Trump a kosmos. Nowa domena polityki USA?

Autorzy: Krzysztof Karwowski, Julia Lasiota

Analiza w skrócie:

• Technologie kosmiczne odgrywają coraz istotniejszą rolę w życiu codziennym, znajdując zastosowanie w nawigacji GPS, bankowości, wspieraniu systemów obronnych, zapewnianiu dostępu do Internetu oraz teledetekcji.
• Po śmiałych krokach podjętych przez pierwszą administrację Donalda Trumpa, można spodziewać się, iż podczas jego drugiej kadencji nastąpi dalsza intensyfikacja działań w sektorze kosmicznym. Wypowiedzi Prezydenta USA oraz obecność Elona Muska w administracji wyraźnie wskazują na uprzywilejowaną pozycję SpaceX i całego przemysłu kosmicznego w strategii obecnego Prezydenta.
• Mimo błyskawicznego rozwoju swojego programu kosmicznego, Chiny wciąż muszą podjąć szeroko zakrojone działania, aby dorównać amerykańskiej infrastrukturze kosmicznej zarówno na powierzchni Ziemi, jak i na orbicie.
• Nasilające się napięcia z Chinami, działania Rosji oraz rosnąca aktywność Indii będą motywować Stany Zjednoczone do zwiększenia inwestycji w przemysł kosmiczny, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowań wojskowych oraz eksploracji Księżyca i Marsa.

20 stycznia 2025 Donald Trump został w Waszyngtonie zaprzysiężony na urząd prezydenta USA. Niezależnie od oceny stylu uprawiania polityki przez obecnego Prezydenta, warto przyjrzeć się bliżej przemówieniu inauguracyjnemu wygłoszonemu na Kapitolu. Wśród wielu przesadnych, a często populistycznych haseł, Trump obiecał, iż „będzie dążył do realizacji naszego przeznaczenia w gwiazdach” i „osadzi gwiazdy i pasy (tj. flagę USA, przyp. tłum.) na planecie Mars” [1].

Nawiązując do słów historycznych poprzedników – Kennedy’ego i Reagana – Donald Trump zdaje się stawiać siebie w roli kreatora historii, a jego deklaracje sygnalizują światu przyspieszenie dynamicznie rozwijającej się astropolityki [2]. W niniejszej analizie wyjaśniamy, dlaczego rozwój polityki USA w kosmosie może wykraczać poza chwilową modę czy osobisty kaprys niekonwencjonalnego przywódcy oraz jakich zmian możemy spodziewać się w przestrzeni kosmicznej w ciągu najbliższych czterech lat.

Fot. 1. Zaprzysiężenie Donalda Trumpa (źródło: AP)

Przeciwko Chinom

Już podczas pierwszej kadencji (2017-2021) Trump dał się poznać jako Prezydent szczególnie zainteresowany przywróceniem Stanom Zjednoczonym pozycji lidera w dziedzinie lotów kosmicznych. Działania promujące i wzmacniające amerykańskie wysiłki w przestrzeni kosmicznej obejmowały:

• Zwiększenie budżetu Narodowej Administracji Lotnictwa i Kosmosu (National Aeronautic & Space Administration, NASA) do rekordowej kwoty 25 miliardów USD w roku fiskalnym 2021 [3],
• Wydanie szeregu dekretów znanych jako Space Policy Directives. Dotyczyły one między innymi planów eksploracji Księżyca i Marsa, wykorzystania zasobów pozaziemskich oraz wzmocnienia bezpieczeństwa w przestrzeni kosmicznej.
• Inaugurację programu Artemis – ambitnego przedsięwzięcia mającego na celu powrót ludzi na Księżyc, które miało przyspieszyć plany NASA związane z eksploracją naszego naturalnego satelity. W ramach tego programu powołano w 2020 roku inicjatywę dyplomatyczną „Artemis Accords”, skupiającą państwa zainteresowane przyjęciem i współtworzeniem cywilizowanych podstaw polityki, prawodawstwa oraz ram prawnych dla przyszłej eksploracji Księżyca i przestrzeni kosmicznej [4].

Na szczególną uwagę zasługuje decyzja z 2019, kiedy to Administracja Trumpa wydzieliła nowy, pierwszy od 1949, komponent wojsk – Siły Kosmiczne Stanów Zjednoczonych (ang. United States Space Force, USSF) z Sił Powietrznych.

Oprócz stworzenia zestawu narzędzi prowadzenia zarówno cywilnej jak i wojskowej astropolityki, administracja Trumpa konkretnie wskazała również gracza, z którym najbardziej intensywnie zamierza rywalizować – Chińską Republikę Ludową [5].

W ostatnich dwóch dekadach Chiny osiągnęły znaczące sukcesy w przestrzeni kosmicznej, stając się trzecim krajem zdolnym do samodzielnego wysłania załogowej misji na orbitę (program Shenzhou). Wystrzeliły i rozwinęły własną stację kosmiczną Tiangong, eksplorowały Księżyc w ramach programu Chang’e, w tym pierwsze w historii lądowanie na jego niewidocznej stronie (Chang’e 4) [6], oraz rozpoczęły program międzyplanetarny Tianwen. Ponadto Chiny zbudowały kompleksową sieć satelitów nawigacyjnych Beidou, konkurującą z GPS, i rozwijają technologie związane z misjami międzyplanetarnymi, planując m.in. wyprawy na Jowisza i asteroidy. Te osiągnięcia umacniają ich pozycję w globalnym wyścigu kosmicznym [7] [8].

