Resort Klimatu rezygnuje z największego w Europie złoża węgla brunatnego

W 2025 roku Polska staje przed przełomową decyzją dotyczącą energetyki i surowców naturalnych. Ministerstwo Klimatu i Ochrony Środowiska zapowiada rezygnację z wydobycia węgla brunatnego ze złoża „Legnica” – największego tego typu złoża w Europie. Decyzja ta ma daleko idące konsekwencje zarówno dla lokalnych społeczności, jak i dla strategii energetycznej kraju.

Złoże „Legnica” – wielkość, znaczenie i historia

Według szacunków zasoby węgla brunatnego na terenie Legnicy wynoszą nie mniej niż 15 miliardów ton, a niektóre ekspertyzy wskazują choćby na potencjalną wielkość rzędu 30 miliardów ton. Dla porównania – największe złoża w Niemczech czy Czechach są mniejsze pod względem objętości. W przeszłości złoże to zostało wpisane do tzw. „Białej Księgi Ochrony Złóż Kopalin”, co oznaczało jego najważniejsze znaczenie strategiczne dla bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Jednak sytuacja się zmienia. Jak informuje Radio Wrocław, resort klimatu nie planuje już eksploatacji tych zasobów. To oznacza, iż zostaną usunięte ograniczenia inwestycyjne związane z ochroną złoża, które dotąd uniemożliwiały rozwój infrastruktury i budowę nowych obiektów na tym terenie.

Decyzja ministerstwa: co się zmienia?

Ministerstwo Klimatu i Ochrony Środowiska zapowiada publikację nowej listy złóż strategicznych Skarbu Państwa, która zostanie ogłoszona jesienią 2025 roku – najpóźniej w październiku. Według słów Krzysztofa Galosa, głównego geologa kraju i wiceministra klimatu:

„Te obostrzenia przechodzą do historii.”

Galos dodaje, iż złoże „Legnica” nie będzie uznawane za strategiczne w kontekście węgla brunatnego. Choć możliwe, iż inne złoża mogą przez cały czas mieć status strategiczny, to właśnie Legnica traci swój priorytetowy charakter.

Reakcja lokalnych społeczności

Na długo przed ogłoszeniem tej decyzji mieszkańcy gmin w regionie protestowali przeciwko ograniczeniom inwestycyjnym wynikającym z ochrony złoża. Teraz lokalne władze będą mogły swobodnie planować zagospodarowanie terenów znajdujących się nad pokładami węgla brunatnego.

Dla wielu mieszkańców jest to moment przełomowy – możliwość rozwoju gospodarczego bez presji związanych z potencjalnym przyszłym wydobyciem. Ekonomiści oraz specjaliści od planowania przestrzennego już teraz analizują możliwości rewitalizacji terenów, które wcześniej były chronione jako strategiczne.

Tło prawne i orzecznictwo

Warto pamiętać, iż decyzje dotyczące wydobywania surowców naturalnych w Polsce regulowane są przez ustawy o geologii i górniczych, a także przez rozporządzenia wykonawcze Ministerstwa Klimatu. Status złóż strategicznych określa art. 46 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o geologii i górniczym (Dz.U. z 2011 r., Nr 163, poz. 981 z późn. zm.).

W ostatnich latach sądy powszechne również rozpatrywały sprawy związane z ograniczeniami inwestycyjnymi wynikającymi z ochrony złóż. W jednym z przypadków Sąd Okręgowy we Wrocławiu stwierdził, iż ograniczenia te muszą być proporcjonalne do celu ich wprowadzenia, co może mieć wpływ na przyszłe decyzje dotyczące terenów dotąd chronionych.

Trendy energetyczne i polityka klimatyczna UE

Decyzja o rezygnacji z zasobów w Legnicy mieści się w szerszym kontekście transformacji energetycznej w Polsce. Obecna strategia państwa zakłada stopniowe odchodzenie od węgla kamiennego i brunatnego, co jest również wymogiem unijnym. Nowe rozporządzenia unijne nakazują likwidację większości polskich kopalń jeszcze przed 2035 rokiem.

Warto wspomnieć, iż sprzedaż i produkcja węgla w Polsce systematycznie spadają, a część firm górniczych napotyka na poważne trudności finansowe. Rezygnacja z zasobów w Legnicy może być więc również próbą dostosowania się do nowych realiów rynkowych i środowiskowych.

Podsumowanie i perspektywy

Decyzja o rezygnacji z eksploatacji największego w Europie złoża węgla brunatnego to przejaw zmieniającej się polityki energetycznej Polski. Ma ona zarówno pozytywne, jak i kontrowersyjne aspekty:

• Dla lokalnych społeczności – to szansa na rozwój infrastruktury, nowe inwestycje i wzrost jakości życia.
• Dla środowiska – to krok ku redukcji emisji CO₂ i realizacji celów klimatycznych.
• Dla sektora górniczego – to kolejny cios, który może nasilić problem społeczno-gospodarczy w regionach zależnych od węgla.

Ministerstwo Klimatu deklaruje, iż nowa lista złóż strategicznych zostanie opublikowana jesienią 2025 roku. Do tego czasu można spodziewać się szerokiej debaty publicznej oraz analiz środowiskowych i gospodarczych.