WAŻNE. Komunikat Urzędu Miejskiego Wrocławia dotyczący sytuacji powodziowej

W 1997 roku przez Wrocław w szczytowym momencie płynęło 3700 m3/s. Wówczas Wrocławski Węzeł Wodny był w stanie przyjąć 2200 m3/s.

Dziś mamy zmodernizowany Wrocławski Węzeł Wodny, który jest w stanie bezpiecznie przepuścić 3100 m3/s. To mniej niż ówczesne maksimum. Ale to nie jest problem, ponieważ na Odrze powstały dwa istotne urządzenia hydrotechniczne: Polder Buków oraz suchy zbiornik zalewowy Racibórz Dolny. One sprawią, iż w razie konieczności woda z górnej Odry zostanie zatrzymana, a woda za zbiornikiem raciborskim i ta płynąca od strony zbiorników Nysa i Otmuchów Nysa Kłodzką nie osiągnie wielkości większej niż 3000 m3/s.

Według obecnych prognoz numerycznych IMGW maksymalna woda w Odrze przepływająca za kilka dni przez Wrocław będzie wynosić 2000 m3/s, będzie więc aż o 1/3 poniżej wartości maksymalnej.

Co zrobiono

Oddano do użytku Racibórz Dolny. To suchy zbiornik przeciwpowodziowy (czyli polder), w którym można spiętrzyć 185 mln m3 wody na powierzchni 26 km2. Zapora ma wysokość 11 m, a działa od połowy 2020 roku. Gromadzi i w razie czego zatrzymuje wodę ze zlewni Odry z terenu 6642 km2. Dopuszczalny maksymalny poziom piętrzenia wody to aż 195 m. Zbiornik (stan na 14.09) jest przygotowywany do uruchomienia w związku z obecnym kryzysem. Wg instrukcji ma zostać uruchomiony gdy przepływ wody w Odrze będzie na poziomie 750 m3/s. w tej chwili to 700m3/s. W razie potrzeby instalacja może zredukować o połowę ilość wody wpadającej do zbiornika (z 3120 do 1538 m3/s).

W 2003 roku wzmocniono ochronę przeciwpowodziową na Nysie Kłodzkiej, która wpada do Odry około 60 km przed Wrocławiem. Do starych zbiorników Nysa (maksymalna pojemność ok. 120 mln m3) i Otmuchów (ok. 130 mln m3) dołączyły Topola i Kozielno (łącznie ok. 40 mln m3), które pozwalają jeszcze dłużej „przytrzymywać” wody powodziowe z bardzo narażonej na takie zjawiska Kotliny Kłodzkiej.

W samym Wrocławiu:

Najpierw zajęto się korytami rzeki: Do 2012 zmodernizowano 37,5 km rzeki Odry i kanałów Wrocławskiego Węzła Wodnego. Pogłębiono je, wzmocniono dno, usunięto z przestrzeni między wałami uschnięte lub zagrażające wywróceniem się drzewa i elementy niebezpieczne. Dodatkowo wybudowano lub przebudowano pięć przepławek dla ryb w celu udrożnienia systemu Węzła Wodnego dla migrujących ryb dwuśrodowiskowych.

Potem zajęto się wałami: W latach 2012-2014 zmodernizowano lub zbudowano wały przeciwpowodziowe w samym Wrocławiu oraz w aglomeracji. Przebudowano 60 km wałów przeciwpowodziowych wraz z budową/przebudową infrastruktury powiązanej tj. przepustów, przejazdów wałowych, schodów skarpowych oraz różnego rodzaju przesłon przeciwfiltracyjnych.

Przebudowane, wzmocnione i uszczelnione zostały wszystkie obwałowania oraz mosty, wybudowany został nowy wał na Kozanowie. Zlikwidowano ubytki i wyrwy oraz poprawiono stan techniczny wielu wałów m.in. od mostu Jagiellońskiego do ul. Bujwida, przy ul. Toruńskiej, ul. Międzyrzeckiej, na Wielkiej Wyspie, na Karłowicach, na Popowicach oraz na Świątnikach – Bierdzanach. Odbudowane zostały też wały przy rzece Bystrzycy na Stabłowicach, Marszowicach i Praczach.