W tym samym czasie Stany Zjednoczone utrzymały co prawda pozycję lidera w przestrzeni kosmicznej dzięki spuściźnie zimnej wojny, ale jednocześnie wysiłek kosmiczny uległ zahamowaniu globalnie i lokalnie. NASA zakończyła program wahadłowców kosmicznych i rozpoczęła wdrażanie nowych technologii, których głównym celem była bardziej redukcja i optymalizacja kosztów operacyjnych oraz środowiskowych agencji niż faktyczny rozwój. Kosztowne projekty (duże misje międzyplanetarne jak przełomowa, ale warta ponad trzy miliardy dolarów podróż sondy Cassini do układu Saturna i Tytana, misja New Horizons na Plutona, etc.) były wygaszane, a ogromny i długo traktowany jako flagowy, program kosmicznego teleskopu Jamesa Webba nieomal upadł w skutek 6-krotnego przekroczenia budżetu i 10-letniego opóźnienia.

Nie lepiej sytuacja wyglądała w Europie, gdzie Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) od dekad boryka się z trudnościami budżetowymi, a nowa organizacja Unii Europejskiej – Agencja Projektów Kosmicznych UE (EUSPA) – wciąż nie posiada ani istotnych funduszy, ani misji i strategii rozwoju. Sukcesy Chin tchnęły nowe życie w zachodnie inicjatywy kosmiczne [9].

Rys. 1. Gama chińskich rakiet nośnych – źródło: Dongfeng Hour DFH

Historia – dlaczego? [10] [11]

Obecnie zmiana rozgrywa się na dwóch polach, a na scenie pojawia się pierwsza administracja Trumpa z poprzedzającymi go rządami Baracka Obamy.

Pod presją rosnących osiągnięć Chin w przestrzeni kosmicznej, Stany Zjednoczone znacząco zintensyfikowały rozwój naukowy oraz zaostrzyły swoją politykę kosmiczną. Kluczowym elementem tej odpowiedzi jest program Artemis, którego celem jest powrót ludzi na Księżyc i utworzenie trwałej obecności na jego powierzchni, co ma zarówno strategiczne, jak i symboliczne znaczenie w rywalizacji z Chinami, rozwijającymi własne plany eksploracji Księżyca. Stany Zjednoczone inwestują także w technologie międzyplanetarne, czego przykładem są misje marsjańskie oraz plany związane z eksploracją asteroid i gazowych olbrzymów. W tym samym czasie NASA intensywnie współpracuje z sektorem prywatnym, szczególnie z firmami takimi jak SpaceX czy Blue Origin, aby zwiększyć efektywność i obniżyć koszty misji kosmicznych, co pozwala na szybsze wdrażanie nowych technologii.

W odpowiedzi na rozwój chińskiej konstelacji satelitów BeiDou oraz ekspansję infrastruktury kosmicznej Pekinu, USA wzmacniają programy związane z systemami satelitarnymi, takimi jak GPS, oraz rozwijają megakonstelacje, w tym Starlink, które mają zapewnić przewagę w zakresie komunikacji, nawigacji i obserwacji Ziemi. Istotnym militarnie efektem współpracy ze SpaceX jest Star Shield – militarna wersja konstelacji Starlink.

Amerykańska polityka kosmiczna coraz częściej uwzględnia także kwestie bezpieczeństwa narodowego, czego dowodem jest powoływanie kolejnych baz sił kosmicznych oraz zwiększenie inwestycji w technologie antysatelitarne i obronę orbitalną.

Jednocześnie Waszyngton rozwija politykę międzynarodową, aby przeciwdziałać chińskim wpływom w kosmosie. USA promują porozumienia Artemis Accords, które tworzą ramy współpracy międzynarodowej w eksploracji kosmosu i eksploatacji zasobów pozaziemskich, wzmacniając jednocześnie koalicję państw demokratycznych wokół swojej wizji eksploracji przestrzeni kosmicznej. Rosnąca rywalizacja z Chinami mobilizuje również amerykańskie elity polityczne i społeczeństwo, co przekłada się na wzrost finansowania i priorytetyzację programów kosmicznych jako kluczowego elementu rywalizacji technologicznej i geopolitycznej w XXI wieku.

USSF

Powołanie sił kosmicznych wiązało się z wydzieleniem części baz wojskowych głównie lotnictwa USA do celów nowych oddziałów i formacji dedykowanych działaniom w kosmosie oraz spektrum z nim związanym (np. radiolokacja systemów naziemnych obserwujących orbitę okołoziemską).

