3 godzin temu
Komisja Europejska może do 2030 roku wstrzymać finansowanie dla ratujących życie globalnych organizacji zdrowotnych i szczepionkowych – Gavi, the Vaccine Alliance, oraz Global Fund, wynika z wewnętrznego dokumentu briefingowego, do którego dotarł EURACTIV.
Dokument przygotowany dla komisarza UE ds. partnerstwa międzynarodowego Jozefa Síkeli wskazuje, iż Unia powinna „skupić się na funduszach, w których może rzeczywiście kształtować zarządzanie”.
W tym roku prezydent USA Donald Trump obciął finansowanie przekazywane przez Waszyngton na rzecz Gavi i Global Fund, podważając w ten sposób globalne inicjatywy zdrowotne.
Z kolei unijny dokument sugeruje rewizję przyszłej pomocy rozwojowej i wprowadzenie klauzul wygaśnięcia dla „nakładających się” inicjatyw, takich jak Gavi – organizacja, której celem jest poprawa dostępu dzieci w krajach rozwijających się do szczepień – oraz Global Fund, walczący z gruźlicą, AIDS i malarią.
Obie organizacje deklarują, iż dzięki programom szczepień i profilaktyki malarii, eboli, mpox (małpiej ospy), błonicy i polio, a także poprzez udostępnianie profilaktyki przedekspozycyjnej (PrEP) przeciw HIV w krajach o niskich i średnich dochodach, udało im się uratować odpowiednio 20,6 mln i 70 mln osób.
W dokumencie napisano, iż Europa powinna działać bardziej „strategicznie” w zakresie planowania oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA). Zauważono, iż Unia jest jednym z największych darczyńców pomocy rozwojowej na świecie. Mimo skali wsparcia „nasz wpływ polityczny wciąż nie dorównuje naszej wadze finansowej”, wskazano.
Zapytany o plany Komisji, rzecznik KE powiedział EURACTIV, iż w ostatnich miesiącach Komisja „pozostaje w ścisłym kontakcie z państwami członkowskimi i innymi partnerami, aby zbadać możliwości takich reform”. Nie potwierdzono jednak, czy propozycja zostanie ostatecznie wdrożona.
Pomoc coraz mniejsza
Dokument stanowi kolejny sygnał malejącego globalnego zainteresowania pomocą rozwojową. Od 2021 roku Unia przekazała 3,5 mld euro globalnym funduszom, w tym 1,5 mld euro rocznie za pośrednictwem agencji ONZ oraz 1,5 mld euro na 152 fundusze powiernicze Banku Światowego, wynika z dokumentu. W ostatnich latach finansowanie inicjatyw zdrowotnych na poziomie globalnym systematycznie jednak spada.
W tym roku Stany Zjednoczone ogłosiły wycofanie się ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz cięcia w budżecie USAID. Również inne duże państwa-darczyńcy – w tym Niemcy, Francja i Belgia – ograniczyły swoje zobowiązania, podobnie jak Komisja Europejska, by mieć więcej pieniędzy na obronność.
Cięcia te odbiły się także na takich organizacjach jak Gavi i Global Fund. W tym roku Wielka Brytania zmniejszyła finansowanie Gavi o 400 mln funtów. Organizacja stara się w tej chwili zabezpieczyć środki na realizację już ograniczonego pięcioletniego planu zaszczepienia 500 mln dzieci.
Jednocześnie rośnie presja na Unię, by wypełniła lukę po innych partnerach międzynarodowych. Poufny dokument roboczy, ostatnio przekazany urzędnikom krajowym, pokazuje, iż Unia odczuwa rosnące obciążenie.
Podczas ubiegłomiesięcznego Orędzia o stanie Unii Europejskiej przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen zapowiedziała tzw. ogólnoświatową inicjatywę na rzecz odporności w dziedzinie zdrowia na świecie (Global Health Resilience Initiative). Według niej Unia Europejska powinna „działać tam, skąd inni się wycofali”.
UE stopniowo przesuwa jednak finansowanie dla zdrowia na poziomie globalnym z przewidywalnych transferów gotówkowych w stronę bardziej warunkowych i publiczno-prywatnych funduszy, które służą także interesom narodowym.
Von der Leyen ogłosiła ostatnio powstanie nowego Global Gateway Investment Hub – „elastycznego” punktu kontaktowego dla podmiotów publicznych i prywatnych, który ma ułatwić ich udział w wielomiliardowych programach pomocowych.
Brak jasnej strategii
Gavi przyznaje, iż nie ma jasnego planu, co zrobić w takiej sytuacji, co oznacza, iż większość beneficjentów wciąż będzie potrzebować jej wsparcia przez długie lata.
Organizacja napisała w raporcie planistycznym z kwietnia, iż jej „szczerym celem” jest „doprowadzenie do własnego zamknięcia” poprzez pomoc biedniejszym krajom w budowaniu zdolności produkcji szczepionek. Jest to proces, który „nie ma sztywnego harmonogramu”.
Mając to na uwadze, organizacje kontynuują działania fundraisingowe. Gavi zorganizowała niedawno w Brukseli konferencję donatorską na lata 2026–2030, podczas której zebrano ok. 9,5 mld dolarów (8,1 mld euro) – m.in. dzięki zobowiązaniu KE na kwotę 360 mln euro – co jednak nie wystarczyło do osiągnięcia celu 11,9 mld dolarów (10,2 mld euro). Global Fund zorganizuje własne wydarzenie pod koniec listopada.
Tymczasem toczą się dyskusje w sprawie wieloletniego budżetu UE na lata 2028–2034, tzw. Wieloletnich Ram Finansowych. Zgodnie z notatką nowy budżet ma się koncentrować na przyciąganiu inwestycji prywatnych z Europy i promowaniu interesów Unii w warunkach „narastającej rywalizacji geopolitycznej i niepewności”.
W pisemnym oświadczeniu Komisja podkreśliła, iż utrzymuje „otwartą i szczerą współpracę” z wspomnianymi organizacjami, biorąc pod uwagę „ograniczone zasoby oraz zmieniające się paradygmaty na rzecz odpowiedzialności krajów-beneficjentów, integracji zdrowia i wzmacniania systemów opieki zdrowotnej”.
