8 godzin temu
Na początku maja Federalny Urząd Ochrony Konstytucji zakwalifikował partię Alternatywa dla Niemiec jako „potwierdzony przypadek prawicowego ekstremizmu”. AfD podjęła kroki prawne przeciwko temu. W związku z tym Federalny Urząd Ochrony Konstytucji na razie wstrzymał kategoryzację, ale trzyma się swojej oceny działalności partii. Określenie AfD jako skrajnie prawicowej ożywiło debatę na temat delegalizacji partii.
Jak to wygląda w przypadku podobnych partii w innych krajach europejskich? Nigdzie nie mówi się tam o zakazach. Wręcz przeciwnie – w niektórych krajach partie tego typu są zaangażowane w rządy lub choćby nimi kierują.
Wolnościowa Partia Austrii
Kanclerz Austrii Christian Stocker z konserwatywnej Austriackiej Partii Ludowej (ÖVP) nie postrzega Austriackiej Partii Wolnościowej (FPÖ) Herberta Kickla jako partii skrajnie prawicowej i nie zna też żadnej „zapory ogniowej”, jaką inne partie w Niemczech postawiły wobec AfD. Nic dziwnego, ponieważ ÖVP już dwukrotnie tworzyła rządy koalicyjne z FPÖ – po raz pierwszy w 2000 roku, co było wówczas skandalem w UE, a inne państwa Unii ograniczyły do minimum swoje kontakty z wiedeńskim rządem na kilka miesięcy.
FPÖ jest stosunkowo starą partią w historii parlamentarnej Austrii. Została założona w 1955 r. przez byłych nazistów, ale później stała się bardziej umiarkowana. Podobnie jak AfD, FPÖ krytykuje imigrację, globalizację i UE. Być może ze względu na liczne udziały w rządach, w tym na szczeblu państw związkowych, FPÖ jest bardziej skłonna do kompromisów i mniej ideologiczna. W ubiegłym roku po raz pierwszy stała się najsilniejszą partią w wyborach parlamentarnych. Niemniej jednak nie była w stanie ponownie utworzyć koalicji z ÖVP. Teraz pozostało silniejsza w sondażach niż podczas wyborów.
Francja. Zjednoczenie Narodowe
Zjednoczenie Narodowe (RN) przeszło długą drogę od czasu jego założenia w 1972 roku. Marine Le Pen, córka założyciela partii Jean-Marie Le Pena, zmieniła nazwę Frontu Narodowego i przesunęła go nieco w kierunku centrum. Chociaż partia przez cały czas krytycznie odnosi się do imigracji i islamu, dzisiaj nie jest już antysemicka. Obranie takiego kursu przyniosło jej nowe grupy wyborców.
Le Pen trzykrotnie startowała w wyborach prezydenckich, przegrywając w ostatniej rundzie, ale za każdym razem zwiększając swój udział w głosowaniu. Jak na razie wyrok sądowy za defraudację funduszy publicznych zakazał Marine Le Pen startu w wyborach przez pięć lat. Gdyby mimo wszystko mogła ponownie kandydować lub przewodniczący partii Jordan Bardella, dotychczasowe sondaże dają jej lub jemu duże szanse na wygraną przynajmniej w pierwszej turze. Zjednoczenie Narodowe było już najsilniejszym ugrupowaniem w wyborach parlamentarnych w 2024 roku.
Zamiłowanie RN do protekcjonizmu i etatyzmu, tj. wiary w państwo jako twór rozwiązujący problemy, jest bardzo francuskie - i jest to wyraźna różnica w stosunku do niemieckiej AfD. Le Pen i tak zdystansowała się od niemieckiej partii, która jest dla niej rzekomo zbyt radykalna, ale może to być czysto wewnętrzny ruch polityczny, aby sprawiać wrażenie bardziej poważnej.
Włochy. Bracia Włosi
Na czele partii Bracia Włosi stoi kobieta, Giorgia Meloni, która jest prawdopodobnie najbardziej skuteczną szefową rządu radykalnej prawicy w Europie. Wielu członków partii postrzega faszyzm, włoską wersję narodowego socjalizmu, w pozytywnym świetle. Giorgia Meloni powiedziała kiedyś, iż miała „lekki stosunek do faszyzmu” i iż były faszystowski szef rządu i sojusznik Hitlera Benito Mussolini był „dobrym politykiem”.
