1 godzina temu
Postanowieniem z 29.8.2025 r., I CSK 2533/24, Legalis, SN odrzucił skargę kasacyjną w pkt. 1. zaskarżonego postanowienia oraz odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania w pozostałym zakresie. Powodem odmowy przyjęcia skargi przez SN było przyjęcie, iż skarga kasacyjna nie jest oczywiście uzasadniona, a skarżąca traktuje ją nie jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, a instrument służący do zakwestionowania niesatysfakcjonującego ja rozstrzygnięcia w trzeciej instancji.
Sytuacja faktyczny i prawny
Przed Sądem I instancji doszło do ustalenia składu majątku wspólnego byłych małżonków, a następnie podziału majątku wspólnego, a także zasądzenia dopłat oraz ustanowienia zabezpieczenia przez ustanowienie hipoteki przymusowej byłej małżonki na rzecz byłego małżonka. W wyniku apelacji doszło jedynie do nieznacznego obniżenia kwoty dopłaty, a pozostała część rozstrzygnięcia Sądu I instancji pozostała bez zmian. W wyniku tego skarżąca wniosła do SN skargę kasacyjną w oparciu o art. 3989 § 1 pkt. 4 KPC. Przytoczony przepis stanowi, iż SN przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, o ile m.in. skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Skarżąca upatrywała oczywistego uzasadnienia skargi kasacyjnej w sytuacji polegającej na tym, iż w toku postępowania odwoławczego Sąd II instancji przeprowadził dodatkowe postępowanie dowodowe z dokumentów złożonych do apelacji podważających dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy – na etapie samokontroli – zdecydował się na nieprzychylanie się do skargi, którą odrzucił co do punktu 1. oraz odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania w pozostałym zakresie. W swoich rozważaniach zawartych w uzasadnieniu SN podkreślił, iż rozpoznanie skargi kasacyjnej musi być uzasadnione względami o szczególnej doniosłości, wykraczającymi poza indywidualny interes skarżącego, gdyż źródło skargi powinno odnosić się do interesu publicznego. Podniesiono również, iż skarga kasacyjna nie może być traktowana jako trzecia instancja, a rolą Sądu Najwyższego nie jest usuwanie błędów w zakresie wykładni i stosowania prawa w każdej indywidualnej sprawie. Ponadto samo niezgadzanie się przez stronę z wyrokiem nie stanowi oczywistego uzasadnienia skargi. W swoich rozważaniach SN wskazał również, iż przez oczywistą zasadność skargi kasacyjnej w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt. 4 KPC należy rozumieć sytuację, w której skarga jest uzasadniona w sposób ewidentny, wskazując na rażące i poważne uchybienia zaskarżonego orzeczenia, które są możliwe do stwierdzenia bez konieczności prowadzenia bardziej złożonych rozumowań. Z kolei obciążenie orzeczenia oczywistą i istotna wadą wskazuje, iż usunięcie go z obrotu leży w interesie publicznym. SN podkreślił również, iż przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie zależy od oczywistego naruszenia konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego, a od sytuacji, w której naruszenie danego przepisu spowodowało wydanie oczywiście nieprawidłowego orzeczenia. Ponadto – w ocenie SN – skarga kasacyjna powinna być tak skonstruowana i zredagowana, by nie było konieczności poszukiwania jej podstawach lub uzasadnieniu elementów jej kreacji.
Przyczyny odmowy przyjęcia skargi
Powodem, dla którego SN odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, było traktowanie skargi kasacyjnej jako instrumentu pozwalającego na kwestionowanie niesatysfakcjonującego rozstrzygnięcia, a Sąd Najwyższy – jako trzecią instancję. Ponadto sama skarga miała kwestionować w istocie ocenę materiału dowodowego dokonanego przez Sąd II instancji.
Komentarz
Omawiane rozstrzygnięcie SN odnosi się do instytucji „przedsądu”. W jego ramach – na podstawie art. 3989 § 2 KPC – Sąd decyduje, czy przyjąć, czy też odmówić przyjęcia złożonej skargi kasacyjnej do rozpoznania. W art. 3989 § 1 KPC ustawodawca wymienił przesłanki, które determinują przyjęcie skargi do rozpoznania, w tym m.in. przesłankę sprowadzającą się do przyjęcia, iż skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (art. 3989 § 1 pkt 4 KPC).