Siedem kluczowych dyscyplin związanych z operacjami w przestrzeni kosmicznej, w których personel zdobywa doświadczenie [12]:

• Wojna orbitalna,
• Wojna elektromagnetyczna w przestrzeni kosmicznej,
• Zarządzanie kosmicznym polem walki,
• Dostęp i utrzymanie przestrzeni kosmicznej,
• Wywiad wojskowy,
• Operacje cybernetyczne i zinformatyzowana obrona infrastruktury kosmicznej,
• Inżynieria i akwizycja: Wiedza zapewniająca, iż militarne siły kosmiczne posiadają najlepsze na świecie umiejętności obrony domeny kosmicznej. Umiejętność tworzenia partnerstw w zakresie nauki, technologii i akwizycji z innymi organizacjami zajmującymi się bezpieczeństwem narodowym w przestrzeni kosmicznej, podmiotami komercyjnymi, sojusznikami i środowiskiem akademickim, aby zapewnić odpowiednie wyposażenie siłom zbrojnym.

Rys. 2. Emblemat Sił Kosmicznych USA (źródło: USSF)

Bazy USSF [13]:

• Baza Sił Kosmicznych Patrick, Floryda

Położona w Satellite Beach baza jest siedzibą Lotniczego Centrum Zastosowań Technicznych, Instytutu Wojskowego Zarządzania na Rzecz Równych Szans USSF oraz nadzoruje Centrum Kosmiczne Canaveral – największy ośrodek startów kosmicznych USA współdzielony z cywilnym Centrum Kosmicznym im. J. F. Kennedy’ego należący do NASA.

• Baza Sił Kosmicznych Buckley, Kolorado

Aurora, Kolorado. Miejsce bazowania 460. Skrzydła Kosmicznego i kluczowych instalacji zarządzania siecią satelitów wczesnego ostrzegania przed atakiem nuklearnym (SBIRS/IFDS). Baza mieści ponadto Ośrodek Przetwarzania Danych Aerokosmicznych prowadzony wspólnie z Narodowym Biurem Wywiadu oraz 2. Szwadronem Kosmicznego Wczesnego Ostrzegania.

• Baza Sił Kosmicznych Peterson, Kolorado

Colorado Springs. Najistotniejsza organizacyjnie. Siedziba Amerykańskiego Dowództwa Kosmicznego US Space Command oraz Północnoamerykańskiego Dowództwa Obrony Powietrzno-Kosmicznej NORAD, koordynuje współdziałanie z Dowództwem Operacji Kosmicznych i Amerykańskim Dowództwem Północnym NORTHCOM. 76. Centrum Kontroli Kosmicznej Departamentu Obrony w bazie zapewnia sytuacyjną świadomość kosmiczną na rzecz bezpieczeństwa zasobów amerykańskich i sojuszniczych na orbicie.

• Baza Sił Kosmicznych Schriever, Kolorado

Również Colorado Springs. Baza jest domem 310. Skrzydła Kosmicznego, zapewnia obronę cybernetyczną infrastruktury kosmicznej oraz kontrolę nad nawigacją i rządowo-wojskową komunikacją satelitarną. Na terenie bazy mieszczą się ponadto Biuro Integracji i Operacji Obrony Rakietowej oraz Centrum Kosmicznych Innowacji i Rozwoju USSF.

• Baza Połączona Sił Kosmicznych i Powietrznych Los Angeles, Kalifornia

Greater Los Angeles. Dowództwo Systemów Kosmicznych odpowiedzialne za rozwój, testy i zabezpieczenie konstelacji satelitarnych dla Sił Zbrojnych mieści się w tej bazie.

• Baza Sił Kosmicznych Vandenberg, Kalifornia.

Główne Centrum Startowe sił zbrojnych USA. Oprócz lotów wojskowych oraz prób rakietowych dla Sił Powietrznych zapewnia zdolności wynoszenia m.in. dla NASA, ULA, Firefly Aerospace i SpaceX. Baza znajduje się w hrabstwie Santa Barbara. Mieści jednostkę Space Launch Delta 30.

Prócz placówek w kontynentalnych Stanach Zjednoczonych, Siły Kosmiczne korzystają jeszcze z baz na Alasce, Hawajach i w dowództwach regionalnych (m.in. anteny na japońskiej Okinawie czy w Ramstein w Niemczech).

Duże znaczenie ma baza lotnicza Pituffik – dawna baza Thule na duńskiej Grenlandii. Powiązana w czasie rzeczywistym z NORAD placówka Pituffik mieści 12. Szwadron Kosmiczny oraz jednostki wczesnego ostrzegania Space Delta 2 i 4.

Zasoby

Mimo dekad marazmu amerykański przemysł i sektor badań kosmicznych wciąż stanowi majstersztyk. Stany Zjednoczone utrzymują najwyższy na świecie budżet przeznaczony na eksplorację kosmosu, co czyni je globalnym liderem w tej dziedzinie. Finansowanie programów kosmicznych odbywa się zarówno przez państwowe instytucje, jak i dynamicznie rozwijający się sektor prywatny, co pozwala na równoczesny rozwój technologii cywilnych i wojskowych.

