Wielka reforma ZUS. Nadchodzi koniec zwolnień chorobowych, jakie znasz

Projekt nowelizacji przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, opracowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, dotyczy zmian w działaniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Polsce. Zakłada ujednolicenie procedur, zwiększenie przejrzystości i uproszczenie procesu wydawania orzeczeń. Jednym z kluczowych elementów jest przejście na model jednoosobowego orzekania – zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji. Likwidacja trzyosobowych składów orzekających w drugiej instancji wzbudzała kontrowersje, jednak ostatecznie została przyjęta w głosowaniu parlamentarnym.

Wprowadzenie zasady jednoosobowego orzecznictwa ma skrócić czas oczekiwania na decyzje i usprawnić działania ZUS. Według autorów reformy uprosi to strukturę postępowań, zmniejszy zatory i ułatwi nadzór nad pracą orzeczników. Jednocześnie system ma stać się bardziej spójny, ponieważ wszystkie decyzje – niezależnie od etapu – będą wydawane według tych samych standardów.

Nowe zasady L4 w 2026 roku kiedy chorzy stracą zasiłek

Nowelizacja doprecyzowuje również zasady przyznawania i cofania zasiłków chorobowych. Przewidziano, iż świadczenie zostanie odebrane, jeżeli osoba korzystająca ze zwolnienia wykonuje czynności sprzeczne z jego celem. Dotyczy to zarówno podejmowania pracy zarobkowej, jak i działań mogących opóźnić powrót do zdrowia. W praktyce oznacza to, iż aktywności wymagające wysiłku, w tym podróże rekreacyjne w trakcie rekonwalescencji, mogą zostać uznane za naruszenie obowiązków ubezpieczonego.

Jednocześnie wprowadzono rozwiązanie umożliwiające wykonywanie pracy w jednym miejscu zatrudnienia przy jednoczesnym przebywaniu na zwolnieniu w innym. Dotyczy to sytuacji, w których charakter pracy na drugiej umowie nie obciąża organizmu w sposób sprzeczny z zaleceniami lekarskimi. Z możliwości tej będą mogli korzystać zatrudnieni na więcej niż jednym stanowisku o różnych wymaganiach.

Kontrole zwolnień lekarskich ZUS zyska dostęp do dokumentacji medycznej

Reforma rozbudowuje również kompetencje kontrolne polskiego ZUS. Instytucja będzie mogła zażądać od lekarza wystawiającego zwolnienie lub placówki medycznej, w której je wystawiono, udostępnienia dokumentacji dotyczącej osoby ubezpieczonej. Celem jest ustalenie, czy zwolnienie zostało wystawione prawidłowo oraz czy pracownik nie podejmuje działań wyłączających go z prawa do zasiłku.

W przypadku zasiłków opiekuńczych kontrola obejmie także ustalenie, czy w gospodarstwie domowym nie ma innych osób mogących zapewnić opiekę choremu dziecku lub członkowi rodziny. Takie rozwiązanie ma ograniczyć sytuacje, w których świadczenia są pobierane mimo braku realnej potrzeby.

Wynagrodzenia lekarzy orzeczników ZUS podwyżki i nowe formy zatrudnienia

Zmiany obejmują również lekarzy orzeczników zatrudnionych w polskim ZUS. Nowelizacja zakłada wprowadzenie dwóch form wykonywania zawodu: w oparciu o umowę o pracę albo umowę cywilnoprawną. Wyjątek stanowią stanowiska kierownicze – naczelny lekarz ZUS, jego zastępca oraz osoby nadzorujące proces orzeczniczy będą zatrudniane wyłącznie na etacie.

Projekt przewiduje też wzrost wynagrodzeń zasadniczych lekarzy orzeczników o około 25 procent. Nowe stawki mają być wyliczane w oparciu o zasady stosowane wobec najmniej zarabiających pracowników placówek medycznych. Według resortu pracy podwyżki mają zachęcić lekarzy do współpracy z ZUS i zwiększyć stabilność kadrową systemu orzeczniczego.

Co istotne, nowelizacja dopuszcza możliwość zatrudniania lekarzy bez tytułu specjalisty, a także rozszerza katalog osób mogących wydawać orzeczenia w wybranych sprawach. Pojawi się możliwość powierzania części zadań fizjoterapeutom, pielęgniarkom oraz pielęgniarzom, jednak w ściśle określonym zakresie.

Centra orzecznicze ZUS jak zmieni się struktura systemu

Reforma zakłada również przebudowę organizacyjną orzecznictwa lekarskiego w Polsce. Proces wydawania orzeczeń i nadzoru nad ich jakością zostanie skonsolidowany w centrach orzeczniczych tworzonych w oddziałach ZUS. Ma to poprawić koordynację, usprawnić przepływ informacji i ułatwić kontrolę jakości orzeczeń.

Nowy model ma wyeliminować rozproszenie kompetencji oraz nierówności między poszczególnymi oddziałami. Dzięki centralizacji nadzór nad procesem orzeczniczym ma stać się bardziej spójny, a lekarze będą mogli liczyć na ujednolicone procedury i lepsze zaplecze administracyjne.

Zasiłek chorobowy 2026 zaostrzone przepisy i nowe obowiązki ubezpieczonych

Nowelizacja ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku. Jej zadaniem jest uporządkowanie systemu i zwiększenie transparentności w obszarze świadczeń z tytułu niezdolności do pracy. Osoby ubezpieczone będą musiały przygotować się na bardziej szczegółowe kontrole oraz konieczność ścisłego przestrzegania zaleceń lekarskich. System ma premiować rzetelne korzystanie z L4 i ograniczać nadużycia, które obciążają budżet ubezpieczeń społecznych.