Ważne zmiany w prawie ochrony środowiska i gospodarki odpadami

Branża odpadowa oraz podmioty, których działalność oparta jest o wymagania Ustawy Prawo ochrony środowiska, z niecierpliwością oczekują na wejście w życie najnowszej nowelizacji. 25 czerwca opublikowany został projekt ustawy z dnia 25 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Dokument ten wprowadza szereg modyfikacji, które mają realnie wpłynąć na efektywność działania administracji i stabilność funkcjonowania przedsiębiorstw. Jakie są najważniejsze zmiany zakładane przez projekt?

Oddech dla branży

Dla wielu podmiotów z branży odpadowej koniec roku 2025 oznaczał realne ryzyko zaprzestania działalności. Problemem były przewlekłe postępowania o wydanie lub zmianę decyzji administracyjnych w zakresie gospodarki odpadami, często wynikające z konieczności dostosowania do tzw. ustawy pożarowej z 2018 r. Wiele wniosków wciąż czeka na rozpatrzenie, a bieżące przepisy miały wygasnąć 31 grudnia 2025 r.

Projekt ustawy przedłuża ważność dotychczasowych decyzji administracyjnych w zakresie gospodarki odpadami do 31 grudnia 2027 r. To dwa dodatkowe lata na uregulowanie spraw, co minimalizuje ryzyko wstrzymania działalności i daje organom administracji czas na nadrobienie zaległości. Warto jednak pamiętać, iż 1 stycznia 2028 r. to ostateczny termin graniczny, po którym decyzje, dla których nie uzyskano nowych, definitywnie wygasną.

Co ważne, przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o wydanie nowego zezwolenia nie później niż 3 miesiące przed wygaśnięciem dotychczasowej decyzji.

Wydłużenie czasu w prowadzenie badań

Jedną z najbardziej wyczekiwanych zmian jest wydłużenie czasu w prowadzenie badań nad nową techniką w ramach pozwoleń zintegrowanych. w tej chwili możliwość ta jest ograniczona do 9 miesięcy i dotyczy głównie już funkcjonujących instalacji. Nowelizacja, zgodna z nową Dyrektywą IED 2.0, wydłuża ten okres do maksymalnie 30 miesięcy i co ważne, umożliwia prowadzenie takich badań już na etapie wydawania nowego pozwolenia zintegrowanego, a nie tylko jego zmiany.

Przedsiębiorstwa będą miały więcej czasu w testowanie i optymalizację nowych, często bardziej ekologicznych technologii, choćby jeżeli w początkowej fazie nie spełniają jeszcze rygorystycznych wymagań Najlepszych Dostępnych Technik (BAT). To impuls do rozwoju i wdrażania nowoczesnych rozwiązań na skalę przemysłową, przy zachowaniu kontroli nad ich wpływem na środowisko.

Koniec sporów kompetencyjnych

Niejasności dotyczące adekwatności organów w zakresie wydawania pozwoleń zintegrowanych dla instalacji do magazynowania odpadów niebezpiecznych (o masie powyżej 50 ton) były źródłem licznych problemów i opóźnień.

„W obecnym stanie prawnym marszałek województwa wydaje zezwolenia na zbieranie odpadów dla instalacji, w przypadku gdy maksymalna łączna masa wszystkich rodzajów odpadów magazynowanych w okresie roku przekracza 3 000 Mg. Jednocześnie przepisy wskazują na adekwatność starosty w przypadku pozwoleń zintegrowanych, obejmujących zbieranie odpadów dla instalacji zdolnych do jednorazowego zmagazynowania ponad 50 Mg odpadów niebezpiecznych” – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.

Co się zmieni? Nowelizacja jasno wskazuje, iż to marszałek województwa będzie jedynym adekwatnym organem do wydawania pozwoleń zintegrowanych dla tego typu instalacji. Decyzja ta opiera się na dużym doświadczeniu urzędów marszałkowskich w prowadzeniu skomplikowanych postępowań środowiskowych.

„Dotyczy to ok. 100 potencjalnych postępowań w skali kraju. Projektowane przepisy będą miały pozytywny wpływ na skuteczność realizacji zadań marszałków województw z zakresu kontroli i nadzoru nad rynkiem odpadów opakowaniowych w Polsce oraz mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby wymaganych kontroli, wykluczając potrzebę dwukrotnej kontroli tego samego zakresu działalności przez różne organy” – głosi Ocena Skutków Regulacji.

Sprawniejsza kontrola dokumentów

Procedura unieważniania nierzetelnych dokumentów potwierdzających recykling czy odzysk odpadów opakowaniowych (DPR, EDPR, DPO, EDPO) była dotychczas uciążliwa. Marszałek województwa mógł to zrobić tylko na podstawie własnej kontroli, choćby jeżeli inne organy (np. Krajowa Administracja Skarbowa czy Inspekcja Ochrony Środowiska) już stwierdziły nieprawidłowości. To prowadziło do dublowania kontroli i ryzyka przedawnienia zaległości z tytułu opłaty produktowej.

Nowelizacja umożliwia marszałkom wykorzystanie dowodów zgromadzonych przez inne organy kontrolne. Choć to głównie zmiana usprawniająca pracę administracji, może przyczynić się do bardziej efektywnego zwalczania nieuczciwych praktyk na rynku odpadów opakowaniowych. Dla rzetelnych przedsiębiorców oznacza to potencjalne zmniejszenie liczby kontroli i większą przejrzystość w systemie.

Projektowana ustawa, która ma wejść w życie w większości z dniem 1 sierpnia 2025 r. (z wyjątkiem przepisów o przekazaniu akt, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia) ma na celu odciążenie przedsiębiorców z nadmiernych obciążeń biurokratycznych i stworzenie lepszych warunków dla rozwoju innowacji. Warto śledzić dalsze etapy prac legislacyjnych i przygotować się na nadchodzące zmiany – wiele z nich jest kluczowych dla branży.