Ruszt awaryjny – ryzykowna luka w „Czystym Powietrzu”. Polska może stracić miliardy z UE

Branża alarmuje: w programie „Czyste Powietrze” dofinansowywane są kotły na biomasę, które można przerobić na urządzenia do spalania śmieci, węgla i paliw najgorszej jakości. PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska wzywają Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz NFOŚiGW do natychmiastowego usunięcia takich kotłów z listy Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM), ostrzegając, iż Polska ryzykuje utratę miliardów złotych z funduszy UE.

Luka w systemie i fikcja deklaracji

Od kwietnia 2024 r. producenci kotłów na biomasę wpisywanych na listę ZUM deklarują pod rygorem prawa, iż w ich urządzeniach nie można zamontować tzw. rusztu awaryjnego. Taki element pozwala manualnie zasilać kocioł paliwami niededykowanymi – w tym odpadami – co jest sprzeczne z celem programu „Czyste Powietrze” i przepisami ekoprojektu.
Praktyka rynkowa pokazuje jednak coś zupełnie innego: sprzedaż kotłów bez możliwości montażu rusztu niemal zanikła. Instalatorzy i użytkownicy wybierają modele, w których taki element można łatwo dołożyć. Kontrole instytucjonalne praktycznie nie istnieją, a jedynym mechanizmem weryfikacji jest nieskuteczny formularz zgłoszeń w bazie ZUM.

Dlaczego to poważny problem?

Kotły z rusztem awaryjnym mogą emitować wielokrotnie więcej zanieczyszczeń, niwecząc efekty wielomiliardowych inwestycji w walkę ze smogiem. Takie urządzenia nie spełniają kryteriów taksonomii zrównoważonego finansowania UE ani zasady DNSH („nie czyń poważnych szkód”).
Brak reakcji może skutkować:

• utratą środków z KPO, programu FEnIKS i Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji,
• odmową refinansowania lub żądaniem zwrotu środków przez Europejski Bank Inwestycyjny,
• blokadą dalszego działania programu „Czyste Powietrze”.

Postulaty branży

Organizacje PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska żądają:

• natychmiastowego usunięcia z listy ZUM kotłów z możliwością montażu rusztu awaryjnego oraz tych niezarejestrowanych w bazie EPREL,
• rzetelnych badań laboratoryjnych i kontroli rynku,
• równego traktowania technologii – w tej chwili pompy ciepła podlegają znacznie ostrzejszym wymogom, mimo iż są kilkukrotnie bardziej efektywne energetycznie niż kotły biomasowe.

Organizacje zapowiadają, iż w najbliższych tygodniach przekażą Komisji Europejskiej i EBI oficjalne pismo z analizą naruszeń w programie.

• Samorządy i NFOŚiGW podsumowują nowe Czyste Powietrze: wyzwania i postulaty
• Działania na rzecz wykonawców w programie Czyste Powietrze – NFOŚiGW usprawnia procedury
• 14 tys. wniosków i 803 mln zł w Czyste Powietrze

Źródło: PORT PC