NASA, jako kluczowa amerykańska agencja kosmiczna, otrzymuje regularne i wysokie finansowanie. W roku fiskalnym 2021 budżet agencji osiągnął rekordowe 25 miliardów dolarów, co było wynikiem polityki promowanej przez administrację Trumpa. W kolejnych latach, pomimo zmian administracyjnych, utrzymano trend zwiększania funduszy, szczególnie w kontekście programów Artemis oraz badań nad eksploracją Marsa i przestrzeni głębokiego kosmosu.

Budżet NASA [14]

Jednym z nowych fundamentów amerykańskiej strategii kosmicznej stała się także kooperacja rządu USA z sektorem prywatnym. Firmy takie jak SpaceX, Blue Origin, Northrop Grumman czy Lockheed Martin otrzymują miliardowe kontrakty na rozwój rakiet nośnych, systemów załogowych oraz infrastruktury orbitalnej. Przykładem jest kontrakt NASA z firmą SpaceX na budowę lądownika księżycowego dla programu Artemis czy kooperacja z Boeingiem nad kapsułą Starliner [15].

Amerykańska strategia kosmiczna nie opiera się wyłącznie na funduszach federalnych i środkach startupów. Coraz większą rolę odgrywają mechanizmy finansowania wieloźródłowego, obejmujące inwestycje prywatne, współpracę międzynarodową oraz fundusze venture capital. Równocześnie Pentagon zwiększa wydatki na technologie kosmiczne, co dodatkowo napędza rozwój sektora i umacnia pozycję USA w globalnym wyścigu kosmicznym [16].

Rozbudowana infrastruktura kosmiczna

Stany Zjednoczone dysponują najbardziej rozbudowaną infrastrukturą kosmiczną na świecie, obejmującą zarówno centra startowe, jak i sieć naziemnej komunikacji i kontroli misji. najważniejsze elementy tej infrastruktury to:

• Centrum Lotów Kosmicznych im. JFK (Kennedy Space Center, KSC) – główne centrum startowe NASA na Florydzie, skąd realizowane są najważniejsze misje załogowe i bezzałogowe, w tym starty rakiety SLS dla programu Artemis.
• Przylądek Canaveral (Cape Canaveral Space Force Station, CCSFS) – historyczny kosmodrom, który stał się hubem dla startów rakiet SpaceX, ULA i innych prywatnych firm.
• Baza Sił Kosmicznych Vandenberg (Vandenberg Space Force Base, VSFB) – najważniejsze miejsce startów satelitów wojskowych i misji orbitalnych z zachodniego wybrzeża USA.
• Sieć Łączności z Głębokim Kosmosem (Deep Space Network, DSN) – globalny system anten komunikacyjnych umożliwiający łączność z misjami międzyplanetarnymi, w tym z sondami Voyager, łazikami marsjańskimi i teleskopem Jamesa Webba.

Dodatkowo firmy prywatne, takie jak SpaceX, inwestują w nowe ośrodki startowe, w tym Starbase w Teksasie, gdzie rozwijana jest rakieta Starship – potencjalnie najpotężniejszy system transportowy w historii lotów kosmicznych.

Zdolności technologiczne i innowacje

USA posiadają wiodącą pozycję w rozwoju technologii kosmicznych, obejmujących zarówno systemy rakietowe, jak i zaawansowane pojazdy załogowe. Utrzymują także największą flotę wojskowych satelitów szpiegowskich, systemów ostrzegania przed pociskami balistycznymi oraz satelitów do prowadzenia działań operacyjnych w czasie rzeczywistym.

Najważniejsze osiągnięcia to:

Systemy nośne:

• Falcon 9 i Falcon Heavy (SpaceX) – rakiety wielokrotnego użytku, które znacząco obniżyły koszty dostępu do kosmosu.
• Space Launch System SLS – potężna rakieta NASA przeznaczona do misji księżycowych i dalszej eksploracji.
• Starship (SpaceX) – rozwijany system transportowy, który ma umożliwić kolonizację Księżyca i Marsa.
• Volcan Centaur, Atlas i seria Delta (United Launch Alliance, ULA) – zestaw wielozadaniowych rakiet nośnych oferowanych przez konsorcjum joint venture firm Lockheed Martin (rakiety Atlas) i Boeing (rakiety Delta) na potrzeby misji rządowych.

Statki i kapsuły załogowe:

• Dragon (SpaceX) – pierwsza komercyjna kapsuła zdolna do transportu astronautów. Z kapsuł Dragon korzysta m.in. NASA do wymiany załóg na Międzynarodową Stację Kosmiczną (International Space Station, ISS) oraz program Inspiration realizowany przez SpaceX i Shift4.
• Orion (NASA/Lockheed Martin) – najważniejszy pojazd załogowy dla misji Artemis.
• Starliner (Boeing) – alternatywa dla Dragona, zaprojektowana do transportu astronautów na ISS.

Systemy satelitarne:

• GPS (Global Positioning System, dawniej NAVSTAR) – satelitarny system określania współrzędnych i czasu działający globalnie i szeroko stosowany do celów cywilnej i wojskowej nawigacji.
• SBIRS (Space-Based Infrared System) – satelity wczesnego ostrzegania przed atakami rakietowymi.
• Keyhole – wspólny system zarządzania satelitami szpiegowskimi realizowany przez Siły Kosmiczne i Narodowe Biuro Rozpoznania (National Reconnaissance Office, NRO) na potrzeby amerykańskiej Wspólnoty Wywiadów, obejmuje satelity obserwacyjne tak z systemami elektrooptycznymi jak i radarowymi.
• MUOS (Mobile User Objective System) – nowoczesne satelity komunikacyjne dla zapewniające odporną na zakłócenia łączność globalną dla sił zbrojnych.

