Rząd wprowadza nowe zasady dla dowodów osobistych. Zobacz, co się zmienia

W środę 17 maja 2025 roku Rada Ministrów przyjęła przełomowy projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo Cyfryzacji, który wprowadza znaczące zmiany w sposobie zarządzania danymi zawartymi w dowodach osobistych oraz innych rejestrach państwowych. Nowe przepisy mają na celu nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa obywateli, ale również uproszczenie procedur administracyjnych oraz wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie weryfikacji tożsamości.

Fot. Warszawa w Pigułce

Jedną z najbardziej istotnych zmian, które wprowadza nowelizacja, jest umożliwienie podmiotom z sektora prywatnego, przede wszystkim bankom i instytucjom finansowym, dostępu do zdjęć twarzy z Rejestru Dowodów Osobistych. Rozwiązanie to ma najważniejsze znaczenie w kontekście walki z coraz częstszymi przypadkami wyłudzania kredytów i innych produktów finansowych poprzez posługiwanie się fałszywymi dokumentami tożsamości.

Problem kradzieży tożsamości i wyłudzeń na cudze dane osobowe staje się coraz poważniejszym zagrożeniem dla bezpieczeństwa finansowego Polaków. Oszuści często wykorzystują skradzione lub podrobione dowody osobiste, w których wymieniają zdjęcie na wizerunek osoby, która będzie posługiwać się tym dokumentem. Dotychczas pracownicy banków i innych instytucji finansowych mieli bardzo ograniczone możliwości weryfikacji autentyczności przedstawianych im dokumentów tożsamości, co sprawni przestępcy umiejętnie wykorzystywali.

Nowe regulacje mają stanowić skuteczne narzędzie w walce z tym procederem. Dzięki dostępowi do oficjalnego rejestru zdjęć, pracownik banku będzie mógł w czasie rzeczywistym porównać wizerunek osoby znajdującej się w systemie państwowym z wizerunkiem osoby, która przedstawia dowód osobisty. Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla, iż dostęp do zdjęć będzie ściśle kontrolowany i obwarowany licznymi zabezpieczeniami – każda instytucja chcąca skorzystać z tej możliwości będzie musiała uzyskać specjalną zgodę Ministra Cyfryzacji.

Co istotne, fotografie z rejestru nie będą mogły być przechowywane przez podmioty weryfikujące, a jedynie wykorzystywane do jednorazowej weryfikacji tożsamości klienta. Rozwiązanie to, w połączeniu z wprowadzoną wcześniej usługą zastrzeżenia numeru PESEL, ma stworzyć kompleksowy system ochrony przed kradzieżą tożsamości i wyłudzeniami.

Kolejną rewolucyjną zmianą, którą wprowadza nowelizacja, jest zniesienie obowiązku informowania banków i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych o wymianie dowodu osobistego. Dotychczas każdy obywatel, który otrzymał nowy dokument tożsamości, musiał osobiście powiadomić o tym wszystkie instytucje finansowe, w których posiadał konta lub inne produkty. Było to nie tylko uciążliwe, ale również często prowadziło do sytuacji, gdy klienci zapominali o dopełnieniu tego obowiązku, co mogło skutkować problemami w korzystaniu z usług bankowych.

Zgodnie z nowymi przepisami, informacje o wydaniu nowego dowodu osobistego, w tym jego numer, seria oraz data ważności, będą automatycznie przekazywane z systemu państwowego do systemów informatycznych banków oraz SKOK-ów. Dzięki temu obywatele zostaną zwolnieni z konieczności osobistego informowania tych instytucji o zmianie dokumentu, co znacząco uprości formalności związane z wymianą dowodu osobistego.

Ministerstwo Cyfryzacji zwraca uwagę, iż katalog instytucji uprawnionych do otrzymywania takich danych został ograniczony wyłącznie do podmiotów zapewniających najwyższy poziom bezpieczeństwa informacji, takich jak banki i SKOK-i. Ma to zapewnić adekwatną ochronę danych osobowych obywateli przed nieuprawnionym dostępem.

Istotną innowacją, którą wprowadza projekt ustawy, jest również zmiana w procedurze udostępniania danych z rejestrów prowadzonych przez Ministra Cyfryzacji. w tej chwili każdorazowe udostępnienie takich danych wymaga wydania decyzji administracyjnej, co znacząco wydłuża cały proces. Zgodnie z nowymi przepisami, decyzja administracyjna będzie wydawana wyłącznie w przypadku odmowy lub cofnięcia zgody na udostępnienie danych.

