Skansen w Sanoku- bajeczny powrót do przeszłości [foto]

Skansen znajduje się po prawej stronie Sanu, czyli w Karpatach Wschodnich – San na tym odcinku jest granicą między Karpatami Zachodnimi a Karpatami Wschodnimi. Usytuowany pod Białą Górą w dolinie rzeki, skansen zachwyca już samą lokalizacją. Utworzony w 1958 r. zajmuje powierzchnię 38 ha. Pierwsze obiekty do zwiedzania udostępnione zostały w 1966 r. Były to: spichlerz z Przeczycy z 1732 r., ze Skorodnego zagroda z 1861 i chałupa z 1906 r., cerkiew i zespół cerkiewny z Rosolina z 1750 r., chałupa z Dąbrówki z 1681, biedniacka chałupa z 1901 r., młynek wodny z Woli Komborskiej z II poł. XIX w.

Skansen podzielony jest na sektory odpowiadające poszczególnym grupom etnicznym. Każdy sektor przypomina małą wioskę z wyposażonymi budynkami mieszkalnymi, gospodarczymi i świątyniami.

Muzeum zostało założone z inicjatywy wojewódzkiego konserwatora zabytków w Rzeszowie, Jerzego Tura, który podsunął pomysł kierownikowi działu etnograficznego Muzeum Historycznego w Sanoku, Aleksandrowi Rybickiemu[1][2]. Decyzją Ministerstwa Kultury i Sztuki z 24 stycznia 1958 zostało powołane „Muzeum Skansenowskie w Budowie”, a podczas posiedzenia Rady Muzealnej w dniach 22-24 września 1958 przemianowano placówkę na Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[3]. W 1960 przeniesiono siedzibę MBL z sanockiego zamku do budynku tzw. Zajazdu przy ul. Romualda Traugutta 3. Muzeum ulokowano na prawym brzegu Sanu na terenie Białej Góry (teren ten wcześniej zyskał miano „Szwajcarii Sanockiej”)[4].

Muzeum prezentuje kulturę ludową pogranicza na obszarze pogórzy oraz wschodniej części polskich Karpat (Bieszczady, Beskid Niski). Są to tereny, które do lat czterdziestych zamieszkane były przez kilka grup etnograficznych, z których Pogórzanie są grupą polską, Bojkowie, Łemkowie i Zamieszańcy są grupami ruskimi. W wyniku wojny i działań władz państwowych w latach powojennych, doprowadzono do rozproszenia w tym miejscu grup ruskich i przerwania ciągłości kulturowej na ziemiach przez nie zamieszkałych

Ze względu na znaczenie dla kultury regionu było pierwszym założonym po II wojnie światowej muzeum etnograficznym w Polsce, które dzięki kontaktom zagranicznym uzyskało jeszcze w latach siedemdziesiątych status samodzielnej placówki administracyjnej i naukowej, z pierwszym w historii polskiego muzealnictwa statutem typu skansenowskiego. Statut Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku był pierwszym tego rodzaju aktem prawnym w Polsce i posłużył następnie wielu innym placówkom do opracowywania własnych statutów normujących działalność powstających parków etnograficznych.