Kadry

Zarówno NASA, wojskowe komponenty kosmiczne USA, jak i firmy prywatne korzystają ze wsparcia jakie daje sektor naukowo-badawczy Stanów Zjednoczonych. Instytucje szkolnictwa wyższego USA zajmują czołowe miejsca na najważniejszych listach rankingowych, a szkoły politechniczne (prócz wyjątków w Wielkiej Brytanii, Japonii, Szwajcarii czy Chinach) nie mają sobie równych na świecie.

Pierwszą i wciąż aktywną w aeronautyce uczelnią USA jest Uniwersytet w Michigan. Założony w 1914, kursy inżynierii lotniczej najważniejsze dla branży oferuje nieprzerwanie od roku 1916 [17].

Kolejnym istotnym miejscem jest Kalifornijski Instytut Technologiczny Caltech [18]. Stanowi kolebkę badań rakietowych USA, wsławił się przyjęciem w l. 30 XX wieku elity naukowców z dziedziny praktycznie z całego świata (Chiny, USA, Węgry, Niemcy, Europa Wschodnia) i do dzisiaj administruje założonym w 1936 roku Laboratorium Napędów Odrzutowych NASA w Pasadenie (Jet Propulsion Laboratory, JPL), gdzie działa główny superkomputer NASA – Plejady [19].

Prawdopodobnie najistotniejszym podmiotem szkolnictwa wyższego – jest Massachusetts Institute of Technology. MIT zlokalizowany na przedmieściach Bostonu (Cambridge, MA). Studia lotnicze i astrofizyczne w MIT są realizowane w ścisłej współpracy z laboratoriami NASA i często stanowią prostą drogę z akademii w szeregi agencji [20].

Od 1989 roku NASA finansuje własny program projektowy i stypendialny analogiczny dla grantów naukowych na innowacje dla sił zbrojnych – NASA Space Grant College and Fellowship Program. Pierwszym uniwersytetem uhonorowanym członkostwem w programie był Cornell University (Stan Nowy Jork) [21]. Do grona uczelni zrzeszonych w programie należą: Stanford University, University of Colorado Boulder, Ohio State University, Purdue University, Johns Hopkins University (ze swoim Applied Physics Laboratory, APL), University of Texas at Austin, Georgia Institute of Technology (Georgia Tech) czy University of Arizona.

Dominacja satelitarna

Kontrola nad przestrzenią orbitalną staje się jednym z kluczowych filarów amerykańskiej strategii bezpieczeństwa narodowego. Rywalizacja z Chinami i Rosją w tej dziedzinie prowadzi do intensyfikacji działań USA, obejmujących zarówno rozwój nowych technologii, jak i działania mające na celu ochronę infrastruktury satelitarnej przed zagrożeniami takimi jak cyberataki ataki antysatelitarne (ASAT).

Dzięki przewadze technologicznej w zakresie systemów satelitarnych, USA utrzymują kluczową pozycję w globalnym wyścigu kosmicznym, kształtując przyszłość nawigacji, łączności i wywiadu w przestrzeni kosmicznej.

Obejmuje ona zarówno systemy cywilne, jak i wojskowe, zapewniając przewagę technologiczną i strategiczną w komunikacji, nawigacji oraz obserwacji Ziemi.

System GPS i jego modernizacja [5] [12]

Amerykański system nawigacji satelitarnej GPS jest kluczowym elementem globalnej infrastruktury telekomunikacyjnej i nawigacyjnej. Oferuje precyzyjne dane dla zastosowań cywilnych, komercyjnych i wojskowych. Modernizacja GPS obejmuje: nową generację satelitów GPS III, które zapewniają lepszą dokładność i odporność na zakłócenia, integrację z systemami AI i kwantową kryptografią, co wzmacnia odporność na cyberataki i zakłócenia sygnału.

Planowane przejście na GPS IIIF, który zaoferuje jeszcze lepszą precyzję oraz większą interoperacyjność z innymi systemami nawigacyjnymi, takimi jak europejski Galileo czy japoński QZSS.

Rozwój megakonstelacji satelitarnych

USA są liderem w budowie megakonstelacji satelitarnych – sieci składających się z tysięcy satelitów na niskiej orbicie okołoziemskiej (LEO), które mają zrewolucjonizować globalną komunikację i dostęp do internetu. najważniejsze projekty to:

• Starlink (SpaceX) – konstelacja ponad 5000 satelitów dostarczających szybki internet, w tym dla obszarów odległych i strategicznych operacji wojskowych. Starlink odgrywa kluczową rolę w działaniach wojskowych, np. na Ukrainie.
• Amazon Kuiper (Amazon) – projekt Jeffa Bezosa, który ma konkurować ze Starlinkiem, oferując globalne usługi internetowe.
• OneWeb (częściowo finansowany przez USA) – europejsko-brytyjsko-amerykańska sieć satelitarna wspierana przez amerykański kapitał, mająca konkurować z chińskimi projektami.

