Pogrzeb to jeden z najstarszych rytuałów znanych ludzkości. Ale wraz z postępującą sekularyzacją społeczeństwa, zmieniają się potrzeby i wzywania związane z rytuałem odejścia. Dlatego coraz większym zainteresowaniem cieszą się praktyki związane z zielonymi pogrzebami, stając się alternatywną i bardziej zrównoważoną praktykę dla tradycyjnych pochówków, zmniejszając ich wpływ na środowisko.
Potwierdzają to przeprowadzone przez włoskich naukowców z Uniwersytetu w Siennie badania. Zachodząca w społeczeństwach postsekularnych zmiana kulturowa zmniejszająca się presja na ścisłe przestrzeganie nakazów religijnych sprzyjają rosnącej otwartości na alternatywne praktyki pogrzebowe, które są bardziej zgodne z wartościami środowiskowym. Tym bardziej jak spojrzy się jakie koszty generuje przemysł pogrzebowy. Zgodnie z danymi Institute for Sustainable Futures tylko w USA pod produkcję trumien co roku wycina się powierzchnię równą Stanowi Hawaje. Jest to ilość drewna odpowiadająca ilości z której można można zbudować 4,5 miliona domów. Pomimo tego, iż kremacja jest jest mniej obciążającym środowisko rozwiązaniem niż tradycyjny pochówek, to spalanie zwłok i tak powoduje emisje ze spalania paliw kopalnych. Badania przeprowadzone przez OpusXenta wykazały, iż emisje dwutlenku węgla z pojedynczej kremacji są równoważne tym emitowanym przez prywatny samochód po przejechaniu dystansu 3,3 tys. km.
To sprawia, iż branża pogrzebowa stoi w obliczu wielu wyzwań społecznych i środowiskowych. A odpowiedzią są „Drzewa pamięci”, zielone kwatery na łódzkim cmentarzu ewangelicko-augsburskim oraz krakowskim cmentarzu komunalnym w Podgórkach Tynieckich oferujące pochówki ekologiczne.
– To unikalne miejsce, bo jest pierwszym w Polsce przeznaczonym do indywidualnego pochówku ekologicznego, w którym poza urnami można pochować też trumny. Zostało stworzone z myślą o tych, którzy pragną, aby ich pochówek lub pochówek ich bliskich odbył się w sposób harmonijny z naturą, w pełni ekologiczny i z poszanowaniem środowiska. Cały proces pochówku opracowany został przez nas w szczegółach, bo dla pełnej ekologii ważne jest też w czym osoba zmarła jest kremowana i chowana – tłumaczy Rafał Cichewicz, prezes Grupy Klepsydra, największej firmy pogrzebowej w Polsce administrującej cmentarzem ewangelicko-augsburskim w Łodzi.
Łódzka kwatera Drzewa Pamięci odgrodzona jest niskim, żywopłotem z cisów, tworzącym w założeniu zieloną barierę, zapewniającą ciszę i spokój. Na kwaterze rośnie okazałe drzewo, co dodaje miejscu poczucia naturalnego sacrum oraz stanowi schronienie dla lokalnej flory i fauny. Obok głazów znajdują się łuki wykonane z bluszczu zimozielonego, do których będą przyczepiane tymczasowe tabliczki ze sklejki ekologicznej upamiętniające osoby pochowane. Całość została tak zaprojektowana aby podkreślić naturalny i minimalistyczny styl tej przestrzeni. Kwatera jest wyłożona matą rozchodnikową, której roślinność jest stosowana m.in. na zielonych dachach. Mata pochłania wodę deszczową, wspierając ekosystem i Na środku rośnie tu okazałe drzewo, co, z jednej strony, dodaje miejscu poczucia naturalnego sacrum, a z drugiej strony, zapewnia schronienie dla lokalnej flory i fauny. Obok leżących tu głazów znajdują się łuki wykonane z bluszczu zimozielonego, do których będą przyczepiane tymczasowe tabliczki ze sklejki ekologicznej upamiętniające osoby pochowane. Całość została tak zaprojektowana, aby podkreślić naturalny i minimalistyczny styl całej kwater. Jej podłoże wyłożone jest matą rozchodnikową, która stosowana jest m.in. na zielonych dachach. Poza kwestiami estetycznymi mata pełno bardzo określoną funkcję pochłaniając wodę deszczową, wspierając ekosystem i minimalizując potrzebę dodatkowej pielęgnacji terenów zielonych. Jednym z celów zielonych pochówków jest minimalizacja dalszych szkód, skażenia i zanieczyszczenia środowiska; ponadto wiele osób postrzega te praktyki śmierci jako bardziej intymny sposób nawiązania kontaktu z naturą.
Klepsydra podobną kwaterę stworzyła również w Krakowie na cmentarzu w Podgórkach Tynieckich. Przed wejściem do niej znajduje się głaz z napisem „Drzewa Pamięci”, będący symbolicznym punktem nawiązującym do idei życia wiecznego. Głaz ten pełni również funkcję miejsca pamięci, gdzie odwiedzający mogą złożyć żywe kwiaty, znicze solarne lub zapalić ekologiczne świece, nawiązując do tradycji w nowoczesnej, ekologicznej formie. Nieprzypadkowo do stworzenia takiej kwatery wybrany został krakowski cmentarz. Jest on wyjątkowy za sprawą m.in. swojej lokalizacji — otoczony jest Lasami Tynieckimi, będącymi częścią Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego