Polska w czasie upałów. Skąd wiedzieć, co nas czeka i jak się na to przygotować?

3 tygodni temu

W Polsce jest coraz cieplej, a upały pojawiają się coraz częściej. Jak sobie z nimi radzić, podpowiada prowadzony przez IMGW-PIB serwis Biometeo.imgw.pl.

– Pogoda w mniejszym lub większym stopniu wpływa na wszystkich bez wyjątku – mówi w rozmowie z „Nauką o Klimacie” dr Grzegorz Kaliński z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Z tego powodu IMGW od wielu lat rozwija jeden ze swoich najpopularniejszych serwisów – Biometeo.imgw.pl. O tym, jak bardzo jest on przydatny, możemy przekonać się chociażby w czasie upałów.

Od promieniowania UV…

W gorące dni jedną z przydatnych zakładek jest ta dotycząca promieniowania UV.

– Co zrozumiałe, największym zainteresowaniem cieszy się latem. To dobrze, iż ludzie sprawdzają wskaźnik UV, bo promieniowanie słoneczne w dużych dawkach jest niebezpieczne i może prowadzić do uszkodzenia wzroku, zmian skórnych, chorób skóry, a choćby nowotworów – mówi Kaliński, który jest starszym specjalistą w Zespole Prognoz Biometeorologicznych (więcej o zagrożeniach związanych z promieniowaniem UV przeczytasz w artykule Zmiana klimatu i wzrost zapadalności na czerniaka – czy jest związek?)

Zamieszczona w serwisie prognoza indeksu UV zawiera mapy zakładające bezchmurne i zachmurzone niebo. Im bardziej ciemno-czerwonawe kolory, tym wyższe jest promieniowanie i tym bardziej trzeba się chronić przed nadmiarem słońca.

Z przykładowej mapki z 23 maja widać, iż już wtedy w większości Polski należało chronić się przed nadmiarem promieniowania i stosować kremy z filtrem. I to nawet, gdy słońce było za chmurami.

Z kolei prognoza na 1 lipca wskazuje na jeszcze większą potrzebę ochrony przed nadmiarem promieniowania.

…po ilość traconej wody

O szerokim podejściu do wpływu upałów na nasze zdrowie najlepiej świadczy przekrój prognoz, które można odnaleźć w serwisie. Pokazują one m.in. dopuszczalną aktywność fizyczną, subiektywne odczucie termiczne, termoizolacyjność odzieży i straty wody z organizmu.

I tak na mapie dotyczącej odzieży uwzględnione są trzy rodzaje koszulek: zielone (odzież sezonu letniego), czerwone (odzież sezonu przejściowego) i niebieskie (odzież sezonu zimowego). Przy każdej z koszulek widoczne są też wartości od 0,3 do 3. Prognoza obejmuje cztery pory dnia – środek nocy, poranek, wczesne popołudnie i wieczór.

Przykładowa prognoza na 1 lipca pokazuje całą Polskę w zielonych koszulkach przez cały dzień. Pogoda, podobnie jak data, są więc wakacyjne. O godz. 14 w centrum i na zachodzie kraju widoczny jest wskaźnik najniższy, a więc 0,3. Zalecane ubrania na taki dzień to bielizna letnia, T-shirt, krótkie spodenki, sandały. Pod wieczór wskaźnik wzrasta do 0,5, co oznacza sugestię, by ubrać się nieco cieplej – np. w cienką koszulę z krótkimi rękawami, cienkie spodnie, skarpety i lekkie buty.

Z kolei z innej podstrony dowiemy się, ile wody stracimy z organizmu w ciągu godziny na skutek pocenia się. Wartości wskaźnika są przedstawione dzięki szklanek o różnym stopniu wypełnienia i odpowiadającym im wartościom. Możemy również wybrać, czy interesuje nas utrata wody w dniu spędzonym na plażowaniu i odpoczynku, w trakcie spaceru bądź też podczas biegania. A także czy przebywamy w cieniu, czy na słońcu. Odpowiada to trzem rodzajom aktywności: małej, umiarkowanej i dużej. – Latem w czasie upałów na mapie mogą pojawić się wykrzykniki, informujące o tym, iż istnieje ryzyko odwodnienia – opowiada Kaliński.

Jaki dzień nas czeka?

Zdecydowanie najchętniej odwiedzane miejsce przez użytkowników serwisu Biometeo.imgw.pl to prognoza biometeorologiczna. Powstaje ona na bazie danych modelowych oraz synoptycznych i uwzględnia różne normy biometeorologiczne oraz klimatologiczne. Prognoza na kolejny dzień publikowana jest najczęściej między godz. 13:30 a 14.

Prognoza składa się z części obrazkowej – mapy i legendy – oraz tekstowej. Ta druga zawiera syntetyczny opis prognozy (podsumowanie mapy), opis warunków biotermicznych, autorską ocenę prognozowanych warunków biometeorologicznych oraz praktyczne rekomendacje.

Przedstawione informacje uwzględniają m.in. sytuację baryczną (np. rodzaj mas powietrza i fronty atmosferyczne napływające nad Polskę) i sytuację pogodową (np. czy będzie padało, maksymalną temperaturę i dobową amplitudę temperatury powietrza). Czasami ocena uwzględnia również odczuwalną temperaturę w cieniu. – Informacja taka jest szczególnie przydatna podczas wietrznej pogody, która istotnie wpływa na odbiór środowiska termicznego – wyjaśnia Kaliński.

I tak z prognozy na 1 lipca możemy dość łatwo odczytać, iż na południu Polski warunki biometeorologiczne będę korzystne, na wschodzie pomiędzy obojętnymi i korzystnymi, a na zachodzie i Wybrzeżu zmienią się z niekorzystnych w korzystne.

