Sport w Polsce: Nowy Raport NIK Ujawnia Nieprawidłowości w Resorcie Sportu

W ostatnich dniach, Najwyższa Izba Kontroli (NIK) opublikowała raport na temat funkcjonowania Ministerstwa Sportu i Turystyki. Dokument ujawnia szereg nieprawidłowości i nierzetelności w realizacji zadań zawartych w programach resortu dla polskich związków sportowych. Jak się okazuje, w resorcie kierowanym przez ministra sportu też nie wszystko działało jak należy.

Według raportu NIK, realizacja zadań zawartych w programach Ministerstwa Sportu i Turystyki dla polskich związków sportowych była w części nieprawidłowa i nierzetelna. Nie przyniosła ona także efektów w postaci poprawy wyników i osiągnięć. Kontrola była podjęta z własnej inicjatywy NIK, po sugestii sejmowej Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki.

Brak strategii rozwoju sportu był jednym z głównych problemów, które ujawniła NIK. Po roku 2020 nie został opracowany nowy dokument strategiczny dotyczący rozwoju sportu w Polsce, choć zgodnie z ustawą o działach administracji rządowej minister jest zobowiązany do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do resortu, którym kieruje.

Działania podejmowane po roku 2020, zmierzające do opracowania nowego dokumentu strategicznego, były – zdaniem NIK – nierzetelne i nieskuteczne. Dopiero obecny minister podjął działania w celu opracowania nowego dokumentu. Zlecił podmiotowi zewnętrznemu analizę porównawczą modelu operacyjnego w zakresie zarządzania polityką sportową, a w ministerstwie powołał zespół projektowy do współpracy przy jej sporządzaniu.

W raporcie ujawniono także wykryte nieprawidłowości finansowe. M.in. w 2023 roku, były szef MSiT Kamil Bortniczuk przyznał Polskiemu Związkowi Piłki Nożnej 186 mln zł dofinansowania na inwestycję zwaną Narodowe Centrum Szkolenia, Badań i Treningu Piłki Nożnej w Otwocku, co zdaniem NIK było niezgodne z założeniami programu inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu.

Decyzja – zdaniem NIK – została podjęta wbrew negatywnej ocenie zespołu opiniującego wniosek inwestycyjny. W związku z przyznaniem PZPN dofinansowania na realizację tego zadania, pomimo iż wniosek inwestycyjny nie spełniał wymagań formalnych i powinien zostać odrzucony, NIK już w listopadzie 2024 skierowała do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez byłego ministra na podstawie art. 231 paragraf 1 Kodeksu Karnego, tj. przekroczenia uprawnień przez funkcjonariusza publicznego.

Obecny minister cofnął decyzję o przyznaniu dofinansowania i odrzucił wniosek PZPN o realizację inwestycji. Ponadto, jak wynika z raportu, w latach objętych kontrolą minister nierzetelnie informował o zasadach podziału środków przyznanych na wspieranie sportów olimpijskich oraz dofinansowanie szkolenia sportowego i współzawodnictwa młodzieży.

NIK uważa, iż obowiązujące zasady podziału środków publicznych powinny być przejrzyste i transparentne. W kontrolowanych związkach sportowych w ramach realizacji programów sportu wyczynowego, młodzieżowego i powszechnego wykryto też nieprawidłowości m.in. w zakresie wykorzystania i rozliczenia dotacji, udzielania zamówień ze środków dotacji, prowadzenia ewidencji księgowej i opisywania dowodów księgowych oraz monitorowania realizacji zadań.

W MSiT od 26 października 2021 roku do 9 września 2024 nie prowadzono indywidualnych spraw w zakresie mobbingu, molestowania czy wykorzystania seksualnego zawodników i trenerów występujących w polskich związkach sportowych. Pomimo iż minister opracował i przyjął Kodeks Dobrego Zarządzania dla federacji, znaczna ich część nie wdrożyła przepisów dot. m.in. kwestii udziału kobiet w organach decyzyjnych i podejmowania działań w zakresie przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji w sporcie.

We wnioskach pokontrolnych NIK zaleca m.in. zintensyfikowanie przez resort prac w celu opracowania i wprowadzenia dokumentu strategicznego dotyczącego rozwoju sportu w Polsce w obszarach sportu wyczynowego, młodzieżowego i powszechnego oraz wprowadzenie dla dofinansowanych zadań realizowanych przez polskie związki sportowe celów pozwalających na ocenę potencjału medalowego i punktowego reprezentacji Polski. Prezesi związków sportowych powinni natomiast skuteczniej sprawować nadzór nad realizacją obowiązków wynikających z programów i umów o dofinansowanie, a także zwracać większą uwagę na terminowy zwrot do ministerstwa niewykorzystanych środków dofinansowania.

Według danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny (GUS), w 2022 roku wskaźnik aktywności fizycznej wśród mieszkańców Polski wyniósł 34,1%. Oznacza to, iż tylko co trzeci Polak regularnie uprawia sport lub uczestniczy w zajęciach fizycznych. Z kolei, jak wynika z danych Polskiego Związku Szermierczego, w 2022 roku liczba szermierzy w Polsce wyniosła około 2,5 tys. osób, co stanowi zaledwie 0,006% ogółu ludności Polski.

Wnioski z raportu NIK są jednoznaczne: resort sportu musi się zmienić, aby sprostać wymaganiom nowoczesnego sportu. Oznacza to, iż musi się przeformatować, aby mogło efektywnie wspierać rozwój sportu w Polsce. Tylko w ten sposób będziemy mogli osiągać coraz lepsze wyniki i utrzymywać naszą pozycję w światowym sporcie.