Ponad 16,6 tys. osób uzyskało polskie obywatelstwo w 2024 r.; rok wcześniej – 12,1 tys.

Według danych MSWiA w 2024 r. 16 647 osób uzyskało polskie obywatelstwo – w tym zadecydowano o nadaniu 1 514 obywatelstw, uznaniu 14 828 osób za obywateli polskich oraz przywróceniu 305 polskich obywatelstw. Rok wcześniej – w 2023 r. – całkowita liczba uzyskanych polskich obywatelstw wyniosła 12 166.

Kateryna Romanchuk (L) z Ukrainy wraz z dziećmi otrzymała Akt Nadania Obywatelstwa Polskiego z rąk prezydenta RP Andrzeja Dudy (P) na uroczystości z okazji Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej oraz Dnia Polonii i Polaków za Granicą, 02.05.2025, w Belwederze w Warszawie. Fot. PAP/Albert Zawada

Resort spraw wewnętrznych i administracji pracuje nad zmianami w przepisach o obywatelstwie. Zgodnie z ustawą obywatelstwo polskie nabywa się z mocy prawa, przez nadanie obywatelstwa polskiego, przez uznanie za obywatela polskiego bądź przez przywrócenie obywatelstwa polskiego.

Według danych MSWiA w 2024 r. 16 647 osób uzyskało polskie obywatelstwo – w tym zadecydowano o nadaniu 1 514 obywatelstw, uznaniu 14 828 osób za obywateli polskich oraz przywróceniu 305 polskich obywatelstw.

Rok wcześniej – w 2023 r. – całkowita liczba uzyskanych polskich obywatelstw wyniosła 12 166 (1 719 nadań, 10 225 uznań i 222 przywrócenia. W 2022 r. – 10 122 (2 552 nadania, 7 280 uznań, 290 przywróceń), a w 2021 r. – 7 960 (2 535 nadań, 5 085 uznań, 340 przywróceń).

W latach wcześniejszych – w 2018 r. liczba otrzymanych obywatelstw wyniosła 5 665 (1 973 nadania, 3 282 uznania, 410 przywróceń), w 2017 r. – 4 620 (1 640 nadań, 2 655 uznań, 325 przywróceń), a w 2016 r. – 4 576 (2 734 nadania, 1 391 uznań, 451 przywróceń).

Podstawowa różnica między nadaniem obywatelstwa polskiego a uznaniem za obywatela polskiego to warunki, jakie należy spełnić w momencie składania wniosku oraz organ prowadzący postępowanie.

„O obywatelstwo polskie w drodze uznania za obywatela polskiego mogą ubiegać się cudzoziemcy zamieszkujący w Polsce na podstawie określonych zezwoleń, którzy w toku długoletniego, legalnego pobytu w Polsce, mając zezwolenia na pobyt, zintegrowali się ze społeczeństwem polskim. Znają język polski, mają zapewnione mieszkanie i źródła utrzymania, respektują polski porządek prawny oraz nie stanowią zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa” – wyjaśnił resort spraw wewnętrznych.

Jak dodał, uznanie za obywatela polskiego obejmuje także małoletnie dzieci uznanego, za zgodą drugiego z rodziców, a o ile dziecko ukończyło 16 lat, wymagana jest również jego zgoda.

Postępowanie o uznanie za obywatela polskiego prowadzone jest w trybie określonym przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, a decyzję w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego wydaje wojewoda adekwatny ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy.

Szczegółowe wymagania są zawarte w ustawie z 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim. Jednym z kryteriów, które pozwalają ubiegać się o uznanie za obywatela polskiego, jest przebywanie przez cudzoziemca nieprzerwanie na terytorium Polski co najmniej od 3 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu i posiadanie w Polsce stabilnego i regularnego źródła dochodu oraz tytułu prawnego do zajmowania lokalu mieszkalnego. O uznanie za obywatela może starać się także m.in. cudzoziemiec przebywający nieprzerwanie na terytorium Polski co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto cudzoziemiec ubiegający się o uznanie za obywatela polskiego musi potwierdzić biegłość w języku polskim co najmniej na poziomie B1.

