Polska podzieli 65 mld zł z funduszu klimatycznego. Ruszyły konsultacje

Polska największym beneficjentem funduszu

Społeczny Fundusz Klimatyczny (SFK) to nowy instrument Unii Europejskiej, który ma przeciwdziałać negatywnym skutkom rozszerzenia systemu handlu emisjami EU ETS o sektory budownictwa i transportu (ETS2). System ETS2 ma wejść w życie od 2027 r., jednak Polska zabiega o jego opóźnienie, przy jednoczesnym utrzymaniu terminu uruchomienia SFK.

Zgodnie z zaprezentowanym Planem Społeczno-Klimatycznym (PSK), Polska otrzyma największy udział w SFK – około 18 proc. dostępnych środków. Oznacza to około 11,4 mld euro (czyli około 65 mld zł) w latach 2026–2032. Kwota ta obejmuje zarówno środki unijne, jak i wymagany krajowy wkład własny w wysokości 25 proc.

Cele i formy wsparcia zapisane w planie

Resort funduszy podkreśla, iż celem SFK jest wsparcie grup szczególnie narażonych na ubóstwo energetyczne. Z tego powodu aż 37,5 proc. kwoty dofinansowania ma trafić na tzw. komponent osłonowy, czyli bezpośrednią pomoc finansową dla obywateli. Wsparcie będzie udzielane w formie grantów, dotacji, pożyczek oraz bonów na koszty ogrzewania i energii.

Dodatkowo 15 proc. budżetu funduszu zostanie przekazane regionom, które będą uczestniczyć w jego zarządzaniu. Plan został opracowany przez MFiPR we współpracy z samorządami, partnerami społecznymi, gospodarczymi, organizacjami pozarządowymi oraz innymi ministerstwami.

Na co można przeznaczyć środki?

Środki z SFK będzie można przeznaczyć m.in. na:

Modernizację budynków i pomoc społeczną

• Wymianę źródeł ciepła i termomodernizację budynków mieszkalnych.
• Rozwój budownictwa socjalnego i komunalnego.
• Renowację budynków mikroprzedsiębiorstw.
• Tworzenie mieszkań wspomaganych dla osób zagrożonych ubóstwem energetycznym.
• Wsparcie doradztwa energetycznego i społeczności energetycznych.

Transport publiczny i infrastruktura

• Zakup taboru kolejowego i autobusowego.
• Modernizację przystanków i stacji kolejowych wraz z parkingami.
• Rozwój infrastruktury pieszo-rowerowej, w tym ciągów pieszo-rowerowych, przejść, kładek i wind.
• Inwestycje w systemy typu „parkuj i jedź”.
• Rozbudowę infrastruktury rowerowej oraz transportu na żądanie.

Bezpośrednie wsparcie finansowe

• Bony na koszty energii i ogrzewania dla gospodarstw dotkniętych ubóstwem energetycznym.

ETS2 i rosnące koszty emisji CO2

Wdrożenie ETS2 ma znacząco wpłynąć na koszty życia obywateli. System obejmie emisje związane z transportem drogowym oraz budynkami. Zgodnie z prognozami Centrum Analiz Energetyczno-Klimatycznych (CAKE), cena emisji CO2 w ramach połączonego ETS1 i ETS2 może wynieść około 180 euro za tonę w 2040 r. i aż 460 euro w 2050 r. To oznacza potencjalny wzrost cen paliw oraz kosztów ogrzewania domów.

Polska nie jest osamotniona w obawach dotyczących skutków ETS2 – ponad 10 państw członkowskich UE popiera potrzebę zmian w systemie. Wciąż jednak realizowane są negocjacje dotyczące kształtu i harmonogramu jego wdrażania.

Czas na konsultacje społeczne

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oczekuje na uwagi do projektu Planu Społeczno-Klimatycznego do 30 czerwca. Dokument ten stanowi podstawę do uruchomienia finansowania ze Społecznego Funduszu Klimatycznego w Polsce i będzie wdrażany w latach 2026–2032.

• ETS2 – nowe podatki, nowe możliwości? 300 mld euro na zieloną transformację i wsparcie dla najuboższych
• Polska proponuje przesunięcie obowiązku ETS2. Wsparcie ponad 10 państw UE, ale bez wspólnej wizji
• Czym jest ETS2?
• Czy paliwo zdrożeje przez ETS2? Polska negocjuje warunki z UE
• Unijny podatek węglowy ETS2 już w 2027 roku. Ekspert ostrzega: „To polityczna bomba z opóźnionym zapłonem”

Źródło: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej / PAP