2 godzin temu
W miarę jak w całej Europie dochodzą do władzy skrajnie prawicowe partie, nacjonalistyczni politycy objęli przewodnictwo w czterech parlamentach, gdzie wzbudzają niemałe kontrowersje. Tomio Okamura jest kolejnym takim przykładem.
Czescy parlamentarzyści wybrali w środę pierwszego w historii kraju skrajnie prawicowego marszałka parlamentu. Czechy stały się kolejnym państwem w Europie, którego parlamentem kieruje polityk nacjonalistyczny i prorosyjski.
Dzień po wyborze lidera czeskiej skrajnej prawicy Tomia Okamury, zwolennika zaprzestania pomocy dla Ukrainy – na stanowisko marszałka, ten nakazał usunięcie z budynku ukraińskiej flagi, wywieszonej wcześniej w geście solidarności.
W tym samym tygodniu austriaccy historycy wezwali pierwszego w historii kraju marszałka parlamentu ze skrajnej prawicy, by odwołał zaplanowane na 11 listopada wydarzenie na cześć „zdeklarowanego antysemity”.
Chodzi o Franza Dinghofera, wicekanclerza Austrii w latach 20. XX wieku i członka partii nazistowskiej podczas II wojny światowej.
We Włoszech, Austrii, na Słowacji i w Czechach nacjonalistyczni politycy zdobyli stanowisko przewodniczącego parlamentu, dołączając tym samym do Węgier, gdzie Fidesz Viktora Orbána zajmuje je od 2010 roku.
We wszystkich czterech krajach zmiana ta była możliwa dzięki porozumieniom z innymi ugrupowaniami, bo nacjonaliści nie dysponowali samodzielną większością.
Ponadto inaczej niż na Węgrzech, w pozostałych wymienionych krajach nowo wybrani marszałkowie parlamentów nie pochodzą z tej samej partii co szefowie rządów.
Zdaniem Catherine Fieschi, badaczki z Centrum Roberta Schumana przy Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Florencji, Orbán „przetarł szlak” dla obecnego trendu. Od czasu swojego powrotu do władzy w 2010 roku „pokazał, iż można pozostać w Unii Europejskiej, nie przestrzegając jej traktatów”.
Co więcej, według badaczki trend ten przyspieszył po powrocie Donalda Trumpa do Białego Domu – prezydent USA nie działa bowiem już odstraszająco w krajach europejskich o odmiennej „kulturze politycznej” i „niejednoznacznym” stosunku do Rosji,
Ze względu na wspólną komunistyczną przeszłość i geograficzną bliskość Moskwy, część tych państw stara się unikać „eskalacji” w relacjach z Rosją, wskazała.
Jednocześnie państwa te znacznie korzystają z funduszy europejskich i obawiają się, iż będą musiały dzielić pieniądze z Brukseli z krajami aspirującymi do członkostwa w UE, takimi jak Albania, Czarnogóra czy choćby Ukraina, dodała.
„Zyskiwanie wiarygodności”
Zdaniem ekspertów dla partii nacjonalistycznych, które potrafią wykorzystać te obawy, objęcie przewodnictwa w parlamencie to istotny krok naprzód.
Na Słowacji partia Hlas zdobyła stanowisko marszałka parlamentu w marcu dzięki wsparciu dla partii premiera Roberta Ficy oraz skrajnie prawicowej SNS, po przystąpieniu do koalicji w 2023 roku.
Grupa Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim wykluczyła Hlas ze swoich szeregów, uzasadniając decyzję tym, iż stanowisko partii w kwestiach wojny Rosji z Ukrainą, migracji, praworządności i społeczności LGBTQ „budzi poważne wątpliwości i nie ma (dla tego ugrupowania – red.) miejsca w rodzinie ugrupowań postępowych”.
Marszałek austriackiego parlamentu Walter Rosenkranz, krytykowany za członkostwo w przeszłości w skrajnie prawicowym bractwie studenckim znanym z ostrych poglądów pangermanistycznych, od objęcia urzędu w ubiegłym roku nie próbował budować konsensusu poza własnym obozem politycznym.
– W przypadku tych partii, które przez długi czas pozostawały poza systemem, przejęcie stanowisk przewodniczących pozwala im równoważyć władzę wykonawczą, zwłaszcza iż partie rządzące często muszą tworzyć koalicje z powodu swojej słabości – mówi Cyrille Bret, badacz współpracujący z Instytutem Jacques’a Delorsa.
To stanowisko jest „szczególnie korzystne dla partii protestu, które są w procesie zdobywania władzy”, dodaje.
– Mogą one wykorzystywać swoje uprawnienia kontrolne do krytykowania rządu, nie ponosząc przy tym odpowiedzialności, a także czerpać z tego korzyści budżetowe. To pozwala im zyskać rozgłos i wiarygodność – wyjaśnia.