Mimo dynamicznego powstawania podobnych rozwiązań poza Ameryką (europejski IRIS² czy chińskie konstelacje Guowang i Qianfan) zaawansowanie i liczba satelitów amerykańskich nie mają sobie równych na świecie.

Bliska przyszłość

Najbliższe lata przyniosą intensyfikację globalnej rywalizacji w przestrzeni kosmicznej, zarówno w wymiarze cywilnym, jak i wojskowym.

Stany Zjednoczone, pod rządami administracji Trumpa, będą kontynuować ekspansję programu Artemis, którego celem jest ustanowienie trwałej obecności na Księżycu do końca dekady. najważniejsze znaczenie będzie miało rozwijanie technologii ISRU (In-Situ Resource Utilization), umożliwiającej wykorzystanie lokalnych zasobów do podtrzymywania misji i redukcji kosztów logistycznych. NASA, we współpracy z sektorem prywatnym (SpaceX, Blue Origin, Lockheed Martin), przyspieszy rozwój systemów transportowych, takich jak Starship i SLS, które mają stanowić trzon amerykańskiej architektury eksploracyjnej.

W wymiarze wojskowym Siły Kosmiczne USA (USSF) zwiększą inwestycje w zdolności antysatelitarne oraz obronę infrastruktury orbitalnej. Programy takie jak Starshield (wojskowa wersja Starlinka) czy nowa generacja satelitów wczesnego ostrzegania (Next-Gen OPIR) będą stanowić najważniejsze elementy strategii odstraszania. Pentagon, we współpracy z partnerami z NATO, może rozszerzyć doktrynę kolektywnej obrony o komponent kosmiczny, wzmacniając interoperacyjność systemów wojskowych na orbicie.

Po stronie Chin rozwijany będzie program Międzynarodowej Księżycowej Stacji Badawczej (ILRS), realizowany we współpracy z Rosją i innymi państwami BRICS [23]. Pekin, bazując na sukcesach misji Chang’e i Tianwen, przygotowuje się do pierwszej załogowej misji księżycowej po 2029 roku, jednocześnie rozbudowując infrastrukturę orbitalną wokół Księżyca. Wzmocniona konstelacja satelitów Beidou oraz rozwój chińskiej stacji kosmicznej Tiangong będą miały najważniejsze znaczenie dla strategicznych ambicji Pekinu w kosmosie [24].

Rosja, pomimo problemów budżetowych i ograniczonego dostępu do technologii zachodnich, przez cały czas rozwija systemy antysatelitarne (Nudol, Spiektr, Burewiestnik), a jednocześnie dąży do większej współpracy z Chinami w zakresie eksploracji Księżyca i budowy nowych systemów nośnych, takich jak rakieta Jenisej [25].

Europa i Indie również mogą odegrać pewną rolę w eksploracji Marsa. ESA, mimo ograniczonego budżetu, rozwija projekty autonomicznych systemów nawigacyjnych i robotycznych, które mogą wspierać misje marsjańskie. ISRO (Indyjska Organizacja Badań Kosmicznych) po sukcesie misji Mangalyaan analizuje możliwości kolejnych wypraw, choć priorytetem dla Indii wciąż pozostaje eksploracja Księżyca.

Mars
Już na początku swojej pierwszej kadencji Trump wyraźnie sygnalizował amerykańskie ambicje dotyczące Marsa. 11 grudnia 2017 roku wydał prezydenckie memorandum znane jako „Space Policy Directive-1”, które znacząco zrewidowało wcześniejszą dyrektywę Baracka Obamy [26]. Czerwona Planeta pozostawała zatem istotnym elementem kosmicznej strategii pierwszej administracji Trumpa, a pod koniec tej kadencji, w grudniu 2020 roku, rząd amerykański potwierdził swoje zamierzenia w raporcie o stanie narodowej polityki kosmicznej, deklarując, iż „Stany Zjednoczone (…) wyślą i wspomogą następne pokolenie odkrywców i przedsiębiorców na Księżyc, a potem na Marsa i dalej” [27]. Ta konsekwentna narracja o międzyplanetarnej ekspansji była systematycznie rozwijana w kolejnych latach i znalazła swoje wyraziste potwierdzenie w przemówieniu inauguracyjnym drugiej kadencji, oficjalnie nadając Marsowi rangę priorytetowego celu w strategicznych planach kosmicznych Stanów Zjednoczonych.

