Uroczystości Dnia Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 2 października w Starogardzie Gdańskim

Prezydent Miasta Starogard Gdański Janusz Stankowiak

Proboszcz parafii św. Wojciecha, dziekan starogardzki ks. Janusz Lipski

zapraszają na uroczystości ad memoriam ofiar

Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939

2 października jest od roku 2023 ogólnopolskim dniem pamięci o niemieckich zbrodniach popełnionych na Polakach z Pomorza Nadwiślańskiego jesienią 1939 roku. Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 ustanowił 13 stycznia 2023 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawcami byli posłowie: Waldemar Andzel, Zbigniew Babalski, Piotr Babinetz, Barbara Bartuś, Joanna Borowiak, Lidia Burzyńska, Krzysztof Czarnecki, Witold Czarnecki, Przemysław Drabek, Elżbieta Duda, Jan Duda, Barbara Dziuk, Leszek Galemba, Adam Gawęda, Grzegorz Gaża, Czesław Hoc, Michał Jach, Fryderyk Kapinos, Leonard Krasulski, Krzysztof Lipiec, Grzegorz Lorek, Ewa Malik, Jerzy Materna, Anna Milczanowska, Jan Mosiński, Aleksander Mrówczyński, Anna Paluch, Teresa Pamuła, Monika Pawłowska, Violetta Porowska, Marcin Porzucek, Zdzisław Sipiera, Marek Suski, Krzysztof Szulowski, Ewa Szymańska, Adam Śnieżek, Robert Telus, Włodzimierz Tomaszewski, Jan Warzecha, Tomasz Zieliński.

Inicjatorem uchwały, spoza grona parlamentarzystów, był bratanek komendanta TOW Gryf Pomorski Roman Dambek (obecnie radny Sejmiku Pomorskiego).

2 października 2023 Starogard Gdański gościł Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr. Karola Nawrockiego – podczas uroczystości poświęconej ofiarom Zbrodni Pomorskiej. Obecny Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odsłonił wówczas tablicę ad memoriam na murze starogardzkiego więzienia i wygłosił przemówienie.

2 października tego roku w Starogardzie odbędą się kolejne uroczystości ku pamięci ofiar tamtej strasznej zbrodni, którą historycy coraz częściej nazywają pierwszym ludobójstwem w okresie II wojny światowej. Postanowiliśmy każdego roku akcentować w szczególny sposób różne aspekty tej zbrodni. W tym roku przypomnimy księży katolickich, mordowanych od pierwszych dni września do końca 1939 roku, czyli do końca działalności zbrodniczej formacji Selbstschutz, w okresie przywołanym w uchwale sejmowej. Umierali także później, ale okres od września 1939 do końca roku zaznaczył się wyjątkową intensywnością i brutalnością zbrodni, popełnianych najczęściej w pomorskich lasach.

Będzie to szczególny apel pamięci. Wywołamy po imieniu wszystkich zamordowanych w tym czasie polskich kapłanów katolickich z ówczesnej diecezji chełmińskiej. Zbrodniarze „likwidowali” głównie polską inteligencję Pomorza jako przeszkodę w „umacnianiu niemczyzny na wschodzie”. Namiestnik Hitlera na Pomorze Gdańskie, Albert Forster, uznał, iż największą przeszkodą w tym „umacnianiu” są „die Lehrer und die Pfarrer” (nauczyciele i księża). Diecezja chełmińska straciła w wyniku ludobójstwa roku 1939 i zbrodni w kolejnych latach wojny, około 50% księży i innych osób konsekrowanych, stając się – obok diecezji włocławskiej – „diecezją męczenników” czasu II wojny światowej.

Zaprosiliśmy na nasze uroczystości Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Pragnęlibyśmy, aby odczytał pierwsze nazwiska tego apelu.

Liczymy na obecność Pana Prezydenta. W okresie międzywojennym nasze miasto odwiedził Prezydent RP Stanisław Wojciechowski (1920) i Prezydent RP Ignacy Mościcki (1928). Po wojnie Prezydent RP Lech Kaczyński, co upamiętniliśmy na murze Ratusza, oraz Prezydent RP Andrzej Duda.

Wybór miejsca uroczystości nie jest przypadkowy. Zaczynamy 2 października o godzinie 18.00 przed murem starogardzkiego więzienia przy ulicy Pomorskiej, w którym Niemcy przetrzymywali, bili i upokarzali ofiary, zanim wywieźli je na śmierć do Lasu Szpęgawskiego. Pod tym murem, pod tablicą ad memoriam złożymy kwiaty i zapalimy znicze.

Następnie wejdziemy do kościoła św. Wojciecha, na solenną Mszę św. koncelebrowaną w intencji Ojczyzny i pomordowanych ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej. Ten kościół, na planie bazyliki św. Piotra i Pawła w Rzymie, wybudował Sługa Boży ks. Antoni Henryk Szuman, jedna z najbardziej rozpoznawalnych postaci – ofiar Zbrodni Pomorskiej. Także postać przewodnia trwającego od 17 września 2003 roku procesu beatyfikacyjnego 2 grupy ofiar II wojny światowej. Wypędzony we wrześniu ze swojej parafii w Starogardzie, został zamordowany przez Niemców w drzwiach kościoła w Fordonie 2 października 1939.

Nad stroną duchową uroczystości czuwa proboszcz parafii św. Wojciecha, dziekan starogardzki ks. Janusz Lipski.

Nad stroną merytoryczną czuwa wieloletni pracownik Biura Edukacji Narodowej IPN, radny Rady Miasta Starogardu Gdańskiego Piotr Szubarczyk.

Nad oprawą uroczystości czuwa Stefan Kukowski, od lat animator i organizator uroczystości patriotycznych, wielki mistrz Konfederacji Orderu św. Stanisława.

Nad oprawą muzyczną czuwa Zespół Wokalny Amoroso pod kierunkiem Tomasza Radimonasa z parafii św. Wojciecha.

Wsparcia organizacyjnego i finansowego udziela gospodarz miasta – Prezydent Starogardu Gdańskiego Janusz Stankowiak.