Wysłuchaj komentarza eksperta:
Pod apelem podpisali się przedsiębiorcy zrzeszeni w Konfederacji Lewiatan reprezentujący firmy produkujące opakowania, wprowadzające produkty na rynek, handel detaliczny oraz organizacje odzysku opakowań i recyklerzy.
Przejęcie i dystrybucja przez NFOŚiGW pieniędzy wniesionych z opłat produktowych uiszczonych przez wprowadzających produkty w opakowaniach prowadzi do centralizacji i państwowego monopolu – wbrew obowiązującym regulacjom europejskim. Oznacza to wzrost cen artykułów pierwszej potrzeby, a także pogorszenie jakości recyklingu i gospodarki odpadowej.
ROP jako najważniejsze narzędzie – ale w modelu rynkowym
Zarówno unijne, jak i krajowe regulacje nakładają na producentów, wprowadzających produkty w opakowaniach obowiązek ponoszenia kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów tych opakowań. Firmy zrzeszone w Konfederacji Lewiatan nie uciekają od tych obowiązków i są gotowe przejąć tę odpowiedzialność i realnie wspierać recykling. Jednak propozycja centralizacji środków w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej budzi poważne wątpliwości, co do przejrzystości i efektywności takiego rozwiązania.
– Wprowadzenie państwowego operatora oznaczałoby brak transparentności, wysokie koszty administracyjne i mniejszą skuteczność systemu. Natomiast wszędzie tam gdzie operatorem jest podmiot prywatny sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Możliwa jest kontrola każdego wydanego złotego, a środki trafiają tam, gdzie rzeczywiście poprawiają selektywną zbiórkę i poziomy recyklingu opakowań – podkreśla Piotr Mazurek, ekspert ds. gospodarki obiegu zamkniętego Konfederacji Lewiatan.
Doświadczenia europejskie pokazują ryzyka centralizacji
Systemy oparte na mechanizmach rynkowych osiągają lepsze wyniki recyklingu opakowań niż te zarządzane centralnie. Na przykład w Belgii czy Czechach, które oparły swój system na prywatnych podmiotach, osiągane są jedne z najlepszych wyników w Europie, podczas gdy państwowe modele – jak na Węgrzech czy w Chorwacji – przynoszą znacznie słabsze efekty (odpowiednio 44% i 52% – dane z EUROSTAT za 2022 r.) i daleko im do średniej europejskiej która wynosi ok 65%.
Przedsiębiorcy obawiają się, iż Polska, zamiast czerpać inspirację z efektywnych rynkowych rozwiązań, może powtórzyć błędy krajów, które postawiły na centralizację.
Likwidacja organizacji odzysku zagrożeniem dla rynku
Szczególne kontrowersje budzi plan likwidacji organizacji odzysku, które od niemal 25 lat wspierają przedsiębiorców w realizacji ich obowiązków środowiskowych. Wprowadzenie takiej zmiany mogłoby doprowadzić do chaosu na rynku, utraty wsparcia dla dziesiątek tysięcy firm i likwidacji miejsc pracy.
– Bardzo niebezpiecznym elementem zaproponowanej przez MKiŚ koncepcji ROP jest wygaszenie działania organizacji odzysku, czyli podmiotów, które od prawie ćwierć wieku pomagają ok. 100 tysiącom przedsiębiorców w wypełnianiu obowiązków środowiskowych. Nie do końca rozumiemy dlaczego wprowadzać taką rewolucję, która może skutkować nie tylko likwidacją wielu miejsc pracy, ale także zaburzeniem dobrze funkcjonującego od lat systemu i kolejnymi problemami dla przedsiębiorców – dodaje Piotr Mazurek.
Negatywne skutki dla konsumentów i gospodarki
Obawy przedsiębiorców nie dotyczą jedynie funkcjonowania rynku, ale także wpływu na konsumentów. Wprowadzenie opłat niepopartych efektywnie zarządzanym systemem ROP niemal nieuchronnie przełoży się na większy wzrost cen produktów, w tym żywności i artykułów pierwszej potrzeby. Co więcej, centralizacja systemu nie daje gwarancji poprawy selektywnej zbiórki odpadów ani wzrostu poziomów recyklingu, a jednocześnie grozi stworzeniem państwowego monopolu, który będzie działał mniej efektywnie niż mechanizmy wolnorynkowe. To z kolei spowoduje wyższe opłaty dla Polski wynikające z niższych poziomów recyklingu i kolejne obciążenia dla społeczeństwa.
Apel o skuteczny system ROP
Konfederacja Lewiatan apeluje do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o ponowne przeanalizowanie koncepcji i pilne przyjęcie modelu ROP, który będzie zgodny z europejskimi standardami oraz zasadami gospodarki rynkowej. Przedsiębiorcy podkreślają konieczność sprawiedliwego podziału kosztów, uwzględnienia ekomodulacji opłat w zależności od stopnia przydatności do recyklingu opakowań oraz pełnej transparentności finansowej.
TAK dla ROP, TAK dla RECYKLINGU, TAK dla ŚRODOWISKA – NIE dla PARAPODATKU!
Polscy przedsiębiorcy są gotowi wspierać rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym i odpowiedzialnie finansować system ROP. Zdają sobie sprawę, iż mamy poważne opóźnienia we wdrażaniu tego systemu ponieważ powinien on obowiązywać w naszym kraju już od 2020 r. dlatego potrzebujemy pilnych, ale przede wszystkim mądrych decyzji. Firmy nie zgadzają się na rozwiązania, które zamiast skuteczności przyniosą większą biurokrację i niepewność, co do realnych korzyści dla środowiska. Zła regulacja może zaszkodzić wszystkim, z jednej strony nie polepszy poziomów zbiórki i recyklingu, a z drugiej może doprowadzić do likwidacji wielu miejsc pracy. najważniejsze jest przyjęcie sprawdzonego modelu rynkowego, który zagwarantuje najwyższą efektywność systemu recyklingu i będzie odpowiadał na potrzeby zarówno gospodarki, jak i społeczeństwa.
Lewiatan apeluje o rozsądną reformę ROP, która nie pogorszy funkcjonowania rynku, ale realnie przyczyni się do poprawy gospodarki odpadami!
Konfederacja Lewiatan
