2 tygodni temu
Słowacja planuje w 2026 roku dopłacać do rachunków za energię dla 90 proc. gospodarstw domowych, wykorzystując w tym celu fundusze spójności UE – co wywołało krytykę krajowych instytucji nadzorczych oraz zaniepokojenie w Brukseli.
Premier Robert Fico ogłosił ten plan w niedzielę (3 sierpnia), po miesiącach zapowiedzi dotyczących „ukierunkowanego” wsparcia. Proponowana inicjatywa, której koszt szacuje się na 700 mln euro, miałoby objąć zdecydowaną większość gospodarstw domowych, co rodzi pytania o jego zakres, trwałość oraz zgodność z przepisami unijnymi.
Większość środków ma trafić na ogrzewanie gazowe, co w praktyce oznacza dotowanie paliw kopalnych. Choć UE ostatnio dopuściła czasowe wsparcie gazowe dla przedsiębiorstw w celu utrzymania konkurencyjności, plan Słowacji dotyczy wyłącznie gospodarstw domowych.
– Nie sądzę, by ktokolwiek z nas wyobrażał sobie, iż „ukierunkowane wsparcie” oznacza dopłaty do ogrzewania i gazu dla 90 proc. populacji – skomentował Martin Šuster z Rady ds. Odpowiedzialności Budżetowej, niezależnego organu fiskalnego Słowacji.
Fico będzie potrzebował poparcia swoich koalicjantów, aby wdrożyć plan, jednak jeden z nich – lider skrajnie prawicowej SNS Andrej Danko – już wyraził sprzeciw.
– Państwo was oszukuje, bo musi się zadłużać, by te dopłaty sfinansować. Kiedyś to spłacimy – z odsetkami – i zapłacimy rynkowe ceny – powiedział Danko.
To nie pierwszy raz, kiedy Słowacja wykorzystuje fundusze spójności – unijne środki przeznaczone na zmniejszanie dysproporcji regionalnych i wspieranie długofalowego rozwoju – do łagodzenia skutków wzrastających cen energii. W 2023 roku rząd przeznaczył niemal miliard euro z niewykorzystanych funduszy UE na podobne działania.
Komisja Europejska wielokrotnie wzywała państwa członkowskie do stopniowego wycofywania się z powszechnych dopłat do energii, argumentując, iż zakłócają one funkcjonowanie rynku i obciążają finanse publiczne. Wykorzystanie funduszy spójności w taki sposób wymaga zgody Komisji.
Fico zasugerował jednak, iż Bruksela zatwierdzi plan w ramach szerszego porozumienia, które osiągnięto, gdy Słowacja wycofała swoje weto wobec 18. pakietu sankcji UE na Rosję. Bratysława blokowała wcześniej ten pakiet, powołując się na zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego kraju, który przez cały czas w dużym stopniu uzależniony jest od rosyjskiego gazu.
