1 tydzień temu
Po latach chłodnych relacji Unia Europejska i Wielka Brytania sygnalizują strategiczny zwrot. Londyński szczyt przywódców przyniósł szereg przełomowych ustaleń, które mają nie tylko odbudować wzajemne zaufanie, ale także wyznaczyć kierunki dla wspólnego bezpieczeństwa, handlu i mobilności młodzieży.
Spotkanie na najwyższym szczeblu między Unią Europejską a Wielką Brytanią, które odbyło się w stolicy Zjednoczonego Królestwa, ma szansę zapisać się jako moment przełomowy.
Udział w ubiegłotygodniowym szczycie w Londynie wzięli przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, przewodniczący Rady Europejskiej António Costa oraz premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer.
Liderzy ogłosili rozpoczęcie nowej ery we wzajemnych stosunkach i przedstawili zestaw ambitnych porozumień mających przynieść korzyści po obu stronach kanału La Manche.
Na pierwszy plan wybija się Partnerstwo w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. W jego ramach Wielka Brytania zyskała możliwość uczestnictwa w unijnych projektach zamówień publicznych poprzez instrument SAFE.
To narzędzie pozwoli Komisji Europejskiej zgromadzić aż 150 mld euro na inwestycje w wspólne przedsięwzięcia obronne państw członkowskich. Londyn, choć poza UE, będzie mógł dzięki tej umowie brać udział w przetargach, budując interoperacyjność ze swoimi europejskimi sojusznikami i równocześnie obniżając koszty własnych zakupów.
Wielka Brytania i Unia zapowiedziały również przygotowania do kolejnej umowy – tym razem wprost dedykowanej firmom z Wysp, które zyskają dostęp do unijnego rynku zamówień publicznych w sektorze obronnym. To znaczący gest otwarcia, który sygnalizuje nie tylko wolę współpracy, ale i uznanie brytyjskiego potencjału przemysłowego w zakresie bezpieczeństwa.
Solidarność z Ukrainą jako wspólny cel
W trakcie konferencji prasowej zamykającej szczyt Ursula von der Leyen wskazała, iż zacieśnienie współpracy obronnej nie jest jedynie technicznym krokiem. Jak podkreśliła, nowe mechanizmy mają konkretny cel – wzmocnienie wsparcia dla walczącej Ukrainy.
Unijno-brytyjskie partnerstwo ma umożliwić zarówno wspólne zakupy uzbrojenia z przeznaczeniem dla Ukrainy, jak i inwestycje w jej rodzimy przemysł obronny.
– Chodzi o realne możliwości – zaznaczyła przewodnicząca KE – a te pozwolą Ukrainie nie tylko przetrwać, ale i zbudować zdolność obronną na przyszłość. Jesteśmy zjednoczeni w poparciu dla sprawiedliwego i trwałego pokoju, opartego na bezwarunkowym zawieszeniu broni.
Taka deklaracja zbiega się z coraz silniejszą presją międzynarodową na zwiększenie koordynacji pomocy dla Kijowa. Dla UE i Wielkiej Brytanii to także okazja do zademonstrowania jedności, mimo wcześniejszych napięć wynikających z brexitu.
Nowe otwarcie w gospodarce i rybołówstwie
Obok tematów obronnych, szczyt przyniósł również porozumienia w sferze gospodarczej. Jednym z nich jest utrzymanie wzajemnego dostępu do łowisk aż do 2038 r. To decyzja kluczowa dla lokalnych społeczności rybackich, które zyskają długo oczekiwaną stabilność i przewidywalność.
Drugim elementem, szczególnie istotnym w kontekście napięć handlowych po brexicie, jest kontynuacja bezcłowej wymiany towarów stalowych. To krok, który powinien przynieść wymierne korzyści obu stronom, szczególnie w czasach zwiększonych kosztów produkcji i wahań rynkowych.
Warto też odnotować zapowiedź rozpoczęcia negocjacji w sprawie uproszczenia zasad dotyczących przemieszczania produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Planowane porozumienie sanitarnofitosanitarne (SPS) ma na celu wyeliminowanie uciążliwych procedur granicznych, które po brexicie mocno obciążyły eksporterów – zarówno z kontynentu, jak i z Wysp.
Energia i klimat – wspólne systemy, wspólne ambicje
UE i Wielka Brytania zadeklarowały także wolę współpracy w zakresie energii i polityki klimatycznej. Jednym z głównych tematów było potencjalne uczestnictwo Zjednoczonego Królestwa w rynku energii elektrycznej Unii. Integracja ta mogłaby przynieść korzyści dla stabilności dostaw i efektywności cenowej, szczególnie w dobie transformacji energetycznej.
Kolejnym krokiem ma być powiązanie unijnego i brytyjskiego systemu handlu emisjami. jeżeli uda się osiągnąć porozumienie, może to otworzyć drogę do wzajemnych zwolnień z opłat w ramach mechanizmów dostosowania granicznego emisji dwutlenku węgla (CBAM).
To z kolei oznaczałoby ułatwienia dla przemysłu i lepszą ochronę konkurencyjności producentów po obu stronach kanału.
Erasmus+ i młodzież – inwestycja w relacje międzyludzkie
Szczególnie ciepło przyjęta została inicjatywa dotycząca młodzieży. Ursula von der Leyen poinformowała, iż Unia i Wielka Brytania porozumiały się co do wznowienia brytyjskiego udziału w programie Erasmus+ – choć w nowej, ograniczonej formule.
Przewidziano również stworzenie programu wymiany doświadczeń dla młodych ludzi, który ma ułatwić im czasowy pobyt i naukę po drugiej stronie kanału La Manche.
Nowe rozwiązanie będzie mieć limity wiekowe i czasowe, ale już sam fakt jego istnienia odczytywany jest jako istotny gest.
– Miliony rodzin i przyjaciół żyją po obu stronach – mówiła von der Leyen. – Musimy dać młodemu pokoleniu szansę, by zbudowało trwałe więzi i przyjaźnie, które przetrwają dziesięciolecia – wskazała.
Konsultacje i cykliczne spotkania – instytucjonalizacja dialogu
Ostatnim akcentem szczytu było ogłoszenie mechanizmów regularnych konsultacji. Od tego roku przywódcy obu stron mają spotykać się co najmniej raz do roku, zaś ministrowie spraw zagranicznych i obrony – co pół roku. W rozmowach tych uczestniczyć ma również wysoki przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Taka instytucjonalizacja dialogu to zabezpieczenie przed kolejnym okresem chłodnych relacji, a także możliwość bieżącego reagowania na zmieniające się uwarunkowania geopolityczne i gospodarcze.
Londyński szczyt pokazuje, iż mimo trudnej historii ostatnich lat, kooperacja między UE a Wielką Brytanią nie tylko jest możliwa, ale również może przynosić wymierne korzyści dla obu stron. W warunkach globalnych napięć i wspólnych wyzwań powrót do strategicznego partnerstwa wydaje się nie tylko rozsądny, ale wręcz konieczny.