Za istotne wnioski wywodzone uzasadnienia orzeczenia należy przyjąć, że:
- rozpoznanie skargi kasacyjnej musi być uzasadnione względami o szczególnej doniosłości, wykraczającymi poza indywidualny interes skarżącego, znajdujące swoje źródło w interesie publicznym;
- samo niezgadzanie się przez stronę z orzeczeniem nie determinuje oczywistego uzasadnienia skargi;
- skarga jest oczywiście uzasadniona, gdy wskazuje rażące i poważne uchybienia zaskarżonego orzeczenia, które są możliwe do stwierdzenia bez konieczności prowadzenia bardziej złożonych rozumowań.
W dalszej części komentarza skupię się jednak jedynie na upatrywaniu przez SN szczególnej doniosłości skargi w interesie publicznym. W pierwszej kolejności należy jednak zauważyć, iż przy składaniu skargi skarżący musi wykazać, na czym polega owa „oczywista zasadność” skargi, a także przytoczyć na tę okoliczność odpowiednie argumenty (por. postanowienie SN z 9.6.2008, II UK 37/08, Legalis). Jest to zatem pierwszy krok, jaki należy wziąć pod uwagę przy konstruowaniu skargi kasacyjnej, w dalszej kolejności konieczne jest powiązanie owej oczywistej zasadności skargi oraz przytoczonych argumentów z wykazaniem publicznoprawnego charakteru skargi kasacyjnej. Powyższe wynika z silnie ugruntowanym orzecznictwie SN stanowiskiem sprowadzającym się do założenia, iż podstawowym celem skargi kasacyjnej jest ochrona interesu publicznego poprzez zapewnienie jednolitej wykładni w rozwoju jurysprudencji i prawa (por. postanowienie SN z 18.1.2007 r., II UZ 47/06, Legalis, lub postanowienie SN z 4.2.2000 r., II CZ 178/99, Legalis). Powyższe nie może jednak determinować umniejszenia roli interesu prywatnego skarżącego. Należy oczywiście zgodzić się z tym, iż wniesienie skargi kasacyjnej powinno odnosić się do ochrony interesu publicznego, niemniej nie należy zapominać, iż to właśnie ochrona interesu prywatnego skarżącego determinuje w głównej mierze podjęcie decyzji o wniesieniu skargi kasacyjnej.
Skarga kasacyjna, choć osadzona w funkcji publicznoprawnej, pozostaje środkiem procesowym inicjowanym przez skarżącego w obronie jego praw podmiotowych. Interes prywatny i interes publiczny nie pozostają w relacji nadrzędności–podrzędności, ale w relacji równoważności. Interes publiczny nie istnieje w próżni, a związany jest z ochroną interesów jednostkowych. Ponadto, wnosząc skargę kasacyjną, skarżący odwołuje się oczywiście do naruszenia orzeczeniem interesu publicznego, niemniej przez pryzmat własnej sytuacji. Za całkowicie zrozumiałą należy uznać zatem sytuację, w której w przeważającej części skargi kasacyjnej skarżący odnosić się będzie do swojego przykładu. Za tak samo ważne uznać należy wykazanie w skardze kasacyjnej naruszenia zarówno interesu prywatnego, jak i interesu publicznego. Jakkolwiek należy podzielić w całości omawiane uzasadnienie Sądu, tak też za niezasadne należy uznać stawianie prymatu ochrony interesu publicznego przed ochroną interesu prywatnego wnoszącego skargę. Zwłaszcza jeżeli wniesienie skargi kasacyjnej odbywa się na tle sporu toczącego pomiędzy osobami, których łączył związek małżeński.
Postanowienie SN z 29.8.2025 r., I CSK 2533/24, Legalis
![W powiecie bialskim ruszyła operacja „TOR” [ZDJĘCIA]](https://static2.slowopodlasia.pl/data/articles/xga-4x3-w-powiecie-bialskim-ruszyla-operacja-tor-zdjecia-1764061194.jpg)
