Przedsiębiorcy, szykujcie się! Składki ZUS i zdrowotna idą w górę o setki złotych w 2026 roku.

Polscy przedsiębiorcy stoją przed kolejnym finansowym wyzwaniem. W 2026 roku obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne mogą wzrosnąć o kilkaset złotych miesięcznie. Głównym motorem tych podwyżek jest planowane przez rząd podniesienie najniższego wynagrodzenia, które ma osiągnąć poziom 4806 złotych brutto. To wzrost o 140 złotych w stosunku do obecnej płacy minimalnej.

Jednak to nie tylko automatyczne powiązanie składek z płacą minimalną jest problemem. najważniejsze obciążenie finansowe dla firm, zwłaszcza tych najmniejszych, wynika z dramatycznego wzrostu składki zdrowotnej. Powodem jest luka prawna, która powstała po prezydenckim wecie ustawy reformującej jej naliczanie. To oznacza, iż wielu przedsiębiorców musi przygotować się na dodatkowe koszty rzędu choćby 1600 złotych rocznie, co może poważnie wpłynąć na opłacalność prowadzenia biznesu w Polsce.

Mechanizm podwyżek: Płaca minimalna napędza koszty

Wzrost płacy minimalnej ma bezpośredni wpływ na wysokość składek ubezpieczeniowych dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Mechanizm ten, choć zapewnia stabilność finansowania systemu, staje się coraz większym obciążeniem dla przedsiębiorców, zwłaszcza tych na początku drogi biznesowej. Ministerstwo Finansów prognozuje, iż podstawa wymiaru składek dla osób korzystających z preferencyjnego małego ZUS wzrośnie w 2026 roku do 1442,40 złotych z obecnych 1399,80 złotych. Ten wzrost o około 3 procent może wydawać się umiarkowany, szczególnie w porównaniu z drastycznymi podwyżkami z lat 2023 i 2024, kiedy składki wzrosły łącznie o 43 procent, głównie z powodu wysokiej inflacji.

Jednak to, co naprawdę uderzy w kieszenie przedsiębiorców, to nie sam „mały ZUS”, ale niespodziewany wzrost składki zdrowotnej. Przy założeniu minimalnej pensji na poziomie 4806 złotych brutto, miesięczny koszt składek na „mały ZUS” (bez zdrowotnej) wzrośnie o około 13,29 złotych, osiągając 456,19 złotych. To zaledwie ułamek całkowitego obciążenia, które czeka na firmy.

Dramatyczny wzrost składki zdrowotnej: Prezydenckie weto ma swoją cenę

Największym problemem jest składka zdrowotna, która w 2026 roku może wzrosnąć o 117,58 złotych miesięcznie w porównaniu z rokiem 2025. To oznacza dodatkowe obciążenie finansowe w wysokości około 1400 złotych w skali roku dla wszystkich przedsiębiorcy objętego obowiązkiem płacenia minimalnej składki zdrowotnej. Źródłem tego wzrostu jest luka prawna powstała po zawetowaniu przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawy wprowadzającej nowy system naliczania składki zdrowotnej.

W 2026 roku prawdopodobnie będzie obowiązywała zasada, zgodnie z którą składka zdrowotna wynosi 9 procent od pełnej kwoty wynagrodzenia minimalnego, podczas gdy dotychczas była naliczana od 75 procent tej kwoty. Gdyby nie doszło do prezydenckiego weta, składka zdrowotna miała zostać trwale obniżona przez wprowadzenie nowego, dwuelementowego systemu, który byłby znacznie korzystniejszy dla małych przedsiębiorców. Planowany system przewidywał część ryczałtową w wysokości 9 procent od 75 procent minimalnego wynagrodzenia oraz składkę w wysokości 4,9 procent od nadwyżki dochodu powyżej tego progu. Teraz przedsiębiorcy muszą przygotować się na znacznie wyższe koszty prowadzenia działalności.

Konsekwencje dla początkujących i małych firm: Blisko 1600 zł rocznie więcej

Szczególnie dotkliwy będzie wzrost obciążeń dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą oraz tych korzystających z preferencyjnych form rozliczania składek. Osoby rozpoczynające działalność mogą korzystać z małego ZUS przez 24 miesiące po zakończeniu półrocznej ulgi na start. Po dodaniu obowiązkowej składki zdrowotnej, łączny miesięczny koszt składek wyniesie w 2026 roku 888,73 złotych, co oznacza wzrost o około 131 złotych miesięcznie w porównaniu z rokiem bieżącym.