Rys. 3. SpaceX Mars City. Wizualizacja opublikowana przez SpaceX ukazująca koncepcję marsjańskiego habitatu. Po lewej dwa pojazdy Starship projektowane do lotów i powrotów na trasie Ziemia-Mars (źródło: SpaceX)

Co ciekawe, temat Marsa pojawiał się choćby na wiecach wyborczych Trumpa, a na jednym z nich w stanie Pensylwania, Trump skandował „poprowadzimy świat i dotrzemy na Marsa przed końcem mojej kadencji” [28]. Nie jest jasne, czy Prezydent miał na myśli lot załogowy, czy tylko na przykład wysłanie bezzałogowego prototypu rakiety, która mogłaby kiedyś taką podróż odbyć. Z pewnością obecność Elona Muska u boku amerykańskiego prezydenta będzie tylko podsycać te marsjańskie ambicje – miliarder zapowiada, iż jego firma SpaceX uruchomi pierwszą misję na Marsa już w 2026 roku, podkreślając, iż lot na Marsa w 2029 roku jest możliwym scenariuszem, choć rok 2031 wydaje się bardziej prawdopodobny [29].

Podsumowanie

Donald Trump w swojej drugiej kadencji (2025-2029) zapowiada dalszą intensyfikację amerykańskiej polityki kosmicznej, zarówno w wymiarze eksploracji, jak i rywalizacji strategicznej z Chinami. Już podczas pierwszej prezydentury (2017–2021) nadał priorytet projektom takim jak Artemis czy USSF, definiując przestrzeń pozaziemską jako nową domenę gospodarczą i operacyjną dla wojska. Teraz, w nowej rzeczywistości geopolitycznej, jego administracja stoi przed wyzwaniem przełożenia tych inicjatyw na konkretne rezultaty, szczególnie w kontekście narastającej rywalizacji z Chinami.

Fot. 2. Donald Trump (źródło: Ohio Capital Journal)

Administracja Trumpa już wcześniej traktowała Chiny jako najważniejsze wyzwanie dla amerykańskiej dominacji w kosmosie. Wprowadzenie ograniczeń dla współpracy NASA z Pekinem poprzez tzw. Wolf Amendment oraz naciski na sojuszników, by nie angażowali się w chińskie inicjatywy, były pierwszymi krokami w tej strategii. Teraz możemy spodziewać się eskalacji technologicznej i wojskowej konkurencji, szczególnie w sektorze megakonstelacji satelitarnych, takich jak Starlink, w obszarze lunarnych misji oraz technologii antysatelitarnych i obrony orbitalnej. Trump, kierując politykę kosmiczną w stronę twardej rywalizacji, prawdopodobnie dąży do zacieśnienia współpracy USA z prywatnym sektorem – przede wszystkim SpaceX – oraz do zwiększenia roli Pentagonu w przestrzeni kosmicznej. Amerykańskie programy orbitalne będą więc nie tylko kwestią eksploracji, ale również narzędziem konfrontacji [30].

Wszystko wskazuje na to, iż druga kadencja Trumpa nie przyniesie fundamentalnej zmiany kierunku, ale znacząco przyspieszy rywalizację w kosmosie. Konkurencja z Chinami i Rosją zmusi USA do zwiększenia inwestycji w nowe technologie, a prywatne firmy dostaną większe wsparcie w rozwoju systemów rakietowych i infrastruktury orbitalnej. najważniejsze pytanie brzmi jednak: czy Trump zdoła przekształcić wielkie deklaracje w realne rezultaty? jeżeli polityka USA ograniczy się do symbolicznych misji i medialnych haseł, Chiny mogą systematycznie budować swoją przewagę technologiczną. jeżeli jednak administracja Trumpa faktycznie nada priorytet ekspansji infrastruktury orbitalnej i dominacji na Księżycu, nadchodzące lata mogą oznaczać definitywną zmianę astropolitycznej dynamiki [31] [32].

Bibliografia

[1] Trump’s inaugural address, annotated and fact-checked. CNN, https://edition.cnn.com/interactive/politics/2025/donald-trump-inaugural-speech-dg/dostęp: 2025/1/22

[2] Mars – watch out. Trump’ going for you too. Al Jazeera: https://www.aljazeera.com/opinions/2025/1/21/trump-on-mars dostęp: 2025/2/25

[3] NASA Administrator Statement on Moon to Mars Initiative, FY 2021 Budget. NASA, https://www.nasa.gov/news-release/nasa-administrator-statement-on-moon-to-mars-initiative-fy-2021-budget/ dostęp: 2025/1/23

[4] Artemis Accords. NASA, https://www.nasa.gov/artemis-accords/ dostęp: 2025/2/25

[5] Text of S. 1790: National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2020. US Government, https://www.govtrack.us/congress/bills/116/s1790/text/enr#link=A_IX_D&nearest=H6E519C3D8D7C4DD7822C33EDAAF464B2 dostęp: 2025/1/24

[6] Karwowski, K. (2024). Na Ciemną Stronę w nieznane. Program księżycowy Chang’e i misja Chang’e 6. Ad Astra. Program badań nad astropolityką i prawem kosmicznym, 1(12), 8–17. https://doi.org/10.53261/adastra20241202

[7] Karwowski, K. Visvizi, A., Troisi, O. (2023). „Explaining China’s pivots and priorities through the aerospace industry development strategy”. In: Visvizi A., Troisi, O. & Corvello, V. (eds) Research and Innovation Forum 2023. Navigating Shocks and Crises in Uncertain Times—Technology, Business, Society. DOI: 10.1007/978-3-031-44721-1_41

[8] Karwowski, K. (2024). „The Competition Among Stars: Case Studies of American-Russian-Chinese Rivalry in Space Exploration”. In Pietrzak, P. [Ed.] Dealing With Regional Conflicts of Global Importance (Chapter 16) pp. 314-330. IGI Global Publishing, Hershey PA 2024, doi 10.4018/978-1-6684-9467-7.ch016

[9] Karwowski, K. (2024). Ze smokiem do gwiazd. Chiński program kosmiczny, INE, https://ine.org.pl/chinski-program-kosmiczny/ dostęp: 2025/1/22

[10] Rice, C. et al. (2023). THE STANFORD EMERGING TECHNOLOGY REVIEW 2023. A Report on Ten Key Technologies and Their Policy Implications. Stanford University Press.

