Sto lat Fundacji Kościuszkowskiej

23 października 2025 roku w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie odbyła się uroczysta gala stulecia Fundacji Kościuszkowskiej. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli świata polityki, nauki i kultury, a także przyjaciół fundacji z Polski i Stanów Zjednoczonych. Wśród gości znaleźli się m.in. Marszałek Senatu RP Małgorzata Kidawa-Błońska, byli prezydenci RP Aleksander Kwaśniewski i Bronisław Komorowski oraz liczni reprezentanci środowisk naukowych i artystycznych.

Były ambasador USA w Polsce Mark Brzezinski (w środku) został uhonorowany przez Fundację Kościuszkowską wyróżnieniem „Pro Arte, Scientia et Communi Bono”. Fot. kfpoland.org

Z Nowego Jorku na galę przybyła specjalna delegacja Rady Powierniczej Fundacji, na czele z jej przewodniczącym Alexem Storożyńskim – byłym prezesem fundacji i wieloletnim promotorem polskiej kultury za oceanem.

Medale i wyróżnienia

Obchodząca setny jubileusz działalności Fundacja Kościuszkowska podczas uroczystości została uhonorowana Medalem Senatu RP, Medalem „Zasłużony dla Kultury Gloria Artis” oraz Medalem Uniwersytetu Warszawskiego. Najwyższe odznaczenie resortu kultury wręczył prezesowi Markowi Skulimowskiemu podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Marek Krawczyk, a Medal Senatu przekazała osobiście marszałek Małgorzata Kidawa-Błońska. Medal UW fundacja otrzymała z rąk rektora prof. Alojzego Z. Nowaka.

Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w imieniu Fundacji Kościuszkowskiej z rąk Marka Krawczyka, podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, odebrał prezes Fundacji Marek Skulimowski. Fot. kfpoland.org

Marszałek Senatu skorzystała również z okazji, aby podkreślić zasługi fundacji dla współpracy polsko-amerykańskiej. – Dzięki Fundacji Kościuszkowskiej Polska i jej intelektualna elita nie straciła kontaktu z najbardziej rozwiniętym krajem świata choćby w najtrudniejszych czasach. Fundacja odegrała nieocenioną rolę w czasach polskiej transformacji. Gdy runęły mury, zniknęły bariery, otworzyły się granice, ale brakowało środków oraz wiedzy, jak najskuteczniej współpracować z wolnym i demokratycznym światem – mówiła.

Szczególnym momentem wieczoru było wręczenie specjalnych wyróżnień indywidualnych „Pro Arte, Scientia et Communi Bono” przyjaciołom fundacji: Markowi Brzezinskiemu, Piotrowi Chomczyńskiemu i Judith Heiny, Jerzemu Koźmińskiemu, Mirosławowi Wielgosiowi, Piotrowi Wilczkowi oraz Mateuszowi Zawistowskiemu.

Marszałek Senatu RP Małgorzata Kidawa-Błońska. Fot. kfpoland.org

Wysokie wyróżnienie otrzymał także Alex Storożyński, były prezes i obecny przewodniczący Rady Powierników Fundacji, którego prezydent Karol Nawrocki odznaczył Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP za działalność na rzecz popularyzacji polskiej kultury w Stanach Zjednoczonych.

Karol Nawrocki, w liście odczytanym przez swojego doradcę Jana Józefa Kasprzyka, zwrócił się także do pozostałych uczestników uroczystości, podkreślając wyjątkową rolę Fundacji Kościuszkowskiej w budowaniu mostów między Polską i Stanami Zjednoczonymi: „Cieszę się, iż to właśnie Tadeusz Kościuszko patronuje organizacji, w której członkowie nie tylko mówią o wspaniałej idei zbliżenia i współpracy Polski i Ameryki, ale przede wszystkim nie szczędzą wysiłków, aby ją urzeczywistnić”.

Prezydent zwrócił również uwagę na znaczenie działań fundacji w umacnianiu tożsamości narodowej Polonii amerykańskiej i promocji polskiego dziedzictwa w USA, dziękując za inicjatywy artystyczne i naukowe, które „przypominają światu o roli Polski w dziejach Europy i wspólnoty transatlantyckiej”.

Podczas gali były prezes Fundacji Kościuszkowskiej, a w tej chwili przewodniczący jej Rady Powierniczej Alex Storożyński (w środku) został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP. Fot. kfpoland.org

Dar dla Biblioteki Narodowej

Symbolicznym momentem wieczoru było przekazanie przez Fundację Kościuszkowską bezcennego rękopisu Władysława Stanisława Reymonta, pochodzącego ze spuścizny Stefana Piotra Mierzwy, założyciela fundacji, w darze dla Biblioteki Narodowej.

Notes z zapiskami, zatytułowany „Ze strasznych lat 1914-1918. Wspomnienia” dokumentuje przeżycia Reymonta z czasów I wojny światowej oraz jego podróż po Stanach Zjednoczonych w 1919 roku, gdy z misją powierzoną przez Józefa Piłsudskiego przemawiał do Polonii o odzyskanej niepodległości i przyszłości ojczyzny. Pisarz wygłosił wówczas ponad 30 odczytów w największych ośrodkach polonijnych, m.in. w Nowym Jorku, Detroit i Chicago.

– Fundacja Kościuszkowska z dumą przekazuje do zbiorów Biblioteki Narodowej bezcenny manuskrypt Władysława Reymonta, polskiego noblisty, którego twórczość stanowi fundament naszego dziedzictwa. Ten wyjątkowy dokument, dotychczas przechowywany w kolekcji fundacji w Nowym Jorku, wraca do ojczyzny jako symbol ciągłości kultury i pamięci narodowej. Fundacja z dumą oddaje w ręce Polaków to, co od zawsze do nich należało – powiedział podczas gali Marek Skulimowski.

Sto lat służby kulturze i nauce

Od momentu założenia w 1925 roku przez Stefana Piotra Mierzwę Fundacja Kościuszkowska konsekwentnie wspiera rozwój nauki i kultury, promując współpracę polsko-amerykańską.

Poprzez programy stypendialne – Kościuszko Foundation Fellowship, Grants i Teaching Fellowship – fundacja umożliwia wymianę naukowców, artystów i studentów między Polską a Stanami Zjednoczonymi. Jej działalność obejmuje również organizację wykładów, wystaw, koncertów i festiwali, które od stu lat przypominają Ameryce i światu o dorobku Polski i Polaków.

Alicja Dębek