W kampanii wyborczej w 2022 roku, która doprowadziła partię Meloni do władzy, jej hasłem było „Bóg, rodzina i kraj”. Przede wszystkim sama Meloni i jej partia są radykalnie prawicowi pod względem polityki społecznej: prowadzą kampanię przeciwko aborcji, LGBTQ, a także przeciwko migrantom.
Jednak w przeciwieństwie do wielu podobnie myślących polityków w Europie, premier Włoch zajęła jasne stanowisko wobec Rosji w wojnie w Ukrainie. Jest to główny powód, dla którego mówiła o „różnicach nie do pogodzenia” z AfD. Jednocześnie Meloni ma bliskie relacje z prezydentem USA Donaldem Trumpem i dlatego jest ceniona w Brukseli jako mediator transatlantycki.
Szwecja. Szwedzcy Demokraci
Szwedzcy Demokraci (SD) wywodzą się z prawicowo-ekstremistycznego ruchu Bevara Sverige Svenskt („Szwecja powinna pozostać Szwecją"). Początkowo partia głosiła postulaty faszystowskie i antydemokratyczne. Na krótko przed przełomem milenijnym SD próbowała odciąć się od swojego starego środowiska i przyjąć bardziej umiarkowane stanowisko. Obecny przywódca partii Jimmie Akesson kontynuuje ten kurs i udało mu się uczynić Szwedzkich Demokratów drugą najsilniejszą partią w wyborach parlamentarnych w 2022 roku. Od tego czasu partia wspiera mniejszościowy rząd konserwatywnego premiera Ulfa Hjalmara Kristerssona.
Najważniejszym tematem, podobnie jak w innych krajach, jest imigracja. Powszechna przestępczość gangów, zwłaszcza w dużych miastach Szwecji przyniosła Szwedzkim Demokratom wielki sukces wyborczy. Nietypowe jak na partię o takim profilu jest natomiast to, iż w tej chwili opowiada się ona za ochroną klimatu.
Holandia. Partia Wolności
Od wyborów parlamentarnych w 2023 roku Partia Wolności (PVV) Geerta Wildersa jest najsilniejszą siłą polityczną i wraz z trzema innymi partiami tworzy koalicyjny rząd. Ponieważ Wilders był zbyt radykalny dla partnerów koalicyjnych, na stanowisko premiera powołano bezpartyjnego Dicka Schoofa. PVV jest wyjątkowa, ponieważ Wilders jest liderem oraz jedynym członkiem; choćby posłowie i ministrowie są oficjalnie tylko zwolennikami tej partii. Oznacza to, iż Wilders może samodzielnie określać program partii i nominować kandydatów w wyborach.
Głównym punktem programu PVV jest walka z imigracją, a przede wszystkim z islamem. Wilders posuwa się szczególnie daleko w swoim dążeniu do zakazu Koranu i budowy nowych meczetów. Przed ostatnimi wyborami zapowiedział jednak, iż „zamrozi” swoje poglądy na temat islamu, aby móc rządzić. Poza tym prowadzi kampanię przeciwko ochronie klimatu oraz przeciwko Unii Europejskiej, która wg niego zbyt mocno ingeruje.
Wielka Brytania. Reform UK
Partia ta przeszła kilka przemian: z odłamu Partii Niepodległości Zjednoczonego Królestwa (UK Independence Party), której głównym celem było wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, powstała Partia Brexit.
Gdy cel, jakim był brexit, został osiągnięty, partia została przemianowana na Reform UK Party. Decydującą rolę za każdym razem odgrywał Nigel Farage – postrach brytyjskiego establishmentu politycznego. w tej chwili partia przede wszystkim postuluje drastyczne ograniczenie liczby imigrantów – i tym samym wywiera presję zarówno na rządzącą Partię Pracy, jak i na Partię Konserwatywną. Farage oskarża obie partie o bezczynność. Z powodzeniem: premier Keir Starmer obiecał niedawno drastyczne ograniczenie zarówno nielegalnej, jak i migracji zarobkowej, zaledwie kilka dni po tym jak Reform UK osiągnęła dobre wyniki w wyborach lokalnych.
Według najnowszych ogólnokrajowych sondaży, Reform UK wyprzedza choćby Partię Pracy i Konserwatystów. Wiceszef partii Richard Tice nazywa oficjalny brytyjski cel neutralności klimatycznej „absurdem”.
