Przyszłość rolnictwa i żywności w planach KE

Komisja Europejska w lutym 2025 r. przedstawiła plan działania wpływającego na przyszłość rolnictwa i żywności. Jest to priorytetowa inicjatywa na pierwsze 100 dni obecnej kadencji KE pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen oraz powstała w oparciu o sprawozdanie ze strategicznego dialogu na temat przyszłości rolnictwa UE, o którym pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów: KE zakończyła dialog na temat odporności na zmianę klimatu.

Jaka będzie przyszłość rolnictwa i żywności?

Przyjęty plan działania KE na rzecz przyszłości rolnictwa i żywności jest odpowiedzią KE na wezwanie sektora rolno-spożywczego do działania – kształtowania przyszłości, która będzie konkurencyjna, odporna, sprawiedliwa i atrakcyjna dla przyszłych pokoleń. Zgodnie z zapowiedziami organ będzie ściśle współpracować z sektorem w celu realizacji tych założeń, wzmocnienia wymiaru lokalnego i przywrócenia istotnego związku między żywnością, terytorium, sezonowością, kulturami i tradycjami.

Przedstawiony plan działania wyznacza drogę do sprostania licznym presjom, z jakimi borykają się rolnicy w UE oraz ma sprawić, iż cały sektor stanie się bardziej zrównoważony i pomoże rolnictwu pozostać opłacalnym i atrakcyjnym dla młodych ludzi. W ten sposób rolnictwo przez cały czas będzie mogło w pełni uczestniczyć w wysiłkach UE na rzecz przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu.

Plan działania KE na rzecz przyszłości rolnictwa i żywności – obszary priorytetowe

1. Atrakcyjny sektor: rolnictwo musi mieć zapewniać stabilność, aby zachęcić młodych ludzi do podjęcia pracy w tym zawodzie, w tym poprzez godziwe dochody i ukierunkowane wsparcie publiczne. KE jest zaangażowana w niwelowanie konieczności systematycznej sprzedaży produktów poniżej kosztów produkcji i podejmie w tym celu konkretne działania, w tym przegląd dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych. W 2025 r. KE przedstawi również strategię wymiany pokoleniowej, zawierającą zalecenia dotyczące środków potrzebnych zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym/regionalnym, aby wyeliminować bariery utrudniające młodym i nowym osobom podjęcie pracy w zawodzie.
2. Konkurencyjny i odporny sektor: UE będzie przez cały czas priorytetowo traktować bezpieczeństwo i suwerenność żywnościową. Negocjacje i umowy handlowe będą wykorzystywane w pełnym zakresie, przy jednoczesnej ochronie interesów europejskich rolników. Wizja jest również odpowiedzią na postulaty dotyczące ściślejszego dostosowania norm produkcji produktów importowanych, aby zagwarantować, iż ambitne normy UE nie doprowadzą do niekorzystnych warunków konkurencji, a jednocześnie będą zgodne z przepisami międzynarodowymi. Z tego powodu w 2025 r. KE rozpocznie działania mające na celu ocenę wpływu większej spójności norm w odniesieniu do niebezpiecznych pestycydów zakazanych w UE oraz na dobrostan zwierząt. Ponadto rygorystyczne egzekwowanie i kontrola norm bezpieczeństwa żywności pozostają niepodlegającym negocjacjom priorytetem. KE w większym stopniu skoncentruje się na hodowli zwierząt gospodarskich, aby wspierać długoterminową przyszłość tego sektora.
3. Sektor nieulegający dezaktualizacji: europejski sektor rolny odgrywa istotną rolę w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną. W wizji tej uznaje się potrzebę pogodzenia działań w dziedzinie klimatu z bezpieczeństwem żywnościowym i szczególnymi wyzwaniami, przed którymi stoi. Rolnicy powinni być wynagradzani za stosowanie praktyk przyjaznych dla przyrody. W tym kontekście KE dokładnie rozważy wszelkie dalsze zakazy stosowania pestycydów (jeżeli alternatywy nie będą dostępne w rozsądnym czasie) i usprawni dostęp do biopestycydów na rynku UE. Przygotowana zostanie również strategia na rzecz odporności dotyczącej wody, aby zaspokoić pilną potrzebę bardziej efektywnego jej wykorzystania.
4. Sprawiedliwe warunki życia i pracy na obszarach wiejskich: KE przedstawi zaktualizowany plan działania na rzecz obszarów wiejskich, aby zapewnić im funkcjonowanie dynamiczne, sprawne i głęboko powiązane z dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym UE. Rozpoczęty zostanie również coroczny dialog na temat żywności z szerokim gronem podmiotów, w tym konsumentami, rolnikami, przemysłem i organami publicznymi, w celu znalezienia rozwiązań takich kwestii, jak przystępność cenowa żywności i innowacje. W przyszłości KE będzie również próbować ograniczyć marnotrawienie żywności i rozwiązywać problemy społeczne związane z dobrostanem zwierząt.

Przyszłość rolnictwa i żywności a ochrona zasobów naturalnych

KE jest przekonana, iż rolnictwo i ochrona środowiska naturalnego mogą iść ze sobą w parze, a jednocześnie tworzyć obiecujące możliwości dla sektora rolniczego, w tym instrumenty, które mogłyby zapewnić rolnikom dodatkowe źródła dochodu, takie jak kredyty węglowe i środowiskowe.

W tym kontekście należy wspierać rolnictwo, które działa dla natury i z naturą poprzez dobrze dostosowane i ukierunkowane rozwiązania, stosuje zarówno nowe technologie, jak i podejścia oparte na naturze. Zgodnie z przyjętą wizją rolnicy potrzebują odpowiedniego wsparcia, aby przyjąć i inwestować w bardziej przyjazne dla natury praktyki. Wymaga to mechanizmów, które nagradzają ich za dostarczane usługi ekosystemowe.

KE pomoże w opracowaniu kompasu zrównoważonego rozwoju w gospodarstwie rolnym, czyli dobrowolnego narzędzia oceny porównawczej, mającego na celu uproszczenie wymagań dotyczących sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju dla rolników i umożliwienie im prezentowania postępów.

Przyszłość rolnictwa i żywności – dalsze działania

Zgodnie z zapowiedziami KE w 2025 r. zaproponuje kompleksowy pakiet uproszczeń w odniesieniu do obecnych ram prawnych dotyczących rolnictwa, a także unijną strategię cyfrową w celu wsparcia przejścia na rolnictwo przystosowane do nowych technologii.

W przyszłości wspólna polityka rolna (WPR), jako część wniosku w sprawie Wieloletnich Ram Finansowych, będzie prostsza, a wsparcie bardziej ukierunkowane na rolników, którzy aktywnie angażują się w produkcję żywności, ze szczególnym uwzględnieniem młodych i prowadzących działalność na obszarach z ograniczeniami naturalnymi.