3 godzin temu
Środowisko adwokackie w całym kraju podnosi alarm. Po latach apelów i niespełnionych obietnic, coraz więcej izb decyduje się na protest wobec niskich stawek za pomoc prawną świadczoną z urzędu. Choć minister sprawiedliwości zapowiada zmiany, cierpliwość adwokatów się kończy. Warszawa właśnie dołączyła do ogólnopolskiej akcji, która może znacząco utrudnić funkcjonowanie sądów i systemu nieodpłatnej pomocy prawnej.
fot. Warszawa w Pigułce
Adwokaci zapowiadają ogólnopolski protest. Chodzi o wynagrodzenia za „urzędówki”
Narasta bunt w środowisku prawniczym. Coraz więcej izb adwokackich w Polsce przyjmuje uchwały protestacyjne w sprawie rażąco niskich wynagrodzeń za pomoc prawną świadczoną z urzędu. Teraz do akcji przyłącza się również Izba Adwokacka w Warszawie. Choć minister sprawiedliwości Adam Bodnar zapowiada podwyżki i zmiany systemowe jeszcze w tym roku, środowisko traci cierpliwość. W planach – ogólnopolski protest, który może sparaliżować przydzielanie obrońców i kuratorów z urzędu.
Protest mimo obietnic Bodnara
Podczas zgromadzenia Izby Adwokackiej w Warszawie minister sprawiedliwości zapewniał, iż już w III kwartale 2025 r. gotowe będzie rozporządzenie podwyższające stawki za pomoc prawną z urzędu w 15 kolejnych grupach spraw – choćby o 50–100 proc. W grę ma wchodzić również ustawa systemowa. Mimo tych deklaracji, zgromadzenie przyjęło dwie twarde uchwały – zapowiadające konkretny opór wobec obecnego modelu wynagradzania.
Wypowiedzenie posłuszeństwa w całym kraju
Warszawska izba dołącza do innych ośrodków, m.in. Częstochowy i Zielonej Góry, które już wcześniej zdecydowały o czasowym wstrzymaniu wyznaczania pełnomocników i kuratorów z urzędu. Protest ma mieć charakter ogólnopolski i potrwać co najmniej 30 dni. Adwokaci zamierzają powstrzymać się od:
- świadczenia pomocy z urzędu w sprawach cywilnych i administracyjnych,
- podejmowania dyżurów obrończych w trybie przyspieszonym,
- udziału w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej,
- przekazywania sądom list kandydatów na obrońców, kuratorów czy reprezentantów dziecka.
Z protestu mają zostać wyłączone jedynie sprawy szczególne – m.in. z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, konwencji haskiej i sprawy o zgodę na zabieg leczniczy.
Nowy model wynagradzania – adwokaci chcą zmian ustawowych
Jedna z uchwał zawiera także apel o trwałą zmianę modelu wynagradzania. Adwokaci postulują, by odpłatność za pomoc z urzędu była powiązana z wysokością minimalnego wynagrodzenia – i nigdy nie spadała poniżej 60 proc. tej kwoty. Termin na wprowadzenie nowych przepisów: koniec 2025 roku.
System nie do utrzymania?
Środowisko prawnicze od lat sygnalizuje, iż niskie stawki za „urzędówki” zagrażają nie tylko jakości reprezentacji procesowej, ale też całemu systemowi pomocy prawnej. Zmiany z 2024 i początku 2025 roku – choć formalnie istotne – nie nadążają za realiami rynku i kosztami prowadzenia kancelarii. Samorządy prawnicze alarmują, iż bez radykalnych działań coraz mniej adwokatów będzie gotowych podejmować się spraw z urzędu.
NRA i samorządy za protestem, adwokaci gotowi na sankcje
Naczelna Rada Adwokacka zapowiedziała, iż zabezpieczy środki na ewentualne kary porządkowe dla adwokatów, którzy odmówią świadczenia usług w ramach protestu. Jednocześnie powołana ma zostać specjalna komisja przy warszawskiej izbie, która opracuje projekt zmian legislacyjnych i propozycje dla całego środowiska.
Jeśli postulaty środowiska nie zostaną spełnione do końca roku, możliwy jest dalszy zaostrzenie protestu. Sytuacja coraz bardziej przypomina otwartą konfrontację między adwokaturą a resortem sprawiedliwości.
