Publiczne pieniądze – prywatna sprawa? Apelują do premiera

Centralny Rejestr Umów ma pokazywać mieszkańcom, na jakie kwoty, z kim i na jakie zadania samorządy zawierają umowy i tym samym wydają publiczne pieniądze. Sęk w tym, iż nowe narzędzie Ministerstwa Finansów, czyli Centralny Rejestr umów może ukryć choćby 80 proc. umów. Z takim rozwiązaniem nie zgadzają się członkowie ponad 40 innych organizacji społecznych, Instytut Finansów Publicznych IFP oraz Sieć Obywatelska Watchdog Polska, które wystosowały w tej sprawie apel do premiera rządu RP.– Centralny Rejestr Umów, nad którego wprowadzeniem realizowane są prace, to nowy instrument demokratycznej kontroli obywatelskiej, na który czekaliśmy od dawna. To szansa na umocnienie nowoczesnych standardów demokratycznego państwa prawa, opartych na jawności i przejrzystości finansów publicznych, co jest fundamentem zaufania obywateli do instytucji państwowych – podkreśla Instytut Finansów Publicznych.Są "za" ujawnieniem umów Planowanym terminem utworzenia Centralnego Rejestru Umów jest 1 stycznia 2026 roku. Problem w tym, iż Ministerstwo Finansów planuje 20-krotne podniesienie progu ujawniania umów w rejestrze. Z 500 złotych do aż 10 000 złotych. Ta zmiana spowoduje ukrycie przed obywatelami choćby niekiedy aż 80 proc. wydatków publicznych danej instytucji. – Tak nie odbuduje się zaufania społecznego – podkreślają autorzy apelu.Według IFP, co piąty Polak w ogóle nie ufa sposobowi zarządzania finansami publicznymi w Polsce.– Przez ostatnie lata opinią publiczną wstrząsały informacje o kontrowersyjnych umowach, wypłatach czy dotacjach ze środków publicznych. Każdy z tych skandali dokładał cegiełkę do muru oddzielającego obywatela od państwa. Muru nieufności i poczucia braku kontroli nad tym, jak wydawane są publiczne pieniądze – zaznacza IFP.Powołuje się też na własne badania z listopada 2024, które wskazują iż aż 97 proc. respondentów uważa, iż faktury i umowy powinny być w pełni jawne, a ponad połowa badanych (51 proc.) oczekiwałaby, iż w rejestrze pojawią się wszystkie umowy (niezależnie od kwoty), a za progiem niższym niż zaproponowany przez Ministerstwo Finansów (10 tys. zł) opowiedziało się aż 86 proc. respondentów.Tym bardziej, iż Centralny Rejestr Umów nie jest żadnym novum, bo wiele samorządów od lat prowadzi lokalne rejestry umów z własnej inicjatywy.Co do ukrycia? Według założyciela, prezesa i głównego ekonomisty IFP, Sławomira Dudka, podniesienie progu w Centralny Rejestr Umów to nie jest „drobna" korekta. – To wzrost 20-krotny w porównaniu do tego co zapisali w ustawie poprzednicy, którzy nie słynęli z przejrzystości. To uderzenie w samo serce idei przejrzystości i faktyczne ukrycie choćby 80 proc. umów, które są zawierane na co dzień w wielu jednostkach sektora finansów publicznych. Jak przeciętny obywatel ma zaufać państwu, o ile budowany system w wielu samorządach, jednostkach pokaże tylko ok. 20 proc. umów, a reszta pozostanie ukryta w szufladach? – pyta założyciel, prezes i główny ekonomista IFP, Sławomir Dudek. – Dlaczego obywatele mają nie widzieć niejasnych umów i dotacji na kwoty mniejsze niż 10 tys. zł? Takie też się zdarzają. W małych samorządach tak duży próg uniemożliwi obywatelską kontrolę nad wydatkami publicznymi, to będzie fikcja, a nie rejestr – podkreśla.Gmina może ukryć wydatki, obywatel nie Resort finansów uzasadnia planowaną zmianę potencjalnymi „problemami organizacyjnymi” zgłaszanymi przez urzędników reprezentujących jednostki sektora finansów publicznych. – Tymczasem takie problemy nie pojawiają się, gdy transparentność ma zadziałać w odwrotnym kierunku. Zwykły obywatel jest rozliczany przez fiskusa z każdej umowy i każdej złotówki. Ten sam resort, wdrażając Krajowy System e-Faktur, chce widzieć w nim wszystkie faktury przedsiębiorców niezależnie od ich wartości. Tak nierównego traktowania nie da się pogodzić z budowaniem społecznego zaufania – piszą autorzy apelu.Do tej pory petycję w sprawie podwyższenia progu ujawniania umów w rejestrze podpisało prawie 600 osób. Swoje poparcie można wyrazić na stronie www.petycjesiecobywatelska.pl.Przeczytaj też:Koroszczyn. Chciał przewieźć przez granicę 5 ton opon do samolotówDąbrowica. Duża. Barwne spotkanie miłośników folkloru [GALERIA ZDJĘĆ]Znamy wyniki wyborów. Trzaskowski wygrywa bardzo małą różnicą głosów