Rozpocznie się ogromna akcja zamykania kont bankowych. Pieniądze będzie można odzyskać. Banki będą sprawdzać PESEL klientów

Polski rząd zatwierdził projekt nowelizacji prawa bankowego, który może zmienić sposób działania całego sektora finansowego. Banki oraz spółdzielcze kasy SKOK dostaną dostęp do rejestru PESEL.

Fot. Shutterstock

Według szacunków Ministerstwa Finansów na polskich rachunkach bankowych „śpi” w tej chwili około 2,5 miliarda złotych należących do osób, które już nie żyją. Do tej pory pieniądze te były w praktyce niedostępne – banki nie miały narzędzi do automatycznego sprawdzania statusu właścicieli, a spadkobiercy często nie wiedzieli, gdzie bliscy przechowywali swoje oszczędności.

Jak będzie działał nowy system?

Kluczową zmianą jest obowiązek weryfikacji rachunków, które pozostają nieaktywne przez pięć lat. Brak aktywności oznacza nie tylko brak przelewów czy wypłat, ale też brak logowania do bankowości elektronicznej czy sprawdzenia salda. Po upływie pięciu lat bank będzie musiał pobrać dane z rejestru PESEL i sprawdzić, czy klient żyje.

Jeśli system wskaże datę zgonu, instytucja zamknie konto i rozpocznie przekazywanie pieniędzy uprawnionym spadkobiercom. Jak podaje portal Biznes.wprost.pl, to rozwiązanie ma ułatwić rodzinom dostęp do środków i wyeliminować ryzyko nieuprawnionych wypłat przez osoby trzecie.

Co ważne, przepisy przewidują też wyjątki. jeżeli właściciel rachunku ma w danym banku inne aktywne konto, instytucja nie będzie musiała weryfikować statusu życia w rejestrze PESEL. To zabezpieczenie chroni przed przypadkowym zamykaniem kont osób, które po prostu przestały korzystać z jednego z rachunków.

Dlaczego ta zmiana jest potrzebna?

Do tej pory spadkobiercy często musieli prowadzić długotrwałe poszukiwania. Banki nie mogły ujawnić informacji bez dokumentów spadkowych, a wiele osób nie wiedziało nawet, w którym banku ich bliscy mieli konta. Historie takie jak pana Marka z Krakowa, który trzy lata szukał oszczędności swojego ojca, są niestety typowe. W jego przypadku dopiero po licznych zapytaniach udało się odnaleźć konto z 80 tysiącami złotych.

Nowe przepisy eliminują takie sytuacje. To bank sam zainicjuje procedurę, a rodzina zostanie poinformowana o środkach. Jak podkreśla Warszawawpigulce.pl, regularna weryfikacja statusu właścicieli rachunków zwiększy przejrzystość systemu finansowego i ułatwi procedury spadkowe.

Co się stanie z pieniędzmi?

Po potwierdzeniu zgonu bank zamknie nieaktywny rachunek, a środki zostaną zabezpieczone i przekazane spadkobiercom zgodnie z obowiązującym prawem. Do wypłaty pieniędzy przez cały czas będą potrzebne dokumenty spadkowe, ale cały proces będzie znacznie szybszy, bo banki od razu będą wiedziały, iż właściciel nie żyje.

Dzięki temu miliardy złotych „uśpionych” w systemie finansowym w końcu trafią do rodzin i wrócą do obiegu gospodarczego. Jak zauważa Finanse.wp.pl, nowe przepisy mają też odciążyć same banki, które do tej pory przez dziesięciolecia przechowywały dokumentację rachunków zmarłych klientów.

Kiedy przepisy wejdą w życie?

Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów w czerwcu 2025 roku i trafi do Sejmu. jeżeli proces legislacyjny przebiegnie sprawnie, przepisy wejdą w życie w pierwszej połowie 2026 roku. Banki i SKOK-i dostaną dodatkowy czas na dostosowanie swoich systemów informatycznych do automatycznej komunikacji z rejestrem PESEL.

Pierwsze weryfikacje życia klientów rozpoczną się więc najprawdopodobniej za kilkanaście miesięcy.

Co to oznacza dla ciebie?

Jeśli regularnie korzystasz ze swojego konta – przelewasz pieniądze, logujesz się do bankowości elektronicznej, wypłacasz gotówkę – nie masz się czym martwić. Procedura dotyczy wyłącznie rachunków nieaktywnych przez pięć lat.

Warto jednak pamiętać o kilku zasadach:

• Sprawdzaj wszystkie swoje konta co najmniej raz w roku.
• Wykonuj symboliczną operację, np. przelew czy sprawdzenie salda online, żeby konto zostało uznane za aktywne.
• Informuj rodzinę o wszystkich swoich rachunkach. Im więcej kont posiadasz, tym większe ryzyko, iż któreś z nich zostanie zapomniane.
• Rozważ konsolidację kont. jeżeli masz rachunki w kilku bankach i rzadko z nich korzystasz, lepiej ograniczyć ich liczbę.

Dla osób starszych szczególnie istotne jest, by zostawić rodzinie informacje o wszystkich kontach i lokatach. Dzięki temu unikną sytuacji, w której oszczędności pozostaną na lata zamrożone.

Większe bezpieczeństwo całego systemu

Nowelizacja to nie tylko korzyść dla spadkobierców. Automatyczna weryfikacja życia właścicieli kont zwiększy bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Banki zyskają narzędzie do walki z oszustwami – zablokowane zostaną próby wyłudzania pieniędzy z kont osób zmarłych.

Z punktu widzenia gospodarki ważne jest też przywrócenie do obiegu miliardów złotych, które dziś są praktycznie bezużyteczne. Jak podkreśla Gov.pl, to element większego pakietu deregulacyjnego, który ma usprawnić działanie instytucji finansowych i uprościć procedury.

Koniec epoki zapomnianych pieniędzy

Przez dekady tysiące kont pozostawało uśpionych, a oszczędności ich właścicieli blokowały się w systemie. Nowe przepisy mają zakończyć tę epokę. Banki nie będą już biernymi strażnikami zapomnianych pieniędzy, ale aktywnie zadbają o to, by środki trafiły do tych, którym się należą – żywych klientów albo ich spadkobierców.

To także sygnał, iż polskie prawo bankowe nadąża za cyfrową rzeczywistością. W czasach automatyzacji i nowoczesnych baz danych utrzymywanie rachunków zmarłych bez żadnej kontroli przestaje mieć sens.