mówi się, iż przedsiębiorcy mówią niewiele, ale robią dużo. Mam nadzieję, iż te wszystkie słowa, które zostały dziś powiedziane, zwiastują moment przełomowy. Jako przedsiębiorcy, a także mieszkańcy liczymy, iż za tymi słowami pójdą także czyny. Skorzęcin jako jedno z piękniejszych miejsc w kraju, a na pewno w Wielkopolsce, jest w waszych rękach. My jako przedsiębiorcy nie mamy zbyt wiele do powiedzenia w tym temacie. Działamy wyłącznie albo aż na polu turystycznym, gastronomicznym, czy lokalowym. Apeluję do wszystkich włodarzy, którzy mają wpływ na sytuację, aby w końcu się to zmieniło. Ośrodek Wypoczynkowy w Skorzęcinie został znakomicie przygotowany przez poprzednich włodarzy gminy Witkowo, co realizują także ich następcy. Nie zmarnujmy tego. Do tej pory media informowały o braku wody czy jej znikaniu. Może dzisiaj warto mówić o przełomie, niosąc dobrą nowinę, iż woda wraca, iż woda będzie – mówił przedsiębiorca.

Ogromne znaczenie dla klimatu

Stronami listu intencyjnego są: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, gminy członkowskie Stowarzyszenia Powidzkiego Parku Krajobrazowego (Powidz, Kleczew, Ostrowite, Wilczyn, Orchowo, Trzemeszno, Jeziora Wielkie, Witkowo), Gmina Kazimierz Biskupi, Powiaty – Słupecki, Gnieźnieński, Koniński i Mogileński, Nadleśnictwa – Konin, Miradz, Gniezno oraz ZE PAK S.A.

Przywrócenie adekwatnych zasobów wodnych jezior ma ogromne znaczenie dla klimatu. Jeziora działają bowiem jak bufor termiczny, wszak woda nagrzewa się i ochładza wolniej niż ląd. Latem oznacza to chłodzenie otoczenia, zimą – łagodzenie mrozów. Zatrzymanie wody w jeziorach zmniejsza ryzyko susz, która w ostatnich latach coraz częściej występują. Zwiększa też wilgotność gleby i powietrza. adekwatne zasoby wodne to także wsparcie dla różnorodności biologicznej. Odpowiedni poziom wody umożliwia przetrwanie ekosystemów wodnych i bagiennych oraz sprzyja retencji wody w krajobrazie. Musimy pamiętać, iż im bardziej zróżnicowana przyroda, tym większa odporność ekosystemu na zmiany klimatu.

Fot. Krzysztof Raczyński / Starostwo Powiatowe w Słupcy