To oni mogą odegrać kluczową rolę w negocjacjach w sprawie zakończenia wojny w Ukrainie. Obaj mają powiązania na Bliskim Wschodzie

Wraz z rozpoczęciem drugiej kadencji Trumpa, Witkoff nagle stał się jednym z najważniejszych dyplomatów na świecie. Jako specjalny wysłannik prezydenta USA na Bliski Wschód odegrał kluczową rolę w podpisaniu porozumienia między Izraelem a Hamasem w sprawie zawieszenia broni w Strefie Gazy w styczniu 2025 r. Następnie Trump powierzył mu zadanie nawiązania kontaktu z Rosją w celu zakończenia trwającej od prawie trzech lat wojny Rosji w Ukrainie.

11 lutego Witkoff poleciał do Moskwy prywatnym odrzutowcem biznesowym, aby odebrać Marca Fogela, amerykańskiego nauczyciela, skazanego na 14-letni pobyt w rosyjskim więzieniu za posiadanie 17 gramów medycznej marihuany. W zamian Stany Zjednoczone uwolniły Aleksandra Winnika, współzałożyciela giełdy kryptowalut BTC-e, który przyznał się do prania brudnych pieniędzy.

Podczas swojej krótkiej wizyty Witkoffowi udało się skontaktować z jednym z przedstawicieli rosyjskich władz. Zapytany przez dziennikarzy po powrocie, powiedział: — Jest pewien dżentelmen w Rosji, ma na imię Kiryłł, miał z tym wiele wspólnego. Był bardzo ważnym mediatorem, który budował mosty między obiema stronami.

Powiązania na Bliskim Wchodzie

Przypuszczalnie chodzi o Kiryłła Dmitriewa, dyrektora generalnego Rosyjskiego Funduszu Inwestycji Bezpośrednich (RDIF). Jest on absolwentem Stanforda i Harvardu, w młodości pracował w McKinsey i Goldman Sachs, a w latach 2007-2011 zarządzał Icon Private Equity, ukraińskim funduszem inwestycyjnym z kapitałem około miliarda dolarów (ok. czterech miliardów zł) — głównie pieniędzmi Wiktora Pinczuka, zięcia byłego prezydenta Ukrainy Leonida Kuczmy. Pinczuk polecił Kiryłła Dmitriewa Władimirowi Dmitriewowi, szefowi państwowej korporacji VEB (nie są spokrewnieni). W 2011 r. obaj mężczyźni przekonali ówczesnego prezydenta Dmitrija Miedwiediewa i premiera Władimira Putina do utworzenia państwowego funduszu inwestycyjnego — a Kiryłła Dmitriew został jego szefem.

Najsłynniejszym projektem, w który zainwestował RDIF była szczepionka przeciwko COVID-19, Sputnik V.

Dmitriew jest blisko związany z rodziną Putina. Jego żona Natalia Popowa jest koleżanką z klasy i przyjaciółką najmłodszej córki prezydenta, Kateriny Tichonowej, a od 2012 r. jest jej zastępczynią w fundacji Innopraktika. Sam Dmitriew przez kilka lat zasiadał w zarządzie Sibur Holding wraz z ówczesnym mężem Tichonowej, Kiryłłem Szamałowem.

Dmitriew ma rozległe kontakty na Bliskim Wschodzie. Do największych partnerów RDIF należą państwowe fundusze majątkowe z Kataru, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Szefowie państw i rządów oraz ich krewni zasiadają w zarządach i radach dyrektorów tych funduszy — wszyscy oni są stałymi rozmówcami Dmitriewa.

W 2017 r., na krótko przed pierwszą inauguracją Donalda Trumpa, Dmitriew spotkał się na Seszelach z niektórymi urzędnikami ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich i grupą amerykańskich biznesmenów, w tym Erikiem Prince’em, założycielem Blackwater PMC i bratem Betsy DeVos, którą Trump niedługo później mianował sekretarzem edukacji. Specjalny prokurator Robert Mueller, który badał rosyjską ingerencję w wybory w USA, podejrzewał później, iż było to jedno ze spotkań mających na celu nawiązanie nieformalnych więzi między rosyjskimi władzami a administracją Trumpa.

Krótko po pierwszej inauguracji Trumpa, Dmitriew spotkał się na Forum Ekonomicznym w Davos z Anthonym Scaramuccim, doradcą amerykańskiego prezydenta.

Udział państw Bliskiego Wschodu w mediacjach

Od czasu rozpoczęcia pełnoskalowej wojny Rosji z Ukrainą państwa Bliskiego Wschodu regularnie podejmowały publiczne i niepubliczne inicjatywy pokojowe. Arabia Saudyjska pośredniczyła w uwolnieniu cudzoziemców, którzy walczyli po stronie Ukrainy i zostali schwytani przez Rosję. W 2023 r. odbyła się tam międzynarodowa konferencja w sprawie porozumienia pokojowego między Rosją a Ukrainą, ale Rosja nie wzięła w niej udziału. W grudniu 2023 r. Putin udał się do Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Arabii Saudyjskiej.

W 2024 r. Katar próbował odgrywać rolę mediatora między Rosją a Ukrainą w prywatnej sprawie: nienaruszalności rosyjskiej infrastruktury naftowej w zamian za nienaruszalność ukraińskiej infrastruktury energetycznej. Ostatecznie porozumienie nie doszło do skutku.

JIM WATSON / POOL / AFP / AFP

Prezydent USA Donald Trump i specjalny wysłannika USA na Bliski Wschód Steve Witkoff w Gabinecie Owalnym Białego Domu, 3 lutego 2025 r.

W sierpniu 2024 r. Kiryłł Dmitriew uczestniczył w negocjacjach w sprawie wymiany Marca Fogela na Aleksandra Winnika. W negocjacje zaangażowany był również Mohammed bin Salman, sukcesor tronu, premier i faktyczny władca Arabii Saudyjskiej.

Steve Witkoff ma również rozległe powiązania na Bliskim Wschodzie — a także przede wszystkim z państwowymi funduszami majątkowymi. Na przykład w latach 2013-2023 był właścicielem hotelu Park Lane na Manhattanie wraz z emirackim funduszem, a następnie sprzedał go katarskiemu funduszowi. W 2018 r., podczas pierwszej kadencji Trumpa, lobbyści wynajęci przez Katar zaaranżowali spotkania między katarskimi urzędnikami a 250 osobami „zdolnymi do wywierania wpływu na Trumpa”, w tym Witkoffem (wówczas jeszcze nie dyplomatą, a jedynie biznesmenem). W 2024 r. Witkoff uczestniczył też w Katarskim Forum Ekonomicznym.

12 lutego 2025 r., po rozmowach telefonicznych z Władimirem Putinem i Wołodymyrem Zełenskim, Trump powiedział dziennikarzom, iż zamierza spotkać się z rosyjskim prezydentem, prawdopodobnie w Arabii Saudyjskiej.

Znajomy Dmitriewa podkreśla, iż błędem jest nazywanie go negocjatorem — jego rolą jest jedynie pomoc w nawiązaniu kontaktu. Od pierwszej kadencji Trumpa utrzymuje kontakt z Jaredem Kushnerem (zięciem amerykańskiego prezydenta i byłym doradcą do spraw Bliskiego Wschodu). Według przyjaciela Dmitriewa to właśnie przez Kushnera Witkoff nawiązał kontakt z Dmitriewem, a następnie za jego pośrednictwem z „innymi osobami”, które zorganizowały zarówno wymianę Fogela na Winnika, jak i rozmowę telefoniczną Trumpa z Putinem.