[11] Rice, C. et al. (2025). THE STANFORD EMERGING TECHNOLOGY REVIEW 2025. A Report on Ten Key Technologies and Their Policy Implications. Stanford University Press.

[12] USSF Mission. USSF, https://www.spaceforce.com/about dostęp: 2025/1/22

[13] USSF Bases. USSF, https://www.spaceforce.com/bases dostęp: 2025/1/22

[14] NASA Budgets, Plans & Reports. NASA, https://www.nasa.gov/budgets-plans-and-reports/ dostęp: 2025/3/10

[15] CST-100 Starliner. Boeing, https://www.boeing.com/space/starliner dostęp: 2025/3/10

[16] DOD Space Strategy. DOD, https://www.defense.gov/Spotlights/DOD-Space-Strategy/ dostęp: 2025/3/10

[17] Aerospace Engineering at the University of Michigan. Youtube of UoMichigan: Michigan Engineering, https://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=ELH46xPwdPc&embeds_referring_euri=https%3A%2F%2Faero.engin.umich.edu%2F&source_ve_path=MTM5MTE3LDI4NjY2 dostęp: 2025/3/22

[18] Why Caltech? Caltech, https://www.admissions.caltech.edu/why-caltech/about-caltech dostęp: 2025/3/22

[19] JPL – Who we are?. JPL, https://www.jpl.nasa.gov/who-we-are/ dostęp: 2025/3/22

[20] MIT Aeronautics & Astronautics Overview. MIT School of Engineering, https://catalog.mit.edu/schools/engineering/aeronautics-astronautics/ dostęp: 2025/3/22

[21] National Space Grant College & Fellowship Program. NASA, https://www.nasa.gov/learning-resources/national-space-grant-college-and-fellowship-project/ dostęp: 2025/3/22

[22] Fanucci, F. (2024). The Great Game of Satellites: Invisible conflicts from the Cold War to Ukraine. Paesi Edizioni. Roma. ISBN 9791255410546.

[23] Karwowski, K. (2024). Jeden statek – różni kapitanowie. Grupa BRICS po rozszerzeniu. INE, https://ine.org.pl/jeden-statek-rozni-kapitanowie-grupa-brics-po-rozszerzeniu/ dostęp: 2025/1/22

[24] Karwowski, K. (2024). Chińska dyplomacja kosmiczna. Otwarta – ale czy dla wszystkich? INE, https://ine.org.pl/chinska-dyplomacja-kosmiczna-otwarta-ale-czy-dla-wszystkich/ dostęp: 2025/1/22

[25] Karwowski, K. & Pelc, J. (2024). Na plecach niedźwiedzia ku gwiazdom. Rola Rosji w chińskim programie kosmicznym. INE, https://ine.org.pl/na-plecach-niedzwiedzia-ku-gwiazdom-rola-rosji-w-chinskim-programie-kosmicznym/ dostęp: 2025/1/22
[26] The Five Biggest Effects of Trump’s Space Policy. MIT Technology Review, https://www.technologyreview.com/2020/10/26/1011214/five-biggest-effects-trump-us-space-program-nasa-moon/dostęp: 2025/4/16
[27] National Space Policy. The White House, https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2020/12/National-Space-Policy.pdf dostęp: 2025/4/15
[28] Trump Promises American Flag on Mars in Inauguration Speech. The New York Times, https://www.nytimes.com/2025/01/21/science/trump-mars-flag.html dostęp: 2025/4/14
[29] Musk and Trump Outline Ambitious Mars Timeline. BBC, https://www.bbc.com/news/articles/cx2g88y52y8o dostęp: 2025/4/15

[30] Poprawa, M. (2021). Nowy kosmiczny wyścig zbrojeń na przykładzie rywalizacji amerykańsko-chińskiej. INE, https://ine.org.pl/nowy-kosmiczny-wyscig-zbrojen-na-przykladzie-rywalizacji-amerykansko-chinskiej/ dostęp: 2025/3/25

[31] Dobroszek, K. (2025). Bez motyki na Księżyc. MyCompany Polska. Nr 2(113) 2/2025, pp. 48-50. DOI 9-772450004501-02

[32] Kaczanowski, W. (2025). „Złota Kopuła” Trumpa. Tarcza, która zmieni reguły gry? Space 24, https://space24.pl/bezpieczenstwo/technologie-wojskowe/zlota-kopula-trumpa-tarcza-ktora-zmieni-reguly-gry dostęp: 2025/3/25