7 godzin temu
Wieś wychodzi z ram wyłącznie funkcji rolniczych i staje się przestrzenią transformacji – ekologicznej, zielonej, cyfrowej czy technologicznej – podkreśliła dr hab. Monika Stanny, prof. Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, w rozmowie ze Studiem PAP. Ekspertka zwróciła uwagę, iż współczesna polska wieś to dynamicznie rozwijający się organizm, który zmienia się społecznie, gospodarczo i technologicznie.
Zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce
Polska wieś jest bardzo zróżnicowana. Jak zauważyła prof. Stanny, inaczej wyglądają obszary położone blisko miast, a inaczej te zlokalizowane dalej, bliżej granic wojewódzkich. – Drugi porządek to jednak ciągle wyższy poziom rozwoju na zachodzie Polski i niższy relatywnie poziom rozwoju na wschodzie – wyjaśniła badaczka.
Zespół z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, którym kieruje prof. Stanny, od lat prowadzi unikalne badanie monitorujące rozwój obszarów wiejskich. Projekt finansowany przez Fundację Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej jest jedynym w kraju przedsięwzięciem, które regularnie analizuje zmiany zachodzące na polskiej wsi pod względem społecznym i gospodarczym.
Różne typy rozwoju społeczno-gospodarczego wsi
– Generalnie wciąż mamy różne typy rozwoju społeczno-gospodarczego. I to dobrze – zaznaczyła prof. Stanny. Wskazała przykłady takie jak wielofunkcyjna wieś wielkopolska, rolnicza wieś podlaska, popegeerowskie miejscowości czy rozdrobnione agrarnie wsie w Małopolsce i na Podkarpaciu.
Ekspertka dodała, iż mimo postępującego procesu dezagraryzacji, czyli odchodzenia od funkcji stricte rolniczych, rolnictwo nie traci i nie utraci znaczenia. – To zawsze będzie najważniejsza i historycznie najstarsza funkcja obszarów wiejskich. Przecież gdzie ma być produkowana żywność, jak nie na wsi – powiedziała.
Proces dezagraryzacji – od historii do współczesności
Prof. Stanny przypomniała, iż dezagraryzacja wsi to proces, który rozpoczął się już wiele wieków temu, gdy mieszkańcy wsi zaczęli wytwarzać nadwyżki żywnościowe przeznaczane na sprzedaż. – Wtedy okazało się, iż skoro produkujemy więcej, to znaczy, iż tych rąk do pracy być może jest za dużo – dodała.
Jeszcze sto lat temu polska wieś była niemal w całości rolnicza. choćby po II wojnie światowej aż 70 proc. ludności wiejskiej zajmowało się rolnictwem. Zmiany przyniosły dopiero procesy industrializacji i urbanizacji, które spowodowały odpływ ludności z rolnictwa i w konsekwencji ze wsi.
– O procesie dezagraryzacji mówimy w kategoriach kurczenia się znaczenia rolnictwa jako miejsca pracy – wyjaśniła badaczka. Dodała, iż zjawisko to ma charakter dwuścieżkowy – część ludności migruje do miast, inni zostają na wsi i podejmują pracę w sektorach pozarolniczych. Stąd rośnie potrzeba wielofunkcyjności obszarów wiejskich.
Technologia i cyfryzacja zmieniają polską wieś
Proces dezagraryzacji jest – zdaniem prof. Stanny – ewolucyjny, a jego tempo przyspieszają technologia i cyfryzacja. – Tak jak w mieście pewne zawody są wypierane, tak i w rolnictwie pewna aktywność jest zastępowana przez technikę – powiedziała. To z kolei stawia wyzwania przed małymi rolnikami, których w Polsce jest najwięcej.
Wieś w centrum zielonej i niebieskiej transformacji
Ekspertka zwróciła uwagę, iż wieś staje się przestrzenią transformacji ekologicznej, w tym zielonej – związanej z odnawialnymi źródłami energii, oraz niebieskiej – ukierunkowanej na retencję i ochronę zasobów wodnych. Coraz większą rolę odgrywa także turystyka wiejska, która staje się istotnym elementem lokalnej gospodarki.
Wieś jako przyszła przestrzeń życia i rozwoju
W opinii prof. Stanny, w dobie wyzwań klimatycznych, demograficznych i technologicznych, wieś będzie zyskiwała na znaczeniu jako miejsce zamieszkania. – Obszary wiejskie stanowią naturalne zaplecze jakości życia i dobrostanu. Rozwój infrastruktury cyfrowej i pracy zdalnej otwiera je na nowe funkcje i nowych mieszkańców – podkreśliła.
Wieś przyszłości – jak zaznaczyła ekspertka – to przestrzeń równowagi między naturą, technologią i człowiekiem.
Źródło i pełna informacja: naukawpolsce.pl/Agnieszka Kliks-Pudlik (PAP)
