Spadek sprzedaży pomp ciepła o 35% – jakie są przyczyny?
Według danych PORT PC, sprzedaż pomp ciepła w 2024 roku spadła o 35%, co oznacza kontynuację trendu z 2023 roku, kiedy to rynek uległ zmniejszeniu o 40%. W całej Europie, średnia sprzedaż pomp ciepła spadła o 23% – a Polska była jednym z państw z największym spadkiem.
W Polsce spadki sprzedaży w poszczególnych segmentach były zróżnicowane:
- Pompy ciepła powietrze-woda do centralnego ogrzewania – sprzedano około 70 tys. sztuk (spadek o 37% rok do roku).
- Pompy ciepła solanka-woda – sprzedaż na poziomie 6 tys. sztuk (spadek o 25%).
- Pompy ciepła powietrze-woda do ciepłej wody użytkowej – 4,6 tys. sprzedanych urządzeń (spadek o 16%).
Tak niski poziom sprzedaży oznacza, iż rynek wrócił do poziomu z 2021 roku, czyli sprzed boomu na pompy ciepła wywołanego kryzysem energetycznym. Główną przyczyną takiego spadku, według PORT PC, są trzy najważniejsze błędy polityczne.
Trzy błędy polityczne, które uderzyły w branżę
Nieprawidłowości w programie „Czyste Powietrze”
Jednym z największych problemów było wprowadzenie dofinansowania na poziomie 100% kosztów inwestycji dla III grupy beneficjentów w programie „Czyste Powietrze”. Brak skutecznych mechanizmów kontrolnych doprowadził do licznych patologii rynkowych.
Nawet gdy pojawiły się wyraźnie negatywne sygnały z rynku, nie skupiono się całościowo na poprawie sposobu funkcjonowania programu. – zauważa Paweł Lachman, prezes PORT PC.
Nieuczciwe firmy zaczęły agresywnie pozyskiwać klientów, często oferując urządzenia niskiej jakości i niewłaściwie dobrane do potrzeb użytkowników. Dla beneficjentów oznaczało to problemy z eksploatacją i wysokie rachunki za prąd.
Wzrost cen prądu i zamrożenie cen gazu
W 2023 i 2024 roku rząd zdecydował się na zamrożenie cen gazu ziemnego, podczas gdy ceny energii elektrycznej znacząco wzrosły. To sprawiło, iż gospodarstwa domowe zaczęły postrzegać pompy ciepła jako nieopłacalne rozwiązanie w porównaniu do ogrzewania gazowego.
Użytkownicy pomp ciepła, stawiając na zeroemisyjne technologie, znaleźli się w gorszej sytuacji niż osoby korzystające z gazu ziemnego. Było to sprzeczne z polityką klimatyczną Unii Europejskiej. – podkreśla Lachman.
Chaos związany z certyfikacją pomp ciepła
W 2024 roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska zablokowały uznawanie europejskich znaków jakości pomp ciepła w programie „Czyste Powietrze”. W praktyce oznaczało to, iż urządzenia spełniające unijne normy musiały przechodzić dodatkowe testy według polskich regulacji.
Zamiast skupić się na eliminacji patologii w III grupie dofinansowań, administracja publiczna rozpoczęła walkę ze znakami jakości, które w rzeczywistości chronią konsumentów dużo lepiej niż obecne wymagania w programie. – zaznacza prezes PORT PC.
To spowodowało, iż producenci musieli ponosić podwójne koszty certyfikacji, co ograniczyło konkurencyjność polskiego rynku i podniosło ceny urządzeń.
Skarga do Komisji Europejskiej w związku z problemami z certyfikacją
W związku z brakiem reakcji rządu na zgłaszane problemy, PORT PC w grudniu 2024 roku złożył oficjalną skargę do Komisji Europejskiej. Eksperci podkreślają, iż polskie regulacje w zakresie kwalifikacji pomp ciepła do dofinansowania są sprzeczne z prawem unijnym.
Cztery miesiące braku jakiejkolwiek odpowiedzi w sprawie odblokowania europejskich systemów badań i certyfikacji zmusiły nas do podjęcia działań na szczeblu europejskim. – komentuje Lachman.
Czy 2025 rok przyniesie odbicie?
Eksperci wskazują, iż jeżeli rząd podejmie odpowiednie kroki, rynek pomp ciepła może wzrosnąć w 2025 roku choćby o 50%. najważniejsze znaczenie ma tu poprawa relacji cen prądu oraz cen gazu. Już teraz widać pierwsze pozytywne zmiany:
- Ogrzewanie pompą ciepła jest w tej chwili o 53-60% tańsze w nowych budynkach niż ogrzewanie gazowe.
- W budynkach modernizowanych różnica wynosi od 35 do 46% na korzyść pomp ciepła.
- W porównaniu do kotłów na pellet, pompy ciepła są tańsze o 35-45% w nowych budynkach i o 10-25% w budynkach modernizowanych.
Jakie działania naprawcze są potrzebne?
PORT PC wskazuje, iż aby rynek pomp ciepła w Polsce wrócił na ścieżkę wzrostu, konieczne są trzy najważniejsze zmiany:
- Wprowadzenie specjalnych taryf dla pomp ciepła – co pozwoli użytkownikom płacić mniej za energię elektryczną zużywaną na ogrzewanie.
- Przywrócenie uznawania europejskich certyfikatów jakości – co ułatwi dostęp do szerokiej oferty urządzeń i zapewni ich jakość.
- Szeroka kampania informacyjna – która pomoże odbudować zaufanie konsumentów i przekonać ich o korzyściach z inwestowania w pompy ciepła.
Jeśli te działania zostaną podjęte, Polska ma szansę stać się europejskim liderem w produkcji i wykorzystaniu pomp ciepła.
Odpowiednie decyzje mogą sprawić, iż rok 2025 stanie się początkiem ponownego zrównoważonego wzrostu rynku, tak jak to miało miejsce przed 2022 rokiem. – podsumowuje Lachman.
Źródło: PORT PC
