Setki osób nie odebrało jeszcze dużych pieniędzy. Ministerstwo chce zamknąć program

Po blisko trzech dekadach od wprowadzenia programu rekompensat za przedpłaty na samochody osobowe z czasów PRL, Ministerstwo Finansów rozważa wygaszenie programu. Mimo znaczących kwot do odzyskania, wciąż pozostają setki nieodebranych rekompensat. Resort finansów tłumaczy swoją decyzję malejącym zainteresowaniem programem. Sprawdzamy, ile można jeszcze odzyskać i w jaki sposób.

Fot. Warszawa w Pigułce

Historia przedpłat na samochody w PRL

W czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zakup samochodu wiązał się z wieloletnią procedurą oczekiwania. Obywatele wpłacali przedpłaty na polskie fiaty 126p (popularnie zwane maluchami) oraz FSO 1500 (duże fiaty), po czym zapisywali się na listy oczekujących, licząc na otrzymanie upragnionego pojazdu.

System ten załamał się wraz z transformacją ustrojową. Samochody zamówione w latach 80. nie zostały wyprodukowane, a wpłacone przez obywateli pieniądze straciły na wartości w wyniku hiperinflacji. Tysiące Polaków, którzy przez lata odkładali pieniądze na wymarzony pojazd, zostało z poczuciem krzywdy i pustymi rękoma.

Ustawa o rekompensatach z 1996 roku

Sytuacja uległa zmianie dopiero w grudniu 1996 roku, kiedy Sejm uchwalił ustawę o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe. Zgodnie z przyjętymi przepisami, osoby, które w 1981 roku wniosły przedpłaty na fiata 126p i FSO 1500 i nie odebrały zamówionych pojazdów, otrzymały prawo do zwrotu wniesionych nakładów wraz z oprocentowaniem oraz rekompensatą.

Początkowo kwoty rekompensat ustalono na poziomie 5930 zł w przypadku malucha oraz 8400 zł w przypadku dużego fiata. Ustawa przewidywała jednak mechanizm kwartalnej waloryzacji tych kwot, co spowodowało ich znaczący wzrost na przestrzeni lat.

Aktualne kwoty rekompensat

Według najnowszego obwieszczenia Ministerstwa Finansów, aktualnie obowiązujące kwoty rekompensat wynoszą:

• 19 527 zł za przedpłatę na Fiata 126p (malucha)
• 27 671 zł za przedpłatę na Fiata 1500 (dużego fiata)

Są to znaczące kwoty, które mogłyby stanowić istotne wsparcie finansowe dla wielu gospodarstw domowych. Zaskakujące jest więc, iż wciąż istnieje spora grupa osób, które nie zgłosiły się po należne im pieniądze.

Plany wygaszenia programu

Jak podaje dziennik „Fakt”, według stanu na 31 grudnia 2024 roku wciąż pozostaje otwartych 238 rachunków osób uprawnionych do rekompensaty. Mimo to, Ministerstwo Finansów prowadzi analizy zmierzające do zakończenia programu.

„W Ministerstwie Finansów prowadzone są w tej chwili analizy zmierzające do odejścia od kwartalnej waloryzacji kwoty rekompensaty oraz wygaszenia programu wynikającego z ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe” – poinformował w odpowiedzi na interpelację poselską wiceminister finansów Jarosław Neneman.

Resort tłumaczy swoją decyzję malejącym zainteresowaniem programem. Z danych wynika, iż od 2015 roku PKO BP wypłaciło rekompensaty jedynie 11 osobom. Ostatni wniosek został złożony w 2022 roku w Warszawie i dotyczył przedpłaty na FSO 1500. Wysokość wypłaconej wówczas rekompensaty wyniosła 23 240 zł.

Jak uzyskać rekompensatę?

Wypłaty rekompensat, zgodnie z ustawą sprzed 28 lat, realizowane są przez PKO BP jako bank prowadzący rachunki przedpłat. Procedura uzyskania rekompensaty jest stosunkowo prosta:

Osoba, która dokonała przedpłaty, powinna udać się do placówki PKO Banku Polskiego z dowodem tożsamości oraz książeczką przedpłaty. Bank jest zobowiązany do wypłacenia posiadaczowi wniesionego wkładu, należnych odsetek oraz rekompensaty.

Istotnym warunkiem otrzymania pełnej kwoty jest systematyczność wpłat na rachunek przedpłaty. Oznacza to, iż w historii wpłat nie mogło być przerw, które mogłyby wpłynąć na wysokość należnej rekompensaty.

Prawa spadkobierców

Warto podkreślić, iż w przypadku śmierci właściciela książeczki przedpłaty, o rekompensatę mogą ubiegać się jego spadkobiercy. Muszą oni przedstawić odpowiednie dokumenty potwierdzające prawo do spadku.

Co najważniejsze, dotychczas nie istniał określony termin graniczny, do kiedy można starać się o takie rekompensaty – były one bezterminowe. Planowane zmiany mogą jednak wprowadzić ograniczenia czasowe, co powinno zmobilizować osoby uprawnione do jak najszybszego złożenia wniosków.

Ostatnia szansa na odzyskanie pieniędzy?

Planowane przez Ministerstwo Finansów zmiany sugerują, iż osoby posiadające prawa do rekompensat powinny rozważyć jak najszybsze działania w celu odzyskania należnych im środków. Choć w tej chwili nie podano konkretnej daty wygaszenia programu, kierunek zmian wyraźnie wskazuje na zamiar zakończenia wypłat w dotychczasowej formie.

Warto zauważyć, iż kwoty rekompensat systematycznie rosły na przestrzeni lat dzięki mechanizmowi kwartalnej waloryzacji. Odejście od tego mechanizmu, jak sugeruje Ministerstwo Finansów, mogłoby oznaczać zamrożenie kwot na obecnym poziomie lub całkowite zakończenie programu.

Dla 238 osób lub ich spadkobierców, którzy wciąż posiadają prawa do rekompensat, najbliższe miesiące mogą stanowić ostatnią szansę na odzyskanie pieniędzy utraconych w czasach PRL.