Porady zrozumiałe dla wszystkich

Twórcom serwisu zależy, by wszystkie treści przedstawiano językiem zrozumiałym, a więc pozbawionym naukowego żargonu. Przykład?

Bodźcowo na organizm człowieka działać będzie wyraźnie chłodniejsze niż w poprzedniej dobie środowisko atmosferyczne, a także utrzymująca się pochmurna i wilgotna pogoda z jednostajnymi opadami deszczu. Skutkiem może być pogorszony nastrój, uczucie senności i zmęczenia, możliwe także osłabienie zdolności skupienia uwagi (…).

– napisano w jednej z majowych prognoz.

Z kolei w prognozie na 1 lipca napisano m.in.:

Na przeważającym obszarze kraju stabilne środowisko wyżu będzie korzystnie wpływało na jakość nocnego wypoczynku, zapewniając zdrowy i głęboki sen. W dzień będziemy w zasięgu wyżu, którego centrum będzie się przemieszczać znad Niemiec nad Polskę. Sucha i słoneczna pogoda z przeważnie słabym wiatrem (poza wschodem, gdzie będzie umiarkowany i porywisty), przez większość dnia będzie korzystnie wpływała na nastrój.

Praktyczne rekomendacje

Ale chęć stworzenia jak najbardziej przydatnego serwisu przejawia się również w innych aspektach. Z tego powodu w części tekstowej uwzględnia się praktyczne informacje dotyczące tego, jak przygotować się na prognozowane warunki.

I tak wspomniana majowa prognoza zawiera sugestię, by mieszkańcy obszarów podgórskich w południowo-wschodniej Polsce byli gotowi na burze i mieli ze sobą parasol, płaszcz przeciwdeszczowy oraz nieprzemakalne buty. IMGW wskazuje też, iż sposobem na łagodzenie prognozowanego uczucia senności może być odpowiednio dobrana do wieku i stanu zdrowia aktywność fizyczna.

Natomiast w prognozie na 1 lipca napisano, iż sucha i słoneczna, ale w większości Polski jeszcze nie upalna pogoda przez cały czas będzie sprzyjać rekreacji na świeżym powietrzu. Należy jednak chronić skórę przed szkodliwym promieniowaniem UV, a czas ekspozycji na to promieniowanie każdy powinien dopasować do siebie indywidualnie.

Podczas pobytu na terenie otwartym warto nosić okulary przeciwsłoneczne i nakrycie głowy oraz pamiętać o regularnym piciu wody, w ilości dopasowanej do podejmowanego wysiłku.

– czytamy w rekomendacjach IMGW.

W równie przystępnym języku przedstawiono też sekcję „FAQ – pytania i odpowiedzi”. Z kolei z zakładki „Vademecum” użytkownicy dowiedzą się m.in. o tym, dlaczego krótsze dni wpływają na depresję, jaka jest idealna pogoda dla sportowca, jak przygotować się na upały i jak wygląda prawidłowe nawadnianie w trakcie dnia.

Od pobudzenia po ból głowy

Z pewnością serwis Biometeo.imgw.pl jest też przydatny dla osób, które odczuwają wrażliwość na zmiany pogody. Jak wskazuje IMGW, dotyczy to od 50 do 70% osób na świecie, w tym w Polsce.

Co czują takie osoby przy różnych warunkach pogodowych?

– Na przykład porywisty wiatr, zgodnie ze sztuką biometeorologiczną i dostępnymi badaniami naukowymi, wpływa witalizująco na ośrodkowy układ nerwowy. Oznacza to, iż w takich warunkach można spodziewać się pobudzenia. A jeżeli przechodzą fronty atmosferyczne, to możemy spodziewać się dolegliwości bólowych (np. bólu głowy).

Wrażliwość na zmiany pogody może więc powodować zarówno polepszenie, jak i pogorszenie samopoczucia i komfortu życia. To, jak pogoda wpływa na organizmy ludzi, zależy zarówno od cech każdego z nas, jak i środowiska, w którym żyjemy.

Najwięcej osób wrażliwych na wahania pogody znajduje się wśród osób starszych i najmłodszych. To efekt tego, iż układy przystosowawcze są u nich mniej sprawne – u dzieci ze względu na niedostateczne rozwinięcie, a u seniorów ze względu na ich postępującą degenerację. Nadwrażliwość tę częściej odczuwają kobiety niż mężczyźni, a także mieszkańcy miast niż wsi (ze względu na tryb życia).

Przydatne dla wszystkich

Serwis Biometeo zawiera też autorskie narzędzia, takie jak temperatura odczuwalna (w cieniu) i kalkulator temperatury odczuwalnej.

Kalkulator pozwala na eksperymenty i sprawdzenie dzięki suwaków, jaka będzie odczuwalna temperatura w cieniu w różnych konfiguracjach temperatury powietrza, wilgotności względnej powietrza i prędkości wiatru. – W bardzo łatwy sposób możemy zobaczyć, jak warunki pogodowe wpływają na nasze odczuwanie temperatury. Myślę, iż to narzędzie przydatne przede wszystkim mediom, szkołom podstawowym i średnim, a choćby studentom – uważa Kaliński.

Według niego cały serwis jest jednak przydany dla wszystkich. – Można powiedzieć, iż tak jak my wpływamy na klimat i pogodę, tak pogoda wpływa na nas. Warto zdawać sobie sprawę, jak bardzo i co w związku z tym możemy zrobić – podsumowuje ekspert IMGW.

Szymon Bujalski

Idź do oryginalnego materiału