To przekłada się na dodatkowe obciążenie finansowe w wysokości blisko 1600 złotych rocznie dla wszystkich początkującego przedsiębiorcy. Dla wielu osób rozpoczynających działalność gospodarczą taki wzrost kosztów może stanowić poważną barierę finansową. Sytuacja może być jeszcze bardziej niekorzystna, jeżeli rząd zdecyduje się na realizację alternatywnej propozycji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które postuluje podniesienie minimalnego wynagrodzenia do jeszcze wyższego poziomu 5020 złotych brutto. W takim scenariuszu minimalna składka zdrowotna wzrosłaby do około 451,80 złotych miesięcznie, zamiast 432,54 złotych przy niższej płacy minimalnej.

Co to oznacza dla Twojej firmy? Optymalizacja i planowanie

Planowane podwyżki składek zmuszą przedsiębiorców do ponownej, szczegółowej analizy opłacalności różnych dostępnych form opodatkowania. Wysokość składki zdrowotnej jest jednym z podstawowych czynników ekonomicznych branych pod uwagę przy strategicznym wyborze między skalą podatkową, podatkiem liniowym a ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W związku ze znaczącymi zmianami w wysokości składki zdrowotnej w 2026 roku, przedsiębiorcy będą zmuszeni do przeprowadzenia nowych, dokładnych wyliczeń finansowych, aby określić, która forma rozliczania będzie dla nich najbardziej korzystna. Część przedsiębiorców rozliczających się w tej chwili w formie ryczałtu może rozważyć przejście na skalę progresywną lub liniowy podatek dochodowy.

Sektor usług księgowych i doradztwa podatkowego już przygotowuje się na zwiększone zainteresowanie klientów tematem optymalnego wyboru formy opodatkowania. Biura rachunkowe spodziewają się wzrostu zapotrzebowania na specjalistyczne porady dotyczące analizy różnych wariantów rozliczania oraz ich długoterminowych konsekwencji finansowych. najważniejsze będzie precyzyjne oszacowanie przewidywanych rocznych dochodów oraz dopasowanie formy opodatkowania do indywidualnej sytuacji finansowej i biznesowej każdego przedsiębiorcy.

Szersze implikacje i perspektywy na przyszłość

Wzrost składek ubezpieczeniowych będzie miał również istotne konsekwencje makroekonomiczne dla całej polskiej gospodarki. Wyższe koszty prowadzenia działalności gospodarczej mogą przełożyć się na zwiększenie cen towarów i usług oferowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa, co może dodatkowo napędzać presję inflacyjną. Szczególnie wrażliwe na wzrost kosztów składek mogą okazać się branże charakteryzujące się niskimi marżami oraz wysoką konkurencją cenową.

Rząd, świadomy potencjalnych negatywnych konsekwencji, zapowiedział powrót do prac nad kompleksową reformą systemu składki zdrowotnej po zakończeniu wyborów prezydenckich zaplanowanych na 2025 rok. Jednak do tego czasu przedsiębiorcy muszą przygotować się na rzeczywistość wyższych kosztów. Osoby planujące rozpoczęcie własnego biznesu powinny uwzględnić nowe, wyższe stawki składek w swoich biznesplanach. Dla już działających firm, wzrost składek może oznaczać konieczność przeglądu budżetów operacyjnych i dostosowania strategii cenowej.

Ostateczna wysokość minimalnego wynagrodzenia na 2026 rok zostanie ustalona przez rząd najpóźniej do 15 września 2025 roku. Dopiero wtedy przedsiębiorcy będą mogli dokładnie zaplanować swoje obciążenia finansowe. Do tego czasu zalecane jest przeprowadzenie wstępnych analiz finansowych opartych na dostępnych prognozach oraz przygotowanie różnych scenariuszy w zależności od ostatecznego poziomu płacy minimalnej. Taka przezorność pozwoli na sprawne dostosowanie się do nowych realiów finansowych i uniknięcie nieprzyjemnych niespodzianek budżetowych na początku 2026 roku.