Według szacunków resortu, zmiana ta pozwoli na skrócenie czasu trwania procedur choćby o połowę, co przełoży się na sprawniejsze funkcjonowanie administracji publicznej oraz szybszą obsługę obywateli. Uproszczenie procedur obejmie dane pochodzące z wielu rejestrów państwowych, w tym z rejestru PESEL, ewidencji ludności, Rejestru Dowodów Osobistych, Rejestru Dokumentów Paszportowych, rejestru danych kontaktowych, rejestru zastrzeżeń numerów PESEL oraz centralnej ewidencji pojazdów i kierowców.

Ministerstwo zapewnia jednocześnie, iż zmiana procedur w żaden sposób nie obniży poziomu ochrony danych osobowych. Każdy wniosek o udostępnienie danych będzie przez cały czas poddawany szczegółowej weryfikacji pod kątem spełnienia wymagań przewidzianych w ustawie. Ponadto, w przypadku odmowy dostępu do danych lub cofnięcia zgody, strona niezadowolona z takiej decyzji będzie mogła ją zaskarżyć do sądu administracyjnego, co zapewni pełną kontrolę sądową nad procesem udostępniania danych.

Projekt nowelizacji zawiera również przepisy umożliwiające utworzenie jednego centralnego rejestru obywateli polskich przebywających za granicą. w tej chwili informacje o Polakach zamieszkałych lub czasowo przebywających poza granicami kraju są rozproszone w różnych systemach, co utrudnia szybkie dotarcie do nich w sytuacjach kryzysowych.

Nowy rejestr będzie prowadzony przez ministra adekwatnego do spraw zagranicznych w systemie teleinformatycznym. Co istotne, obywatele będą mogli przekazywać dane do tego rejestru dzięki popularnej aplikacji mObywatel, co znacząco ułatwi proces rejestracji. Według Ministerstwa Cyfryzacji, rozwiązanie to zapewni możliwość sprawnego i bezpiecznego zarządzania w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak klęski żywiołowe, konflikty zbrojne czy epidemie, gdy konieczna jest szybka ewakuacja Polaków z zagrożonego regionu.

Dzięki dostępowi do aktualnych danych obywatela, w tym jego adresu pobytu za granicą oraz numeru telefonu, konsul będzie mógł skutecznie działać w sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji. Biorąc pod uwagę doświadczenia z ostatnich lat, związane między innymi z ewakuacją Polaków z Ukrainy po wybuchu wojny czy z innych regionów świata dotkniętych kryzysami humanitarnymi, stworzenie takiego centralnego rejestru wydaje się być rozwiązaniem niezwykle potrzebnym.

Przyjęty przez rząd projekt nowelizacji ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw stanowi kolejny krok w kierunku cyfryzacji administracji publicznej oraz zwiększenia bezpieczeństwa obywateli. Proponowane zmiany mają nie tylko uprościć procedury administracyjne, ale również wprowadzić innowacyjne rozwiązania w zakresie weryfikacji tożsamości oraz ochrony przed wyłudzeniami.

Wprowadzenie dostępu do zdjęć z Rejestru Dowodów Osobistych dla banków oraz automatycznego przekazywania informacji o nowych dokumentach tożsamości do instytucji finansowych stanowi odpowiedź na realne problemy, z którymi borykają się zarówno obywatele, jak i sektor finansowy. Rozwiązania te, w połączeniu z już funkcjonującym systemem zastrzegania numeru PESEL, mają stworzyć kompleksowy mechanizm ochrony przed kradzieżą tożsamości i wyłudzeniami.

Jednocześnie projekt zawiera liczne zabezpieczenia, które mają zagwarantować odpowiedni poziom ochrony danych osobowych obywateli. Dostęp do zdjęć będzie ściśle kontrolowany, a fotografie nie będą mogły być przechowywane przez podmioty weryfikujące. Katalog instytucji uprawnionych do otrzymywania danych o nowych dowodach osobistych został ograniczony wyłącznie do podmiotów zapewniających najwyższy poziom bezpieczeństwa informacji.

Projekt nowelizacji trafi teraz do Sejmu, gdzie zostanie poddany dalszym pracom legislacyjnym. Ministerstwo Cyfryzacji liczy na szybkie przyjęcie proponowanych zmian, co pozwoli na ich wdrożenie jeszcze w tym roku. jeżeli proces legislacyjny przebiegnie zgodnie z planem, nowe rozwiązania zaczną funkcjonować na przełomie 2025 i 2026 roku, przynosząc wymierne korzyści zarówno dla obywateli, jak i dla administracji publicznej oraz sektora prywatnego.