Naprawiono nabrzeża przy ul. Michalczyka (uszkodzone w czasie katastrofy budowlanej w 2017 r., naprawa zakończona w 2022 r).

Istotnym elementem była też budowa dróg serwisowych, umożliwiających bieżące utrzymanie obiektów, w tym skuteczny dojazd w trakcie trwania akcji przeciwpowodziowej, które zostały udostępnione dla społeczeństwa (drogi o nawierzchni szutrowej).

Ponadto przebudowano Jaz Szczytniki.

Następnie zajęto się przebudową kanału przeciwpowodziowego w dolinie Widawy jako uzupełnienie kanałów Odry. Zlokalizowany jest pomiędzy osiedlami Strachocin i Swojczyce.

Przystosowano Dolinę Widawy do kontrolowanego przyjęcia fali powodziowej wynoszącej 300 m3/s skutkiem przerzutu nadmiaru wód powodziowych płynących doliną Odry.

Jak to miałoby zadziałać?

Potencjalna fala dopływająca do Wrocławia o przepływie 3100mł/s będzie na węźle Bartoszowice rozdzielana na dwie części. 2800mł/s płynie doliną Odry i jej kanałami, a 300mł/s płynie doliną Widawy (bajpas). Wody powodziowe ponownie łączą się poniżej miasta.

W tym celu wybudowano 41,4 km wałów przeciwpowodziowych. Dzięki rozbudowie tego kanału, może pomieścić przepływ wód powodziowych z Odry do Widawy wynoszący około 320 mł/s w czasie powodzi podobnej do tej z 1997 roku. W tamtym czasie jego przepustowość wynosiła ok 150 mł/s.

Kolejnym elementem jest wprowadzenie programu Gospodarki Wodami Opadowymi w samym Wrocławiu polegającym na takim planowaniu przestrzeni miejskiej, by pozostawić niezabudowanymi albo rekreacyjnymi te strefy miasta, na których naturalnie mogą się rozlać mniejsze cieki wodne (jak Ługowina, Brochówka itp.

Zmodernizowano również wrocławską oczyszczalnię ścieków i wrocławski zakład produkcji wody, m.in. przebudowując zasilanie elektryczne. Gdyby choćby doszło do podtopienia zakładów woda będzie dalej dostarczana. Uniezależniono się również od dostawcy prądu budując własne agregaty rezerwowe. Przebudowano system odprowadzania miejskich ścieków.

Ostatnim elementem pracy przy wałach i domknięciem systemu była dokonana w 2023 roku modernizacja wałów przy ujściu rzeki Ługowiny i tuż obok Ślęzoujścia – zabezpiecza osiedla Maślice i Pracze Odrzańskie przed potencjalną cofką wody z Odry.

Także Wody Polskie zmieniły sposób zarządzania swoją infrastrukturą i dziś centrum zarządzające stanem wód i pracą zbiorników retencji w całej zlewni Odry, na wszystkich rzekach płynących przez Wrocław jest w jednym miejscu – we Wrocławiu. To stąd Wody Polskie decydują o pracy poszczególnych zbiorników przed Wrocławiem.

dodatkowo Wrocław stworzył Centrum Zarządzania Kryzysowego, w którym w jednym miejscu mamy zgromadzone w swoistym Centrum Dowodzenia wszystkie służby odpowiadające za zarządzanie infrastrukturą miejską.

Podsumowując: Dziś chroni nas zarówno zespół polderów i zbiorników przed Wrocławiem, jak i zmodernizowany został cały Wrocławski Węzeł Wodny. Prognozowana woda, która pojawi się we Wrocławiu to około 2000m3/s a węzeł przygotowany jest na przepływ wody o poziomie 3100 m3/s.

(na zdjęciu Zasuwy Zbiornika Racibórz Dolny, źródło RZGW)