9 miesięcy temu
– 150 lat temu urodził się Wincenty Witos – wielki Polak, żarliwy patriota, przywódca Ruchu Ludowego i trzykrotny premier Rzeczypospolitej, dla którego nie było sprawy ważniejszej niż Polska. Dzisiaj w Wierzchosławicach oddamy hołd premierowi naszej wolności – napisał Władysław Kosiniak-Kamysz, wicepremier i minister obrony narodowej.
Wincenty Witos to jeden z najważniejszych, a także najbardziej wyrazistych i wpływowych polityków II Rzeczypospolitej. Jeden z ojców niepodległej Polski.
Trzykrotnie sprawował funkcję premiera (od 24 lipca 1920 do 13 września 1921, od 28 maja 1923 do 14 grudnia 1923 i od 10 maja 1926 do 14 maja 1926), jego rząd został obalony w wyniku przewrotu majowego.
W latach 1929–1930 jeden z przywódców Centrolewu. W 1930 aresztowany przez władze sanacyjne, osadzony w twierdzy brzeskiej, oskarżony w tzw. procesie brzeskim o przygotowywanie zamachu stanu, skazany na 1,5 roku więzienia, udał się na emigrację do Czechosłowacji.
Do kraju powrócił 31 marca 1939 po okupacji Czecho-Słowacji przez wojska niemieckie i utworzeniu Protektoratu Czech i Moraw. Po agresji III Rzeszy na Polskę internowany przez Niemców, odrzucił propozycję utworzenia rządu kolaboracyjnego. Po utworzeniu w czerwcu 1945 Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej powołany na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej (nie podjął obowiązków), w 1945 prezes utworzonego przez Stronnictwo Ludowe „Roch” legalnego Polskiego Stronnictwa Ludowego .
Na wniosek Polskiego Stronnictwa Ludowego w 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar wniósł do Sądu Najwyższego kasację w sprawie Wincentego Witosa i pozostałych skazanych w procesie brzeskim. 25 maja 2023 roku w największej sali Sądu Najwyższego odbyła się rozprawa kasacyjna ws. „procesu brzeskiego” z lat 30. XX wieku, w którym skazano sześciu posłów Polskiej Partii Socjalistycznej, dwóch posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” (w tym Witosa) i dwóch posłów PSL „Wyzwolenie”.
Po ponad 90 latach od orzeczenia warszawskiego Sądu Apelacyjnego sprawa brzeska doczekała się ostatecznego rozstrzygnięcia. Sąd Najwyższy uwzględnił w całości kasację Rzecznika Praw Obywatelskich i uchylił obydwa wyroki sądów warszawskich – okręgowego z 1932 roku i apelacyjnego z 1932 roku. Sąd uniewinnił wszystkich oskarżonych, wówczas polityków Centrolewu (w tym Witosa), od postawianych im w 1930 roku zarzutów udziału w spisku mającym na celu obalenie przemocą rządu.
