1 tydzień temu
Unia Europejska ogłosiła przekazanie 30 milionów euro na wsparcie Mołdawii, która walczy z poważnym kryzysem energetycznym wywołanym przez wstrzymanie dostaw gazu przez Gazprom.
UE zabezpieczyła środki, które mają pomóc w zakupie i transporcie gazu ziemnego do regionu Naddniestrza, aby przywrócić elektryczność i ogrzewanie dla ponad 350 tys. mieszkańców. Według zapowiedzi, dostawy mają zostać zrealizowane do 10 lutego 2025 roku, co stanowi najważniejszy element unijnej interwencji humanitarnej.
Gazprom odcina Mołdawię – UE odpowiada
Od 1 stycznia 2025 roku Gazprom nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań umownych i wstrzymał dostawy gazu do Naddniestrza. Spowodowało to poważny kryzys energetyczny w regionie, który zmuszony jest do korzystania z ograniczonych rezerw węgla i gazu. Niestety, te zasoby okazują się niewystarczające, aby pokryć zapotrzebowanie na energię elektryczną i ogrzewanie.
W związku z tą sytuacją przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapowiedziała natychmiastową interwencję Unii Europejskiej, podkreślając, iż UE nie może pozwolić, aby w środku zimy setki tysięcy ludzi zostały bez podstawowych usług. W jej ocenie działania Rosji są nie do zaakceptowania, a Unia powinna udowodnić swoją solidarność w trudnych momentach.
Jak UE pomoże Mołdawii?
Zaproponowany pakiet wsparcia ma kilka kluczowych elementów. Przede wszystkim środki finansowe umożliwią zakup i transport gazu do Naddniestrza, co pozwoli na zapewnienie mieszkańcom ciepła i energii elektrycznej. Oprócz doraźnej pomocy, UE przygotowuje również szerszy pakiet finansowy, którego celem będzie złagodzenie społecznych skutków kryzysu i stopniowe zwiększenie stabilności energetycznej Mołdawii.
Dodatkowo Unia wspiera dywersyfikację dostaw energii do Mołdawii, tak aby kraj ten mógł uniezależnić się od rosyjskiego gazu. Wysoka Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Kaja Kallas zaznaczyła, iż działania Kremla są oburzające, ale Unia Europejska zareaguje gwałtownie i stanowczo, aby pomóc Mołdawii. Podkreśliła również, iż Ukraina zaoferowała dostawy energii jako dodatkowe wsparcie dla Mołdawii.
Naddniestrze na skraju katastrofy
Region Naddniestrza, który w dużej mierze polegał na rosyjskich dostawach gazu, stanął przed poważnym wyzwaniem, gdy Gazprom odciął dostawy. Skutki tego są dramatyczne – mieszkańcy regionu doświadczają przerw w dostawie prądu i ogrzewania, a dostępne rezerwy paliw kopalnych są niewystarczające, aby zaspokoić zapotrzebowanie.
Unia Europejska, oprócz zakupu gazu, rozważa także wsparcie Naddniestrza poprzez dostawy węgla z Ukrainy. Dodatkowo UE ułatwia transport gazu z Bułgarii i Rumunii do Mołdawii, co pomoże w dywersyfikacji dostaw energii.
Długofalowe wsparcie UE dla Mołdawii
Unia Europejska od lat wspiera Mołdawię w stabilizowaniu jej sektora energetycznego. W latach 2021–2024 UE przeznaczyła 240 mln euro na wsparcie systemu energetycznego kraju. Pomoc ta objęła bezpośrednie wsparcie budżetowe, rekompensaty dla gospodarstw domowych oraz finansowanie inwestycji w infrastrukturę energetyczną.
W sezonie grzewczym 2023–2024 ponad 750 tys. mołdawskich rodzin otrzymało wsparcie w ramach Funduszu na rzecz redukcji podatności na zagrożenia energetyczne (EVRF), współfinansowanego przez UE. Od 2021 roku Unia przekazała również 67 mln euro dotacji, które zmobilizowały 640 mln euro inwestycji na poprawę efektywności energetycznej budynków publicznych i mieszkalnych oraz na rozwój odnawialnych źródeł energii.
Mołdawia skorzystała także z unijnej pomocy makrofinansowej w wysokości 295 mln euro, z czego 220 euro przekazano w formie pożyczek, a 75 mln jako dotacje. Te środki były przeznaczone między innymi na reformy sektora energetycznego, które mają na celu uniezależnienie kraju od rosyjskich dostaw surowców.
Mołdawia coraz bardziej zintegrowana z europejskim rynkiem energii
Od 2022 roku Mołdawia jest podłączona do europejskiej sieci elektroenergetycznej, co daje jej większe możliwości dywersyfikacji dostaw energii. 1 grudnia 2024 roku zwiększono eksport energii z UE do Ukrainy i Mołdawii do 2,1 GW, z czego 315 MW przypada na Mołdawię. Dzięki porozumieniu z Ukrainą Mołdawia ma także dostęp do mocy niewykorzystanych przez ukraińską sieć energetyczną.
W 2022 roku, w szczytowym momencie kryzysu gazowego, Prawy Brzeg Mołdawii zdołał całkowicie uniezależnić się od dostaw rosyjskiego gazu. Dzięki wsparciu Unii Europejskiej kraj ten przeszedł na import gazu z rynków europejskich, co znacząco zwiększyło jego bezpieczeństwo energetyczne. Komisarz ds. energii Dan Jørgensen zaznaczył, iż nowy pakiet awaryjny UE to kolejny krok w kierunku eliminowania zależności Europy od rosyjskich surowców.
Nowa strategia energetyczna Mołdawii
Obecny kryzys przyspieszył prace nad nowym Planem Wzrostu Mołdawii, który ma zapewnić długoterminową stabilność energetyczną kraju. Strategia ta koncentruje się na kilku kluczowych aspektach. Przede wszystkim Mołdawia dąży do dalszej dywersyfikacji źródeł energii, co pozwoli na całkowite uniezależnienie się od rosyjskich dostaw.
Ważnym elementem planu jest także zwiększenie efektywności energetycznej, co pozwoli na obniżenie kosztów energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Mołdawia będzie również kontynuować współpracę z Unią Europejską oraz międzynarodowymi partnerami finansowymi, aby zapewnić stabilne źródła finansowania dla projektów energetycznych.
Dzięki wsparciu UE Mołdawia ma szansę przezwyciężyć obecny kryzys i zbudować silniejszy, bardziej niezależny system energetyczny, który zapewni jej obywatelom stabilność i bezpieczeństwo w przyszłości.
