Stabilizacja na rynku paliw i spadek zapotrzebowania na ciepło
Raport „Energetyka cieplna w liczbach” za 2024 r. opublikowany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) wskazuje na stabilizację sytuacji na rynku paliw wykorzystywanych w ciepłownictwie systemowym. Jednocześnie odnotowano dalszy spadek zapotrzebowania na ciepło, co wiąże się m.in. z rekordowo wysoką średnią temperaturą powietrza w Polsce – 10,9°C według IMGW, o niemal 1 stopień więcej niż rok wcześniej.
Liczba koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych pozostała na poziomie 398, jednak sprzedaż ciepła spadła o ponad 3,8% do 322,5 tys. TJ, osiągając najniższy dotąd poziom. Zmniejszyła się także moc zainstalowana i zamówiona, mimo iż długość sieci ciepłowniczych wzrosła do 23 016,54 km.
Regulacje i zmiany taryfowe
W ostatnich dwóch latach sektor ciepłowniczy objęty został istotnymi zmianami regulacyjnymi. Nowelizacja Prawa energetycznego z 2023 roku umożliwiła przedsiębiorstwom wykorzystującym kogenerację wybór między uproszczoną a kosztową metodą kalkulacji taryf. W 2024 r. Prezes URE wprowadził możliwość składania dwóch odrębnych wniosków taryfowych dla firm eksploatujących wiele jednostek kogeneracji.
Jestem przekonana, iż powzięte ustalenia pozwolą wypracować odpowiednie rozwiązania, które zapewnią większą wydajność i opłacalność procesu elektryfikacji ciepłownictwa
– Renata Mroczek, Prezes URE
Nowelizacja wyłączyła z obowiązku taryfowania źródła o mocy cieplnej nieprzekraczającej 5 MW oraz określiła minimalną stopę zwrotu z zaangażowanego kapitału na poziomie 7%. Od połowy 2024 r. Prezes URE jest zobowiązany do dwukrotnej publikacji wskaźników referencyjnych dla uproszczonej metody kalkulacji taryf.
Koszty, ceny i inwestycje w ciepłownictwie
W 2024 roku zaobserwowano spadek kosztów paliw (poza biogazem, odpadami przemysłowymi i OZE) oraz cen uprawnień do emisji CO2 – wydatki branży na ten cel zmniejszyły się do 21,7 mld zł z ponad 41,5 mld zł rok wcześniej. Spadek kosztów zmiennych wyniósł 15,12%, jednak koszty stałe wzrosły o 6,45%, głównie ze względu na wyższe koszty remontów.
Średnia cena ciepła sprzedawanego ze wszystkich koncesjonowanych źródeł wyniosła 105,74 zł/GJ (wzrost o ponad 1% r/r). Dla źródeł bez kogeneracji cena spadła o ponad 7% do 116,63 zł/GJ, natomiast dla kogeneracji wzrosła o 7% do 99,66 zł/GJ. Średnia stawka za usługi przesyłowe wzrosła o 8,8% do 31,76 zł/GJ. Dzięki utrzymaniu mechanizmu „mrożenia” cen odbiorcy nie odczuli wzrostu kosztów ciepła systemowego.
Rentowność brutto sektora wyniosła minus 0,49%, co oznacza poprawę względem 2023 r. (minus 9,5%). Źródła bez kogeneracji osiągnęły dodatnią rentowność 5,07%, a kogeneracja minus 3,67%. Nakłady inwestycyjne spadły o 6% do 4,66 mld zł.
Środki na transformację muszą być pozyskiwane nie tylko od odbiorców ciepła, ale przede wszystkim z zewnętrznych źródeł finansowania
– Renata Mroczek, Prezes URE
Transformacja miksu energetycznego
W 2024 r. udział węgla w produkcji ciepła spadł do 57,4% (z 61,2% w 2023 r.), a udział OZE wzrósł z 14,4% do 14,7%. Udział gazu zwiększył się z 13% do 15,2%. W latach 2002–2024 zużycie węgla kamiennego i brunatnego w ciepłownictwie spadło o 24,3 punkty procentowe, a lukę wypełniają paliwa gazowe i OZE.
Struktura paliw różni się regionalnie: najwięcej OZE wykorzystują województwa podlaskie, kujawsko-pomorskie i warmińsko-mazurskie, natomiast węgiel dominuje w dolnośląskim, lubelskim, zachodniopomorskim i łódzkim. Wykorzystanie gazu jest najwyższe w województwach lubuskim i podkarpackim.
Współpraca sektorów i kierunki rozwoju
Raport podkreśla rosnące znaczenie współpracy między sektorem ciepłowniczym a elektroenergetycznym, m.in. w ramach Karty Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki (KET). Technologie takie jak kogeneracja gazowa, pompy ciepła, kotły elektrodowe, magazyny ciepła czy inteligentne systemy zarządzania popytem są wskazywane jako najważniejsze dla dalszej transformacji sektora.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