Kolejna ze ścieżek – nadanie obywatelstwa – jest konstytucyjną prerogatywą prezydenta RP. Uregulowana jest przepisami rozdziału 3. ustawy o obywatelstwie polskim, a w postępowaniu o nadanie obywatelstwa polskiego nie stosuje się przepisów KPA.

„Sprawy nadania obywatelstwa polskiego nie są rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej, ale szczególnego aktu prawnego – mającego umocowanie w przepisach Konstytucji – jakim jest postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Postanowienie jest ostateczne i jako takie nie podlega zaskarżeniu do innego organu lub sądu. Na podstawie ustawy o obywatelstwie polskim Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może nadać cudzoziemcowi obywatelstwo polskie na jego wniosek” – wyjaśniło MSWiA. Taki wniosek cudzoziemiec składa za pośrednictwem wojewody lub konsula.

Resort podkreślił, iż prezydent nie jest ograniczony w swoich konstytucyjnych kompetencjach żadnymi warunkami, a w tym terminem rozpatrzenia wniosku, i może nadać obywatelstwo polskie każdemu cudzoziemcowi w każdym czasie, o ile uzna to za zasadne.

Przywrócenie obywatelstwa polskiego to natomiast instytucja nabycia obywatelstwa polskiego, która weszła w życie 15 maja 2012 r. Jak przekazało MSWiA, umożliwia ona – po spełnieniu warunków określonych w ustawie – nabycie obywatelstwa polskiego cudzoziemcom, którzy w przeszłości posiadali obywatelstwo polskie i utracili je przed 1 stycznia 1999 r. na podstawie przepisów wskazanych w ustawie z 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, ustawie z 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim lub ustawie z 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie.

Przykładowo, utrata obywatelstwa w świetle ustawy z 1920 r. następowała przede wszystkim w przypadku nabycia obywatelstwa innego państwa, ale także objęcia przez daną osobę urzędu publicznego w innym kraju czy wstąpienia do obcych sił zbrojnych.

Obywatelstwo polskie jest przywracane na wniosek osoby zainteresowanej, a wniosek składa się do ministra SWiA. Cudzoziemiec zamieszkujący poza terytorium RP składa wniosek za pośrednictwem konsula.

W ostatnim czasie propozycję w kwestii zmian w przepisach o obywatelstwie skierował do Sejmu prezydent Karol Nawrocki. Prezydencki projekt przewiduje wydłużenie z trzech do 10 lat minimalnego okresu nieprzerwanego pobytu w Polsce (na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu) wymaganego do uznania cudzoziemca za obywatela polskiego.

Nad swoimi zmianami pracuje również MSWiA. „Pod koniec października w MSWiA przedstawimy pełny pakiet rozwiązań dotyczących polskiego obywatelstwa, nad którym pracujemy od kilku miesięcy” – przekazał w poniedziałek na platformie X wiceszef tego resortu Maciej Duszczyk.

Wyjaśnił, iż w pakiecie znajdzie się m.in. minimalna długość pobytu w Polsce, także dla cudzoziemców polskiego pochodzenia; rezydencja podatkowa oraz test na obywatelstwo.

Również szef MSWiA Marcin Kierwiński podczas poniedziałkowej uroczystości podpisania aktu erekcyjnego i wmurowania kamienia węgielnego pod nowy gmach Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie został zapytany przez PAP, czy w jego resorcie przygotowywany jest projekt zaostrzający zasady przyznawania polskiego obywatelstwa. W ubiegłym tygodniu swój projekt w tej sprawie zaprezentowała Kancelaria Prezydenta RP.

– Tak, będziemy proponować zmiany. (…) Będziemy także z panem prezydentem o tych zasadach rozmawiać – zapowiedział minister. – Chcemy wprowadzić coś takiego jak test na polskie obywatelstwo, oceniający też poziom asymilacji, poziom znajomości języka polskiego – dodał.

Kierwiński zaznaczył, iż w Polsce nie ma praktyki, by ktoś po trzech latach otrzymywał obywatelstwo. – To jest okres nie krótszy niż osiem lat – doprecyzował.

Aleksandra Kiełczykowska/PAP